Дене тәрбиесі сабағындағы жеңіл атлетиканың ролі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

КІРІСПЕ

І. бөлім

1. 1. Жеңіл атлетика спортының дамуы және пайда болуы

1. 2. Жеңіл атлетика спорты - ерте замандағы адамзаттық өндіріс

ІІ бөлім

2. 1. Жеңіл атлетика - өнер көрсететін жарыс түрі, әрі мектеп дене тәрбиесінің басты мазмұны.

2. 2. Дене тәрбиесі сабағындағы жеңіл атлетиканың ролі

2. 3. Денсаулықты нығайтудағы жалпы дамыту жаттығуларының маңызы

ІІІ бөлім

3. 1. Жүгіру

3. 2. Секіру

3. 3. Лақтыру

3. 4. Нысанағы доп лақтыру және секіру, жүгіру элементтері бар ойындар

3. 5. Суда жүзу

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.

КIРIСПЕ

Жеңіл атлетика спорты жас жеткіншектерді дене шынықтыруда өте маңызды роль атқарады. Жеңіл атлетика барлық спорт түрлерінің негізі ретінде қарастырылады.

Жеңіл атлетика спорты әрқайсысы өз мүмкіндігімен ерекшеленетін бірнеше спорт түрінің біріктермесі. Мектеп жасындағы балалардың жас ерекшеліктері мен мүмкіндіктеріне байланысты қойылатын талаптар әртүрлі болады.

"Ғылымның қай саласы болмасын өз тарихын терең зерттеп алмайынша алға баспайды. Демек, зерттеудi өз тарихынан бастау - ғылым жетiстiктерiн игерумен қатар, оның одан ары алға басуына үлкен мүмкiншiлiктер туғызады. " Дәл осы жағдай спорт ойындарының даму тарихына да қатынасы болса керек. Халықтың ұлттық және спорттық ойындарының да өзiндiк тарихи даму жолдары, қалыптасу кезеңдерi, тәрбиелiк маңызы халықтың саяси әлеуметтiк-экономикалық дамуының негiзiнде болды.

Демек, қазiргi бiзге жеткен өнердiң, театр элементтерiнiң қай-қайсысы болса да ойын үстiнде көрсетiлiп, осы ойындардың әр түрлi мәнерлi орындауының нәтижесiнде тап қазiргiдей үлкен өнер дәрежесiне жеттi. Адам баласы көне замандардан берi жабайы аңдармен талай рет "күш сынасуына" тура келдi. Аң және балық аулау, жемiс-жидек теру адамның күшi мен төзiмдiлiгiн, икемдiлiгi мен шапшаңдығын, байқампаздығын қалыптастырып, дамытты.

Дене тәрбиесiнiң пайда болуы мен бастапқы даму дәрежесi халықтың тұрмысы мен санасына байланысты белгiлi бiр мақсатты шешуге бағытталды.

Адамның қимыл әрекеті таңертең ұйқыдан оянудан басталады. Алғашқы тіршіліктің бастамасы - таңертеңгілік бой жазу жаттығулары. Бала спорттың қай түрімен шұғылданса да, өзінің жас ерекшелігі мен ағзасының құрылысы, құбылысының хабары болуы керек. Осы негізді нақтылы спортпен шұғылдану үшін жоғарыдағы жағдайлардың бәрін ескере отырып, болашақта нәтиже көрсететіндей спорттың түрін таңдап алған жөн. Мәселен, гимнастика, суда жүзу тәріздес спорт түрлерімен шұғылдануды жасырақ кезден бастаған жөн.

