Информатиканы оқыту әдістері
Қолданылған әдебиеттер:
1. Балапанов Е.Қ., Бөрібаев Б., Даулетқұлов А.Б. Информатикадан 30 сабақ.
Алматы. 1998 ж.
2. Бочкин А.И. Методика обучения информационному поиску. ИнфО.-2000. N 3.
3. Бочкин А.И. Методика преподования информатики. Учебное пособие.
Минск.: Вышэйшая школа, 1998 г.
4. Информатикадан Мемлекеттік білім беру стандарты. 7-11 класс. Алматы,
1998 ж.
5. Каймин В.А. Курс информатики: состояние, методика и перспективы. ИнфО.
– 1990. N 6.
6. Лапчик М.П. Информатиканы оқыту методикасы. Аударған Қ.С. Абдиев.
Алматы, 1994 ж.
7. Леднев В.С., Кузнецов А.А., Бешенков С.А. Состояние и перспективы
курса информатики в общеобразовательной школе. ИнфО. – 1998. N 3.
8. Халықова К.З., Г.А. Абдулкаримова. Жоғарғы оқу орнындағы педагогикалық
практика. Әдістемелік құрал. Алматы, 1994 ж.
9. Халықова К.З. Төменгі кластарда информатиканы оқыту. Инфизмат журналы.
1994, N 4.
10. Юдина А.Г. Информатика на ЛОГО для старшеклассников. ИнфО. – 1994 - N
6.
11. Журнал Информатика негіздері №6 2002. 5 бет.
12. Журнал Информатика негіздері №4 2002. 2 бет.
13. Журнал Информатика негіздері №1 2002. 2-10 беттер.
14. Журнал Информатика негіздері №3 2005. 2-4 беттер.
15. Журнал Информатика негіздері №2 2005. 20-28 беттер.
16. Журнал Информатика негіздері №5 2003. 2-4 беттер.
17. Журнал Информатика негіздері №3 2003. 2-4 беттер.
18. Журнал Информатика негіздері №4 2003. 7-8 беттер.
19. Журнал Информатика негіздері №1 2003. 20-23 беттер.
20. Журнал Информатика негіздері №4 2006. 36-37 беттер.
21. 12-жылдық орта білім берудің мемлекеттік стандарты. (бірінші саты)
Астана 2004 ж.
22. 12-жылдық мектептің 1-4 сыныптарының оқу бағдарламалары А. Атамұра,
2004 ж.
23. Ашнтаева Т.Е., Вьюшкова Е.А. Информатика жылдық мектептің 2-4
сыныптарына арналған оқулықтар Атамұра, 2004 ж.
24. Аштаева Т.Б., Вьюшкова Е.А. 2-4 сыныптарда информатиканы оқыту
әдістемесі, А. Атамұра.
25. Горячев А.В., Горина К.И., Суворова Н.И. Информатика в играх и
задачах. 1,2,3 классам, БАЛАСС, 2002.
26. Балапанов Е., Кабулова Г., Мухамеджанова С., Айтбакина Б., Мамырбек Г.
Основы информационной культуры (в 4 тетрадах) 1-4 классы – А, ТОО
Аруна ЛПД, 2004 ж.
27. Н. Ермеков, Е. Кузина, Л. Крепп, С. Пшипенко Информатика оқыту
әдістемесі. А. Атамұра 2003 ж.
28. С.Т. Мұхамбетжанова. Мектеп информатикасын оқытудың әдістемесі (7-11
сынып материалы) Алматы – 2005 ж.
29. Информатиканы оқыту әдістемесі. К.З. Халықова.
30. Журнал. Информатика негіздері №6 2006, №5 2003.
31. Бастауыш мектепте информатиканы оқыту теориясы мен технологиясы.
Оқыту - әдістемелік кешен. Алматы – 2006 ж.
32. Журнал. Информатика негіздері №5 - 2003 ж.
33. Информатика Ғылыми әдістемелік журнал. №6 2001 ж. 6-8 беттер.
Жоспар:
Кіріспе.
Информатиканы орта мектепте оқыту әдістемесінің жалпы мәселелері.
І. Негізгі бөлім.
1. Бастауыш сыныптарда информатиканы оқыту әдістемесі.
1.1. Информатиканы оқытудың мақсаты мен міндеттері.
1.2. Информатиканы оқытудың мазмұны.
1.3. Информатиканы оқыту әдістері және жетілдіру жолдары.
2. Бастауыш сыныптарда информатиканы оқыту процесін ұйымдастыру
формалары.
2.1. Информатиканы оқытуды ұйымдастыру дың түрлері.
2.2. Бастауыш сыныпта деңгейлеп саралап оқыту технологиясын қолдану.
2.3. Бастауыш сыныпта жаңа ақпараттық технологияларды қолдану.
2.4. Компьютерді бастауыш мектепте пайдалану жөніндегі ұсыныстар.
ІІ. Эксперименттік бөлім.
ІІІ. Қорытынды бөлім.
Мектеп информатикасының бүгінгі мен келешегі.
IV. Қолданылған әдебиеттер.
Информатиканы мектепте оқытудың жалпы мәселелері.
Қазіргі уақытта қоғамды информатикаландыру білім беруді
информатикаландыру деген сөз тіркестері біздің сөздік қорымызға еніп
кетті. Олай болса, қоғамды информатикаландыру дегеніміз не? Қоғамды
информатикаландыру дегеніміз – ғылыми техникалық прогресс
жетістіктерінің күнделікті тұрмысқа ауқымды енуінің нәтежесі, яғни
адам өміріне іс - әрекеттің интеллектуалдық түрлерінің Жан- жақты әсер
етуі мен ролінің жоғарлауына байланысты объективті процесс.
Ол оқыту мазмұны, әдісі мен ұйымдастыру түрлерінің өзгерісін
тездетеді. Бұл процестегі негізгі мәселе білім берудің мазмұны мен
мақсатын өзгерту болып табылады, ал оны технологиялық жағынан қамтамасыз
ету өндірістік мәселе.
Қоғамды индустрияландыру кезеңінде білім беру жүйесі алдыңғы
кезекте, маманданған сауатты орындаушыларды дайындауға бағытталса, ал
білім беруді информатикаландыру жағдайында бұл мәселе білім берудің
негізгі мақсатына ауысады. Мұндағы негізгі мақсат- оқушының қоршаған әлем
жайында табиғи ғылыми болжамын қалыптастырумен жалпы ізгілікті
адамгершілікті дайындау.
Бұл мәселенің негізгі ядросы жалпы білім беретін орта мектептегі
информатика курсынан басталады. Информатиканы оқыту әдістемесі деп
аталатын курс мектептегі информатика курсының жалпы ғылыми оқу-
әдістемелік, дидактикалық, ұцымдастырушылық, педагогилық, психологиялық
мәселелерін Жан- жақты қарастыратын курс болып табылады.
Жалпы білім беретін мектептерге программалау элементтерінің
енгізілгендігіне 40 жылдан астам уақыт болды. Информатиканың, программалау
элементтерінің орта мектепке енгізілуініңөзіндік тарйхы бар, яғни оны
бірнеше кезеңге бөлуге болады.
Бірнеше кезең, бұнғы Одақтағы 50- жылдардың бас кезендегі алғашқы
электронды есептеуіш машина пайда болуына байланысты. Осыған байланысты,
адам қызметінің жаңа саласы дами бастады. Программалаудың қалыптасу
кезеңінде тілдік құралдар мен әдістер жеткіліксіз болды. соған қарамастан
оқушылардың пролграммалауды түсініп, игеруіне ешқандай принципті қйыншылық
болған жоқ.
Алғашқы электронды есептеуіш машиналар пайда болғаннан кейін
көп кешікпей ғылыми-зерттеу мекемелерінде және ірі жоғары оқу
орындарында программалауды және электронды есептеуіш машинада жұмыс
істеуді зерттейтін топтар пайда бола бастады. 50-жылдатдың аяғына
қарай, А.П.Ершовтың басқаруымен Новосибирск қаласының кейбір
мектептерінде тәжірибелер жүргізілгендігі белгілі. Бұл тәжірибе
сондағы ғылыми қалашықтағы есептегіш техника негізінде жүргізілді.
Басталған жұмысқа университеттер мен ғылыми-зерттеу институттарының
көптеген ғалымдары қатысып,араласты. Бірақ, мұндай алғашқы қадамдардың
жалпы білім беретін орта мектеп үшін міндетті курстың
қалыптасуына қатысы жоқ еді.
Екінші кезең, матиматикаға бейімделген мектептер негізінде
программалауға мамандандыруға байланысты. Информатиканы мектепте
оқытуды 1959 жылдан басталды деуге болады, өйткені Мәскеу қаласының
№444 мектебінде С.И.Шварцбурд жоғарғы класс оқушыларына электронды
есептеуіш машина жұмысын үйретуге бағытталған эксперимент жүргізуді
бастады. Мұндай мектептерде жалпыға бірдей орта білім негізінде
программист дайындау көзделгенболатын. Осы мақсатқа сәйкес,
С.И.Шварцбурдтың жүргізілген тәжірибелік жұмысы көпшілікке белгілі
болды.
Программалау саласында мамандандырылған мектептер жүйесінің
дамуы тағы бір маңызды роль атқарады. Оқушыларды программалауға
үйретуге арналған мақалалар мен әдістемелік талдамалар көптеп шыға
бастады.
Бұл жылдары математикаға бейімделген мектептер үшін
дайындалған оқу құралдары кең таралды және бұл құралдар белгілі
бір программалау бойынша факультативтік курстардың қалыптасуында
маңызды роль атқарады.
Келесі кезең, арнаулы факультативтік курстардың ашылуына
байланысты. Факультативтік курстың мақсаты- оқушылардың жан-жақты
мүмкіндіктерін дамытуға және білімдерін тереңдетуге бағытталған жаңа
оқу жұмысының түрі ретінде қарастырылды.
Кейінірек, сол кездегі матиматикалық орта білімнің қайта
құрылуына байланысты жаңа таңдаулы тақырыптар ұсынылды. Санау
жүйелері және электронды есептеуіш машинаның арифметикалық
құрылғылары (7-класс), Алгоритмдеу және программалау (8-класс),
Кибернетика негіздері (9-10- класстар), Программалау тілдері(10-
класс).
Дәл осы кезеңде арнаулы факультаттивтік курстар бойынша
оқыту мазмұны мен әдістерін жасау мәселелеріне байланысты
әдістемелік мәселелер В.М.Монаховтың және т.б. көптеген ғалымдардың
еңбектерінде өз шешімін тапты. Мектептер мен есептеуіш техникасы
бар өндіріс орындары арасындағы байланысты қалыптастыру тәжірибесі
жинақталды. Бұл тәжірибе кейін оқу-өндірістік комбинаттары арқылы
мектептегі оқыту ісіне есептегіш техниканы енгізуге негіз болды.
Сонымен келесі кезең, оқу-өндірістік комбинаттары
негізінде мамандандыруға байланысты. Оқу-өндірістік комбинаттары
негізінде оқушыларды есептегіш техниканы меңгеру және пайдалануға
байланысты көптеген мамандықтарға дайындау мүмкін болды. Атап
айтқанда, электронды есептегіш машина операторы, электронды есептегіш
машина үшін мәліметтерді дайындау құрылғыларын жөндеу және күту
бойынша электромеханик, электронды аппаратураны реттеуші,
программалаушы лаборант, есептеу жұмыстарының операторы дайындалды.
Одан кейінгі кезең, жалпы білімдік бағдардың дамуымен
сипатталады. Матиматикаға бейімделген мектептерде, әсіресе, ОӨК-ның оқу
программаларында оқушыларға программалауды оқытудың арнаулы кәсіби
бағдардағы мүдделері қарастырылған.Сонымен қатар,программалаудың жалпы
білімдік әсері және алгоритмдеудің мектептегі дәстүрлі пәндерге пәнаралық
әсерінің мазмұндық-әдістемелік мәселелері зерттеледі.Алдыңғы кезекте
математикаға әсері қарастырылады.
Үкіметтің келесі шешімдерінде жастардың компьютерлік сауаттылығын
тез қалыптастыру мәселесі қойылды.Ол үшін жалпы білім беретін орта мектепте
Информатика және есептегіш техника негіздері міндетті пән ретінде
енгізілді, яғни 1985 жылдың қыркүйек айының 1-нен бастап Информатика
және есептегіш техника негіздері (НИЕТ) курсы оқытыла бастады.Мектептегі
компьютерлендіру мәселесіне мемлекеттік тұрғыдан көңіл бөлудің нәтижесінде
1986-87 оқу жылының басында Информатика и образование журналының 1-нөмірі
шықты.Бұл ЭЕМ-ны оқу процесіне енгізудің әдістемелік,дидактикалық,
техникалық, ұйымдастырушылық, педагогикалық, психологикалық мәселелерін
қамтитын журнал.Сонымен қатар,біздің Республикамызда да Қазақстан мектебі
журналының қосымшасы ретінде Информатика Физика Математика журналы шыға
бастады.
Компьютер алғаш оқу процесіне енгізілгенде мынадай екі үлкен
мәселе көзделген: 1) компьютер оқу объектісі, яғни пән ретінде оқытылуы
болса, 2) компьютердің жалпы оқу процесіндегі қолданылуы. Міне,
программалау элементтерінің орта мектепке енгізілуінің қысқаша тарихы
осындай.
Бастауыш сыныптарда информатиканы элементтерін пәнаралық байланыс
негізінде оқыту әдістемесі
Қазақстан Рсепубликасының 2015-жылға дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасының жобасының Білім беру мазмұны мен деңгейлері - деп
аталатын 4-тараудың 4.3.1-тармағында: Білім беру мазмұнында информатика
негіздері мен шет тілін ерте жастан бастап оқыту мен тәрбиелеудің негізгі
бағыттары көрсетіліп белгіленген. Сондықтан, заман талаптарына сай
информатиканы бастауыш мектептерден бастпалғашқы дайындық курсы ретінде
ендірудің қажеттілігі бүгінгі күнгі педогогика саласындағы іргелі тың
мәселелердің бірі болып саналады.
Орта мектепте информатиканың жеке пән ретінде оқытылуы, көптеген
педогогикалық ізденістер мен ғылыми-әдістемелік еңбектердің туындауының
жандана түсуіне мүмкіндік береді. Информатиканың бүгінгі қоғамдағы алатын
орнын, ерекшеліктерін ғылыми-әдістемелік тұрғыда негіздеуге арналған
көптеген ғылыми зерттеу жұмыстары жүргізілуде.
Атап айтқанда, ғылыми зерттеулердің ішінен С.Пейперт, Ж.Пиаже,
Е.Коган, О.А.Красноперова, А.Витухновская мен А.Семенованың және отндық
ғалымдарымыздан Е.Бидайбеов пен Ж.Қараевтың тұжырымдарымен Қ.Әбдиев,
Ж.Сардарова және Г.Абдукаримованың зерттеу жұмыстары бастауыш мектептерде
информатика элементтерін пайдаланудың теориялық негізі бола алады.
Алайда, бұл зерттелген жұмыстарда бастауыш мектепте информатика
элементтерін оқыту негізінде пәнаралық байланысты жүзеге асыру жөніндгі
мәселелер жеткілікті дәрежедә зерттелген жоқ.
Сондықтан, бастауыш мектеп оқушыларына инфоарматиканың алғашқы
түсініктері мен ұғымдарын беру, сонымен қатар басқа пендерді оқып үйренуде
пәнаралық байланысты жүзеге асыру арқылы қажет болатын біліммен,
іскерлікпен, дағдымен қаруландыру және жастарды ақпараттық қоғамда қызмет
етуге дайындауды осы кезеңнен бастау қажеттілігі маңызды болып отыр.
