КОЗҒАЛЫС ҚИМЫЛЫН БАСТАПҚЫ ҮЙРЕТУ КЕЗЕҢІ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

Негізгі бөлім

І Тарау. Қимыл-қозғалыс ойындарының әдістері

1. 1 Қозғалыс ойынының тірек қимыл қозғалысына әсері

1. 2 Қозғалыс ойынының дене тәрбиесіндегі маңызы

ІІ Тарау. Дене шынықтыру сабақтарындағы қимыл-қозғалыс ұлттық ойынды қолдану

2. 1 Қимыл-қозғалыс ойындарының түрлері

2. 2 Төменгі сынып оқушыларының дене тәрбиесі сабағында қимыл қозғалыс ойындарының алатын орны, маңызы

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Қазақстан Республикасы өз тәуелсіздігін алғаннан бастап мемлекеттік саясатта халық денсаулығы басты назарда болып келеді. 1997 жылы қыркүйек айында ел президенті Тәуелсіз Қазақстанның ата заңының 44-бабының 8-тармақшасы “ҚР азаматтарының денсаулық жағдайын жақсарту және олардың денсаулығын сақтауға деген Конституцияның құқығын іске асыру талабына сай Қазақстан халқына Қазақстан 2030 барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі (қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы” жолдауын жасады. Осы жолдаудың мақсаты жас ұрпақтың толқынды денсаулығын қалыптастыру.

Елбасымыз Н. Ә. Назарбаевтың “Қазақстан-2030” стратегиялық бағдарламасында салауатты өмір салтына ынталандыру әрқайсымыздың дене тәрбиесімен айналысуымызға дұрыс тамақтануымызға, тазалық пен санитарлық шараларын сақтауымызға бағытталған денсаулықты нығайту үшін жастарды салауатты өмір салтына насихаттап, ақпараттық іс-шаралар жүргізілуі керек деген.

Қазіргі таңда жастардың дене шынықтырумен айналысуының ең басты мақсаты салауатты өмір салты болып табылады.

Дене тәрбиесімен ерте жастан айналысып, тиімді де уақытылы дем алған адамның оқуға, еңбек етуге қабілеті арта түсетіні белгілі. Спорттың өзіне тән керемет қасиеті темекі тарту, ішімдік, нашақорлық сияқты зиянды әдеттерден бойды аулақ салуға тәрбиелейді. Елбасының салауатты өмір салты туралы сөз еткенде - спорттың бұқаралығына ерекше мән беріп отырады. Себебі, денсаулық болмаса тән азабын былай қойғанда, адам нағыз азаматтық асқарына көтеріле алмай, аңсаған армандары көңілді мазалап, жан азабына шалдығады.

“Он екі мүшең сау болса жарлымын деме” - деп халқымыз денсаулықтың адам өміріндегі орнын, тән сұлулығын, жан тазалығын ешнәрсемен теңестіруге болмайтыны жайлы ескертіп отырған.

Дене тәрбиесі жүйесі дегеніміз - әлеуметтік-экономикалық, заңдылық пен ғылыми әдістемелік, нормативтік бағдарлама негіздерінің жиындығы және республикада дене тәрбиесі мәселесін үйлестіріп отыратын әрі басшылық ететін ұғымдар мен мекемелер. Дене тәрбиесі жүйесінің басты мақсаты - күш қуаты мықты, жан-тәні сау, елімізді қорғауға әзір, шығармашылық жұмысқа құштар, жан-жақты дене тәрбиесі дайындығынан өткен адамдар тәрбиелеу.

Дене тәрбиесі сабақтарының міндеттері:

- Дене тәрбиесі саласы бойынша оқушылардың өмірлік маңызы бар білімге ие болуын қамтамасыз ету;

Дене шынықтыру арқылы жұмыс қабілеттілігін тұрақты арттыру аясында оқушылардың денсаулығын нығайту;
Оқушыларды өмірлік маңызды қозғалыс біліктері мен дағдыларын үйрету;
Оқушыларды үнемі шынықтыра отырып тәрбиелеу, әртүрлі дене жаттығулары түрлерін өз бетінше меңгеруге дағдыландыру;
Оқушылар бойында жеке тұлға және қоғамдық тәртіп нормаларын қалыптастыру.