10-15 жастағы жасөспірімдердің мінез құлқы мен сана - сезімінде әлі де болса тұрақтылық бола бермейді. Демек, олар өзінің спортпен шұғылданудағы әрекетін өз санасымен қажетті деп, белгілі бір жүйеде бақылап та отырмайды. Жасөспірімдердің спорттың қандай түріне қабілеті бар екеніні жаттықтырушылар мен мұғалімдерден сұрап ақылдасып барып содан кейін ғана жаттығуды бастауы керек. 14-15 жасқа дейінгі ұлдарға қыз балалардың дене жағынан даму процесі тез болады. Осы кезде олар спорт қоғамындағы жаттығуларға басқа да балалар спорт мектептеріндегі әр түрлі жаттығу түрлеріне қатысып шеберліктерін шыңдаған дұрыс.

Республикамызда 50-ден астам спорт түрі дамыған. Солардың бір түрімен жаттығатындардың жолы әр түрлі. Ал спорттық ойындарды алсақ, баскетбол, волейбол, футбол т. б. жаттығулар кестесі дұрыс құрылса ғана нәтиже береді. Ол шұғылданушыны әр уақытта қызықтырып, ынталандырып отырады.

Жаттығудың ойдағыдай болуы көбіне жаттықтырушыға байланысты. Жаттығуды белгілі ғылыми жүйеге негіздеп, жаттығушының шама-шарқына, жас мөлшеріне қарай ынталандырып отырса ғана жақсы спортшы шығара алады.

Адам өзінің күнделікті тіршілігінде еңбек барысында толып жатқан әрекеттер мен әр түрлі қозғалыстар жасайды. Осының бәрі дененің кейбір жекелеген мүшелерінің қалыптасып, жетілуіне өзіндік әсер етеді. Кей жағдайда мұндай ықпалдар теріс болуы да мүмкін. Бір бағыттағы артық қозғалыстың әсерінен дененің бір мүшесі шаршап немесе деформацияға яғни ағзаның қалыпты формаларының өзгеруіне әкеліп соғады. Сондықтан да күнделікті тіршілікте болатын бір бағытта ғана жүргізілетін дене қозғалыстары мен әрекеттерінің бәрін бірдей дене тәрбиесінің құралы деуге болмайды.

І. бөлім

1. 1. Жеңіл атлетика спортының дамуы және пайда болуы

Адам ерте заманнан бастап жүгіріп, секіріп, доп немесе ертеректе тас лақтырған. Бұл жаттығуларды Азия, Африка, Таяу және Қиыр Шығыс елдеріндегі халық кеңінен қолданған. Біздің өмір сүріп отырған заманымызға дейінгі кезеңдердің өзінде адамдар жүгіруден жарысқаны тарихтан белгілі.

Дегенмен де жеңіл атлетикаға жататын жүгіру, секіру, лақтыру түрлері Ежелгі Грецияда ғана Олимпиядалық ойындар ретінде программаға енгізілген. «Жеңіл атлетика» термині ежелгі Грециялық бес сайыс деген мағынаны білдіреді.

Орта ғасырда жеңіл атлетика өзінің дамуын тежеп, жүгіру, секіру, лақтыру жаттығулары әскери жаттығулар мен халықтық мерекелерде ғана орын алды.

ХVIII ғасырдың жартысында Еуропалық елдерде, соның ішінде Германияда гимнастикалық жаттығулар жүйесінде жеңіл атлетика екінші деңгейлі орын алды.

Тек ХІХ ғасырдың екінші жартысында дене шынықтыруға деген қызығушылық артып, жеңіл атлетика спорт ретінде қалыптаса бастайды. Сол кездегі капиталистік елдің бірі Англияда спорттық дәстүрлер қалыптаса бастайды. Англияның соңынан АҚШ - ында да жеңіл атлетика дами бастайды. Алғашқы біріншілік 1871 жылы университеттердің бірінде болады. Ал 1875 жылы мемлекеттік чемпионат өтеді. Жеңіл атлетикалық клубтар сондай - ақ Франция, Германия, Скандинавия елдерінде де пайда бола бастайды.