Мұндай келелі мәселелерді шешу, бастауыш мектепте информатика
элементтерін оқыту негізінде пәнаралық байланысты жүзеге асыруды теориялық,
психологиялық және педогогикалық жағынан негіздеуді қажет етеді. Бірақ ,
бүгінгі таңда информатика элементтерін пәнаралық байланыс негізінде
бастауыш мектепте оқытудың қажеттілігі мен оны оқу үрдісінде жүргізуге
тиімді оқу-әдістемелік құралдардың, оқыту бағдарламаларының жеткілікті
дәрежеде болмауының арасында қарама-қайшылық бар. Осы қарама-қайшылықтан,
бастауыш мектепте инфоматика элементтерін пәнаралық байланыс негізінде
оқытуды еңгізу арқылы оқушыларда алғашқы білім, іскерлік, дағдыларды қалай
қалыптастыруға және оның қандай теориялық , психологиялық-педогогикалық
алғы шарттарын анықтауға болады? – деген зерттеу мәселесі туындайды.
Бүгінгі күні дидактикада оқыту әдістерін талдап, іріктеудің түрліше
байқаулары өтіп жатыр. Оқыту әдістерін талдап ретке клтіру белгілі бір
әдістерге жүйег келтіру заңдылықтарын және ортақ сипаттамалары мен
ерекшеліктерін ашуда үлкен маңызды рөл атқарады.
Бастауыш мектепте информатика элементтерін оқыту әдістеріне келер
болсақ, төмендегі мәселелер туындайды:
-әрбір пәндер бойынша жүргізілетін оқу материялын оқушылардың санасына
қалай жеткізу керек?
-балалар білімді, іскерлік пен дағдыларды игеру үшін, олардың белсенді
танымдылық қызметін қалай ояту керек?
-оқушылардың оқуға қызығушылығын тудырып, оларлың білімді болуына қалай
көмектесу керек?
-ынтасы бар мен ынтасы жоқ балаларды қалай оқыту керек?
Дәл бүгінгі күні ғылыми-техникалық үрдістің жоғары дәрежеде дамуы,
оқытудың жаңаша, тиімді әдістерін іздестіру талап етуді . Оқыту әдістері
дегеніміз-бұл оқыту міндеттерін шешуге бағытталған мұғалім мен оқушылардың
біріккен іс-әрекетерінің жүзеге асу тәсілдері. Оның негізгі атқаратын
қызметі, білімдерді жай бере салу емес, мектеп оқушысының танымдық
қабілеттерін қалыптастыру мен сабаққа деген ынтасын ояту болып табылады.
Оқыту әдістерінің құрылымы – бастауыш мектепте информатика элементтерін
пәнаралық байланыс негізінде оқытудың әдістемесіне қатысты анықталады.
Әдістемені жаңарту барысында, оқыту құралдарының алатын орны ерекше. Ал,
біздің оқыту әдістемемізге қолданылатын негізгі құрал – компьютерлік
техника болып есептеледі.
Компьютерлік техниканың дидактикалық мүмкіндіктерін педогогикалық
мақсаттарға пайдалану, білім мазмұнын анықтауда, оқыту әдістері мен
формаларын жетілдіруде жақсы әсерін тигізді. Оның оқыту үрдісінде даралап
және топтап оқыту тәсілдерінде, өзіндік танымдық зерттеу жұмыстарын
жүргізуге, зор мүмкіндіктер жасайтындығы дәлелденді.
Бастауыш мектепте информатика элементтерін пәнаралық байланыс негізінде
оқытуды жүзеге асыру, оқушылардың информатика элементтерін оқып үйрену
бойынша алғашқы білімдерін, іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыруға және
олардың сауат ашу, әліппе, ана тілі, қазақ тілі математика мен бейнелеу
өнері пәндерінен алған білімдерін нақтылап бекітуге мүмкіндіктер туғызады.
Информатика элементтерін пәнаралық байланыстар негізінде оқытуды орта
мектептің жалпы білім беретін пәндеріне пайдалана отырып, оқушылардың екі
жақты пәндерден алатын білімдерін, іскерліктерін және дағдыларын жетілдіру
бағытында дамытуға болады.
Инфрпматиканы оқыту әдістемесінде математика мен информатика курстары
арасында пәнаралық байланысты жүзеге асыру үшін үлкен мүмкіндіктер бар.
Информатика мен математика үшін жалпы ұғымдар: ақпараттар теориясы,
шамалар, графиктер және функциялар болып табылады.
Пәнаралық байланыс жүзеге асыруда дидактиканың негізгі принциптеріне
сүйену қажет. Оқыту үрдісінде өзге пәндермен пәнаралық байланысты негізге
ала отырып, информатиканы оқытыу әдістемесінде дидактикалық принциптер
қарастырып отыру керек. Олар барлық пәндермен өзара тығыз байланысуда
жалпыға бірдейлік қасиеті арқылы өз кезегінде жалпы дидактиканы өзінің
негізгі котегорияларымен байыта түседі.
Пәнаралық байланыстаң әр алуандығын толық ашып зерттеу – бұл күрделі
мәселе. Біздің міндетіміз: білім берудің негізін қалауда және оқу
пәндерінің өзара байланысуының негізгі бағытын белгілеп қофдағы
байланыстарды орнықтырудың үлкен мүмкіндіктерін көрсету.
Информатика пәнін бастауыш сыныптан бастап оқытудың ғылыми-теориялық
негізі елімезде зерттеліп жатыр. Оның ішінде, Д.С.Байғожаның Бастауыш
мектепте информатика элементтерін пәнаралық байланыс негізінде оқыту
әдістемесі атты ғылыми еңбегін алуға болады. Еңбектің негізгі идеясы
бастауыш білім жүйесінде информатика элементтерін пәнаралық байланыс
негізінде оқыту бағдарламасының жобасы жасалып, оны оқытудың әдістемесі
берілсе, оқу процесінің тиімділігін арттыруға бағытталғын.
Ақпараттық технологияның жеделдетіпдамуына байланысты информатиканың
мазмұны үзліссіз өзгеріп отырады. Сондықтан информатиканың курсын оқыту
процесін төменгі сыныптан бастаған тиімді екендігі ғылыми-теориялық және
практикалық жағынан негізделген болатын. Олай болса, болашақта білім
стандартының мазмұнына информатиканы 1 сыныптан бастап оқыту мазмұны
енгізілуі қажет.
Қазір әлемнің ғылыми бейнесінің негізгі сипаттамасы қоғамдағы және
табиғаттағы информациялық процестер мен факторлардың фундаментальді ролін
мойындау болып табылады.
Информатика ЭЕМ-ның көмегімен информацияны іздеу, сақтау, тарату, өлшеу
мен өңдеудің әдісі тәсілдері мен заңдылықтарын қарастыратын математикалық
ғылым. Қазіргі информация ағымын адамзат тек ЭЕМ-ның көмегімен ғана
қабылдайды. ЭЕМ информацияны автоматты түрде жүзеге асырады. Сондықтан ЭЕМ-
да программалау информатиканың негізгі ядросы болып табылады, ал қазіргі
есептегіш техникалар-оның материялдық базасы.
Ғылымның объектісі және оның тақырыбы ұғымдарының айырмашылықтары
туралы дәл түсінік тез келген ғылымның мағынасын алу үшін өте маңызды.
Объект дегеніміз зерттеушінің іс-әрекеті бағытталған шын өмірдегі бір
облыс, ал тақырып зерттеу объектісімен байланыстыратын буын. Сондықтан
ғылымның тақырыбы ұғымы ғылымның объектісі ұғымымен бірдей емес, ол
танымның объективті және субъективті жақтарының диактикалық бірлігін
көрсетеді Әр ғылымның өкілдері бір объектіні әр қырынан көреді, әр түрлі
міндеттер тұрғысынан қарайды. Оқыту әдіскрдің де, психолог және
кибернетиктердің де зерттеу объектісі бола алады. Олардың әрқайсысы бұл
объектіден өзіне тән нәрсені ғана ажыратады, зерттеу нәтижелерін өздерінше
түсіндіреді. Басқаша айтқанда олардың әр-қайсысы өз тақырыбы бойынша жұмыс
істейді. Мамандардың бәрі бір сабаққа келіп, әр-қайсысы өз ғылымы
тұрғысынан талдайды. Дидакт мұғалімнің қандай жалпы принциптерді жүзеге
асырғандығын ойлайды: әдіскер оқыту әдістері мен сабақ материялының осы
пәнді мектепте оқытудың міндеттеріне сәйкес болуына назар аударады.
Психологты ерекше қызықтыратыны оқушылардың сабақты ұғынуы, ұғынудың жалпы
заңдылықтарының көрінуі, ал кибернетикке оқыту тура және кері байлаы бар
басқару жүйесі болып көрінеді.
Мектеп информатикасы программалық қамтамасыз етуді зерттейтін сала
ретінде анықталады.
Мектеп информатикасын программалық қамтамасыз ету орта мектептің
информациялық басқару және оқыту жүйелерін қамтиды, оның құрамында осы
жүйелерді жобалуға арналған сериялық құралдар бар.
Мектеп информатикасын оқу әдістемелік жағынан қамтамасыз ету үшін ол курс
бойынша оқу программалары, әдістемелік құралдар бар.
Мектеп информатикасының келесі бесінші саласы-оны психологиялық-
педогогикалық қамтамасыз ету, ол өзінің маңыздылығына байланысты алғашқы
болып қарастырылатын мәселеге жатады. Қазіргі ЭЕМ-нің мектептегі оқу тәрбие
процесіне еңгізілуі компьюытерлендірудің барлық проблемасын шеше алмайтыны
анық. ЖИТ-ны пайдалану жағдайында оқу процесін тиімді және өз мақсатына
жете алатындай етіп ұйымдастыру үшін бірқатар педогогикалық, психологиялық
проблемаларды шешу қажет. Осыған байланысты педогогиканың, психологияның
және дидактиканың дәстүрлі қағидалары қосымша зерттеуді талап етеді. Бұл
жерде оқытуды компьютерлендірудің екі түрлі негізгі бағыты бар екенін
ескеру қажет, олар компьютер оқу объектісі және компьютер оқу құралы
ретінде.
Информатиканы орта мектепте оқыту жөніндегі қалыптасқан әртүрлі
көзқарастар бар. Мектептегі инфармация курсының мазмұны мен әдістемелік
ерекшеліктері мынадай:
1.Мектептегі Информатика курсының мазмұны информация-алгоритм-ЭЕМ
деген үш іргелі ұғымға негізделеді. Ол бір жағынан пәннің информатика
ғылымымен байланысын қамтамасыз етсе, екінші жағынан оқушылардың теориялық
байындық деңгейін меңгеру үшін беріледі.
2. Информатика курсының маңызды ерекшелігі оның басқа пәндермен тығыз
байланысты.
1.1. Бастауыш сыныптарда информатиканы оқытудың әдістемесі
• Информатика курсын оқыту әдістемесін жетілдіру
• Информатика пәнін оқытудың тиімді әдістерін жетілдіру
• Информатика пәнінің өзіндік сипаттамалық ерекшеліктері
Оқыту әдістері:
• Оқытудың өзіндік әдісі.
• Көрнекілік әдісі.
• Иллюстрация.
• Демонстрация.
• Практикалық (іс-әрекет) әдістер.
• Кері байланысты жүзеге асыру тәсілдері. Бақылау.
Информатиканы оқыту әдістері
Информатиканы оқыту әдістеріне шолу.
Әдісті жалпы түрде белгілі мақсатқа жетуге бағытталған әрекет тәсілі
ретінде анықтауға болады.
Дидактикада оқушының іс-әрекеті, мұғалімнің іс-әрекеті және
олардың бірлескен іс-әрекеті деп бөледі. Мысалы оқушыларға
арналған инструкцияны жасау-педагогтың іс-әрекеті инструкция мен
ЭЕМ-дегі програмамен жұмыс істеу-оқушының іс-әрекеті ЭЕМ-де
орындалған оқушының жұмысының нәтижесін қорғау тапсыру
олардың бірлескен іс-әрекеті. Информатика курсында оқушылар мен
мұғалімнің бірлескен іс-әрекетінің көлемін қысқартуда іс-
әрекеттің тәуелсіз түрде елеулі орын алады. Курстық
мақсаттарының бірі ЭЕМ-мен жұмыс кезіндегі оқушының педагогтан
тәуелсіздігі, өз бетімен білім алуға дағдының қалыптасуы.
Сондай-ақ компъютер мұғалім мен оқушы арасындағы тәуелсіз іс-
әрекеттің көлемін едәуір кеңейтеді.
Сондай-ақ, информатика курсында танымды басқару мен
өзіндік басқару функциясы айқын көрінеді. Компъютермен жұмыс
істеген оқушының өз білетіндігі басым, оның алдына қойған
мақсаты бар.
Мұғалімнің міндеті оқу іс-әрекетін ұйымдастырып, оқушының іс-
әрекетін басқару. Оқыту әдісін топтауға арналған негіздер
жиынтығы айтарлықтай. Оқыту әдісін оқыту мазмұны бойынша топтау
өнімді продуктивті болып есептеледі,
1. Әлем жайында білім,
2. Іс-әрекет тәсілдерін жүзеге асыру тәжірбиелері,
3 . Шығармашылық іс-әрекет тәжірбиесі,
4. Эмоционалдылық құндылық қатынас тәжірбиесі.
Бұған оқушыларды тәрбиелеудегі педагогтың әсері де
қойылады.
Оқушылардың белсенділігі мен өз бетінділінің негізгі
дидактикалық функция оқыту мазмұнымен тығыз байланысты . Дайын
мәліметті меңгерудегі репродуктивті
іс-әрекетте белсенділіктің жоғары болатындығы белгілі.
Ю.К.Бабанскидің еңбектерінде әдістерді топтаудың толық тізімі
келтірген информацияны қабылдау тәсілі бойынша топтау дәстүрге
айналған сөздік әдіс, пәндік шолу және практикалық.
Сондай-ақ, әдістерді топтаудың төмендегідей негіздері
бар білім алу тәсілі теория және практика, кері байланысты
жүзегеасыру тәсілі бақылау және өзіндік бақылау, оқушылардың
ойлау әрекеттері логикалық аспект.
1. Мақсаты мен міндеті
- Информатиканы бастауыш сыныпта оқытудың мақсаттары;
- Информатиканы бастауыш сыныпта оқытудың міндеттері;
- Информатика пәнінің зерттеу объектілері;
Информатиканы орта білім беру жүйесінде оқытудың мақсаттары:
- оқушыларға ақпараттарды беру, өңдеу, сақтау, жеткізу және оны қолдану
процестері туралы білімдерді меңгерту, басқаша айтқанда, оқушыны
ақпараттық біліммен қаруландыру;
- оқушылардың оқу процесінде компьютерлік техниканы өзіндік даму мен
іске асыру құралы ретінде, сонымен қатар, кәсіптік қызметтерге
пайдалану дағдыларын қалыптастыру;
- оқушылардың логикалық-құрлымдық және алгоритмдік-шығармашылқ ойлау
қабілеттерін дамыту, ынта-ықыластары мен шығармашылқ бейімділіктерін
қалыптастыру.
Аталған мақсаттардан төмендегі міндеттер анықталады:
- Информатиканы бастауыш сыныптарда оқытудың мазмұнын анықтау;
- Информатиканы бастауыш сыныптарда оқытудың оқу бағдарламасын жасақтау;
- Информатиканы бастауыш сыныптарда оқытудың әдістемелік жүйесін
жасақтау.
Информатика пәні бойынша дайындалған стандарт білім берудің сәйкес
сатысының базистік оқу жоспарымен, білім беру ұйымдарының типтік оқу
жоспарымен, білім бағдарламаларымен кешенді түрде қолданылды.
