Германия революция қарсаңында

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе
Қазіргі заман тарихы бүкіл ХХ ғасырды қамтиды. Бұл- қазіргі заманғы
өркениеттің әлеуметтік –экономикалық , саяси-құқықтық және рухани
негіздерінің қалыптасу дәуірі. Бұл дәуірде көп ұлтты мемлекеттер мен
отарлық империялар ыдырап, олардың орнына жаңа тәуелсіз мемлекеттер пайда
болды. ХХ ғасырдың бірінші жартысы Орталық Европа елдерінің ревалюциялық
дағдарыстардың жаңа сатыға көтерілуі мен , ұлттық саяси идеологияның және
партиялардың қалыптасуымен ерекшеленсе, екінші жартысы тәуелсіздік алған
елдердің қоғамдық дамуының өзіндік жолын іздеумен сипатталады. .
Курстық жұмысымның өзектілігі- Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі
Орталық Европа елдерінің әлеуметтік-экономикалық және саяси жағдайы,осы
елдерде болған революциялық оқиғалардың нәтижесі жайлы айту.
Австрия республикасының жариялануы, Венгрия Кеңестік Республикасының
құрылуы , Германияда фашистік диктатураның орнауы, екінші дүниежүзілік
соғыс кезінде Германия және оның одақтастарының ойсырай жеңілуі турал
бвяндау.
Тақырыптың мақсаты: 1918-1920жылдардағы Орталық Европа
елдерінде болған оқиғалар мен 1929-1933жылдардағы дүниежүзілік
экономикалық дағдарыстың осы елдерге әсері , екінші дүниежүзілік соғыстың
болу себептері мен қорытындысын ашып көрсету.
Осы мақсатқа жету үшін мынадай міндеттерді алға қойдым:
Соғыстан кейінгі Орталық Европа елдері жағдайының төмен болу себебі,осы
елдердің ішкі және сыртқы саясаты жайлы баяндау.
Тақырыптың зерттелу деңгейі – Бұл тақырып туралы История новейшего
времени стран Европы и Америки (1918-1945), Всемирная история, Новая и
новейшая история деген кіпаптарда Орталық Европа елдері жақсы зерттеліп
жазылған.
Курстық жұмысымның құрылымы – Кіріспе, үш бөлімнен қорытынды мен
пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. Германиядағы 1918-1919 жылдардағы революция .

Германия революция қарсаңында . Орталық Еуропа елдерiн-дегi
революциялар өте күрделi мәселелердi шешуге тиiстi болды.Германия
экономикасы жоғары дәрежеде дамыған индустриялы ел болды. Алайда мұнда
буржуазиялық – демократиялық қайта құрулараяқталмағандықтан, саяси жағынан
артта қалушылық бар едi. Герма-нияның саяси жағынан артта қалуы помещиктiк
(юнкерлiк) жер иелiгi мен монархияның сақталуынан көрiндi .Сайлау құқығы
өте шектеулi болды , монархтың (кайзердiң) билiгi шексiз, ал рейхстагтың
өкiлет-тiлiгiнiң өрiсi тар болды, үкiмет басшысы (канцлер) рейхстагқа
бағынбайтын едi. Сондықтан демократиялық өзгерiстер жасау мiндет-терi әбден
пiсiп-жетiлдi.Сонымен қатар Германияда жұмысшы қозғалысы жоғары ұйымдасқан
оның тәжiрибелi саяси партиялары бар едi.
Сондықтан бұл революцияның басты қозғаушы күшi жұмысшылар болатыны анық едi
. 1918 жылдың күзiнде Германияның дүниежүзiлiк соғыста жеңiлгенi айқын
болды. Немiс әскерлерiнiң жазғы шабулдары сәтсiз аяқталды.1918 жылдың
қыркүйегiнде Антанта әскерлерi теңiзде Маас өзенiне дейiн созылған кең
майданда шабуылға шығып, немiстердi Белгия мен Франция жерiнiң көп бөлiгiне
қуып тастады соғыстағы жеңiлiс Германияның iшкi саяси жағдайын да шиеленiс-
тiрiп жiбердi . Қазан айының басында үкiмет ауысып, ханзада Макс
Баденский канцлер болып тағайындалды. Жаңа канцлер5қазанда АҚШ Президентiне
дереу уақытша бiтiм жасауды өтiнген жеделхат жiбердi. соғыс елдiң
экономикасын қатты ойсыратты. Жалақы барынша азайтылды , азық-түлiк
қымбаттады, ақша құнсызданып, халық күйзе-лiске ұшырады. Тылда да ,
майданда да толқулар басталды. Жоғарғы билеушi топ та елде революциялық
сiлкiнiс төнiп келе жатқанын түсi-нiп, оны реформа жолымен тоқтатуға
үмiттендi. Баденский үкiметiнiң құрамында Германияның социал-демократиялық
партиясының(ГСДП) жетекшiсi Фридрих Эберт және Германияның тәуелсiз социал-
демо-кратиялық партиясының (ГТСДП) жетекшiсi Филип Шейдеман енгi-зiлдi.