Алғашқы Олимпиадалық ойындар француз педагогы және қайраткері Пьера де Кубертенаның ұйымдастыруымен 1896 жылы Афинада өткен. Бастапқы кезеңде спортшылар жеңіл атлетиканың 12 түрінен ғана жарысса, дами бұл түрлер 23 - ке айналды. Содан бері 1916, 1940, 1944 жылдарынан басқа уақыттың бәрінде әр 4 жыл сайын Олимпиадалық ойындар өткізіліп келеді. Бұл жылдары соғыс болған.

Олимпиадалық ойындарды өткізу үшін Халықаралық олимпиадалық комитет құрылды. Сонымен қатар әрбір елде бөлек олимпиадалық комитеттер құрылды. Олимпиадалық ойындардың құрамына кіретін жеңіл атлетика спорт ретінде дами бастады.

1928 жылдан бастап Олимпиадалық ойындарға әйелдер да қатыса бастады, ал қазіргі уақытта әйелдер жеңіл атлетиканың 13 түрінен кең бағдарлама ретінде қатысады.

Олимпиадалық ойындардан басқа көптеген елдерде басқа да халықаралық жарыстар өткізіле бастады. Бұлар - Европа кубогы, Панаерикандық ойындар, Британ елдерінің ойындары, Балкан ойындары, Африка ойындары т. б. Жеңіл атлетикадан өтетін халықаралық жарыстарды 1912 жылы құрылған Халықаралық жеңіл атлетика федерациясы басқарады. Қазіргі уақытта бұл федерацияға 145 - тен астам елдер кіреді.

Жеңіл атлетиканың танымалдылығы жыл өткен сайын артты, адамдар жаппай жеңіл атлетикамен шұғылдана бастады, сонымен қатар әлемдік және халықаралық рекордтар да жаңаланып, артып отырды. Олимпиадалық ойындардың өту барысында үлкен роль атқаратын жеңіл атлетикадан АҚШ - тың спортшылары алдына жан салмады. Финляндияның жеңіл атлеттері ұзақ қашықтыққа жүгіруден және найза лақытрудан әлемге аттары шықты. Англия мен Францияның жеңіл атлеттері орта және ұзақ қашықтықтан алғашқы орындарды алды. Жапонияның спортшылары секіруден әлемге әйгілі болды.

Бірақ Ұлы Отан соғысынан кейін жеңіл атлетиканың жағдайы біршама төмендеді және түбегейлі өзгерді.

1. 2. Жеңіл атлетика спорты - ерте замандағы адамзаттық өндіріс

Адамның жеке басының қасиеттері дененің қалыптасуымен тығыз байланысты. Демек денені жүйелеп шынықтыру мен денсаулықты қалыптастыру адамның ой санасының жетілуі мен шығармашылық күштерінің дамуының негізі.

Ағза шамасы келетін жаттығуды және дұрыс ұйымдастырылған жұмысты орындағанда ғана дамып, нығайтып жетіледі.

Саналы түрде орындалатын жаттығулар денсаулыққа, мінез-құлықтың белгілі бір мүсіннің қалыптасуына қалай әсер етеді деген сұраққа жауап бермесе бұрын ең алдымен азда болса адам ағзасының жұмыс істеу жүйесімен құрылысы жайында бірер сөз айта кеткеніміз жөн. Жалпы білім беретін мектеп бітіретін жасөспірімдер мектеп бағдарламасына сай адам дене құрылысымен танысады. Оның себебі адамның барлық ағзаның, іш құрылысының әрекеті өзара байланысты. Демек, қандай да болсын жеке мүшелерге түскен ауырпашылық бүкіл денеге әсерін тигізеді.

Таңертеңгілік бой жазу жаттығуларын қанша уақыт аралығында орындауға болатынын дәл кесіп айту қиын. Себебі, әркім уақытын өзінше пайдаланады. Бір оқушы 20 минут кетірсе, екіншісі 30-40 минут жасайды. Сондықтан таңертеңгілік бой жазу жаттығуларын өткізу- әркімнің өз қалауы бойынша жүргізіледі. Дегенмен де 15-20 минуттан кем болмағаны жөн.