Информатика оқу пәнінің базалық мазмұны (БМ)-оқу пәнінің мектепте
міндетті түрде оқытылуы тиіс және үздіксіз білім берудің келесі сатылары
мен деңгейлеріне информатиканы оқуды жалғастыру үшін жеткілікті болатын
мазмұнының құрамы мен құрылымы.
Информатика оқу пәні бойынша білім берудің негізгі бағдарламасы (БНБ)
–оқу пәнінің мазмұнын, яғни оқушыларда ғылыми дүниетанымдық негізді
қалыптастыруды, олардың ойлау қабілетін дамытуды, ақпараттандыру
құралдарын, ақпараттық технологияларды меңгеруді және оқушыларды өмірге,
еңбекке және білімдерін жалғастыруға даярлауды анықтайтын құжат. Оның
мазмұны мемлекеттік стандарт бойынша анықталады.
Информатика оқу пәні бойынша бағдарлы білім беру бағдарламасы (БББ)
–Информатика оқу пәнінің мазмұнын анықтайтын, пәнді тереңдетіп, бағдарлы
оқыту қамтамасыз ететін оқушыларды кәсіби даярлау бағытына қарай көлемі
мен мазмұны бойынша сараланған құжат. Оның мазмұны мемлекеттік стандарт
бойынша анықталады.
Информатика оқу пәні бойынша қосымша білім беру бағдарламасы(ҚҚБ) –
мемлекеттік стандарт мазмұнынан тыс, оқушылардың информатика пәні бойынша
білімге деген қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған оқу курстарының
мазмұнын анықтайтын құжат. Бұл бағдарлама факультативтік немесе арнайы
курстар ұйымдастыру арқылы жүзеге асырылады.
Жалпы ережелер:
Информатика пәнін оқытудың негізгі мақсаттары мен міндеттері
төмендегідей:
- оқушылардың ғылыми дүниетанымдық негізін қалыптастыру;
- оқушылардың ойлау қабілетін дамыту;
- оқушыларға ақпараттандыру құралдары мен ақпараттық технологияларды
меңгерту;
- оқушыларды өмірге, еңбекке және білімдерін жалғастыруға даярлау;
- информатика ғылымының негізін қалайтын үш ұғымның (зат, энергия және
ақпарат) бірі болып есптелетін, қазіргі таңдағы әлем бейнесін құрудың
негізін құрайтын ақпарат ұғымын қалыптастыру;
- қоршаған ортаны жаңа ақпараттық тұрғыдан зерттеу көзқарасын
қалыптастыратын ақпараттық үрдістерді, табиғат, қоғам, техника
аймақтарында қарастыру;
- ақпараттандыру құралдары мен ақпараттық технологиялар саласында
білім,білік және дағдыларды қалыптастыру мен оларды дамыту;
- оқушыларды ақпараттық бірліктермен қамтамасыз ететін білімдермен
қаруландыру;
- оқушылардың ақпараттық сауаттылығы мен мәдениетін қалыптастыру;
Информатика пәнінің зерттеу обьектілері:
- ақпарат;
- ақпараттық ресурстар;
- ақпараттық үрдістер;
- ақпараттандыру құралдары мен ақпараттық технологиялар.
Информатика пәнінің даму болашағы мына көріністерге байланысты:
1.Пәннің жалпы білімдік,дүниетанымдық көзқарасын қалыптастыру,атап
айтқанда:
- оқушыларға формальдау, модельдеу және компьютерлік тәжірибе
әдістермен меңгерту;
- тиімді шешідерді таңдай білуге бағытталған оперативті ойлау
қабілетін дамыту.
2. Информатиканың ғылыми пән ретінде қалыптасуы,атап айтқанда,әлеуметтік,
экономикалық,құқықтық,биологиялық,қ олданбалы информатика және т.б.
Информатика пәнінің даму бағыттары:
- Теориялық информатика. Мұнда ақпараттың жалпы қасиеттерін
зерттеу,табиғаттағы және қоғамдағы ақпарат үрдістерінің өзара
қатынасы,сонымен қатар әр түрлі ақпараттық үрдістерді жүзеге
асырудың негізгі заңдылықтарын зерттеу мәселелері қарастырылады.
- Ақпараттандыру құралдары.Мұнда дербес
компьютерлердің,микропроцессорларды ң есептеу қызметінің мүмкіндіктері және
аймақтық желілер арқылы ақпараттарды алмасу қызметтері туралы мәселелер
қарастырылады.Әр түрлі ақпараттарды сақтау,өңдеу және қолдану
мүмкіндіктерін одан әрі жетілдіру бағытында ақпараттық технологиялалардың
даму мәселелерін қарастырумен жалғасады.
- Әлеуметтік информатика.Мұнда информатика мен ақпараттық
технологиялалардың қазіргі қоғамдағы алатын орны,ақпаратпен және
программалық өнімдермен жұмыс жасаудың құқықтық,этикалық жәнеморальдық
нормалары,жеке тұлға мен қоғамның ақпараттық қауіпсіздігі төңірегіндегі
мәселелер қарастырылады.
Информатика оқу пәні бойынша оқу процесін ұйымдастыру және оны
жүзеге асыру жағдайларына қойылатын талаптар мына бағыттарда
қарастырылған:оқыту процесін мамандармен қамтамасыз ету;оқыту процесін оқу-
әдістемелік жағынан қамтамасыз ету;материалдық-техникамен базамен
қамтамасыз ету.
1.2.Информатиканы окытудың мазмұны.
Оқушының әлем жайында білімді меңгеруі қабылдау; түсінік, еске сақтау
арқылы жүреді. Ал әлемді, мысалы, адамды қоршаған заттар әлемі, оның
әлеуметтік ортасы, компьютерлік әлем, адамның өзінің ішкі әлемі тәрізді
ақиқаттық арқылы түсінуге болады. Заттар әлемі мен олардың арасындағы
байланысты оқушылар қоғамның информациялық ресурсына кіру арқылы және ЭЕМ-
де модельдеу арқылы таниды. Дәстүрлі әдіс мұғалімнің сөзі мен кітапқа
сүйенеді.
Өзіндік тану компьютермен бейнеленетін және іс-әрекетін ойлау арқылы
жүзеге асырылады.
Іс-әрекет тәсілін жүзеге асыру тәжірбиелері.
Іс-әрекеттің үлгісін көрсету және инструктор жолымен компьютерлік әлемнің
үнемі дамып отыратын жаңалығы мен оқушылардың ізднушілік белсенділігі
арқылы беріледі. ЭЕМ-мен жұмыс істеуде іс-әрекеттің стандартты түріне
барабар оқыту әдісі ақыл-ой әрекетін сатылап қалыптастыру болап табылдаы.
Дайын программа мен диологты меңгеруде және клавиатурамен жұмыс істеу
дағдысын қалыптастыру үшін де бұл әдіс қолданылады.
Шығармашылық іс-әрекет тәжірибелері.
Шығармашылық іс-әрекет тәжірибелері проблемалық есептер шығару, таныс
емес программалық құралдарды меңгеру, модельдеу арқылы қалыптасады. Бұл
жерде мұғалімге тән тәсіл – бір мәнді анықтауды талап ететін есепті қою.
Программалау мен модельдеу саласындағы шығармашылық тәжірибесі – ашық
программалау әдісімен берілуі мүмкін. Бұған ұқсас тәжірибелердің көлемі
шағын, ол информацияның ғылым саласы екенімен түсіндіріледі.
Эмоционалды құндылық қарым-қатынас тәжірибесі.
Эоционалды құндылық қарым-қатынас тәжірбиесі оқушылардың бір-бірімен және
мұғаліммен қарым-қатынасы процесінде пайда болып, таратылады. Мектеп
практикасында оқушыларға тікелей әсер ететін бірқатар тәжірибелер
жинақталды.
Информатикаға тән тәрбиелік бағытта жұмыс істейтін оқыту әдісін атау
қиын, бірақ, информатиканы оқыту барысында жүзеге асырылатын жағдайларды
көрсетуге болады. Ол оқушыларға өзінің жұмысын жазуды ұсыну, программада
қате жібермеуге қойылатын талап, сондай-ақ, эстетикалық құндылығы бар
мәселе – оқушының жауабына класстың көңілін аудару болып тбылады.
Информатика және дәстүрлі оқыту әдістері.
Оқытудың өзіндік әдісі: классикалық педогогика өз уақытында сөзбен білім
берудің жеткіліксіз екенін мойындаған болатын. Сондай-ақ, Я.А.Коменский
информацияны кітаптан, дәрістен жеткіліксіз екенін, заттарды өз бетімен
танып, бақылау арқылы информация алудың маңызды екенін атап көрсеткен.
Көрнекілік әдісі: информатика курсындағы көрнекіліктің әдісі – оқушының
жолдасының немесе мұғалімнің жұмысы бақылау, одан кейін компьютерлік
ортаның жұмысының өзгерісін бақылау. Енді олардың ішіндегі негізгілерін
қарастырайық.
Иллюстрация. Информатика курсында информацияның таңбалық табиғатын толық
бейнелеп көрсетуге мумкіндік бар. Мысалы, тақтада сандық немесе текстік
мәндермен жазылғантіктөртбұрышты көрсету. ЭЕМ-мен алғашқы танысу ретінде
қағазға бейнеленген клавиатураны көрсету, ол өзі де көрініп тұр,
бірақ,клавиштардың қызметі сөзбен түсіндіріледі.
Демонстрация. Мұғалім компьютердегі орындалатын іс-әрекеттіңң үлгісін
үндемей-ақ демонстрациялауға болады. Кез-келген капилятор қателердің орны
мен жұмысының нәтижесін мұғалімге немесе жолдастарына демонстрациялап бере
алады. Алгоритмнің атқарылу процесі кестесінің көмегімен
демонстрацияланады.
Практикалық (іс-әрекеттік) әдістер. Құрастырылар отырған жағдайда
практика оқушының іс-әрекетіне қатысты теориямен емес, сөзбен және
бақылаумен салыстырылады. Информатика бөлімінің үш түрі көзі үйлесімді
түрде біріктіреді:сөз, бақылау және іс-әрекет. Мысалы, нұсқауларды
оқып, мұғалімнің әрекеті мен ЭЕМ-нің жұмысын бақылай отырып
оқушылар компютермен практикалық іс-әрекетті орындай бастайды.
Мұнда әдістер бірін-бірі толықтырады.
Кері байланысты жүзеге асыру тәсілдері. Бақылау.
Бақылауды мұғалімнің, жолдасының, компьютердің және өзіндік
бақылау деп тұжырымдауға болады, жалған жауапты оқушы
мойындамайды, оны компьютердің шығарғаны деп есептейді,
компьютер оқушының өзінің іс-әрекетін ұғынуына нәтиженің дұрыс
немесе қате екендігі жөнінде хабарлама береді.
Мұғалімнің дәстүрлі бақылауымен қатар, жолдастарының бақылауының
да маңызы бар. Бақылаушы басқа адамның ойлау жүрісін түсінуді
үйренеді де, өзінің білімін сыртқа шығарып, сөйлеуге
дағдыланады.
Компьютердің бақылауы қатеге көп көңіл аударуды талап етеді,
бақылаудың келесі кезеңі-өзіндік бақылауға көшуге мәжбүр болады.
Бұл бақылаудың күрделі де, ең жоғары түрі болып есептеледі.
Кері байланыс жылдам немесе баяу болуы мүмкін. Жылдам байланыс
тиімді, бірақ өте жоғары жылдам реакция –мұғалімнің түсініктемесі -
оқушының ойлау жүрісінің ашылуына кедергі жасауы ықтимал. Оқытуды
ұйымдастыруға қатысты бақылауды ауызша және жазбаша деп білуге
болады. Жазба тіл пайдалы, үлкен еңбекті талап етеді. Компьютер
экраныңдағы текст жазба тілдің бір түрі болып есептеледі.
ЭЕМ-дегі жұмыс және ойлау әрекеттері.
Оқушылардың ойлау процесін, қателіктері мен қиындықтарының
мәнін түсіну үшін ЭЕМ-ге байланысты логикалық ақыл-ой әрекеттері
қалай жүзеге асырылатының қарастырайық.
Анализ және синтез. Информатика курсындағы анализ бен
синтез әрекеттерінің өзіндік ерекшеліктері бар. Олардың айқын
көрінетін тұстары., есептің қолайлысын талдау анализ, қолдағы бар
программалық немесе синтаксистік құралдар арқылы олардың шешімін
синтездеу. Кейде анализдің мақсаты қатенің себебін анықтау болуы
мүмкін.
Бұдан програманың орындау процесі қадамдарға бөлінеді, ал
мәліметтердің өзгеру процесі қадамдардың тізбегін өзгертеді. Егер
қатені іздеу программаны тасымалдау трассировка жолымен ЭЕМ-дегі
диалог түрінде орындалса, онда бұл талдаудың түрі- өрескел талдау
жіктеу болады.
Салыстыру мен топтау. Бір-біріне жақын командаларды
түсіндіруде салыстырудың үлкен мәні бар... ЭК-де көшіру мен
көбейту, МАТ-дегі үшін және әзір командалары. Бұл ұғымның мағынасын
меңгерудің міндетті кезеңі.
Салыстыру өте тиімді дидактикалық тәсіл. Салыстырудың
көмегімен жаңа ұғымдарды енгізіп бекітуге болады. Алдымен,
ұқсастығын, одан кейін айырмашылығын көрсету қажет.
Жалпылау, индукция және дедукция. Жалпылаудың айқын мысалы-
ұқсас әрекеттердің жеке қайталанулары ұғымынан қайталану командасын
көшу бола алады. Мұны матиматикалық индукция деп түсінбеу
қажет, ол толық индукция.
Аналогия және тасымал. Аналогия дегеніміз- бұл индукцияның
абайланған бір түрі. Талдау үлгісі төмендегідей. В жағдайында F
фактісінің орны бар. В1 жағдайының қандай да бір мағнада В
жағдайына ұқсастығы бар. Олай болса, олардың әрқайсысында F
фактісіне орын бар деп күтуге болады. Енді осы мысалды нақтылайтын
болсақ, Е - практикум жүйесінде SHIFT+DEL командасы жолды
өшіретіні белгілі.
1.2 Информатиканы оқытудың мазмұны
Мектептегі информатика және есептегіш техника
негіздері курсының мазмұнын таңдауға бір-бірімен белгілі қарама-қайшылықта
болатын екі негізгі факторлар тобы әсер етеді.
1) Ғылыми және практикалық факторлар. ИЕТН оқу пәнінің мазмұны инфор-
матика ғылымы арқылы анықталуы керек. Бұл пәнді оқыту барысында іргелі
білім деңгейі беріліп, оқушылардың әртүрлі саладағы болашақ кәсіби
қызметіне дайындығы қамтамасыз етілуі тиіс.
2) Түсініктілік және жалпы білімділік факторлар. Оқу пәнінде
қамтылған материялды меңгеруге оқушының шамасы келетіндей болуы керек,
олардың ойлау қабілетінің деңгейі мен білімі,іскерлігі, дағдыға сай болуы
тиіс. Сондай-ақ. ИЕТН курсы информатика ғылымының сәйкес салаларында
жалпы мәні ьар мәліметтерді қамтуы қажет. Қорыта айтқанда, мектептегі
информатика курсы бір жағынан болашақ заманға лайық өмірдің күрделіленген
талаптарына жауап беруі керек, екінші жағынан қарапайым болуы қажет.
Информатика және есептегіш техника курсының қазіргі заман ғылымының
үш іргелі ұғымына негізделеді:
Информация-алгоритм ЭЕМ.