Осы аталған міндетердің әрқайсысында қозғалыс тәртібін жан-жақты ұйымдастырудың денсаулықты нығайтудың және дене шынықтыру деңгейін арттырудың маңыздылығы оқушылардың дене тәрбиесі, мәдениеті мен спортқа ықыласын арттыру мақсатында дене шынықтыруға тәрбиелеудің, маңыздылығы тұтастай бейнеленген.

Дене шынықтыру деген тек қана денені ғана шынықтыру емес, ол жанды да шынықтырады. Себебі, күнделікті спорттық жаттығулар үстінде адам өзін бір тиянақты тәртіпке тәрбиелеп, жігерін дамытады, жаттығу үстінде ол алдына қойған мақсатына жету үшін ерікті түрде дене қызметін жасап, соған үйренеді. Дене шынықтырумен қатар адамның денсаулығы да күшейеді. Сонымен дене шынықтыру әр түрлі дене жұмысын атқаруға ғана емес, одан басқа да толып жатқан жұмыстарды игеруге қажет және денсаулықты сақтаудың, оны шынықтырудың бірден бір кепілі таймайтын жолы, шыныққан дене жанды да шынықтыруға қажет, оған да жол ашады.

Дене шынықтырудың ерекше бір түрі және көпшілікке мәлім түрі физкультура мен спорт арқылы жасалады. Жас кезінен физкультурамен, спортпен шұғылданғандардың дене құрылысы жақсы дамып, күш-қайраты мол болады. Дене шынықтыру үстінде бұлшықеттердің аса жетіліп дамуынан басқа да көптеген организмнің пайдалы жетістіктер пайда болады. Спортшылардың қан тамыр жүйесі дамып, нығаяды, олардың қызметі жеңіл және пәрменді жүреді. Шыныққан дененің табиғатқа икемделгіштігі де анағұрлым жоғары болады.

І Тарау. Қимыл-қозғалыс ойындарының әдістері

1. 1 Қозғалыс ойынының тірек қимыл қозғалысына әсері

Дене тәрбиесін үйрету үшін оқушылардың белсенді қозғалыс қызметі ерекше және басты орын алмақ. Ол арқылы баланың денесі және психикасы жетіледі. Осы органикалық бірлікте балалар дене тәрбиесі туралы арнаулы білімге ие болады

Дене тәрбиесіндегі үйрету- дене және психикалық жағынан жетілдіруге бағытталған қозғалыс қимылдары және арнаулы білімдер жүйесін беру мен игерудің ұйымдасқан тәсілі болып табылады.

«Қозғалыс қимылдарына үйрету» атауы бір қимыл және оған қосарланатын теориялық түсінік болған жағдайда қолданылады. Себебі ол қимыл және оған енетін қозғалыстар құрылымын қосып көрсетеді. Ол жағдайда «қозғалысқа үйрету» деген кең мағанадағы атауды пайдалануға болады. Нақты кезеңде әр түрлі атауларды қолдану, жетекшінің педогогикалық міндеттерге топтастыруына мүмкіндік жасайды.

Қимылға үйрету - білімді бір мезгілде қабылдау, қозғалыс дағдыларын қалыптастыру және тиісті дене мүмкіншіліктерін қалыптастыру процесі болмақ. Бұлардың барлығы бір-біріне жәрдемдеседі, бірақ жеке әдістері мен құралдары жөнінен бірыңғай емес. Сондықтанда педогогикалық жұмыста бір не өзге міндеттерді баса көрсетуге жүгінеді.

Әрбір қимылға үйренуде оқушы жаңадан қабылдаған және өзінде бар бұрынғы біліміне сүйенеді

Дене тәрбиесіндегі білім - бұл дұрыс ұйымдастырылған дене тәрбиесі негізіндегі нақтылықтар мен түсініктер және заңдылықтардың белгілі жүйесі.