Дене тәрбиесі жүйесінде спортпен шұғылданып, болашақта жоғарғы көрсеткіштерге жету үшін табиғи орта да қажет. Оларға жататындар: өзімізге жақсы таныс ауа, су және күн сәулесі. Бұндай табиғи ортаны жүйелі пайдаланудың денсаулық үшін үлкен маңызы бар.

Ең әуелі ауаның адам ағзасына тиетін әсерін алайық. Жүгірген, секірген кезде т. б. адамның бұлшық еттері мен ішкі құрылыстарының жұмыс істеу алғашқы қалыптан әлде қайда тездетіледі. Осы кезде дем алу процесі де тездетіледі, ағза ауаны бастапқы тыныштықта тұрған қалыптан 15-20 есе артық көлемде қажет етеді. Осылайша үнемі үзбей өткізілетін жаттығулардың арқасында адамның демалу процесі толық қалпына келеді. Жақсы жаттыққан спортшы алқынуды сезбестен ұзақ уақыт жүгіреді, жүзе де күресе де алады. Ал жаттықпағандар алғашқы кезден-ақ алқынып, өзінің дегеніне жете алмай қалады. Мұның аты - тез шаршау. Демалу жүйесінде қиындық болған адамның ағзасы әлсірейді. Асылы, таңертеңгілік бой жазу жаттығулары немесе спорт жаттығуларын мүмкіндік болғанша далада, таза ауада өткізген жөн. Бұдан шығатын қорытынды- ағзаны жаттықтыру ең әуелі ауамен дем алудан басталады.

Тәуліктің күнге қыздырынып, суға түсетін уақыты таңертеңгі тоғыздар шамасынан он екіге дейін болғаны жөн. Содан кейін түс ауа сағат төрттен алтыға дейін және орайына қарай басқа да уақытты пайдалануға болады.

Күн сәулесі адам ағзасына бірден тез әсер ететін болған соң, күнге күюді мүмкіншілік болғанша уақытпен мөлшерлеп біртіндеп бастаған жөн. Егерде күніне екі реттеп күн сәулесін қабылдайтын жағдай болғанда, ең алғашқы күні 15-20 немесе 30-40 минуттай қыздырынуға болады. Тал түстің алғашқы күні 15-20 минут жеткілікті.

Күн сәулесін қабылдаған кезде суға түсудің қандай жүйесі болады десек, онда суға түскеннің жөні осы екен деп қалай болса солай ұзақ уақытты сарп етуге болмайды. 10-15 минуттан кейін судан шығып, дем алған жөн. Суға түсіп, күнге қыздырынудың да өзіндік ғылыми негізде зерттеліп дәлелденген жүйесі бар. Әсіресе, ең алғашқы күндері суға түскенде дене қызып, терлеп тұрса, келген бетте суға түсуге болмайды. Себебі, ашық күн түсіп тұрған жердің температурасы ең төмен дегенде 40-тан жоғары. Ал судікі болса, одан әлдеқайда төмен болуы мүмкін. Сондықтан ауа мен судың арасындағы температураның айырмашылығы өте жоғары болғандықтан, өзі қызып тұрған ағзаға бірден әсер етеді. Сондықтан денені суытып, терді басып берып қана суға түскен дұрыс.

Спортшылардың өмірінде дене тәрбиесі жаттығуларының гигиенасы маңызды орын алады. Гигиена - денсаулықтың кепілі. Мектеп мұғалімдеріне балалар денсаулығы үшін аса үлкен жауаптылық жүктеген. Сондықтан олар сабақ өткізбес бұрын оқушылар отырған орынның гигиеналық талаптарға сай болуына назар аударғаны орынды.