Рейхстаг парламенттiң құқығын кеңейтетiн заңдар қабылдады: кайзердiң
соғыс жариялауы және бiтiм жасасу iсiндегi өкiлеттiлiгi шектелiп,
канцлердiң қызметiне парламенттiң бақылауы қойылды. Алайда бұл ұсақ
өзгерiстер елдiң бүкiл саяси-мемлекеттiк құрылысын
өзгертпейтiн едi.
Германиядағы жұмысшы қозғалысында да басқа елдердегiдей жiк-шiлдiк
пен алауыздық орын алған болатын. Немiс жұмысшылары үш саяси ұйымның
ықпалында болатын ГСДП, ГТСДП және соңғы партия ға кiрген Спартак тобы
солшыл қанаттағы ұйымдар болды.
Карл Либкнехт пен Роза Люксембург басқарған Спартак тобы Ресей
большевиктерiнiң идеясына ұқсас талаптар қойды: соғысты тоқтату, жұмысшы
және сарбаз кеңестерiн құру, банктердi, өнекәсiптi, iрi жер иелiктерiн
национализациялау.
Революцияның басталуы. Германияның жеңiлгендiгiн әскери басшылар
мойындағысы келмедi. Қазан айының аяғында олар Герман флотын ағылшын
флотына қарсы шайқасқа шығармақшы болды. Өздерiнiң күшiнен әлде қайда асып
түсетiн ағылшын флотына қарсы шабуыл жасау, теңiзшiлердi мағынасыз өмiрге
айдау болар едi. Бiрнеше әскерикемелер, бұйрықты орындаудан бса тарты, ал
әскери басшылар оларды жаппай тұтқындауға бұрық бердi. Осыған жауап ретiнде
3 қараша Киль қаласында бұқаралық шеру басталды. Қала комендатурасы шерудi
күшпен тоқтатуға әрекет жасады. Бұл әрекет қалада көтерiлiстiң басталуына
әкелдi. Кемелерде және қазармаларда кеңестер құрылды. Олар соғысты дереу
тоқтатуды, монархияны жоюды, тұтқындалған теңiсшiлер мен барлық саяси
тұтқындарды босатуды талап еттi.
Көтерiлiс бүкiл елге тез жайылды. Барлық жерде де жұмысшылар мен
сарбаздардың кеңестерi құрылып жатты. Кеңестерде жетекшiлiктi социал-
демократтар атқарды.
Берлиндегi бас көтеру 9 қарашада басталды. Сол күнi жүздеген мың
жұмысшылар астананың орталығына қарай шеру жасады. Көтерiлiсшiлер түске
қарай Берлиндi өз қолдарына алды. Кайзер II Вильгельм тақтан бас тартты, ал
Макс Баденский канцлер қыметiн рейхстагтың ең iрi фракциясының – социал-
демократтардың жетекшiшi Ф.Эбертке тапсырды. Социал – демократтар елде
республика құрылғанын жариялап, уақытша үкiмет құрды. 10 қарашада құрылған
бұл уақытша үкiмет Халық өкiлдерiнiң кеңесi (ХӨК) деп аталды. Кеңестi екi
төраға – Ф. Эберт (ГСДП) және Г.Гаазе (ГТСДП) басқаратын болды. К.Либкнехт
үкiметке кiру жөнiндегi ұсыныстан бас тарты. Ол Германниядағы революция әрi
қарай дамып, социалистiк сипатқа ие болтындығына сенiмдi едi. Ол
Кеңестердiң бүкiлгермандық съезiн шақырғанға дейiн билiктi Берлин кеңесiне
беруге шақырды.