Білімнің сапасын арттыру мен көлемін кеңейту

оқытудағы саналық қағидасын жүзеге асырудың, баланың танымдық белсенділігін тәрбиелеудің ең маңызды міндеттерінің бірі.

Үйренетін қозғалыс қимылын меңгеру шартты үш деңгейге бөлінеді. Олардың әрқайсысы, оларға жеке атау беруге мүмкіндік беретіндей белгілі сипаттамаларға ие:

1-деңгей -алғашқы дағды; 2- деңгей -дағды; 3- деңгей -шеберлік дағдысы(жоғарғы деңгейдегі дағды) .

Деңгейлер арасында айырмашылық шекарасы жоқ. Бұл барлық деңгейлердің негізінде дағдыны қалыптастырудың

біріңғай психофизиологиялық заңдылықтары жатқандылығымен түсіндіріледі. Негізінде, бастапқы дағды -бұл әлі қалыптасып болмаған дағды, ал дағды- қалыптасқан дағды, шеберлік бұл қалыптасқан дағдыны меңгерудің жоғарғы деңгейі.

Қозғалыс дағдысы - жеке қозғалыстарда емес, қимылдың дәрежесіне және жағдайына назар аудара қимылды орындау қабілеттілігі.

Егер дағды психофизиологиялық категория болса онда орындау - педогогикалық категория. Қозғалыс қимылдарын меңгерудің барлық деңгейін «істей аламын», «жақсы істеймін», «өте жақсы істеймін» деген сөзбен бейімдеуге болады. Қимылды орындау қабілеттілігі адамның білімі мен қозғалыс тәжірбиесі арқылы пайда болады. Мұндай қабілеттілік кенеттен емес, сол қимылды қайталаудың белгілі бір санынан кейін ғана пайда болады.

Адам денсаулығының кепілі, ауырудың алдын алудың басты буыны салауатты өмір салты мен дене тәрбиесі болуға тиіс дейміз. Ал дене тәрбиесінің өзі қарапайым дене қимылдары мен қозғалыстарынан тұратындығы белгілі. Сол себепті дене тәрбиесінің мамандарына көмекші болар, әдістемелік құралға негізінен қозғалысқа қатысты материалдар, сондай-ақ жоғарғы сынып оқушыларын жүгіруге үйрету, кіші допты лақтыру, секірулер мен лақтыруларды бағалауға байланысты әдістемелік ұсыныстар енгізіліп отыр.

Жаттығушы қозғалыс қимылын үйрене отырып, әдетте оны жетілдіріп меңгеруге ұмтылады. Жетілдіріп меңгеру күшті аз жұмсап, алға қойылған мақсатқа жету. Тек қана осы жағдайда үйренген қимылды еңбек, қорғаныс және спорттық қызметке дайындау үшін табысты пайдаланылмақ. Бірақ өз қимылын еркін игеру қабілеттілігі оның орындалуында дағды белгілері болса ғана қалыптасады.

Қалыптасқан дағды жағдайында қимыл құрамына енетін әрбір қозғалыстың орындалуын қадағалау қажеттілігі керек болмай қалады. Бұл ретте қимылдың нәтижелеріне көмектесетін жағдайларға және т. б. зейін аудару мүмкіншілік туындайды. Ойын кезінде футболшы доп соғарда тірейтін аяқты қалай қоюды, аяқты қалай сілтеуді және соғуды қалай жүгіре асыруды ойламайды. Оның назары ойын жағдайына толық ауған. Мұндай қозғалыстардың міндетті түрде саналы орындалуын қадағалау керек.

Дағды өмірлік тәжірбиеден және үйрену нәтижесінен жинақталады. Арнаулы білімдер негізінде және үздіксіз жаттығу нәтижесінде дененің қайсыбір бөліктерінің қозғалысын басқару сипаты өзгереді. Қимыл қозғалысын меңгеру деңгейі үйретудің бірінші кезеңіндегі қимылды орындаудың шектелген мүмкіншіліктерінен келесі кезеңдегі жетілдірудің шексіз болашағына дейін біртіндеп артады. Дағдыны жинақтау процесі қозғалыс қимылына үйретудің әрбір кезеңінің мазмұны дағдыларды қалыптастырудың психофизиологиялық заңдылықтарын бейнелейтін болса ғана тиімді болмақ.