Ал дене тәрбиесі сабағында мұғалім оқушылардың жаттығулар орындағанда дем алысының дұрыс та бірқалыпты болуын бақылайды. Дұрыс терең дем алудың ашық алаң мен жабық орындарда шұғылданушылар үшін орны ерекше. Тағы бір ескертетін жайт - шұғылданушылардың жас ерекшеліктерін ескерген жөн. Спортпен шұғылдана бастаған бүлдіршіндердің сүйегі қата қоймаған, буындары дұрыс бекімегендіктен, жаттығуды жасына, шама-шарқына қарай шамалап орындайды.

Адамның рухани өсуi мен денесiнiң өсiп-жетiлуi балалық шақта қалыптасады. Гимнастикамен, жеңiл атлетикамен, жүзумен, шаңғымен, волейболмен т. б спорт түрлерi және қазақ халқының, сонымен қатар өзге ұлт өкiлдерiнiң ұлттық ойындарымен жүйелi түрде және үздiксiз айналысатын балалар денi сау болып қана қоймай, дене жаттығуларын орындаумен айналыспаған өздерiнiң құрдастарына қарағанда сергек, саналы болып өсетiнiн ғылым мен өмiр тәжiрибесi толық дәлелдеп отыр.

Дене тәрбиесiмен айналысатын оқушы жақсы оқып, бiлгендерiн iске асыратын табанды, жiгерлi азаматтар қатарына қосылады.

Спорт қоғамға жат қылықтармен күресуге көмектесетiнi, ұжымдық және өзара көмек беру сезiмдерiн жетiлдiретiнi, белсендi өмiрлiк көзқарасты тәрбиелейтiнi, жоғары адамгершiлiк қасиеттердi қалыптастыратыны - өмiрде белгiлi қағидалар.

Сондықтан да "Барлық Қазақстандықтардың өсiп-өркендеуi, қауiпсiздiгi және әл-ауқатының артуы туралы" Республика Президентiнiң халыққа жолдауы (Қазақстан - 2030) осы мiндеттердi шешуге бағыттайды. Онда "…бүгiнгi кезеңнiң мiндеттерiнен өзге бiздiң ұрпақтың келер ұрпақтар алдында орасан зор жауапкершiлiк жүгiн арқалайтыны" сонымен бiрге жастар алдындағы жауапкершiлiк туралы да айтылған.

Қазақстанның болашағы - қазiргi жеткiншек жастардың денсаулықтарына, оны нығайту iсiне айрықша назар аударылып, салауатты өмiр салтын тұрмысқа толық енгiзу көзделген. Салауатты өмiр салтының бiр белгiсi әрбiр адамның дене тәрбиесiмен жүйелi түрде айналысуы болып табылады.

Балалар дене тәрбиесiнiң түрлерi сан салалы. Мектептегi сабақ кестесiне енгiзiлетiн дене тәрбиесiнiң мiндеттi сабақтарынан бастап, сыныптан және мектептен тыс секциялық сабақтар, балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерiндегi жаттығу сабақтары, дене шынықтыру үзiлiстерi, үзiлiс кезiндегi қимылды ойындар, таңертеңгi гимнастика, өздерiнiң арнайы машықтануы - осының бәрi осы жасөспiрiмдердiң денсаулықтарын жетiлдiрiп қана қоймай, оларды адамгершiлiк рухқа, көпшiл болуға тәрбиелейдi.

Күштiлiк, төзiмдiлiк, жылдамдық, икесдiлiк, сергектiк, өмiрге деген құштарлық, мықты денсаулық тәрiздi сапалы қасиеттер дене шынықтыру мен спорт арқылы орнығып, қалыптасады. Спортшы болу балалардың барлығына бiрдей мақсат болмас, бiрақ денi сау, қоғамымызға пайдалы азамат болып өсу - барлық жастардың мiндетi және парызы болып саналады.