Оқушылардың меңгңруіне міндетті болатын териялық дайындықтың көлемі
осы ұғымдар жүйесі арқылы анықталады.
Оқытудың нақты мазмұны алгоритмдік мәдениеттің және олардың
кампьютерлік сауаттылығының компоненттерінен құралады.ИЕТН курсының
мазмұнын анықтаудағы тағы бір маңызды мәселе – курсты оқыту реті. Бұл екі
мәселе бір-бірмен тығыз байланысты, сондықтан да олар ғылыми негізде
енгізілуі керек. Мектептегі информатика және ИЕТН мазмұнын, көлемін және
көп жағдайда оқытудың ретін анықтайтын негізгі құжат-ресми түрде
белгіленген оқу бағдарламасы болып табылады.
Ал, оқу бағдарламасы сол курсты оқыту тұжырымдамасының негізгі түйіні. Енді
ИЕТН енгізілгеннен бері жарияланып жатқан тұжырымдамалар мен оқу
бағдарламаларына тоқталайық. Информатиканы оқыту тұжырымдамаларының алғашқы
нұсқалары 1989, 1990, 1991 жылдары жарияланды. Бірақ, олар барлық білімді
информатикаландыру негізінде құрылған. Бұл еңбектерде информатика пәнін
оқыту мәселесі, оның мазмұны мен мақсаты жекеленіп ашылмаған. Сонымен
қатар, соңғы жылдары информатика пәнін оқыту мәселесінде үлкен өзгерістер
болды. 1998 жылы Қазақстан Республикасында жалпы білім беретін орта
мектепте оқылатын информатика курсы бойынша мемлекеттік білім беру
стандарты құрылып, оқу процесіне енгізілді.
Орта мектентің сатылары бойынша информатика курстарын оқытуды екі кезеңге
бөліп қарастырады.
I кезең (7-9 сыныптар) – негізгі курстар деп аталады, ол информатика пәні
бойынша оқушыларды міндетті жалпы біліммен қамтамасыз етуге бағытталған.
Бұл кезеңде оқушылар компьютермен алғаш танысады, ЭЕМ-нің архитектурасы
және информациялық технологиямен жұмыс істеу тәсілдерін үйрене отырып, оқу
процесіне компьютерді жан-жақты тиімді пайдалана отырып, өзіндік танымдық
іс-әрекеттерін қалаптастырады. Негізгі курсты оқытуды басқару ісіндегі
информацияның мәні, информациялық ропцестердің жалпы заңдылықтары және
жүйелі информациялық тәсілдер туралы түсініктер қалыптасады. Бұл кезеңде
оқушылар алгоритм, алгоритмнің құрылымдары (сызықтық, тармақталған,
қайталану), программалау тілдерімен танысып, оны алгоритм жазуда және
қолданбалыесептерді шешуде пайдалану жолдары мен мүмкіндіктері туралы
мағлұматтар алады.
II кезең (10-11 сыныптар) – бағдарлы курс, мұнда оқушылар кәсіптік бағдар
бойынша оқытылады. Ол оқушылардың сұранысына, қабілетіне және
қызығушылығына байланысты сараланған мазмұнмен беріліп, оларға кәсіптік
мамандық деңгейіндегі дәрежеде білім беріледі. Мысалы, оқушы жаратылыстану-
математика бағдары бойынша оқыса, онда программалау тілі тереңдетіліп
оқытылады. Сонымен қатар, Дербес компьютерді пайдаланушы, Компьютер және
іс-қағаздарын жүргізуші және т.б. курстар енгізілген. Егер базистік
жоспардың өзгермелі бөлігінің есебінен курсты оқыту 136 сағатқа дейін
арттырылса, онда оқушыларға мамандыққа сәйкес куәліктер беру мүмкіндігі
туады.
Жалпы, негізгі мектепте курсты оқытуға 68 сағат бөлінсе, ал 10-11
сыныптарда базистік оқыту жоспарындағы тұрақты (инвариантты) бөліктің
есебінен 68 сағат бөлінген.
Сондай-ақ, Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңының талаптарына
сәйкес информатиканы оқыту стандартына төмендегі мәселелер енгізілген:
-сыныптар бойынша білім беру мазмұнының міндетті минимумы;
-әрбір сыныптағы оқушының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар;
-стандарттағы талаптардың орынбалуын бағалау;
- білімді бағалау үлгілері.
( Қазақстан Республикасында жасалған информатикадан мемлекеттік білім
беру стандарты Ресейде жасалған А.А.Кузнецовтың тұжырымдамасын негізге
алады, сондықтан келесі тақырыпта толығырақ тоқталамыз)
Қазақстан Республикасының конституциясында: Білім беру – бұл қоғам
мушелерінің адамгершілік, интеллектуалдық, мәдени дамуының жоғарғы деңгейін
және кәсіби біліділігін қамтамасыз етуге бағытталған тәрбие ьеру мен
оқытудың үздіксіз процесі, - деп көрсетілген.
Білім беру жүйесінің басты міндеті-ұлттық және жалпы азаматтық қазыналар
ғылым мен практиканың жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыру және
дамыту үшін оның әр азаматы зиялы болуы қажет. Бұл білім беру процесінің
үздіксіз болуын талап етеді. Білім беру үздіксіз процесс болса,
информатиканы оқыту да үздіксіз болуы қажет.
Жалпы білім беретін орта мектепке арналған информатикадан мемлекеттік
білім беру стандарты осы мәселені көздейді.
Ал, стандарт осы пәнді орта мектепте үздіксіз білім беру
тұжырымдамасына негізделіп жасалынған. Тұжырымдамада білім беру жүйесін
демократияландыру принциптерін жүзеге асыруға бағытталып құралған.
Мұнда оқушы өз бетімен танымдық қызмет жасап, дами алатын субьектболса,
мұғалім осы қызметтің тиімді ұйымдастырылуына, нәтижелі болуына жауап
беретін, шығармашылықпен жұмыс істейтін жеке тұлға.
Жалпы информатика курсының мазмұны мынадай екі үлкен дидактикалық
мәселені шешуге бағытталуы керек: 1) Компьютер-оқыту обьектісі; 2)
Компьютер-уневерсал таным құралы.
Оқушы таным субьектісі болған кезде бұл екі мәселе бірін-бірі
толықтыра отырып курстың негізгі мазмұнын құрайды.
Информатика курсының негізгі мектептегі мазмұны мынадай үш кешенді
мәселелердің төңірегінде шоғырланған: біріншісі – компьютерлік техникамен
танысу, оның негізгі элементтері менжалры жұмыс істеу принциптерімен
танысу; екіншісі – алгоритмдеу және програииалау негіздерін оқып үйрену;
үшіншісі – информатиканың қолдану шеберін анықтау.
Мұнда оқыту моделі оқушыны жеке тұлға ретінде дамытуға бағытталған:
мақсат – мотив – қызмет – рефлекция – теориялық білім өнерімен анықталатын
түрі таңдалынып алынады.
1.3. Информатиканы оқыту әдістері және жетілдіру жолдары.
Республикамызда болып жатқан өзгерістер халыққа білім беру
жүйесінің барлық буындарында білім беру жүйесінің барлық буындарында
білім мен тәрбие беру ісін жаңа сатыға көтеруде, сабақ өту әдіс-
тәсілдерін жетілдіруді талап етіп отыр. Бұл информатика
мұғалімдерінен информатиканы оқытудың дәстүрлі әдістемелік жүйесін,
оны оқыту әдістемесін жақсарта түсуді қажет етеді. Ал, бұл мәселенің
дұрыс шешілуі Қазақстандағы мектеп информатика пәнін оқыту әдістемесін
кешенді түрде тұтастай қарастыра отырып, оның қалыптасу және даму тарихын
тереңірек зерттеуді керек етеді. Орта мектептерде информатика курсын оқыту
мәселелері 1950 жылы Жаңісібір қаласының бірқатар мектептерінде А.П.Ершов
және оның қызметкерлері бағдарламауды дайындайды. 1970 жылы Мәскеу,
Ленинград, Жаңасібір қалаларында компьютемен жұмыс істейтін мамандарды
дайындайды. 1970 жылдардың соңына қарай микро ЭЕМ-дердің жаппай шығарыла
бастауына сәйкес А.П.Ершов, Г.А.Звеногордский, Ю.А.Первин мектеп
информатика курсы тұжырымдамасын жасады. 1984 жылы кәсіптік және жалпы
білім беретін мектептердің реформасының негізгі бағыттары белгіленеді. 1985
жылы Информатика және есептеуіш техника негіздері пәні бағдарламасы
түзіледі. 1985-1986 жылдары А.П.Ершов, В.М.Монохов, А.А.Кузнецов,
Я.Э,Гольц, М.П.Лапчик және т.б алғашқы информатика оқулығы шықты. 1985 жылы
1-ші қыркүйектен бастап, мектептерде жапай информатика негіздерін оқыту,
1985 жылы жаңа оқу жоспары бойынша педогогикалық институттарда информатика
мұғлімін даярлау басталады. 1986 жылы Информатика и оброзование журналы
шығып, 1986 жылы информатика оқулығына байқау жарияланды. 1987 жылы
информатиканы оқыту әдістемесінен М.П.Лапчиктің кітабы жарық көреді. Байқау
негізінде информатикадан А.П.Ершов, А.Г.Кушниренко, В,Г,Житомирский,
В.А.Койманның басқару авторлар ұжымы алғашқы буын оқу құралы дайындады.
Сөйтіп, Қазақстанда 1986 жылы А.П.Ершов, В.Н.Моноховтың Информатика және
есеп техника негіздері атты оқулығы бойы жүргізілгендігі белгілі. Ал, 1998
жылдан бері сыныптарға арналған информатика оқулықтары мемлекеттік
стандартты, типтік бағдарлама жазылып оқу процесіне кеңінен еңгіілуде. Енді
информатика курсының тақырыпты оқыту әдістемесін қарастырайық. Кіріспені
оқыту әдістемесі. Кіріспе мақсаты. Пәнеге деген қызығушылықты қалыптастыру,
бекіту; информатиканың жалпы мазмұны таныстыру; компьютер сыныбындағы
жүргізілетін жұмыс ретімен, ережелерімен танысу т.б. Кіріспе бір рет
информатиканың үш құрымдас тізбегі. Ақпарат компьютер, алгоритм айтылады.
Ақпарат түрлері мысалдарымен түсіндіріледі. Ақпраттық үрдісті түсіндіру
үшін де алдымен оларға мысалдар жүргізіліп, келтіріліп, қорытынды да оның
белгілеріне сүйене отырып анықтама беріледі. Айта келетін мән ақпаратты
тұтыну, қолдану бұл да ақпараттық болып табылады. Кіріспе бөлімі оқушыны
компьютер мүмкіндіктері туралы информатика жайлы түсінік береді. Кіріспеден
оқу авторларының концепсиясын көруге болады. Мен, ақпарат, алгоритм,
компьютер ұғымдары беріледі. Компьютер құрылысын оқыту әдістері. Компьютер
құрылысы негізгі үш бөліктен тұрады. Олар жүйелік блок, монитор, пернелік
тақта және осылардың қызметі жөнініде айтылады. Перне тақтаның жазу
машинасына ұқсастығын айтады, мұндағы негізгі айырмашылық қосылады
пернелердің бірі қызметінде деп түсіндіру керек. Алғаш сабақтарда барлық
пернелердің қызметін барлығын айтудың қажеті жоқ, әсіресе белгілі бір
бағдарлама қатысты өзгеріпотыратын перне қызметңі (F1 өйткені олардың
қызметі туралы экранның төмен жағында қысқаша мәлімет беріледі). Диск
ұяшықты өткенде, оның дискетті дұрыс еңгізу және оны күтіп ұстау туралы
мағлұмат берген жөн. Процессорда барлық әрекеттер түрленіп орындалады.
Компьютердің барлық жұмысын басқарады. Компьютер құрылысы бөлімі бірнеше
деңгейлерді қамтиды. Атап айтқанда: құралдар құрамы және олардың қызметі,
олардың жұмыс істеу принциптері қарастырылады. Компьютердің ішкі, сыртқы
қосымша құрылғылары, олардың физикалық тұрғыдан алғандағы жұмыс істеу
тәртіптері, үрдістері түгелімен баяндалады. Әсіресе оқушыларды қызықтыратын
компьютер қалай жұмыс істейді? Мәтін қалай жазылады? т.б. сұрақтарға жауап
беріледі. Операциялық жүйені оқыту әдістемесі. Компьютер жұмыс істеуі үшін,
алғашқы бағдарламалар жүйесі операциялықжүйе жіктелуі тиіс. Дербес
компьютер үшін Microsoft фирмасы Disc Operation Sustem
MSDOS операциялық жүйесін жасаған. Оның атқаратын қызметі.
Дискідегі каталогтар тізімін шығару
Dir Бағдарламаны көшіру Copy мәтіндік файлдың мазмұнын оқу,
қарап шығу Туре , бағдарламаны орындауға жүктеу. Дербес
компьютердегі опециялық жүйе файлдар жинағынан тұрады. Операциялық
жүйемен жұмыс істеу ең алдымен Del Rename нұсқаларының
қызметімен танысады. Операциялық жүйелердің бұйрықтарын
оқушылардың компьютерге орындайтын іс-әрекетіне сәйкес келетіндей
етіп, ретімен плакатқа жазып іліп қою керек. Оның реті.
бағдарламаны дисктен жүктеу, нәтижені дискетке жазу, жұмысты
аяқтау т.с.с. жазылады. Егер оқушылар операциялық жүйе қызметін
меңгерсе, онда олар мұғалімге аса тәуелді бола қоймайды, өз
бетінше жұмыс істеуге кіріседі. Оқыту әдісі- мұғалім оқушы
компьютерінде түсіндіре отырып, демонстрациялап көрсетеді немесе
плакат арқылы түсіндіреді. Norton Commander қабық бағдарламасын
оқыту әдістемесі. Norton Commander көмегі арқылы операциялық
жүйемен жеңіл жұмыс істей алады, өйткені NC – де экран мүмкіндігі
толық пайдаланылады, панельде каталогтар мен файлдар тізімі, мерзімі,
өлшемі және т.б. түгелімен экранда беріледі. Сонымен бірге, қажетті
бұйрықтар арнайы пернелерге бекітілген NC-дің MSDOS-тан айырмашылығы
қолдануға өте ыңғайлы етіп жасалған, сондай-ақ нұсқаларды перне тақтадан
теріп отырудың қажеті жоқ, тек арнайы пернені бассақ, (F1-F10) жеткілікті
сондай-ақ грамматикалық қателерді болдырмайды. Бұл бір жағынан нұсқаларды
енгізуде жіберілетін қателерді болдырмайды, әр уақытта үнемделеді. Оның
үстіне ақпарат тізімі (каталог, файлдар) экранда алфавиттік ретпен
беріледі. Бағдарламалық қамтамасыздандыруды оқыту әдістемесі, информатика
курсының мақсаты – бағдарламаны пайдалана алатын қолданушыларды дайындау
екендігі белгілі. Қазіргі қолданушылар жұмысын дайындау (операциялық жүйе,
мәтіндік редакторлар, электрондық кестелер, белгілер базасын басқару
жүйесімен) жұмысын істеуден басталады. Бағдарламалық қамтамасыздандыру мен
жұмыс істеу және оны меңгеру күрделілігін, өзара байланысын, оқушылардың
дайындығын ескере келіп, оқыту ретін мынадай тізбек бойынша жүргізу керек:
графикалық редактор-мәтіндік редактар-есептеу жұмыстары-электрондық кесте-
берілгендер базасын басқыру жүйесі. Бұл адамзат тарихының әр түрлі іс-
әрекеттерді меңгерумен сәйкес келеді: сурет салу, оқу, есептеу, басқару.