Халық өкiлдерiнiң кеңесi өзiнiң немiс халқына арналған үндеуiнде
бiрiншi кезектегi мiндет соғысты тоқтату және Құрылтай жиналысына сайлау
жүргiзу деп мәлiмдедi. Жаңа үкiмет бiршама демократиялық шараларды жүзеге
асырды : барлық саяси тұтқындарға кешiрiм берiлдi; сөз, баспасөз, жиналыс
бостандығы жарияланды; 8 сағаттық жұмыс күнi енгiзiлдi. 11 қарашада
Компьен орманында Антанта елдерiмен уақытша бiтiм жөнiнде келiсiмге қол
қойылды. Бiрiншi дүниежүзiлiк соғыс аяқталды.
Социал – демократтар Ұлттық жиналысты шақырып, үкiмет билiгi туралы
мәселенi түпкiлiктi шешудi соның қарауына беру керек дедi. Ал спартакшылар
Ұлттық жиналысты шақыру ескi тәртiп жолымен қайтадан қалпына келтiру деп
санады.
1918 жылы 16-21 желтоқсанда Берлинде Кеңестердiң I бүкiлгермандық
съезi өттi. Съезде ұзақ айтыс –тартыстан кейiн Құрылтай жиналысы сайлауын
қолдау және Германияның болашақ мемлекеттiк құрылысын анықтау мәселесiн
Құрылтай жиналысының қарауына беру туралы шешiм қабылданды. Ұлттық
жиналысты шақыру 1919 жылдың 19 қаңтарына белгiлендi
Спартакшылар социалистiк республика құру үшiн күрестi жалғастыра беру
керек деп шештi. Бұл мiндеттi iске асыру үшiн Спартак тобы Тәуелсiз
социал – демократтық партиядан бөлiнiп, жеке партияға айналуға тиiстi
болды. 1918 жылы 29 желтоқсанда спартакшыллар мен солшыл радикалдар
жалпыгермандық конференция өткiздi. 30 желтоқсанда конференция Германия
Каммунистiк партиясының құрылу съезiне айналды. Съезде Р. Люксембург
Коммунистiк партияның бағдарламасымен таныстырды. Бағдарламада коммунистер
Германияда социалистiк революцианы iске асыру, пролетариат диктатурасын
құру, буржуазиялық мемлекеттi жою жолында күресетiнi айтылды.
Съезде К. Либкнехт, Р. Люксембург және басқа бiрқатар делегаттар
коммунистердiң Ұлттық жиналыс сайлауына және реформашыл кәсiподақтар
жұмысына қатысуы қажет деген ұсыныс жасады. Алайда, көпшiлiк коммунистер
мұндай саясат қажет емес деп тапты. Бұл таптық күштердiң арасалмағын дұрыс
сипаттамаудан , жұмысшы табының рөлiн тым асыра бағалаудан туған қателiк
едi.Көпшiлiк коммунистер арасында капитализм күйреуге дайын деген түсiнiк
тарағандығы да осындай қателiктерге ұрындырды.
1919 жылдың қаңтарындағы революциялық өрлеу.
Тәуелсiз социал – демократаттар желтоқсан айының аяғында халық
өкiлдерi Кеңесiнен шығып кеттi. Осыдан кейiн дереу мемлекеттiк аппартың
барлық буындарынан тәуелсiздердiң өкiлдеi шығарыла бастады. Осыған
наразылық реiнде Берлин жұмысшылары шерулер мен жиындар өткiзе бастады. Бұл
бiрқатар жерлерде шерушiлер мен полицияның арсында қақтығыс туғызды. Осы
шерудiң әсерi мен 5 қаңтарда ГТСДП мен ГКП басшылығы жұмысшыларды Эберт
үкiметiн құлатуға шақырды. Алайда, социал – демократтардың үкiметiн құлату
туралы шешiм асығыс қабылданған, дайындалмаған, алдын ала айқын
жоспарланбаған әрекет болды. Берлин жұмысшыларының бiрталай бөлiгi социал
– демократтарға адалдық көрсетiп, ереуiлдерге қатыспай қалды.