Балалардың жалпы қозғалыс дайындығы оларда қозғалыстың негізгі өлшемдерін бағалау қабілеттілігін қалыптастыру жолымен жүзеге асырылады. Бұл үшін нақты қозғалыс әрекеттеріне үйрету кезінде арнайы дайындалған тапсырмаларды пайдаланады. 1-3 сынып оқушыларына үлгі есебінде төмендегілерді келтірелік.

Саптық және жалпы дамытатын жаттығулар.

1-сынып. Шеңберге, лекке, қатарға сапқа тұру; бір лекпен, көрсетілген бағытпен айнала қозғалу; алдын-ала белгіленген бастаушылардың артына үш - төрт лекке қайта сапқа тұру; үш- төрт лектен және алға, берілген қашықтық пен аралықты анықтай отырып, созылу (0м-ден 2м-ге) біріңғай психофизиологиялық заңдылықтары жатқандылығымен түсіндіріледі. Негізінде, бастапқы дағды -бұл әлі қалыптасып болмаған дағды, ал дағды- қалыптасқан дағды, шеберлік бұл қалыптасқан дағдыны меңгерудің жоғарғы деңгейі.

Қозғалыс ойынының тірек қимыл қозғалысына әсері.

Қазіргі талаптарды ескере отырып мектептегі дене тәрбиесі міндеттерін толық және табысты шешу үшін табиғи ортаны және адамның қозғалыс қызметі жағдайларын жан-жақты зерттеу қажет болады. Осы мәселенің маңызды бөліктердің бірі - мектеп жасындағы балалардың қозғалыс функцияларын дамытудың педогогикалық аспектілерін зерттеу.

Үйлесімділігі жөнінен күрделі қозғалыстарды адамның орындауы, оларды басқара отырып, бір қозғалыстан екіншісіне ауысу, қоршаған ортаның өзгермелі жағдайларына сәйкес жаңа қозғалыс- қимылдарды жылдам жасау қабілеттілігі - бұлардың бәрі де биологиялық және педогогикалық факторларға негізделген қозғалыс қызметтерінің қасиеттері

Биологиялық фактор балалар мен жеткіншектердің жас ерекшеліктерімен байланысты, оның әсері елеулі тұрде олардың қозғалыс қызметтеріне әсер етеді. Оның биологиялық дамуына қозғалыс анализаторының жетілуі, үлкен жарты шар қабығындағы және жүйке-ет аппаратының жасқа байланысты ерекшеліктері (олардың функционалдық мүмкіншіліктері) ; биологиалық жағынан кемелденуі

(жыныстық жетілу) ; акселарация құбылысы; дененің дамуы себепкер болады. Биологиялық фактордың барлық бөлшектерін физиологтар, гигиена, морфология саласындағы ғалымдар зерттеуде; біздер, ұстаздар осыларды ескере отырып, олардың көрініс беруіне сай іс-әрекет жасауымыз қажет.

Алайда, қозғалыстың жетілуі қозғалыс қызметінің белсенділігінің тәртібімен де (режимімен де) байланысты. Ақырында, қозғалыс қызметтерін қалыптастыру мен жетілдіру негізгі шарттарды сақтаған жағдайда ғана педогогикалық әсер ету жолымен шешіледі.

Бірінші шарт - қозғалыс әрекеттеріне үйрету. Оқушылардың қозғалыс тәжірибесі көп болған сайын, оларда жаңа қозғалыс-қыймыл түрлері жылдамдырақ қалыптасады. Ақырында негізгі гимнастиканың ойындарын, жүзуді, шаңғымен жүруді, спорттық жаттығуларды енгізе отырып оқушыларды кең көлемде бағдарламамен оқыту қозғалыс функцияларының қалыптасуына себепкер болады.