Windows операциялық жүйесін оқыту ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Балапанов Е.Қ., Бөрібаев Б., Даулетқұлов А.Б. Информатикадан 30 сабақ.
Алматы. 1998 ж.
2. Бочкин А.И. Методика обучения информационному поиску. ИнфО.-2000. N 3.
3. Бочкин А.И. Методика преподования информатики. Учебное пособие.
Минск.: Вышэйшая школа, 1998 г.
4. Информатикадан Мемлекеттік білім беру стандарты. 7-11 класс. Алматы,
1998 ж.
5. Каймин В.А. Курс информатики: состояние, методика и перспективы. ИнфО.
– 1990. N 6.
6. Лапчик М.П. Информатиканы оқыту методикасы. Аударған Қ.С. Абдиев.
Алматы, 1994 ж.
7. Леднев В.С., Кузнецов А.А., Бешенков С.А. Состояние и перспективы
курса информатики в общеобразовательной школе. ИнфО. – 1998. N 3.
8. Халықова К.З., Г.А. Абдулкаримова. Жоғарғы оқу орнындағы педагогикалық
практика. Әдістемелік құрал. Алматы, 1994 ж.
9. Халықова К.З. Төменгі кластарда информатиканы оқыту. Инфизмат журналы.
1994, N 4.
10. Юдина А.Г. Информатика на ЛОГО для старшеклассников. ИнфО. – 1994 - N
6.
11. Журнал Информатика негіздері №6 2002. 5 бет.
12. Журнал Информатика негіздері №4 2002. 2 бет.
13. Журнал Информатика негіздері №1 2002. 2-10 беттер.
14. Журнал Информатика негіздері №3 2005. 2-4 беттер.
15. Журнал Информатика негіздері №2 2005. 20-28 беттер.
16. Журнал Информатика негіздері №5 2003. 2-4 беттер.
17. Журнал Информатика негіздері №3 2003. 2-4 беттер.
18. Журнал Информатика негіздері №4 2003. 7-8 беттер.
19. Журнал Информатика негіздері №1 2003. 20-23 беттер.
20. Журнал Информатика негіздері №4 2006. 36-37 беттер.
21. 12-жылдық орта білім берудің мемлекеттік стандарты. (бірінші саты)
Астана 2004 ж.
22. 12-жылдық мектептің 1-4 сыныптарының оқу бағдарламалары А. Атамұра,
2004 ж.
23. Ашнтаева Т.Е., Вьюшкова Е.А. Информатика жылдық мектептің 2-4
сыныптарына арналған оқулықтар Атамұра, 2004 ж.
24. Аштаева Т.Б., Вьюшкова Е.А. 2-4 сыныптарда информатиканы оқыту
әдістемесі, А. Атамұра.
25. Горячев А.В., Горина К.И., Суворова Н.И. Информатика в играх и
задачах. 1,2,3 классам, БАЛАСС, 2002.
26. Балапанов Е., Кабулова Г., Мухамеджанова С., Айтбакина Б., Мамырбек Г.
Основы информационной культуры (в 4 тетрадах) 1-4 классы – А, ТОО
Аруна ЛПД, 2004 ж.
27. Н. Ермеков, Е. Кузина, Л. Крепп, С. Пшипенко Информатика оқыту
әдістемесі. А. Атамұра 2003 ж.
28. С.Т. Мұхамбетжанова. Мектеп информатикасын оқытудың әдістемесі (7-11
сынып материалы) Алматы – 2005 ж.
29. Информатиканы оқыту әдістемесі. К.З. Халықова.
30. Журнал. Информатика негіздері №6 2006, №5 2003.
31. Бастауыш мектепте информатиканы оқыту теориясы мен технологиясы.
Оқыту - әдістемелік кешен. Алматы – 2006 ж.
32. Журнал. Информатика негіздері №5 - 2003 ж.
33. Информатика Ғылыми әдістемелік журнал. №6 2001 ж. 6-8 беттер.
Жоспар:
Кіріспе.
Информатиканы орта мектепте оқыту әдістемесінің жалпы мәселелері.
І. Негізгі бөлім.
1. Бастауыш сыныптарда информатиканы оқыту әдістемесі.
1.1. Информатиканы оқытудың мақсаты мен міндеттері.
1.2. Информатиканы оқытудың мазмұны.
1.3. Информатиканы оқыту әдістері және жетілдіру жолдары.
2. Бастауыш сыныптарда информатиканы оқыту процесін ұйымдастыру
формалары.
2.1. Информатиканы оқытуды ұйымдастыру дың түрлері.
2.2. Бастауыш сыныпта деңгейлеп саралап оқыту технологиясын қолдану.
2.3. Бастауыш сыныпта жаңа ақпараттық технологияларды қолдану.
2.4. Компьютерді бастауыш мектепте пайдалану жөніндегі ұсыныстар.
ІІ. Эксперименттік бөлім.
ІІІ. Қорытынды бөлім.
Мектеп информатикасының бүгінгі мен келешегі.
IV. Қолданылған әдебиеттер.
Информатиканы мектепте оқытудың жалпы мәселелері.
Қазіргі уақытта қоғамды информатикаландыру білім беруді
информатикаландыру деген сөз тіркестері біздің сөздік қорымызға еніп
кетті. Олай болса, қоғамды информатикаландыру дегеніміз не? Қоғамды
информатикаландыру дегеніміз – ғылыми техникалық прогресс
жетістіктерінің күнделікті тұрмысқа ауқымды енуінің нәтежесі, яғни
адам өміріне іс - әрекеттің интеллектуалдық түрлерінің Жан- жақты әсер
етуі мен ролінің жоғарлауына байланысты объективті процесс.
Ол оқыту мазмұны, әдісі мен ұйымдастыру түрлерінің өзгерісін
тездетеді. Бұл процестегі негізгі мәселе білім берудің мазмұны мен
мақсатын өзгерту болып табылады, ал оны технологиялық жағынан қамтамасыз
ету өндірістік мәселе.
Қоғамды индустрияландыру кезеңінде білім беру жүйесі алдыңғы
кезекте, маманданған сауатты орындаушыларды дайындауға бағытталса, ал
білім беруді информатикаландыру жағдайында бұл мәселе білім берудің
негізгі мақсатына ауысады. Мұндағы негізгі мақсат- оқушының қоршаған әлем
жайында табиғи ғылыми болжамын қалыптастырумен жалпы ізгілікті
адамгершілікті дайындау.
Бұл мәселенің негізгі ядросы жалпы білім беретін орта мектептегі
информатика курсынан басталады. Информатиканы оқыту әдістемесі деп
аталатын курс мектептегі информатика курсының жалпы ғылыми оқу-
әдістемелік, дидактикалық, ұцымдастырушылық, педагогилық, психологиялық
мәселелерін Жан- жақты қарастыратын курс болып табылады.
Жалпы білім беретін мектептерге программалау элементтерінің
енгізілгендігіне 40 жылдан астам уақыт болды. Информатиканың, программалау
элементтерінің орта мектепке енгізілуініңөзіндік тарйхы бар, яғни оны
бірнеше кезеңге бөлуге болады.
Бірнеше кезең, бұнғы Одақтағы 50- жылдардың бас кезендегі алғашқы
электронды есептеуіш машина пайда болуына байланысты. Осыған байланысты,
адам қызметінің жаңа саласы дами бастады. Программалаудың қалыптасу
кезеңінде тілдік құралдар мен әдістер жеткіліксіз болды. соған қарамастан
оқушылардың пролграммалауды түсініп, игеруіне ешқандай принципті қйыншылық
болған жоқ.
Алғашқы электронды есептеуіш машиналар пайда болғаннан кейін
көп кешікпей ғылыми-зерттеу мекемелерінде және ірі жоғары оқу
орындарында программалауды және электронды есептеуіш машинада жұмыс
істеуді зерттейтін топтар пайда бола бастады. 50-жылдатдың аяғына
қарай, А.П.Ершовтың басқаруымен Новосибирск қаласының кейбір
мектептерінде тәжірибелер жүргізілгендігі белгілі. Бұл тәжірибе
сондағы ғылыми қалашықтағы есептегіш техника негізінде жүргізілді.
Басталған жұмысқа университеттер мен ғылыми-зерттеу институттарының
көптеген ғалымдары қатысып,араласты. Бірақ, мұндай алғашқы қадамдардың
жалпы білім беретін орта мектеп үшін міндетті курстың
қалыптасуына қатысы жоқ еді.
Екінші кезең, матиматикаға бейімделген мектептер негізінде
программалауға мамандандыруға байланысты. Информатиканы мектепте
оқытуды 1959 жылдан басталды деуге болады, өйткені Мәскеу қаласының
№444 мектебінде С.И.Шварцбурд жоғарғы класс оқушыларына электронды
есептеуіш машина жұмысын үйретуге бағытталған эксперимент жүргізуді
бастады. Мұндай мектептерде жалпыға бірдей орта білім негізінде
программист дайындау көзделгенболатын. Осы мақсатқа сәйкес,
С.И.Шварцбурдтың жүргізілген тәжірибелік жұмысы көпшілікке белгілі
болды.
Программалау саласында мамандандырылған мектептер жүйесінің
дамуы тағы бір маңызды роль атқарады. Оқушыларды программалауға
үйретуге арналған мақалалар мен әдістемелік талдамалар көптеп шыға
бастады.
Бұл жылдары математикаға бейімделген мектептер үшін
дайындалған оқу құралдары кең таралды және бұл құралдар белгілі
бір программалау бойынша факультативтік курстардың қалыптасуында
маңызды роль атқарады.
Келесі кезең, арнаулы факультативтік курстардың ашылуына
байланысты. Факультативтік курстың мақсаты- оқушылардың жан-жақты
мүмкіндіктерін дамытуға және білімдерін тереңдетуге бағытталған жаңа
оқу жұмысының түрі ретінде қарастырылды.
Кейінірек, сол кездегі матиматикалық орта білімнің қайта
құрылуына байланысты жаңа таңдаулы тақырыптар ұсынылды. Санау
жүйелері және электронды есептеуіш машинаның арифметикалық
құрылғылары (7-класс), Алгоритмдеу және программалау (8-класс),
Кибернетика негіздері (9-10- класстар), Программалау тілдері(10-
класс).
Дәл осы кезеңде арнаулы факультаттивтік курстар бойынша
оқыту мазмұны мен әдістерін жасау мәселелеріне байланысты
әдістемелік мәселелер В.М.Монаховтың және т.б. көптеген ғалымдардың
еңбектерінде өз шешімін тапты. Мектептер мен есептеуіш техникасы
бар өндіріс орындары арасындағы байланысты қалыптастыру тәжірибесі
жинақталды. Бұл тәжірибе кейін оқу-өндірістік комбинаттары арқылы
мектептегі оқыту ісіне есептегіш техниканы енгізуге негіз болды.
Сонымен келесі кезең, оқу-өндірістік комбинаттары
негізінде мамандандыруға байланысты. Оқу-өндірістік комбинаттары
негізінде оқушыларды есептегіш техниканы меңгеру және пайдалануға
байланысты көптеген мамандықтарға дайындау мүмкін болды. Атап
айтқанда, электронды есептегіш машина операторы, электронды есептегіш
машина үшін мәліметтерді дайындау құрылғыларын жөндеу және күту
бойынша электромеханик, электронды аппаратураны реттеуші,
программалаушы лаборант, есептеу жұмыстарының операторы дайындалды.
Одан кейінгі кезең, жалпы білімдік бағдардың дамуымен
сипатталады. Матиматикаға бейімделген мектептерде, әсіресе, ОӨК-ның оқу
программаларында оқушыларға программалауды оқытудың арнаулы кәсіби
бағдардағы мүдделері қарастырылған.Сонымен қатар,программалаудың жалпы
білімдік әсері және алгоритмдеудің мектептегі дәстүрлі пәндерге пәнаралық
әсерінің мазмұндық-әдістемелік мәселелері зерттеледі.Алдыңғы кезекте
математикаға әсері қарастырылады.
Үкіметтің келесі шешімдерінде жастардың компьютерлік сауаттылығын
тез қалыптастыру мәселесі қойылды.Ол үшін жалпы білім беретін орта мектепте
Информатика және есептегіш техника негіздері міндетті пән ретінде
енгізілді, яғни 1985 жылдың қыркүйек айының 1-нен бастап Информатика
және есептегіш техника негіздері (НИЕТ) курсы оқытыла бастады.Мектептегі
компьютерлендіру мәселесіне мемлекеттік тұрғыдан көңіл бөлудің нәтижесінде
1986-87 оқу жылының басында Информатика и образование журналының 1-нөмірі
шықты.Бұл ЭЕМ-ны оқу процесіне енгізудің әдістемелік,дидактикалық,
техникалық, ұйымдастырушылық, педагогикалық, психологикалық мәселелерін
қамтитын журнал.Сонымен қатар,біздің Республикамызда да Қазақстан мектебі
журналының қосымшасы ретінде Информатика Физика Математика журналы шыға
бастады.
Компьютер алғаш оқу процесіне енгізілгенде мынадай екі үлкен
мәселе көзделген: 1) компьютер оқу объектісі, яғни пән ретінде оқытылуы
болса, 2) компьютердің жалпы оқу процесіндегі қолданылуы. Міне,
программалау элементтерінің орта мектепке енгізілуінің қысқаша тарихы
осындай.
Бастауыш сыныптарда информатиканы элементтерін пәнаралық байланыс
негізінде оқыту әдістемесі
Қазақстан Рсепубликасының 2015-жылға дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасының жобасының Білім беру мазмұны мен деңгейлері - деп
аталатын 4-тараудың 4.3.1-тармағында: Білім беру мазмұнында информатика
негіздері мен шет тілін ерте жастан бастап оқыту мен тәрбиелеудің негізгі
бағыттары көрсетіліп белгіленген. Сондықтан, заман талаптарына сай
информатиканы бастауыш мектептерден бастпалғашқы дайындық курсы ретінде
ендірудің қажеттілігі бүгінгі күнгі педогогика саласындағы іргелі тың
мәселелердің бірі болып саналады.
Орта мектепте информатиканың жеке пән ретінде оқытылуы, көптеген
педогогикалық ізденістер мен ғылыми-әдістемелік еңбектердің туындауының
жандана түсуіне мүмкіндік береді. Информатиканың бүгінгі қоғамдағы алатын
орнын, ерекшеліктерін ғылыми-әдістемелік тұрғыда негіздеуге арналған
көптеген ғылыми зерттеу жұмыстары жүргізілуде.
Атап айтқанда, ғылыми зерттеулердің ішінен С.Пейперт, Ж.Пиаже,
Е.Коган, О.А.Красноперова, А.Витухновская мен А.Семенованың және отндық
ғалымдарымыздан Е.Бидайбеов пен Ж.Қараевтың тұжырымдарымен Қ.Әбдиев,
Ж.Сардарова және Г.Абдукаримованың зерттеу жұмыстары бастауыш мектептерде
информатика элементтерін пайдаланудың теориялық негізі бола алады.
Алайда, бұл зерттелген жұмыстарда бастауыш мектепте информатика
элементтерін оқыту негізінде пәнаралық байланысты жүзеге асыру жөніндгі
мәселелер жеткілікті дәрежедә зерттелген жоқ.
Сондықтан, бастауыш мектеп оқушыларына инфоарматиканың алғашқы
түсініктері мен ұғымдарын беру, сонымен қатар басқа пендерді оқып үйренуде
пәнаралық байланысты жүзеге асыру арқылы қажет болатын біліммен,
іскерлікпен, дағдымен қаруландыру және жастарды ақпараттық қоғамда қызмет
етуге дайындауды осы кезеңнен бастау қажеттілігі маңызды болып отыр.