6 қаңтарда Берлинде жаппай ереуiл басталды. Қаруланған жұмысшылар
вокзалды, социал – демократтық Форвертсгазетiнiң үйiн басып алды. Алайда,
революциялық әрекеттi одан әрi жалғастыруды басқаруға тиiс революциялық
комитет iшiнде алауыздық басталып, коммунистер мен тәуелсiздер отақ шешiмге
келе алмады.Үкiмет осы жағдайды пайдаланып, әскер дайындады. 8қаңтарда
үкiмет әскерi мен офицерлерден құрылған еiктiлер бөлiмдерi шабуылға шығып,
бiрнеше күн iшiнде көтерiлiстi басып тастады,. Коммунистердiң жетекшiлерiн
– К. Либкнехт пен Р.Люксембургтi 15қаңтарда ұстап алып, қараңғы түнде
азаптап өлтiрдi.
Бавар кеңестiк республикасы. Астанадағы көтерiлiс талқандалды, бiрақ
Германияның бiрқатар аудандарында әлi де революциялық қозғалыс жалғасып
жатты. Ақпан – мамыр аралығында көптеген қалаларда ереуiлдер толқыны болып
өттi. Революциялық өрлеудiң ең шыңы – 1919 жылдың 13 сәуiрiнде Бавар
кеңестiк республикасының жариялануы болды. 13 сәуiрде монархистер Мюнхенде
мемлекеттiк төңкерiс жасауға әрекеттенiп, Бавар үкiметiнiң басшысы тәуелсiз
социал – демократ К.Эйснердi өлтiрдi. Революцияның жетiстiктерiн қорғап
қалу үшiн әрекет комитетi құрылды, оған социал - демократаттар тәуелсiздер
және коммунитер кiрдi. Комитеттi коммунист Евгений Левине басқарды.
Комитет банктердi ұлт меншiгiне көшiрдi, Қызыл әскер құрды,
кәсiпорындарға жұмысшы бақылауын орнатты, бужуазияны қаруландырды, маңызды
қызметтерге жұмысшыларды тағаиындады.
Алайда Бавар кеңестiк республикасы ұзақ өмiр сүрген жоқ. Мамыр айының
аяғында полиция әскер бөлiмдерi және бiрiншi дүниежүзiлiк соғыс
ардагерлерiнен құралған бөлiмдер Бавариядағы кеңестiк республиканы
талқандады. Бавар кеңестiк республикасының жеңiлуiмен Германиядағы
революция аяқталды.
Революцияның қорытындылары және маңызы. Веймар республикасының
құрылуы. Қараша революциясының басты қорытындысы және маңызы монархияның
жойылуы, саяси және әлеуметтiк саладан демократиялық өзгерiстердiң iске
асырылуы, республиканың құрылуы, Германияның соғыстан шығуы болды.
Германиядағы революцияның ерекшегi мемлекеттiк құрылыстағы түбiрлi өзгерiс
бейбiт сипатта iске асуы едi. Бұл өзгерiстердi iске асыруға социал –
демократия жетекшiлiк жасады. Парламенттiк күрес тәжiрибесiн әжептәуiр
меңгерген бұл партия демократиялық республика құру мiндетiн конституциялық
– құқықтық қайта құрулар жолымен iске саыра алды. Әрине, 1919 жылдың
қаңтарынан мамырына дейiнгi аралықта коммунистер радикалды әрекет жасауға
ұмтылып, кеңестiк үкiмет құру әрекетiн жасап, бiрқатар қантөгiс қақтығыстар
болды. Алайда Германиядағы 1918 – 1919 ж.ж революция демократиялық
республика құрумен аяқталды.
1919 жылдың 31 шiлдесiнде Ұлттық жиналыс конститутция қабылдады, бұл
Веймар конститутциясы деп аталды. Бұл 1871 жылғы конститутциямен
салыстырғанда нағыз демократияшыл заң болды. Конституция Геманиядағы
республикалық құрылысты заңдандырды;жалпыға бiрдей тең сайлау құқығын,
азаматтардың заң алдындағы теңдiгiн жариялады;сөз , баспасөз, жиналыс,
одақтар құру мүмкiндiгi берiлдi. Кәсiподақтардың құқықтары кеңейтiлдi,
әлеуметтiк заңдылықтар қабылданды. Алайда конституция парламенттiң
(рейхстаг) құқықтарын шектеп, президенттiң өкiлеттiгiн кеңейттi.
Президент рейхстагты тарата алады және қоғамның қауiпсiздiгiне қатер
төнген жағдайда конституциялық еркiндiктердi тежей алады. Президент үкiмет
басшысы (концлердi) тағайындайды. Ол әскердiң жоғарғы қолбасшысы болып
саналады. Президент жалпыға бiрдей дауыс беру жолымен 7 жылға сайланады.