ІІ бөлім

2. 1. Жеңіл атлетика - өнер көрсететін жарыс түрі, әрі мектеп дене тәрбиесінің басты мазмұны

Дене тәрбиесі жүйесінде жеңіл атлетика ең маңызды құралдардың бірі болып табылады. Жеңіл атлетиканың элементтері енбейтін спорт түрлері десе де болады.

Жүрудің, жүгірудің алуан түрін, секірулер мен лақтыруларды қамтитын жеңіл атлетика көп құрал-жабдықтарды қажет етпейді. Сондықтан онымен айналысуға мүмкіндіктер мол.

Жоғары сынып оқушылары дене тәрбиесінің дұрыс жүргізілуі үшін ер балалары мен қыздардың дене дамуын есепке алып, бағалап отыру аса маңызды. Осыған байланысты дене тәрбиесінің мұғалімі жоғары сынып оқушылары үшін жалпы заңдылықтарды да, сондай-ақ қыздар мен ер балалардың өзіне тән ерекше заңдылықтарын да білуі қажет.

Жоғары сыныптағы ер балалар мен қыздардың дене дамуы мен функциональды мүмкіндіктерінің айырмашылығы анық байқалады. Мұның өзі дене тәрбиесі бағдарламасының негізінде оқу процесінің сабақтарын ұйымдастыруды қамтамасыз етуі көрініс табады. Жасөспірімдер мен қыздардың дене тәрбиесі бұрын 10-сыныптан бастап бөлек оқытылатын болса, енді 5-сыныптан бастап бөлек оқытылмақ. Алайда "Жеңіл атлетика" тарауы бойынша оқу бағдарламасы қыздар үшін де, ер балалар үшін де жүгірудің бірдей түрін үйренуді қарастырады. Қыздар тек қана кедергілер алабынан өтумен айналыспайды. Олардың шапшаңдық-күштілік қасиетін дамытуы, секіріп, лақтырумен айналысуы үшін көп уақыт бөлінеді. Ер балалар мен қыздар үшін жүгіру қашықтығы да, оқу нормативтері де әр түрлі болады.

Жеңіл атлетика сабақтарында ер балаларды әскер қатарында қызмет етуге даярлау мақсатында ойлы-қырлы жерлерде шаңғымен жүру, әр түрлі кедергілерден өту, сонымен бірге олардың бойында күштілікті, шыдамдылықты, икемділікті, шапшаңдықты дамыту секілді дағдыларды жетілдіруге ерекше көңіл бөлінуі керек. Бұл үшін сабақта дене даярлығына уақытты көбірек бөлу қарастырылады. Оның ұйымдастыру сәтін тиянақты, дәл жүргізіп, денені жалпы дамытатын жаттығулардың арнайы кешенін орындауға түйдектеп, лек-легімен өткізу әдісін қолдану есебінен кіріспе бөлімді біршама қысқартуға болады. Сабақтың негізгі бөлімінде техникалық және тактикалық даярлық арасындағы бақыт тиімдірек бөлінеді.

2. 2. Дене тәрбиесі сабағындағы жеңіл атлетиканың ролі

Елбасының 2003-2005 - ші жылдарды ауыл жылдары деп жариялауы біздер сияқты ауылдық жерде туып өсіп, білім алған, қазір ауылда өмір сүріп жатқан халыққа бөлінген ықылас деп білеміз. Ауылды дамытудың түрлі жолдары жөнінде аз айтылып жүрген жоқ. Соның ішінде ауыл спортын қалай көтеруге болады деген ой толғандырады. «Ауыл мектебі» сияқты «ауыл спорты» бағдарламасы жасалса ауылдық жердегі спорт сүйер қауымға, жас жеткіншектерге мол көмек болар еді. Ауыл спортын көтеру үшін біріншіден, спорт базалары, екіншіден, арнайы жоғарғы білікті мамандар қажет. Ауылдық жерде спортпен айналысуды алдымен жеңіл атлетикадан бастаса дұрыс деп ойлаймын. Өйткені, жеңіл атлетиканы таза ауада өткізуге қолайлы және көп күрделі құрал-саймандар қажет етпейді.

