Ғұн державасының құрылуы этникалық және саяси тарихы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым минстрлігі
Ы.Алтынсарин атындағы Арқалық мемлекеттік педагогикалық институт

Тақырыбы:
Ғұн державасының құрылуы.

Орындаған: Күшікбаева Айгүл

Тексерген: Сейдалықызы Дана

Арқалық қаласы – 2007 ж

Жоспар.
Кіріспе.
І. Ғұн державасының құрылуы этникалық және саяси тарихы.
І. Негізі бөлім
Ғұндар шаруашылығымен қоғамдық құрылысы.
ІІ Кәсіби мен саудасы.
ІІІ ғұндардың әлеуметік экономикалық жағдайы.
ІV. Қорытынды.
Ұлы қоныс аудару.

Ғұндар. Б. з. б. I мыңжылдықта қазіргі Монғолияның оңтүстігіндегі
Ордостан Каспий өңіріне дейінгі Орталық Азияның ұлан - байтақ кеңістігін
тегі мен этникалық құрамы жөнінен әр түрлі тайпалар мекендеген.
Шаруашылықтың біртіндеп дамуы, тұрмыстың біршама ортақтығы, этникалық
жақындық, саяси тәртіп факторы Орталық Азияда ертедегі таптық ірі
бірлестіктердің құрылуына әкеп соқты. Олардың уақыты жағынан алғашқылары
сюнну (ғұндар) болды. Б. з. б. III ғасырдың аяғында қытай деректемелерінде
пайда болған сюнну (ғұн) атауы тегі әр түрлі тайпаларды біріктірген және
Тынық мұхит пен Солтүстік Қытайдан Алтай мен Жетісуға дейінгі аумақта, ал
кейіннен одан әрі батысқа да ара-тұра таралып отырған саяси құрылымға
қатысты болды.
Ғұндардың жоғарғы билеушісін қытай авторлары шаньюй деп атайды. Б. з.
б. 206 жылы ғұн тайпаларын Мөде шаньюй басқарды. Мөде билік еткен алғашқы
жылдардың өзінде - ақ Қытайдың шекаралық аудандарына жорықтар жасап оған
күйрете соққы берді. Кескілескен күресте Мөде әскери - саяси қуаты басым
Хань әулетін сюнну-ғұндардың Ордостағы көшіп жүретін жерлерінен дәме етуден
бас тартуға мәжбүр етті. Сань императоры Гаоцзу Мөденің алдында бас иіп,
онымен тыныштық және туыстық туралы шартқа қол қоюға мәжбүр болды, бұл
шарт бойынша ол шаньюйге өзінің ханшасын әйелдікке беруге және жыл сайын
сыйлық ретінде салық төлеп тұруға міндеттенді, кейін ол салықты үнемі
төлеп тұрды.
Деректемелерде ғұндардың Саян-Алтай тайпаларына жасаған жорықтары
туралы да айтылған. Шежіреші б. з. б. 201 жылы сюннулердің солтүстікке және
солтүстік-батысқа қарай жорығын жалғастырып, Хуньюй, Цюйшэ, Динлин, Гэкунь
және Синьли елдерін бағындырғанын хабарлайды. Текске берілген түсініктемеде
әлгі айтылған бес елдің сюннулердің солтүстік жағында жатқаны айтылады,
сірә, ол батысында Кем (Енисей) өзенінен Іле алқабына дейін созылып жатса
керек.
Б. з. б. 177 жылы сюнну - ғұндардың Тынық мұхиттан Каспий теңізінің
жағалауына дейінгі барлық елдерді бір князьдің атты әскері күшімен
бағындыруын шындыққа жанаспайды деп санау керек.
Ғұндар бірлестігіне шыққан тегі әр түрлі тайпалар немесе этникалық-
саяси құрылымдар кірген. Конференцияның қоғамдық өміріне бір орталыққа
бағынғысы келмейтін қуатты күштер, кең-байтақ жердің әр түрлі аудандары
арасында берік саяси және экономикалық байланыстардың болмауы зор ықпал
жасады. Алғашқы кезде біршама бірлік ғұн қоғамындағы фратрияаралық ұйымның
ерекше түрі болуы арқылы орнаған.
Б. з. б. 49 жылы Чжичжи көрші князьдікке дипломатиялық сапарға кеткен
Хуханьенің аз уақыт болмауын пайдаланып, оның жерін басып алып, сол арқылы
конфедерацияның бірлігін қайта орнатуға әрекет жасады. Алайда оның күші
жетпейтін еді. Шежірешінің айтқанындай, Чжичжидің өзі сюннуде күшпен нығая
алмайтынын білді.
Ғұндар.
Б.З.Б. 206 ж –ғұндардың билеушісі моде жаньюй (Б.З.Б. 228-174ж)
Батыста үйсіндерге шабуыл жасады. Солтүстікте саян-Алтай тайпаларын
бағындырып Оңтүстікте қытайдағы хан әулетін женді. Қытай билеушісі Мөде
шаньюге бас иіп Тыныштық және туыстық туралы шартқа отырып жыл сайын оған
салық төлеп тұрды. Осы кездегі ғұн одағының териториясына Байқалдан
Түбекке, шығыс Түркістаннан Хуанхэнің орта ағысына дейінгі жерлер қосылды.
Халқы -15 миллион адам.
Б.З.Б. 55 ж Ғұн Одағы екіге бөлінді. Оңтүстік бөлігі Хань
империясына бағынышты болды ( Шаньши хуани).
Солтүстік хандар Монғолияның Солтүстік- Батысындағы Қырғыз –Нұр көлі
манына орталарынын орнатты (шаньюй Чжи-Чжи) Оңтүстік және Солтүстік
арасындағы өзара қырғыстан кегін Чжи-Чжи басқарған Солтүстік ғұндар.
Солтүстік Монғолия шығыс Түркістанға қарай қоныс айдарды.
Б.З.Б. 47 ж –Солтүстік ғұндар Тянь-Шаньнан өтіп қаңлылармен көрші
болды.
Чжи-Чжи шаньюй Үйсіндерге қарсы Қаңлылармен әскери одақ құрды. Олар
Үйсіндерді және алмағандықтан өзара жанжалдасып Чжи-Чжи талас өзенің жоғары
ағысына кетіп, 2 жыл бойы сол жерде қала салдыртты (Б.З.Б. 37-36)
Чжи-Чжи өз қаласын қорғауда Марка Красс армиясының римдік
жауынгерлерін пайдаланды.
Ғұндардың күшеюі Қытай империясын алаңдатып жорыққа дайындалды.
Шайқастың салдары:
- Ғұн әскері талқандатып қала қаратылды.
- Чжи-Чжимен бірге 1518 адам тұтқынға түсіп қатаң жазаланды
- 1200 жауынгер Қытайдың қол астындағы Ферғана және Үйсін билеушілерін
сыйлыққа берілді.
Б.З.Б. 93 ж –ғұндардың Қазақстанға 2 рет қоныс аударуы.
Ғұндар Сырдарияға Арал жағысына Орталық және Батыс Қазақстан жетті.
Б.З.Б. ІV ғасыр – Оңтүстік Орал даласына Дунайға жетіп Ғұндар деген
атпен Венгрияға қоныстанды.
Ғұндар тарихы әсіресе жауынгершілік жорықтарымен белгілі аты аңызға
айналған үлкен ақыл иесі, Каһарман жауынгер, көреген қолбасшы әккі
саясаткер, айлакер дипламат Аттила (410 – 453 ж) (Еділ) басшылығымен ғұндар
еуропалық елдердің бірқатарын тізе бүктірген.
Б.з.б V ғасырдың ортасы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.