Веймар республикасының алғашқы президентi Фридрих Эберт болды.
Парламент 4 жылға жалпыға бiрдей, жасырын, төте дауыс беру жолымен
сайланады. Сайлауға 20-ға толған азаматтардың барлығы қатысады. Алайда
парламенттiң өкiлеттiгiнiң шектелiп президенттiк билiктiң күшейтiлуi Веймар
республикасының демократиялық негiздерiнiң әлсiздiгiн көрсетедi.

1.2Австриядағы революциялық оқиғалар.

Габсбургтер монархиясының ыдырауы. Әр түрлi тiлде сөйлейтiн, дiнi, тегi,
салты мен әдет-ғұрпы бөлек халықтарды топтастырған Австрия-Венгрия
монархиясы ХIХ ғасырдың аяғында ұлт-азаттық қозғалысының өрiстеуiне
қарамастан,ұзақ уақыт сақталып келдi. Габсбургтер әулетi билеген дуалистiк
монархияда Австрия мен Венгрияның саяси-құқықтық жағдайы бiрдей болды,ал
Чехия, Словакия тағы басқа бөлiктерi жартылай отар сипатында өмiр сүрдi.
Экономикалық даму дәрежесi жағынан Чехия мен Австрия басқа бөлiктерiнен
жоғары болды. Алайда Чехия мен Австрияның өнеркәсiбiнiң дамуына артта
қалған аграрлы аудандар кесiрiн тигiздi. Бұл жағдай дүниежүзiлiк соғыс
кезiнде одан әрi шиеленiстi. Чехияда, Словакияда, Венгрияда ұлт-азаттық
қозғалыстар өрледi.1848 жылдан берi тақта отырған қарт император Франц
Иосиф қанша тырысқанымен империяның ыдырауын тоқтата алмады. 1914 ж тақтың
мұрагерi Франц Фердинандтың өлтiрiлуi саяси дағдарысты тереңдете түстi. Ал
1916ж Франц Иосифтiң қайтыс болуы және дүниежүзiлiк соғыста Австро-
Венгрияның жеңiлуi империяның ыдырауын жылдамдата тустi.
1918 ж күзде Чехияда, Польшада және басқа славян жерлерiнде тәуелсiз
ұлттық мемлекет құру ниетi күшейдi. 1918ж 28 қазанда Чехословакия,
29қазанда сербтер, хорваттар мен словяндар (Югословия),2қарашада Венгрия
тәуелсiздiктерiн жариялады. Осылайша Габсбургтер империясы ыдырады.
Австрия республикасының құрылуы. Австриядағы ықпалды саяси күштер-
Социал-демократиялық жұмысшы партиясы, христиан-әлеуметтiк партиясы және
пангермандық партиясы 1918 ж қазан айында елде қантөгiс төңкерiстiң болуына
жол бермеу үшiн империя жерiндегi бүкiл немiс халқын бiртұтас демократиялық
республикаға бiрiктiру туралы келiсiм жасады. 1918ж 21 қазанда империяның
өкiлдiк органы- рейхстагтың депутаттары мәжiлiс өткiзiп, тәуелсiз Австрия
демократиялық мемлекетi құрылғанын мәлiмдедi және уақытша ұлттық жиналыс
құрды. Ұлттық жиналыс 12 қарашада Австрияны республика деп
жариялады.1919ж16 ақпанда Құрылтай жиналысына сайлау жүргiзiлдi. Бiрiншi
рет жүргiзiлген жалпыға бiрдей,төте демократиялық парламенттiк сайлауда
социал-демократтар көп дауыс алды. Құрылтай жиналысының шешiмiмен социал-
демократтар үкiмет құрды, премьер- министр К.Реннер болды. Бұл үкi-
мет елдi Антанта мен Австрия арасында бiтiм шарты жасалғанға дейiн
басқаратын болды. Осылайша Австрияда монархияның жойылуы, республиканың
құрылуы, социал-демократиялық жұмысы партиясының үкiмет құруы сияқты
түбiрлi өзгерiстер қантөгiс төңкерiс нәтижесiнде емес, парламенттiк күрес
ауқымында iске асырылды. Австрия социал- демократиялық партиясының
теоретиктерi ХХ ғасырдың басында большевиктердiң де,социал- демократияның
оңшыл қанатының да идеялық тұжырымдамаларына қосылмай,марксизмнiң жаңа
кезеңге неғұрлым бейiмделген нұсқасын жасады. Бұл тұжырымдама
австромарксизм деп аталды. Австриялық марксистердiң ойынша, революция
қысқа уақытта iске асатын көтерiлiс емес. Революция-ұзақ жүретiн, күрделi
үрдiс. Ол үш сатыдан өтедi. Бiрiншiсi- саяси революция, ол Габсбургтер
монархиясын жойып, демократиялық парламенттiк құрылыс орнату мiндетiн iске
асырады. Екiншiсi- ұлттық революция, ол ұлттардың егемендiгi мәселесiн
шешедi. Үшiншi- әлеуметтiк революция, ол еңбакшi халқының таптық мүдделерiн
қорғауды мақсат тұтады. Жұмысшы партиясы үкiмет басына қарулы көтерiлiс
жолымен емес , демократиялық сайлауда жеңiске жету арқылы келуге тиiстi.
