Табиғат - тал бесігім

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы:

Орындаған: Төлендин С.

Тексерген: Смағұлова К. Ф.

Арқалық 2005 жыл.

Қазақстан байлығының бірі табиғат. Табиғат-тал бесігім. Қазақстанның табиғаты мейлінше алуан түрлі. Оның байтақ жүгінде тауда, төбелер мен жазықтар да бар. Қазақстан жерінің ең биік нүктесі-Хан Тәнірі шыңы теңіз деңгейінен 6995 м жоғары, ал ең төменгі нүктесі -Қарақия ойпатты теңіз деңгейінен 132 м терең жатыр. Ормандар мен далаларды қасқырлар, түлкілер, қарсақтар, қояндар мекендейді. Ертіс, Тобыл және Есіл сияқты. Үш өзенің суы сібірілік Обь өзеніне құйып, Солтүстік мұзды мұхитқа дейін барады. Ал болған өзендер ішкі су қоймаларына. Каспий теңізіне, Арал мен Балқашқа, ұсақ көлдерге ағып келеді. Жазыдылыну қаптаған дала көлдерге үйрек, шағала, балықша, көккутан, сары-ала қаз сияқты мыңдаған құстар жапырлап өріп жүреді. Қазақстаның ортасында орналасқан Теңіз көліндей қызғылтым қоқиқаздар Қызыл кітапқа енген. Бұл жер - осы құстардың солтүстіктегі қонысы. Оларды қорғау үшін арнайы Қорғалжын қорығы құрылған болатын. Қазақстанның батыс бөлігі мидай жазық болып келсе, шығыс жағы таулы қыратты болады. Жоңғар және Іле Алатаулары, Алтайдан басқа Тарбағатай, Қаратау, Көкшетау, Ұлытау және т. б. шығындай таулардың да төсін қоныс еткен халыққа беретін өз игілігі бар. Қазақстандағы өсімдіктердің жалпы түрлері 6 мыңнан астам. Олардың ішінде емдік қасиеті борлары, сирек кездесетін түрлері де аз емес. Құстардың түрі 500-ден астам. Даладағы мен ормандардағы жабайы аңдардың түрі 178-ге жетеді екен.

Киіктер - шол жаңуарлары Қазақстан жеріндегі сүтқоректі жануарлардың ең ежелгі- дала киіктері. Олар мұнда неше түрлі геологиялық және тарихи дәуірлерді кеше отырып миллиондаған жыл бойы тіршілік етіп келеді. Олар әсіресе Торғай далаларында көп. Бүкіл Торғай даласы шым-шытырық киік іздерімен торланған. Әдетте киіктер кең далаларда табын-табын болып жүйіткіп жүретін. Кей жолдары Торғай алқабынан теріскейін қарай жылжып бара жатқан 150 мыңдай киікті көресін. Төлдеу науқаны күнде ұрғашы киіктер бөлек жайылады. Торғай мен Ұлыжыланшық өзендері арасында мамырдың 4 мен 20-на дейінгі уақытта төлдейді. Киік қызықтары аяқталған соң бүкіл табында солтүстікке қарай жылжиды. Жан жаққа тарап кетеді. Бір қызығы төл науқаны кезінде және одан кейінгі киіктер уақытқа киіктер қорғауда қажет етпейді. Тамыз- қыркүйек айларында олар күнгейге қарай беттей бастайды. Ал қыстың лас кезінде шөл, шөлейт аймақтарға жетіп, қысты жылы жерде өткізеді. Мұндай кезде оларды Арал, Қарақұм, Сарысу өзені мен бетпақдала төңірегінде кездестіруге болады. Әдеби тілдің тарихи әдебиетінің халық тілінің байлықтарын игеру дәрежесімен және төл әрі бөгде тіл байлықтарын әр қилы әдебиетінің елсімен өткізу тарихымен ұласып жатады. Ондай процесс, әрине қоғамның төменгі даму сатысында, тіптіру, тайпалараның басы біріге бастаған феодализм тұсында орнықты бола алмайды. Жазба әдеби тілдің дамуына белгілі бағыт болмайынша, әдеби тілде жалпыға ортақ бір түр жастық болмақ емес. Сонымен қатар Бұхар, Дулат, Махамбет өлең жырлары «Таза» қазақ тілінде жазылды. 1974 жыл Иракта араб тілінде шыққан «Диуани лұғат әт Түрік» деген сөздігінде Махмут Қашғари көптеген түркі тілдерінің, оның ішінде қыпшақ тайпаларының да сөздерін және басқа тілдік материалдарын берген, солардың құрамындағы үш жүздей мақал - мәтелдер, біраз өлең үзінділері және біраз граммат. Оның тілінің негізі қыпшақ тайпаларына тән болғанмен қазақ тіліне тікелей қатысы қаншалықты екені онша аян емес. Сонда да жоғарыда аталғандай ескі мұраларға, әсіресе қыпшақ ескерткіштеріне қазақ тайпаларында үлесі бар. Әдеби тіл бір жағынан, халық тілінің байлықтарын талғап, шындап бойына сіңіре пайдалану арқылы кемелденсе, 2 жағынан, ол ауызекі сөйлеу тіліне өзінің иелікті ықпалын тигізеді.

Сонымен біз Қазақстанның байлықтарын бір бөлігі табиғатты қорғауға ат салысамыз.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.