Екінші шарт - дене қасиеттерін дамыту. Олардың дамуы қаншалықты жоғары болса, қозғалыс дағдылары да соншалықты табысты, нәтижесінде қозғалыс әрекеттері де қалыптасады 6-7 жастағы балалардың жеке қозғалыс жылдамдылығына, иілгіштігіне, икемділігіне, бұлшық еттерінің тұрақты күшіне, 8-10 жастағылардың жылдамдығына, икемділігіне, дене бұлшық еттерінің тұрақты күшіне, 11-13 жастағылардың күш деңгейі шыдамдылығына, 14-16 жастағылардың ең жоғарғы күш деңгейі мен шыдамдылығына назар аудара отырып, барлық дене қасиеттерін бірқалыпты дамыту қажет.

Үшінші шарт (ең маңыздысы) - бұлшық ет күшін жұмсау мен уақыт бойынша жасалған қозғалысты дәл бағалай білу біліктілігіне үйрету.

Осы шарттарды жүзеге асыру мұғалімнің қызметіне байланысты. Қозғалыс әрекеттеріне үйрету барысында педогогикалық әсер етудің барлық шарттары өзара бірігіп іс- әрекет етеді, өйткені қозғалыс функцияларының көрсеткіштері қозғалыс дағдыларын қалыптастыру болып табылады. Олардың қайсы бірін елемеу, үйрету барысын кідіртуі немесе күрделілендіруі мүмкін. Дегенменде үшінші шарттың ерекше орын алатындығын есептен шығаруға болмайды.

Қозғалыстың дәлділігі мен үйлесімділігі ет сезінуінің жақсы дамуымен қамтамасыз етіледі. Ол дене жаттығуларының кемегімен арнайы үйреткен жағдайда ғана жетілдіруге болатын қозғалыс анализаторлары қызметінің нәтижесі болып табылады.

Қозғалысты басқару мүмкіндігі туралы айта отырып, И. П. Павлов адам өз қимылының әрбір сәтін сезбейтін болса, онда оларды басқара да алмайды деп атап көрсетті.

Өз кезегінде П. Ф. Лесгаф та дене мүшелерінің әртүрлі қозғалыстарын талдау мен оларды өзара салыстыруға мүмкіндік беретін уақыт пен кеңістік арқылы ғана қабылдаумен балаларды үйретуге болатындылығын сенімді түрде дәлелдеді. Әрине, қозғалыс қимылдарына оқушыларды табысты түрде үйретудің басты шарттарының бірі - қозғалыс анализаторының дамуына себепкер болатын және уақыт, кеңістік пен бұлшық еттердің күш жұмсау дәрежесі бойынша орындалатын қозғалыстарды басқару біліктілігімен тығыз байланыстағы қозғалыстарды басқару қабілеттілігін оларда тәрбиелеу керек екендігі түсінікті. Өкінішке орай, бұл шарттар мектептегі дене тәрбиесі сабақтарында үнемі сақтала бермейді. Осыған байланысты айтылған шарттардың орындалуына толық тоқтала кетелік. Қозғалысқа жұмсалған күш, кеңістік пен уақыт бойынша орындалуды бағалау дәлдігі, осыған арнайы бағытталған қимыл-қозғалыстарды және жіберілетін қателердің көлемі туралы жедел ақпараттар әдісін қолданған жағдайда балаларда қалыптасатындығы сынау жолмен белгілі болған. Кеңістік пен уақыт арасындағы қозғалыс әрекеттерін бағалау біліктілігін қалыптастыру жалпы заңдылықтарға бағынатындығы да белгілі болып отыр. Сол заңдылықтарға сәйкес қозғалыс дағдылары қалыптасады және олар қозғалыс әрекетерінің үйлесімділік күрделілігімен тығыз байланысты. Қимыл-қозғалыстарды орындау барысында осы біліктіліктер қалыптасады.