Өкiмет басына келген соң социал-демократтар еңбекшiнiң жағдайын меншiктi
жою арқылы емес,өндiрiстен түскен табысты әдiлеттi түрде бөлу арқылы,
қанауды жою арқылы жақсартады.Бұл идеяларды Макс Бауер, Карл Реннер,
Фридрих Адлер сияқты саясаткерлер дамытты.
1919 жылдың басында Австрияда империялық мемлекеттiк органдар
таратылды, жалпыға бiрдей сайлау құқығы енгiзiлдi, негiзгi демократиялық
бостандықтар берiлдi. Жұмысшының еңбек құқығын қорғайтын заңдар қабылданды.

Алайда Австрияның экономикалық жағайы өте нашар едi. Соғыстағы
күйзелiстiң үстiне Сен- Жермен бiтiм шарты репорациялардың ауыртпалығын
қосты. Австромарксизм тұжырымдамасының әлеуметтiк революция туралы идеясын
iске асыруға объективтi мүмкiншiлiктер болған жоқ. Ал жаңадан құрылған
Коммунистiк партия жұмысшылар арасында үгiттi күшейттi. Елдiң саяси зорлық,
бүлiк жолына түсiп кетуiнен қауiптенген социал – демократтар Австриядағы
беделдi саяси күш – христиан - әлеуметтiк партиясымен келiсiмге келдi де
,құрама үкiмет құрды
1920 жылы 1 қазанда Австрия республикасының конституциясы қабылданды.
Конституция бойынша , Австрия Федеративтiк республика болып бекiтiлдi.
Барлық сословиелiк артықшылықтар мен атақтар жойылды. Жалпыға бiрдей сайлау
құқығы, 8 сағаттық жұмыс күнi бекiтiлдi. Сол кездегi неғұрлым алдынғы
қатарлы әлеуметтiк заңдар жүйесi жасалды.
Алайда тәуелсiз Австрия республикасының өмiрi ұзаққа барған жоқ. 30 –
жылдары Христиан - әлеуметтiк партиясын басқарған Э. Дольфус билiк басына
келген соң партияның да , үкiметтiң де саясатына фашистiк қағидаларды
енгiздi 1933 жылы парламент пен саяси партиялар таратылды. 1934 жылы
фашизмге қарсы көтерiлiс жеңiлiске ұшырады. 1938 жылы нацистiк Германия
Австрияны өзiне қосып алды.

1.3 Венгриядағы революциялық оқиғалар.
Габсбургтер монархиясының ыдырауы, соғыстағы күйзелiс пен
жеңiлiс, экономикалық жағдайдың нашарлауы Венгрияда жалпы ұлттық дағдарысқа
әкелдi. 1918 жылдың күзiнде елде саяси жағдай әбден шиеленiстi.
1918 жылы 25 қазанда Будапештте бұқаралық шеру болып, онда бiтiм
жасасу және Венгрияның жеке мемлекет болып жариялануы туралы ұрандар
көтерiлдi. Тәуелсiздiк партиясының ұсынысымен Ұлттық Кеңес құрылды, оған
социал – демократтар да кiрдi. Ұлттық Кеңестiң басшысы Михай Каройи болды.
Ұлттық Кеңес халыққа үндеу жолдады. Үндеуде Венгрияның толық тәуелсiздiк
алуы, бiтiм жасау, демократиялық бостандықтар беру, аграрлық реформа
жүргiзу талаптары айтылды.
1918 жылы 2 қарашада Венгрия тәуелсiз мемлекет болып, ал 16 қарашада
Венгрияда халықтық республика құрылды деп жарияланды.
1918 жылы Ресейден елге дүниежүзiлiк соғыста тұтқынға түскен
венгрлердiң көпшiлiгi қайтып оралды. Олар Ресейде кеңес үкiметiн құруға
және қорғауға қатысып, большевиктiк идеяларға әбден сенiп, табанды
коммунистер болып алған едi. 1918 жылы наурызда Москвада Бела Кун мен Тибор
Саммуэльдiң басшылығымен РКП(б)- ның венгр бөлiмi құрылды.Бұл ұйым
үгiтшiлердi дайындады. Олар Вегрияға келген соң, коммунистiк идеяларды
белсендi түрде насихаттай бастады. 1918 жылы қараша айында олар Бела Кунның
басшылығымен Венгрия Коммунистiк партиясын құрды. Партияның ықпалы жылдам
өстi.
1919 жылы наурыз айында Антанта Венгрияның Румыния мен Чехословакияға
берiлуге тиiстi жерлерiн босатуды талап етiп, Венгрия үкiметiне ультиматум
тапсырды. Бұл ультиматумды орындау әлi түпкiлiктi бiтiм жасамай тұрған
кезде Венгрияның кейбiр жерлерiне шетел әскерiнiң енгiзiлуiне мүмкiндiк
беретiн едi. Ал ультиматумды орындамау елдiң тәуелсiздiгiне қауып төндiрер
едi. Венгия үкiметi осындай қиын жағдайда қалды, бұл саяси дағдарыс
туғызды.
Венгрияда кеңестiк республиканың құрылуы.Елдi саяси дағдарыстан
шығару үшiн үкiмет сыртқы саясаттың бағдарын өзгерту керек деп шештi.
Венгрия бұрын Антантаға бағдар ұстаса, ендi кеңестiк Ресеймен жақындасу
керек деген ұйғарымға келдi. Бұл шешiмдi iске асыру үшiн уақытша президент
қызметiн атқарып отырған М. Каройи социал – демократиялық партияның
жетекшiлерiне үкiмет басқару туралы ұсыныс жасады. Социал – демократтар
үкiметтi каммунистермен бiрлесiп құру керек деп шештi.
1919 жылы 21 наурызда социал – демократиялық және коммунистiк
партиялар бiрiгiп, Венгрия социалистiк партиясын құрды. Сол күнi Венгрияда
Кеңестiк республика жарияланды. М.Каройи призиденттiк қызметтен кеттi
Венгрияның жаңа үкiметi - революциалық үкiметi құрылды. Оны социал –
демократ Ш Гарбай басқарды, ал Бела Кун сыртқы iстер министрi болды. Жаңа
үкiметтiң құрамына 14 коммунист, 17 социл – демократ және партияда жоқ
2саясаткер кiрдi.
Революциалық үкiмет бiрқатар революциаларды iске асырды: банктер, iрi
өнеркәсiп , транспорт , iрi жер иелiктер национализациаланды; 8 сағаттық
жұмыс күшi енгiзiлдi, сыртқы саудаға мемлеттiк бақылау қойылды, жалақы
көбейтiлдi , әлеуметтiк қамсыздандыру жүйесi жасалды; қызыл әскер құрыла
бастады халықтық милиция құрылды
Бела Кун Кеңестiк Ресейге жедел хат жiберiп, Антантадан қарауды
өтiндi. Алайда азамат соғысы жүрiп жатқандықтан большевиктер үкiметi
кеңестiк Венгрияға көмек бере алмады.
Кеңестiк Венгрия ұзақ өмiр сүрген жоқ . 1919 жылы сәуiрдiң ортасында
Румыния әскерлерi, сәуiрдiң аяғында Чехословакия әскерлерi өздерiне
берiлуге тиiстi жерлерге басып кiрдi. Антанта Венгрия үкiметiне солтүстiк
облыстардан әскерiн алып кету туралы талап қойды. Венгрия үкiметi бұл
талапты орындап әскердi елдiң iшкi аудандарына шегiндiрдi. Осыған наразылық
ретiнде басқолбасшы А.Штромфельд әскерден кететiнiн мәлiмдедi. Венгрия
әскелерiне бұл жағдайлар үлкен зардабын тигiздi. Революциалық үкiмет
кеңесiнiң билiктен бас тартудан басқа лажы қалмады. 1919 жылы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.