Жеңіл атлетика - бұл дене жаттығуларының біріккен түрі болып саналады. Спорттық жүру, жүгіру, секіру, көпсайыс. Жеңіл атлетика сонымен қатар ғылыми дәлелденген пән болып саналады. Өзінің даму тарихы, ілімі, техникасы, тактикасы, үйрету әдістемесі және жаттығулары бар іргелі пән. Жеңіл атлетика олимпиядалық спорт түрі және спорттың төресі болып есептеледі. Бұл спорт түрімен біздің елімізде мыңдаған адамдар шұғылданады. Әлемдік, европалық, ұлттық біріншіліктерге қатысып тұрады. 2000-жылы ХХҮІІ- жазғы олимпиада ойындарында жерлесіміз Ольга Шишигина алтыннан алқа тағынды. Бұл спорт түрінің сауықтыру жақтары мол, өйткені жеңіл атлетик таза ауада, жүйкесіне, барлық бұлшық еттерге, қозғалыс аппараттарына өзінің пайдалы әсерін тигізеді. Осы жеңіл атлетика жаттығулары арқылы адамды жан-жақты үилесімді дамуға болады және бұл спорт түрі басқа спорт түрлеріне қарағанда жоғарғы дәрежеде дамыған. Жеңіл атлетика пәнінің эстетикалық маңызы зор.

Балалар мен жас өспірімдердің қозғалыс қабілеттері олардың марфофункциялық негіздерімен тығыз байланысты. Оқушы жас өспірімдердің дамулары үздіксіз, бірақ бәрінде бірдей емес. Әрине, мектеп оқушыларының өсіне негізгі жүгіру, секіру сияқты дене жаттығулары белсенді әсер етеді. Мектеп оқушыларының дамуын үш кезеңге бөлуге болады.

1. Төменгі мектеп жасында: 6-10 жас.

2. Орта мектеп жасында: 11-14 жас.

3. Үлкен мектеп жасы: 15-17 жас.

1. Бұл кезеңде балалардың өсуі интенсивті бір қалыпты болады. Сонымен қатар бұл кезеңде өзгерістер болуы мүмкін. Бір жылда бойы - 1 см, салмаға 1, 3 кг өседі. Осы кезеңде ұлдар мен қыздардың өсулері бірдей болады және қаңқалары нық түгел еттеніп болуына көп уақыт бар екндігін көрсетеді. Мысалы, 7-8 жаста жамбастың жаңа жетілуі басталады. Бұл кезеңде жамбасқа күш түсетін жаттығуларды жасатпауды естен шығармаған жөн. Дене бұлшық еттерінің дамуы өте нашар болады.

2. Орта мектеп жасы кезеңінде жас өспірімдерде марфофункцйяналдық, жыныстық өзгерістер пайда болады. Бұл кезеңнің соңына қарай бойдың, салмақтың тез өсі байқалады. Ұлдарға қарағанда қыздардың жыныстық өзгеруі және бойларының өсуі тез болады. Осы кезеңде қыз балаларда секіру, тартылу жаттығурарын орындағанда көптеген қиыншылықтар кездеседі. Бұл кезеңде бір бағытта дене жаттығуларын істеу, дене қасиеттерінің бір бағытта дамуына және омыртқа жотасының дұрыс қалыптаспауына келіп соқтыруы мүмкін. Оқушыларды өз денелеріне дұрыс күтуге, яғни жаттығу кезінде денелерін дұрыс игере білуге үйрету керек. Орта мектеп жасында өне бойы бір қалыптан тез жалығады, сондықтан жаттығулардың көптүрлілігіне көңіл бөлу қажет және жасөспірімдердің тағы бір ерекшелігі бұлар түрлі дене жүктемелерінен кейін тез қалыпқа келеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.