Мұндай келелі мәселелерді шешу, бастауыш мектепте информатика
элементтерін оқыту негізінде пәнаралық байланысты жүзеге асыруды теориялық,
психологиялық және педогогикалық жағынан негіздеуді қажет етеді. Бірақ ,
бүгінгі таңда информатика элементтерін пәнаралық байланыс негізінде
бастауыш мектепте оқытудың қажеттілігі мен оны оқу үрдісінде жүргізуге
тиімді оқу-әдістемелік құралдардың, оқыту бағдарламаларының жеткілікті
дәрежеде болмауының арасында қарама-қайшылық бар. Осы қарама-қайшылықтан,
бастауыш мектепте инфоматика элементтерін пәнаралық байланыс негізінде
оқытуды еңгізу арқылы оқушыларда алғашқы білім, іскерлік, дағдыларды қалай
қалыптастыруға және оның қандай теориялық , психологиялық-педогогикалық
алғы шарттарын анықтауға болады? – деген зерттеу мәселесі туындайды.
Бүгінгі күні дидактикада оқыту әдістерін талдап, іріктеудің түрліше
байқаулары өтіп жатыр. Оқыту әдістерін талдап ретке клтіру белгілі бір
әдістерге жүйег келтіру заңдылықтарын және ортақ сипаттамалары мен
ерекшеліктерін ашуда үлкен маңызды рөл атқарады.
Бастауыш мектепте информатика элементтерін оқыту әдістеріне келер
болсақ, төмендегі мәселелер туындайды:
-әрбір пәндер бойынша жүргізілетін оқу материялын оқушылардың санасына
қалай жеткізу керек?
-балалар білімді, іскерлік пен дағдыларды игеру үшін, олардың белсенді
танымдылық қызметін қалай ояту керек?
-оқушылардың оқуға қызығушылығын тудырып, оларлың білімді болуына қалай
көмектесу керек?
-ынтасы бар мен ынтасы жоқ балаларды қалай оқыту керек?
Дәл бүгінгі күні ғылыми-техникалық үрдістің жоғары дәрежеде дамуы,
оқытудың жаңаша, тиімді әдістерін іздестіру талап етуді . Оқыту әдістері
дегеніміз-бұл оқыту міндеттерін шешуге бағытталған мұғалім мен оқушылардың
біріккен іс-әрекетерінің жүзеге асу тәсілдері. Оның негізгі атқаратын
қызметі, білімдерді жай бере салу емес, мектеп оқушысының танымдық
қабілеттерін қалыптастыру мен сабаққа деген ынтасын ояту болып табылады.
Оқыту әдістерінің құрылымы – бастауыш мектепте информатика элементтерін
пәнаралық байланыс негізінде оқытудың әдістемесіне қатысты анықталады.
Әдістемені жаңарту барысында, оқыту құралдарының алатын орны ерекше. Ал,
біздің оқыту әдістемемізге қолданылатын негізгі құрал – компьютерлік
техника болып есептеледі.
Компьютерлік техниканың дидактикалық мүмкіндіктерін педогогикалық
мақсаттарға пайдалану, білім мазмұнын анықтауда, оқыту әдістері мен
формаларын жетілдіруде жақсы әсерін тигізді. Оның оқыту үрдісінде даралап
және топтап оқыту тәсілдерінде, өзіндік танымдық зерттеу жұмыстарын
жүргізуге, зор мүмкіндіктер жасайтындығы дәлелденді.
Бастауыш мектепте информатика элементтерін пәнаралық байланыс негізінде
оқытуды жүзеге асыру, оқушылардың информатика элементтерін оқып үйрену
бойынша алғашқы білімдерін, іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыруға және
олардың сауат ашу, әліппе, ана тілі, қазақ тілі математика мен бейнелеу
өнері пәндерінен алған білімдерін нақтылап бекітуге мүмкіндіктер туғызады.
Информатика элементтерін пәнаралық байланыстар негізінде оқытуды орта
мектептің жалпы білім беретін пәндеріне пайдалана отырып, оқушылардың екі
жақты пәндерден алатын білімдерін, іскерліктерін және дағдыларын жетілдіру
бағытында дамытуға болады.
Инфрпматиканы оқыту әдістемесінде математика мен информатика курстары
арасында пәнаралық байланысты жүзеге асыру үшін үлкен мүмкіндіктер бар.
Информатика мен математика үшін жалпы ұғымдар: ақпараттар теориясы,
шамалар, графиктер және функциялар болып табылады.
Пәнаралық байланыс жүзеге асыруда дидактиканың негізгі принциптеріне
сүйену қажет. Оқыту үрдісінде өзге пәндермен пәнаралық байланысты негізге
ала отырып, информатиканы оқытыу әдістемесінде дидактикалық принциптер
қарастырып отыру керек. Олар барлық пәндермен өзара тығыз байланысуда
жалпыға бірдейлік қасиеті арқылы өз кезегінде жалпы дидактиканы өзінің
негізгі котегорияларымен байыта түседі.
Пәнаралық байланыстаң әр алуандығын толық ашып зерттеу – бұл күрделі
мәселе. Біздің міндетіміз: білім берудің негізін қалауда және оқу
пәндерінің өзара байланысуының негізгі бағытын белгілеп қофдағы
байланыстарды орнықтырудың үлкен мүмкіндіктерін көрсету.
Информатика пәнін бастауыш сыныптан бастап оқытудың ғылыми-теориялық
негізі елімезде зерттеліп жатыр. Оның ішінде, Д.С.Байғожаның Бастауыш
мектепте информатика элементтерін пәнаралық байланыс негізінде оқыту
әдістемесі атты ғылыми еңбегін алуға болады. Еңбектің негізгі идеясы
бастауыш білім жүйесінде информатика элементтерін пәнаралық байланыс
негізінде оқыту бағдарламасының жобасы жасалып, оны оқытудың әдістемесі
берілсе, оқу процесінің тиімділігін арттыруға бағытталғын.
Ақпараттық технологияның жеделдетіпдамуына байланысты информатиканың
мазмұны үзліссіз өзгеріп отырады. Сондықтан информатиканың курсын оқыту
процесін төменгі сыныптан бастаған тиімді екендігі ғылыми-теориялық және
практикалық жағынан негізделген болатын. Олай болса, болашақта білім
стандартының мазмұнына информатиканы 1 сыныптан бастап оқыту мазмұны
енгізілуі қажет.
Қазір әлемнің ғылыми бейнесінің негізгі сипаттамасы қоғамдағы және
табиғаттағы информациялық процестер мен факторлардың фундаментальді ролін
мойындау болып табылады.
Информатика ЭЕМ-ның көмегімен информацияны іздеу, сақтау, тарату, өлшеу
мен өңдеудің әдісі тәсілдері мен заңдылықтарын қарастыратын математикалық
ғылым. Қазіргі информация ағымын адамзат тек ЭЕМ-ның көмегімен ғана
қабылдайды. ЭЕМ информацияны автоматты түрде жүзеге асырады. Сондықтан ЭЕМ-
да программалау информатиканың негізгі ядросы болып табылады, ал қазіргі
есептегіш техникалар-оның материялдық базасы.
Ғылымның объектісі және оның тақырыбы ұғымдарының айырмашылықтары
туралы дәл түсінік тез келген ғылымның мағынасын алу үшін өте маңызды.
Объект дегеніміз зерттеушінің іс-әрекеті бағытталған шын өмірдегі бір
облыс, ал тақырып зерттеу объектісімен байланыстыратын буын. Сондықтан
ғылымның тақырыбы ұғымы ғылымның объектісі ұғымымен бірдей емес, ол
танымның объективті және субъективті жақтарының диактикалық бірлігін
көрсетеді Әр ғылымның өкілдері бір объектіні әр қырынан көреді, әр түрлі
міндеттер тұрғысынан қарайды. Оқыту әдіскрдің де, психолог және
кибернетиктердің де зерттеу объектісі бола алады. Олардың әрқайсысы бұл
объектіден өзіне тән нәрсені ғана ажыратады, зерттеу нәтижелерін өздерінше
түсіндіреді. Басқаша айтқанда олардың әр-қайсысы өз тақырыбы бойынша жұмыс
істейді. Мамандардың бәрі бір сабаққа келіп, әр-қайсысы өз ғылымы
тұрғысынан талдайды. Дидакт мұғалімнің қандай жалпы принциптерді жүзеге
асырғандығын ойлайды: әдіскер оқыту әдістері мен сабақ материялының осы
пәнді мектепте оқытудың міндеттеріне сәйкес болуына назар аударады.
Психологты ерекше қызықтыратыны оқушылардың сабақты ұғынуы, ұғынудың жалпы
заңдылықтарының көрінуі, ал кибернетикке оқыту тура және кері байлаы бар
басқару жүйесі болып көрінеді.
Мектеп информатикасы программалық қамтамасыз етуді зерттейтін сала
ретінде анықталады.
Мектеп информатикасын программалық қамтамасыз ету орта мектептің
информациялық басқару және оқыту жүйелерін қамтиды, оның құрамында осы
жүйелерді жобалуға арналған сериялық құралдар бар.
Мектеп информатикасын оқу әдістемелік жағынан қамтамасыз ету үшін ол курс
бойынша оқу программалары, әдістемелік құралдар бар.
Мектеп информатикасының келесі бесінші саласы-оны психологиялық-
педогогикалық қамтамасыз ету, ол өзінің маңыздылығына байланысты алғашқы
болып қарастырылатын мәселеге жатады. Қазіргі ЭЕМ-нің мектептегі оқу тәрбие
процесіне еңгізілуі компьюытерлендірудің барлық проблемасын шеше алмайтыны
анық. ЖИТ-ны пайдалану жағдайында оқу процесін тиімді және өз мақсатына
жете алатындай етіп ұйымдастыру үшін бірқатар педогогикалық, психологиялық
проблемаларды шешу қажет. Осыған байланысты педогогиканың, психологияның
және дидактиканың дәстүрлі қағидалары қосымша зерттеуді талап етеді. Бұл
жерде оқытуды компьютерлендірудің екі түрлі негізгі бағыты бар екенін
ескеру қажет, олар компьютер оқу объектісі және компьютер оқу құралы
ретінде.
Информатиканы орта мектепте оқыту жөніндегі қалыптасқан әртүрлі
көзқарастар бар. Мектептегі инфармация курсының мазмұны мен әдістемелік
ерекшеліктері мынадай:
1.Мектептегі Информатика курсының мазмұны информация-алгоритм-ЭЕМ
деген үш іргелі ұғымға негізделеді. Ол бір жағынан пәннің информатика
ғылымымен байланысын қамтамасыз етсе, екінші жағынан оқушылардың теориялық
байындық деңгейін меңгеру үшін беріледі.
2. Информатика курсының маңызды ерекшелігі оның басқа пәндермен тығыз
байланысты.
1.1. Бастауыш сыныптарда информатиканы оқытудың әдістемесі
• Информатика курсын оқыту әдістемесін жетілдіру
• Информатика пәнін оқытудың тиімді әдістерін жетілдіру
• Информатика пәнінің өзіндік сипаттамалық ерекшеліктері
Оқыту әдістері:
• Оқытудың өзіндік әдісі.
• Көрнекілік әдісі.
• Иллюстрация.
• Демонстрация.
• Практикалық (іс-әрекет) әдістер.
• Кері байланысты жүзеге асыру тәсілдері. Бақылау.
Информатиканы оқыту әдістері
Информатиканы оқыту әдістеріне шолу.
Әдісті жалпы түрде белгілі мақсатқа жетуге бағытталған әрекет тәсілі
ретінде анықтауға болады.
Дидактикада оқушының іс-әрекеті, мұғалімнің іс-әрекеті және
олардың бірлескен іс-әрекеті деп бөледі. Мысалы оқушыларға
арналған инструкцияны жасау-педагогтың іс-әрекеті инструкция мен
ЭЕМ-дегі програмамен жұмыс істеу-оқушының іс-әрекеті ЭЕМ-де
орындалған оқушының жұмысының нәтижесін қорғау тапсыру
олардың бірлескен іс-әрекеті. Информатика курсында оқушылар мен
мұғалімнің бірлескен іс-әрекетінің көлемін қысқартуда іс-
әрекеттің тәуелсіз түрде елеулі орын алады. Курстық
мақсаттарының бірі ЭЕМ-мен жұмыс кезіндегі оқушының педагогтан
тәуелсіздігі, өз бетімен білім алуға дағдының қалыптасуы.
Сондай-ақ компъютер мұғалім мен оқушы арасындағы тәуелсіз іс-
әрекеттің көлемін едәуір кеңейтеді.
Сондай-ақ, информатика курсында танымды басқару мен
өзіндік басқару функциясы айқын көрінеді. Компъютермен жұмыс
істеген оқушының өз білетіндігі басым, оның алдына қойған
мақсаты бар.
Мұғалімнің міндеті оқу іс-әрекетін ұйымдастырып, оқушының іс-
әрекетін басқару. Оқыту әдісін топтауға арналған негіздер
жиынтығы айтарлықтай. Оқыту әдісін оқыту мазмұны бойынша топтау
өнімді продуктивті болып есептеледі,
1. Әлем жайында білім,
2. Іс-әрекет тәсілдерін жүзеге асыру тәжірбиелері,
3 . Шығармашылық іс-әрекет тәжірбиесі,
4. Эмоционалдылық құндылық қатынас тәжірбиесі.
Бұған оқушыларды тәрбиелеудегі педагогтың әсері де
қойылады.
Оқушылардың белсенділігі мен өз бетінділінің негізгі
дидактикалық функция оқыту мазмұнымен тығыз байланысты . Дайын
мәліметті меңгерудегі репродуктивті
іс-әрекетте белсенділіктің жоғары болатындығы белгілі.
Ю.К.Бабанскидің еңбектерінде әдістерді топтаудың толық тізімі
келтірген информацияны қабылдау тәсілі бойынша топтау дәстүрге
айналған сөздік әдіс, пәндік шолу және практикалық.
Сондай-ақ, әдістерді топтаудың төмендегідей негіздері
бар білім алу тәсілі теория және практика, кері байланысты
жүзегеасыру тәсілі бақылау және өзіндік бақылау, оқушылардың
ойлау әрекеттері логикалық аспект.
1. Мақсаты мен міндеті
- Информатиканы бастауыш сыныпта оқытудың мақсаттары;
- Информатиканы бастауыш сыныпта оқытудың міндеттері;
- Информатика пәнінің зерттеу объектілері;
Информатиканы орта білім беру жүйесінде оқытудың мақсаттары:
- оқушыларға ақпараттарды беру, өңдеу, сақтау, жеткізу және оны қолдану
процестері туралы білімдерді меңгерту, басқаша айтқанда, оқушыны
ақпараттық біліммен қаруландыру;
- оқушылардың оқу процесінде компьютерлік техниканы өзіндік даму мен
іске асыру құралы ретінде, сонымен қатар, кәсіптік қызметтерге
пайдалану дағдыларын қалыптастыру;
- оқушылардың логикалық-құрлымдық және алгоритмдік-шығармашылқ ойлау
қабілеттерін дамыту, ынта-ықыластары мен шығармашылқ бейімділіктерін
қалыптастыру.
Аталған мақсаттардан төмендегі міндеттер анықталады:
- Информатиканы бастауыш сыныптарда оқытудың мазмұнын анықтау;
- Информатиканы бастауыш сыныптарда оқытудың оқу бағдарламасын жасақтау;
- Информатиканы бастауыш сыныптарда оқытудың әдістемелік жүйесін
жасақтау.
Информатика пәні бойынша дайындалған стандарт білім берудің сәйкес
сатысының базистік оқу жоспарымен, білім беру ұйымдарының типтік оқу
жоспарымен, білім бағдарламаларымен кешенді түрде қолданылды.