Бастапқыда балаларды қарапайым түрдегі қозғалыстың жекелеген сипаттамаларын айыра білуге үйрету керек, яғни дененің жекелеген бөліктерімен (қолдармен, кеудемен, аяқтармен) қимылды баяу және шапшаң екпінде, сосын осы қозғалыстарды отыру түрінде дененің барлық мүшелерін қатыстыра отырып, бірақ баяу және шапшаң екпінде, аз немесе көп күш жұмсап орындау қажет. Сипаты бойынша бір-бірінен шапшаң айырылатын қозғалыстар айырмашылығы аз, ұқсас қозғалыстарға қарағанда есте жеңіл сақталады. Осы сипаттағы қозғалыс тапсырмалары 6-7 жастардағы балаларға оңтайлы. Олар салыстырмалы түрде баяу жүріс пен жүгірісті жылдам жүріс пен жүгірістен, доптың қашық не жақын лақтырылғандығын, баяу жасалған қозғалысты жылдам орындалған қозғалыстан жеңіл айыра біледі.

Бірінші сыныптағылар бірнеше сабақтардан кейін-ақ дененің жеке мүшелерімен қозғалысты орындауға ғана емес және дененің кеңістіктегі қалпын (жағдайын) бағалай білуге де (берілген қалыпта қайта көрсетуге де) қабілетті, кіші допты лақтырудағы лақтыру қашықтығын сондай-ақ үлкен допты 4-5м дейінгі лақтыруды жеткілікті дәл айыра алады, бір метрге дейінгі белгіленген қашықтыққа орнынан ұзындыққа қарғуды да жақсы анықтайды, жүріс пен жүгіріс кезіндегі адымның қысқа, орта және ұзын екендігін де айыра алады. Бұдан бөтен де жүру мен жүгірудің баяу, орта және жылдам екпінінде қимылды орындауға үйренеді.

2- сынып оқушылары берілген қашықтықты және саптағы жаттығуларды орындау кезінде бір метрден екі метрге дейінгі аралықты анықтай білуге, 50 см-ден бір метрге дейінгі ұзындыққа секіруді, бағыт-белгі бойынша анықтауға қабілетті, содай-ақ берілген секіру тапсырмаларының 50 процентін орындай алады, берілген қашықтыққа кіші допты лақтыру қашықтығын жақсы анықтайды, бір мезгілде қарқын жасай отырып, жүгіру екпінін өзгертуге қабілетті. Қол, аяқ және кеудемен қимыл-қозғалыстарды орындағанда белгілі бір уақыт ішінде кеңістікте қозғалысты дәл орындауға да қабілеттері жетеді. Екінші сыныптағылар барынша және «жартылай күш» жұмсап секіру мен үлкен доптарды лақтыру кезінде тапсырманы орындауға қабілетті. Заттардың көлемін көру арқылы бағалау жолымен заттар мен қашықтықтың өлшемін (көлемін) анықтауға берілетін тапсырмалар да тиімді болмақ. Бағалардың дәлдігі туралы ақпараттарды балалар өздерінің тексеруі (өлшеуі) арқылы алу керек.

3 сыныпта әр түрлі қозғалыс тапсырмаларын орындауда кеңістікті, уақытты және күш жұмсаудың сипаттамаларын бағалау біліктілігін қалыптастыру жөніндегі жұмыстар осы тапсырмаларды күрделендіру жолымен жалғасуы керек. Бұдан бөтенде, кеңістіктік, уақыттық және күш жұмсау сипаттамаларын бөлшектеуге жаңа тапсырмалар енгізіледі. Ондай тапсырмалардың үлгісі төмендегідей болуы мүмкін: үш-төрт рет қайталауда секіру ұзындығына азғана қашықтық қосу, мұғалімнің тапсырмасы бойынша адымның ұзындығы мен жүгіру екпінін өзгерту, бір орында жүгіргенде уақытты азайту, 3 сынып оқушылары орнынан секіруді орындағанда ет күшін жұмсау дәрежесін бағалауға қабілетті-өлшеп, белгіленген қашықтыққа секіру немесе нығыздалған допты көзді жұмып (байлап) лақтыру, сезінуі бойынша нығыздалған доптар мен өзге де заттардың салмағын анықтау.

Өз жетістіктерін бағалай білу біліктілігін үйренген оқушылар әр түрлі қозғалыс әрекеттерін жеңіл меңгереді, қимылдарды салыстыра алады, қозғалыс әрекеттерінің ұқсастығы мен әр түрлілігін анықтай алады.

Қозғалыстың негізгі сипаттамарын бөлшектеп қарастыру біліктілігіне үйретуді дербес міндеттер есебінде, жалпы қимыл-қозғалыс дайындығы есебінде қарастыру керек. Бұл, козғалыстың жекелеген сипаттамаларын бағалау қаблеттілігі жекелеген дене қасиеттерінің даму деңгейіне қатыссыз екендігіне негізделгендігін көрсетеді. Мысалы, оқушының күші жақсы жетілген болып, бірақ оны басқару қабілетіне ие болмаса да, дене қасиетін меңгерген болып есептеледі. Қозғалыстың жекелеген өлшемдерін (күш, шапшаңдылық, кеңістіктегі дәлдік) бағалау қабілетілігі өзге қабілеттерге ауыспайды, яғни оқушы қозғалыс шапшаңдығын жақсы бағалай алуы мүмкін де, кеңістіктегі дәлдікті нашар бағалауы мүмкін. Қозғалыстың негізгі өлшемдерін бағалай білу қабілеттілігі дене дамуы мен дене дайындығы денгейіне қатыссыз. Бұл ережелер дербес міндеттер есебінде салыстырмалы түрде жалпы қозғалыс дайындығын арнайы айырып қарастыру (жоспарлау) қажеттігіне дәлел болады. Бұлар уақыт бойынша, кеңістікте және ет күшінің жұмсалу дәрежесі бойынша негізгі қозғалыс өлшемдерін бағалау қабілетін қалыптастру жолымен шешіледі.

Қандай да болсын дене жаттығулары мен жаттығулардың кез-келген тобын үйрету төмендегідей ерекшеліктермен сипатталады:

1. Оқушылардың белсенді қозғалыс қызметі оқу материалын меңгерудің қажетті шарты. Баланың дене жаттығуларын үйренуі өзінде бар психикалық және дене күшін жұмсауды талап ететін оқу-еңбек қызметі.

Жұмысқа қабілеттілік бірнеше факторларға байланысты: тұқымқуалаушылық, өмірде жинақталған және нақты жағдайларға бейімделу қызметінің тәсілдері. Олар көбірек дамыған сайын адам жоғары жұмыс қабілеттілігін көрсете алады. Жай уақытта адам өзінің жалпы жұмыс қабілеттілігінің белгілі бір бөлігін пайдаланады. Қор деп аталатын басқа белгі ең жоғары талаптар қоятын жағдайларда ғана іске қосылуы мүмкін. Кездейсоқ жағдай жұмыс қабілеттілігі қорын көрсетуді арттырып қана қоймай, адам қабілеттілігін ең жоғары денгейде дамытады. Өз кезегінде мұндай қабілеттілікті дамыту әр түрлі жағдайларға байланысты. Қимылды үйретуге қолданылатын қолайлы жағдайлар үйрету әдісін жетілдіргенде көрінеді.

2. Қозғалыс дағдылары жүйесін қалыптастру. Тек қана қимыл жүйесі оқушылардың дене дайындығының сипатын анықтайды. Бірақ жүйелер түрлерінің көп болуы нәтижесінде, олар дене тәрбиесінің бағытына және оның нақты міндеттеріне байланысты іріктеліп алынуы керек.

Бұл жүйелерді анықтау тәсілдері бір не өзге қимылдарды пайдаланудың көп жылдық тәжірибесімен, олардың теориялық және тәжірибелік негізіне сүйенеді. Мысалы, мектеп бағдарламасы үшін дене жаттығулары жүйесін жасауда қолданбалылық принциптеріне сүйене отырып, өмірлік тәжірбиемен ең тығыз байланыста болған қимылдар ғана іріктеліп алынады. Ол жүйе тәжірибеде ыңғайлы болуы үшін бірін-бірі қайталайтын немесе екінші кезектегі қимылдар қолданылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.