Информатика оқу пәнінің базалық мазмұны (БМ)-оқу пәнінің мектепте
міндетті түрде оқытылуы тиіс және үздіксіз білім берудің келесі сатылары
мен деңгейлеріне информатиканы оқуды жалғастыру үшін жеткілікті болатын
мазмұнының құрамы мен құрылымы.
Информатика оқу пәні бойынша білім берудің негізгі бағдарламасы (БНБ)
–оқу пәнінің мазмұнын, яғни оқушыларда ғылыми дүниетанымдық негізді
қалыптастыруды, олардың ойлау қабілетін дамытуды, ақпараттандыру
құралдарын, ақпараттық технологияларды меңгеруді және оқушыларды өмірге,
еңбекке және білімдерін жалғастыруға даярлауды анықтайтын құжат. Оның
мазмұны мемлекеттік стандарт бойынша анықталады.
Информатика оқу пәні бойынша бағдарлы білім беру бағдарламасы (БББ)
–Информатика оқу пәнінің мазмұнын анықтайтын, пәнді тереңдетіп, бағдарлы
оқыту қамтамасыз ететін оқушыларды кәсіби даярлау бағытына қарай көлемі
мен мазмұны бойынша сараланған құжат. Оның мазмұны мемлекеттік стандарт
бойынша анықталады.
Информатика оқу пәні бойынша қосымша білім беру бағдарламасы(ҚҚБ) –
мемлекеттік стандарт мазмұнынан тыс, оқушылардың информатика пәні бойынша
білімге деген қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған оқу курстарының
мазмұнын анықтайтын құжат. Бұл бағдарлама факультативтік немесе арнайы
курстар ұйымдастыру арқылы жүзеге асырылады.
Жалпы ережелер:
Информатика пәнін оқытудың негізгі мақсаттары мен міндеттері
төмендегідей:
- оқушылардың ғылыми дүниетанымдық негізін қалыптастыру;
- оқушылардың ойлау қабілетін дамыту;
- оқушыларға ақпараттандыру құралдары мен ақпараттық технологияларды
меңгерту;
- оқушыларды өмірге, еңбекке және білімдерін жалғастыруға даярлау;
- информатика ғылымының негізін қалайтын үш ұғымның (зат, энергия және
ақпарат) бірі болып есптелетін, қазіргі таңдағы әлем бейнесін құрудың
негізін құрайтын ақпарат ұғымын қалыптастыру;
- қоршаған ортаны жаңа ақпараттық тұрғыдан зерттеу көзқарасын
қалыптастыратын ақпараттық үрдістерді, табиғат, қоғам, техника
аймақтарында қарастыру;
- ақпараттандыру құралдары мен ақпараттық технологиялар саласында
білім,білік және дағдыларды қалыптастыру мен оларды дамыту;
- оқушыларды ақпараттық бірліктермен қамтамасыз ететін білімдермен
қаруландыру;
- оқушылардың ақпараттық сауаттылығы мен мәдениетін қалыптастыру;
Информатика пәнінің зерттеу обьектілері:
- ақпарат;
- ақпараттық ресурстар;
- ақпараттық үрдістер;
- ақпараттандыру құралдары мен ақпараттық технологиялар.
Информатика пәнінің даму болашағы мына көріністерге байланысты:
1.Пәннің жалпы білімдік,дүниетанымдық көзқарасын қалыптастыру,атап
айтқанда:
- оқушыларға формальдау, модельдеу және компьютерлік тәжірибе
әдістермен меңгерту;
- тиімді шешідерді таңдай білуге бағытталған оперативті ойлау
қабілетін дамыту.
2. Информатиканың ғылыми пән ретінде қалыптасуы,атап айтқанда,әлеуметтік,
экономикалық,құқықтық,биологиялық,қ олданбалы информатика және т.б.
Информатика пәнінің даму бағыттары:
- Теориялық информатика. Мұнда ақпараттың жалпы қасиеттерін
зерттеу,табиғаттағы және қоғамдағы ақпарат үрдістерінің өзара
қатынасы,сонымен қатар әр түрлі ақпараттық үрдістерді жүзеге
асырудың негізгі заңдылықтарын зерттеу мәселелері қарастырылады.
- Ақпараттандыру құралдары.Мұнда дербес
компьютерлердің,микропроцессорларды ң есептеу қызметінің мүмкіндіктері және
аймақтық желілер арқылы ақпараттарды алмасу қызметтері туралы мәселелер
қарастырылады.Әр түрлі ақпараттарды сақтау,өңдеу және қолдану
мүмкіндіктерін одан әрі жетілдіру бағытында ақпараттық технологиялалардың
даму мәселелерін қарастырумен жалғасады.
- Әлеуметтік информатика.Мұнда информатика мен ақпараттық
технологиялалардың қазіргі қоғамдағы алатын орны,ақпаратпен және
программалық өнімдермен жұмыс жасаудың құқықтық,этикалық жәнеморальдық
нормалары,жеке тұлға мен қоғамның ақпараттық қауіпсіздігі төңірегіндегі
мәселелер қарастырылады.
Информатика оқу пәні бойынша оқу процесін ұйымдастыру және оны
жүзеге асыру жағдайларына қойылатын талаптар мына бағыттарда
қарастырылған:оқыту процесін мамандармен қамтамасыз ету;оқыту процесін оқу-
әдістемелік жағынан қамтамасыз ету;материалдық-техникамен базамен
қамтамасыз ету.
1.2.Информатиканы окытудың мазмұны.
Оқушының әлем жайында білімді меңгеруі қабылдау; түсінік, еске сақтау
арқылы жүреді. Ал әлемді, мысалы, адамды қоршаған заттар әлемі, оның
әлеуметтік ортасы, компьютерлік әлем, адамның өзінің ішкі әлемі тәрізді
ақиқаттық арқылы түсінуге болады. Заттар әлемі мен олардың арасындағы
байланысты оқушылар қоғамның информациялық ресурсына кіру арқылы және ЭЕМ-
де модельдеу арқылы таниды. Дәстүрлі әдіс мұғалімнің сөзі мен кітапқа
сүйенеді.
Өзіндік тану компьютермен бейнеленетін және іс-әрекетін ойлау арқылы
жүзеге асырылады.
Іс-әрекет тәсілін жүзеге асыру тәжірбиелері.
Іс-әрекеттің үлгісін көрсету және инструктор жолымен компьютерлік әлемнің
үнемі дамып отыратын жаңалығы мен оқушылардың ізднушілік белсенділігі
арқылы беріледі. ЭЕМ-мен жұмыс істеуде іс-әрекеттің стандартты түріне
барабар оқыту әдісі ақыл-ой әрекетін сатылап қалыптастыру болап табылдаы.
Дайын программа мен диологты меңгеруде және клавиатурамен жұмыс істеу
дағдысын қалыптастыру үшін де бұл әдіс қолданылады.
Шығармашылық іс-әрекет тәжірибелері.
Шығармашылық іс-әрекет тәжірибелері проблемалық есептер шығару, таныс
емес программалық құралдарды меңгеру, модельдеу арқылы қалыптасады. Бұл
жерде мұғалімге тән тәсіл – бір мәнді анықтауды талап ететін есепті қою.
Программалау мен модельдеу саласындағы шығармашылық тәжірибесі – ашық
программалау әдісімен берілуі мүмкін. Бұған ұқсас тәжірибелердің көлемі
шағын, ол информацияның ғылым саласы екенімен түсіндіріледі.
Эмоционалды құндылық қарым-қатынас тәжірибесі.
Эоционалды құндылық қарым-қатынас тәжірбиесі оқушылардың бір-бірімен және
мұғаліммен қарым-қатынасы процесінде пайда болып, таратылады. Мектеп
практикасында оқушыларға тікелей әсер ететін бірқатар тәжірибелер
жинақталды.
Информатикаға тән тәрбиелік бағытта жұмыс істейтін оқыту әдісін атау
қиын, бірақ, информатиканы оқыту барысында жүзеге асырылатын жағдайларды
көрсетуге болады. Ол оқушыларға өзінің жұмысын жазуды ұсыну, программада
қате жібермеуге қойылатын талап, сондай-ақ, эстетикалық құндылығы бар
мәселе – оқушының жауабына класстың көңілін аудару болып тбылады.
Информатика және дәстүрлі оқыту әдістері.
Оқытудың өзіндік әдісі: классикалық педогогика өз уақытында сөзбен білім
берудің жеткіліксіз екенін мойындаған болатын. Сондай-ақ, Я.А.Коменский
информацияны кітаптан, дәрістен жеткіліксіз екенін, заттарды өз бетімен
танып, бақылау арқылы информация алудың маңызды екенін атап көрсеткен.
Көрнекілік әдісі: информатика курсындағы көрнекіліктің әдісі – оқушының
жолдасының немесе мұғалімнің жұмысы бақылау, одан кейін компьютерлік
ортаның жұмысының өзгерісін бақылау. Енді олардың ішіндегі негізгілерін
қарастырайық.
Иллюстрация. Информатика курсында информацияның таңбалық табиғатын толық
бейнелеп көрсетуге мумкіндік бар. Мысалы, тақтада сандық немесе текстік
мәндермен жазылғантіктөртбұрышты көрсету. ЭЕМ-мен алғашқы танысу ретінде
қағазға бейнеленген клавиатураны көрсету, ол өзі де көрініп тұр,
бірақ,клавиштардың қызметі сөзбен түсіндіріледі.
Демонстрация. Мұғалім компьютердегі орындалатын іс-әрекеттіңң үлгісін
үндемей-ақ демонстрациялауға болады. Кез-келген капилятор қателердің орны
мен жұмысының нәтижесін мұғалімге немесе жолдастарына демонстрациялап бере
алады. Алгоритмнің атқарылу процесі кестесінің көмегімен
демонстрацияланады.
Практикалық (іс-әрекеттік) әдістер. Құрастырылар отырған жағдайда
практика оқушының іс-әрекетіне қатысты теориямен емес, сөзбен және
бақылаумен салыстырылады. Информатика бөлімінің үш түрі көзі үйлесімді
түрде біріктіреді:сөз, бақылау және іс-әрекет. Мысалы, нұсқауларды
оқып, мұғалімнің әрекеті мен ЭЕМ-нің жұмысын бақылай отырып
оқушылар компютермен практикалық іс-әрекетті орындай бастайды.
Мұнда әдістер бірін-бірі толықтырады.
Кері байланысты жүзеге асыру тәсілдері. Бақылау.
Бақылауды мұғалімнің, жолдасының, компьютердің және өзіндік
бақылау деп тұжырымдауға болады, жалған жауапты оқушы
мойындамайды, оны компьютердің шығарғаны деп есептейді,
компьютер оқушының өзінің іс-әрекетін ұғынуына нәтиженің дұрыс
немесе қате екендігі жөнінде хабарлама береді.
Мұғалімнің дәстүрлі бақылауымен қатар, жолдастарының бақылауының
да маңызы бар. Бақылаушы басқа адамның ойлау жүрісін түсінуді
үйренеді де, өзінің білімін сыртқа шығарып, сөйлеуге
дағдыланады.
Компьютердің бақылауы қатеге көп көңіл аударуды талап етеді,
бақылаудың келесі кезеңі-өзіндік бақылауға көшуге мәжбүр болады.
Бұл бақылаудың күрделі де, ең жоғары түрі болып есептеледі.
Кері байланыс жылдам немесе баяу болуы мүмкін. Жылдам байланыс
тиімді, бірақ өте жоғары жылдам реакция –мұғалімнің түсініктемесі -
оқушының ойлау жүрісінің ашылуына кедергі жасауы ықтимал. Оқытуды
ұйымдастыруға қатысты бақылауды ауызша және жазбаша деп білуге
болады. Жазба тіл пайдалы, үлкен еңбекті талап етеді. Компьютер
экраныңдағы текст жазба тілдің бір түрі болып есептеледі.
ЭЕМ-дегі жұмыс және ойлау әрекеттері.
Оқушылардың ойлау процесін, қателіктері мен қиындықтарының
мәнін түсіну үшін ЭЕМ-ге байланысты логикалық ақыл-ой әрекеттері
қалай жүзеге асырылатының қарастырайық.
Анализ және синтез. Информатика курсындағы анализ бен
синтез әрекеттерінің өзіндік ерекшеліктері бар. Олардың айқын
көрінетін тұстары., есептің қолайлысын талдау анализ, қолдағы бар
программалық немесе синтаксистік құралдар арқылы олардың шешімін
синтездеу. Кейде анализдің мақсаты қатенің себебін анықтау болуы
мүмкін.
Бұдан програманың орындау процесі қадамдарға бөлінеді, ал
мәліметтердің өзгеру процесі қадамдардың тізбегін өзгертеді. Егер
қатені іздеу программаны тасымалдау трассировка жолымен ЭЕМ-дегі
диалог түрінде орындалса, онда бұл талдаудың түрі- өрескел талдау
жіктеу болады.
Салыстыру мен топтау. Бір-біріне жақын командаларды
түсіндіруде салыстырудың үлкен мәні бар... ЭК-де көшіру мен
көбейту, МАТ-дегі үшін және әзір командалары. Бұл ұғымның мағынасын
меңгерудің міндетті кезеңі.
Салыстыру өте тиімді дидактикалық тәсіл. Салыстырудың
көмегімен жаңа ұғымдарды енгізіп бекітуге болады. Алдымен,
ұқсастығын, одан кейін айырмашылығын көрсету қажет.
Жалпылау, индукция және дедукция. Жалпылаудың айқын мысалы-
ұқсас әрекеттердің жеке қайталанулары ұғымынан қайталану командасын
көшу бола алады. Мұны матиматикалық индукция деп түсінбеу
қажет, ол толық индукция.
Аналогия және тасымал. Аналогия дегеніміз- бұл индукцияның
абайланған бір түрі. Талдау үлгісі төмендегідей. В жағдайында F
фактісінің орны бар. В1 жағдайының қандай да бір мағнада В
жағдайына ұқсастығы бар. Олай болса, олардың әрқайсысында F
фактісіне орын бар деп күтуге болады. Енді осы мысалды нақтылайтын
болсақ, Е - практикум жүйесінде SHIFT+DEL командасы жолды
өшіретіні белгілі.
1.2 Информатиканы оқытудың мазмұны
Мектептегі информатика және есептегіш техника
негіздері курсының мазмұнын таңдауға бір-бірімен белгілі қарама-қайшылықта
болатын екі негізгі факторлар тобы әсер етеді.
1) Ғылыми және практикалық факторлар. ИЕТН оқу пәнінің мазмұны инфор-
матика ғылымы арқылы анықталуы керек. Бұл пәнді оқыту барысында іргелі
білім деңгейі беріліп, оқушылардың әртүрлі саладағы болашақ кәсіби
қызметіне дайындығы қамтамасыз етілуі тиіс.
2) Түсініктілік және жалпы білімділік факторлар. Оқу пәнінде
қамтылған материялды меңгеруге оқушының шамасы келетіндей болуы керек,
олардың ойлау қабілетінің деңгейі мен білімі,іскерлігі, дағдыға сай болуы
тиіс. Сондай-ақ. ИЕТН курсы информатика ғылымының сәйкес салаларында
жалпы мәні ьар мәліметтерді қамтуы қажет. Қорыта айтқанда, мектептегі
информатика курсы бір жағынан болашақ заманға лайық өмірдің күрделіленген
талаптарына жауап беруі керек, екінші жағынан қарапайым болуы қажет.
Информатика және есептегіш техника курсының қазіргі заман ғылымының
үш іргелі ұғымына негізделеді:
Информация-алгоритм ЭЕМ.
Оқушылардың меңгңруіне міндетті болатын териялық дайындықтың көлемі
осы ұғымдар жүйесі арқылы анықталады.
Оқытудың нақты мазмұны алгоритмдік мәдениеттің және олардың
кампьютерлік сауаттылығының компоненттерінен құралады.ИЕТН курсының
мазмұнын анықтаудағы тағы бір маңызды мәселе – курсты оқыту реті. Бұл екі
мәселе бір-бірмен тығыз байланысты, сондықтан да олар ғылыми негізде
енгізілуі керек. Мектептегі информатика және ИЕТН мазмұнын, көлемін және
көп жағдайда оқытудың ретін анықтайтын негізгі құжат-ресми түрде
белгіленген оқу бағдарламасы болып табылады.
Ал, оқу бағдарламасы сол курсты оқыту тұжырымдамасының негізгі түйіні. Енді
ИЕТН енгізілгеннен бері жарияланып жатқан тұжырымдамалар мен оқу
бағдарламаларына тоқталайық. Информатиканы оқыту тұжырымдамаларының алғашқы
нұсқалары 1989, 1990, 1991 жылдары жарияланды. Бірақ, олар барлық білімді
информатикаландыру негізінде құрылған. Бұл еңбектерде информатика пәнін
оқыту мәселесі, оның мазмұны мен мақсаты жекеленіп ашылмаған. Сонымен
қатар, соңғы жылдары информатика пәнін оқыту мәселесінде үлкен өзгерістер
болды. 1998 жылы Қазақстан Республикасында жалпы білім беретін орта
мектепте оқылатын информатика курсы бойынша мемлекеттік білім беру
стандарты құрылып, оқу процесіне енгізілді.
Орта мектентің сатылары бойынша информатика курстарын оқытуды екі кезеңге
бөліп қарастырады.
I кезең (7-9 сыныптар) – негізгі курстар деп аталады, ол информатика пәні
бойынша оқушыларды міндетті жалпы біліммен қамтамасыз етуге бағытталған.
Бұл кезеңде оқушылар компьютермен алғаш танысады, ЭЕМ-нің архитектурасы
және информациялық технологиямен жұмыс істеу тәсілдерін үйрене отырып, оқу
процесіне компьютерді жан-жақты тиімді пайдалана отырып, өзіндік танымдық
іс-әрекеттерін қалаптастырады. Негізгі курсты оқытуды басқару ісіндегі
информацияның мәні, информациялық ропцестердің жалпы заңдылықтары және
жүйелі информациялық тәсілдер туралы түсініктер қалыптасады. Бұл кезеңде
оқушылар алгоритм, алгоритмнің құрылымдары (сызықтық, тармақталған,
қайталану), программалау тілдерімен танысып, оны алгоритм жазуда және
қолданбалыесептерді шешуде пайдалану жолдары мен мүмкіндіктері туралы
мағлұматтар алады.
II кезең (10-11 сыныптар) – бағдарлы курс, мұнда оқушылар кәсіптік бағдар
бойынша оқытылады. Ол оқушылардың сұранысына, қабілетіне және
қызығушылығына байланысты сараланған мазмұнмен беріліп, оларға кәсіптік
мамандық деңгейіндегі дәрежеде білім беріледі. Мысалы, оқушы жаратылыстану-
математика бағдары бойынша оқыса, онда программалау тілі тереңдетіліп
оқытылады. Сонымен қатар, Дербес компьютерді пайдаланушы, Компьютер және
іс-қағаздарын жүргізуші және т.б. курстар енгізілген. Егер базистік
жоспардың өзгермелі бөлігінің есебінен курсты оқыту 136 сағатқа дейін
арттырылса, онда оқушыларға мамандыққа сәйкес куәліктер беру мүмкіндігі
туады.
Жалпы, негізгі мектепте курсты оқытуға 68 сағат бөлінсе, ал 10-11
сыныптарда базистік оқыту жоспарындағы тұрақты (инвариантты) бөліктің
есебінен 68 сағат бөлінген.
Сондай-ақ, Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңының талаптарына
сәйкес информатиканы оқыту стандартына төмендегі мәселелер енгізілген:
-сыныптар бойынша білім беру мазмұнының міндетті минимумы;
-әрбір сыныптағы оқушының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар;
-стандарттағы талаптардың орынбалуын бағалау;
- білімді бағалау үлгілері.
( Қазақстан Республикасында жасалған информатикадан мемлекеттік білім
беру стандарты Ресейде жасалған А.А.Кузнецовтың тұжырымдамасын негізге
алады, сондықтан келесі тақырыпта толығырақ тоқталамыз)
Қазақстан Республикасының конституциясында: Білім беру – бұл қоғам
мушелерінің адамгершілік, интеллектуалдық, мәдени дамуының жоғарғы деңгейін
және кәсіби біліділігін қамтамасыз етуге бағытталған тәрбие ьеру мен
оқытудың үздіксіз процесі, - деп көрсетілген.
Білім беру жүйесінің басты міндеті-ұлттық және жалпы азаматтық қазыналар
ғылым мен практиканың жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыру және
дамыту үшін оның әр азаматы зиялы болуы қажет. Бұл білім беру процесінің
үздіксіз болуын талап етеді. Білім беру үздіксіз процесс болса,
информатиканы оқыту да үздіксіз болуы қажет.
Жалпы білім беретін орта мектепке арналған информатикадан мемлекеттік
білім беру стандарты осы мәселені көздейді.
Ал, стандарт осы пәнді орта мектепте үздіксіз білім беру
тұжырымдамасына негізделіп жасалынған. Тұжырымдамада білім беру жүйесін
демократияландыру принциптерін жүзеге асыруға бағытталып құралған.
Мұнда оқушы өз бетімен танымдық қызмет жасап, дами алатын субьектболса,
мұғалім осы қызметтің тиімді ұйымдастырылуына, нәтижелі болуына жауап
беретін, шығармашылықпен жұмыс істейтін жеке тұлға.
Жалпы информатика курсының мазмұны мынадай екі үлкен дидактикалық
мәселені шешуге бағытталуы керек: 1) Компьютер-оқыту обьектісі; 2)
Компьютер-уневерсал таным құралы.
Оқушы таным субьектісі болған кезде бұл екі мәселе бірін-бірі
толықтыра отырып курстың негізгі мазмұнын құрайды.
Информатика курсының негізгі мектептегі мазмұны мынадай үш кешенді
мәселелердің төңірегінде шоғырланған: біріншісі – компьютерлік техникамен
танысу, оның негізгі элементтері менжалры жұмыс істеу принциптерімен
танысу; екіншісі – алгоритмдеу және програииалау негіздерін оқып үйрену;
үшіншісі – информатиканың қолдану шеберін анықтау.
Мұнда оқыту моделі оқушыны жеке тұлға ретінде дамытуға бағытталған:
мақсат – мотив – қызмет – рефлекция – теориялық білім өнерімен анықталатын
түрі таңдалынып алынады.
1.3. Информатиканы оқыту әдістері және жетілдіру жолдары.
Республикамызда болып жатқан өзгерістер халыққа білім беру
жүйесінің барлық буындарында білім беру жүйесінің барлық буындарында
білім мен тәрбие беру ісін жаңа сатыға көтеруде, сабақ өту әдіс-
тәсілдерін жетілдіруді талап етіп отыр. Бұл информатика
мұғалімдерінен информатиканы оқытудың дәстүрлі әдістемелік жүйесін,
оны оқыту әдістемесін жақсарта түсуді қажет етеді. Ал, бұл мәселенің
дұрыс шешілуі Қазақстандағы мектеп информатика пәнін оқыту әдістемесін
кешенді түрде тұтастай қарастыра отырып, оның қалыптасу және даму тарихын
тереңірек зерттеуді керек етеді. Орта мектептерде информатика курсын оқыту
мәселелері 1950 жылы Жаңісібір қаласының бірқатар мектептерінде А.П.Ершов
және оның қызметкерлері бағдарламауды дайындайды. 1970 жылы Мәскеу,
Ленинград, Жаңасібір қалаларында компьютемен жұмыс істейтін мамандарды
дайындайды. 1970 жылдардың соңына қарай микро ЭЕМ-дердің жаппай шығарыла
бастауына сәйкес А.П.Ершов, Г.А.Звеногордский, Ю.А.Первин мектеп
информатика курсы тұжырымдамасын жасады. 1984 жылы кәсіптік және жалпы
білім беретін мектептердің реформасының негізгі бағыттары белгіленеді. 1985
жылы Информатика және есептеуіш техника негіздері пәні бағдарламасы
түзіледі. 1985-1986 жылдары А.П.Ершов, В.М.Монохов, А.А.Кузнецов,
Я.Э,Гольц, М.П.Лапчик және т.б алғашқы информатика оқулығы шықты. 1985 жылы
1-ші қыркүйектен бастап, мектептерде жапай информатика негіздерін оқыту,
1985 жылы жаңа оқу жоспары бойынша педогогикалық институттарда информатика
мұғлімін даярлау басталады. 1986 жылы Информатика и оброзование журналы
шығып, 1986 жылы информатика оқулығына байқау жарияланды. 1987 жылы
информатиканы оқыту әдістемесінен М.П.Лапчиктің кітабы жарық көреді. Байқау
негізінде информатикадан А.П.Ершов, А.Г.Кушниренко, В,Г,Житомирский,
В.А.Койманның басқару авторлар ұжымы алғашқы буын оқу құралы дайындады.
Сөйтіп, Қазақстанда 1986 жылы А.П.Ершов, В.Н.Моноховтың Информатика және
есеп техника негіздері атты оқулығы бойы жүргізілгендігі белгілі. Ал, 1998
жылдан бері сыныптарға арналған информатика оқулықтары мемлекеттік
стандартты, типтік бағдарлама жазылып оқу процесіне кеңінен еңгіілуде. Енді
информатика курсының тақырыпты оқыту әдістемесін қарастырайық. Кіріспені
оқыту әдістемесі. Кіріспе мақсаты. Пәнеге деген қызығушылықты қалыптастыру,
бекіту; информатиканың жалпы мазмұны таныстыру; компьютер сыныбындағы
жүргізілетін жұмыс ретімен, ережелерімен танысу т.б. Кіріспе бір рет
информатиканың үш құрымдас тізбегі. Ақпарат компьютер, алгоритм айтылады.
Ақпарат түрлері мысалдарымен түсіндіріледі. Ақпраттық үрдісті түсіндіру
үшін де алдымен оларға мысалдар жүргізіліп, келтіріліп, қорытынды да оның
белгілеріне сүйене отырып анықтама беріледі. Айта келетін мән ақпаратты
тұтыну, қолдану бұл да ақпараттық болып табылады. Кіріспе бөлімі оқушыны
компьютер мүмкіндіктері туралы информатика жайлы түсінік береді. Кіріспеден
оқу авторларының концепсиясын көруге болады. Мен, ақпарат, алгоритм,
компьютер ұғымдары беріледі. Компьютер құрылысын оқыту әдістері. Компьютер
құрылысы негізгі үш бөліктен тұрады. Олар жүйелік блок, монитор, пернелік
тақта және осылардың қызметі жөнініде айтылады. Перне тақтаның жазу
машинасына ұқсастығын айтады, мұндағы негізгі айырмашылық қосылады
пернелердің бірі қызметінде деп түсіндіру керек. Алғаш сабақтарда барлық
пернелердің қызметін барлығын айтудың қажеті жоқ, әсіресе белгілі бір
бағдарлама қатысты өзгеріпотыратын перне қызметңі (F1 өйткені олардың
қызметі туралы экранның төмен жағында қысқаша мәлімет беріледі). Диск
ұяшықты өткенде, оның дискетті дұрыс еңгізу және оны күтіп ұстау туралы
мағлұмат берген жөн. Процессорда барлық әрекеттер түрленіп орындалады.
Компьютердің барлық жұмысын басқарады. Компьютер құрылысы бөлімі бірнеше
деңгейлерді қамтиды. Атап айтқанда: құралдар құрамы және олардың қызметі,
олардың жұмыс істеу принциптері қарастырылады. Компьютердің ішкі, сыртқы
қосымша құрылғылары, олардың физикалық тұрғыдан алғандағы жұмыс істеу
тәртіптері, үрдістері түгелімен баяндалады. Әсіресе оқушыларды қызықтыратын
компьютер қалай жұмыс істейді? Мәтін қалай жазылады? т.б. сұрақтарға жауап
беріледі. Операциялық жүйені оқыту әдістемесі. Компьютер жұмыс істеуі үшін,
алғашқы бағдарламалар жүйесі операциялықжүйе жіктелуі тиіс. Дербес
компьютер үшін Microsoft фирмасы Disc Operation Sustem
MSDOS операциялық жүйесін жасаған. Оның атқаратын қызметі.
Дискідегі каталогтар тізімін шығару
Dir Бағдарламаны көшіру Copy мәтіндік файлдың мазмұнын оқу,
қарап шығу Туре , бағдарламаны орындауға жүктеу. Дербес
компьютердегі опециялық жүйе файлдар жинағынан тұрады. Операциялық
жүйемен жұмыс істеу ең алдымен Del Rename нұсқаларының
қызметімен танысады. Операциялық жүйелердің бұйрықтарын
оқушылардың компьютерге орындайтын іс-әрекетіне сәйкес келетіндей
етіп, ретімен плакатқа жазып іліп қою керек. Оның реті.
бағдарламаны дисктен жүктеу, нәтижені дискетке жазу, жұмысты
аяқтау т.с.с. жазылады. Егер оқушылар операциялық жүйе қызметін
меңгерсе, онда олар мұғалімге аса тәуелді бола қоймайды, өз
бетінше жұмыс істеуге кіріседі. Оқыту әдісі- мұғалім оқушы
компьютерінде түсіндіре отырып, демонстрациялап көрсетеді немесе
плакат арқылы түсіндіреді. Norton Commander қабық бағдарламасын
оқыту әдістемесі. Norton Commander көмегі арқылы операциялық
жүйемен жеңіл жұмыс істей алады, өйткені NC – де экран мүмкіндігі
толық пайдаланылады, панельде каталогтар мен файлдар тізімі, мерзімі,
өлшемі және т.б. түгелімен экранда беріледі. Сонымен бірге, қажетті
бұйрықтар арнайы пернелерге бекітілген NC-дің MSDOS-тан айырмашылығы
қолдануға өте ыңғайлы етіп жасалған, сондай-ақ нұсқаларды перне тақтадан
теріп отырудың қажеті жоқ, тек арнайы пернені бассақ, (F1-F10) жеткілікті
сондай-ақ грамматикалық қателерді болдырмайды. Бұл бір жағынан нұсқаларды
енгізуде жіберілетін қателерді болдырмайды, әр уақытта үнемделеді. Оның
үстіне ақпарат тізімі (каталог, файлдар) экранда алфавиттік ретпен
беріледі. Бағдарламалық қамтамасыздандыруды оқыту әдістемесі, информатика
курсының мақсаты – бағдарламаны пайдалана алатын қолданушыларды дайындау
екендігі белгілі. Қазіргі қолданушылар жұмысын дайындау (операциялық жүйе,
мәтіндік редакторлар, электрондық кестелер, белгілер базасын басқару
жүйесімен) жұмысын істеуден басталады. Бағдарламалық қамтамасыздандыру мен
жұмыс істеу және оны меңгеру күрделілігін, өзара байланысын, оқушылардың
дайындығын ескере келіп, оқыту ретін мынадай тізбек бойынша жүргізу керек:
графикалық редактор-мәтіндік редактар-есептеу жұмыстары-электрондық кесте-
берілгендер базасын басқыру жүйесі. Бұл адамзат тарихының әр түрлі іс-
әрекеттерді меңгерумен сәйкес келеді: сурет салу, оқу, есептеу, басқару.
Windows операциялық жүйесін оқыту ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz