Қарама қайшылық педогогикалық процестің қозғаушы күші

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Оқушылардың бір-бірімен қарым- қатынасы
Педогогикалық процесс мұғалім іс-әрекетінің объектісі
Адамның қандай да болмасын іс әрекетінің заттық саласы қалайда
білімдер жүйесінде көрінеді.Сондықтан синтетикалық сипатының
біртұтастық объектілері жасалмайынша субъектінің іс-әрекетінің сәтті
болуы мүмкін емес.Сананың тұтастық объектілірі белгілі бір шындық
саласындағы білімдерді меңгерудің нәтижесінде найда болған
объектілірі,субъектінің іс-әрекетінің сыртқы талаптарды орындау
тәсілдері мен адамның субъекті тұлғалық құндылықтарна бағыт табу болып
табылады.
Педогогикалық іс-әрекетте еңбек субъектісі мұғалім болып
табылады.Мұғалімнің еңбек құралдарының өзіндік сипаттары-ол оның
білімі, білігі тұлғалық қасиеттері. Осыған байланысты,білім сананың
тұтастық объектісіболып есептеліуі керек..Мұғалімнің іс-әрекеті, оның
білімі және тәжірибесі кәсіби шеберліктің деңгейіне тікелей қатысты
екендігі анық.
Қажетті тәжірибені жинақтауға әкелетін іс-әрекетмұғалім
ттұлғасын қалымптастырудың шарты болады, ал ол оқу әдістемелік
құралдарының өзінде орныққан.Бірақ бұл іс-әрекет тиімді болуы мүмкін
емес, егер еңбеук объектісі толық айқын болмаса, еңбек субъектісінің
зейіні теріс түсініп объектіге аударылса.Бұндай жағдайда еңбек
субъектісінің әрекеті объективті өмір сүретін кәсібиіс-әрекеттің
обектісіне сәйкес болмайды.
Диалектикалық материалистік философияда жеке тұлғаның
қалыптасуындағы іс-әрекеттің рольі жан-жақты зерттелген.Адам іс әрекеттің
субъектісі ретінде психологиялық зерттеулерде көрсетілген.Бірақ,
негізінен, тек ХХ ғасырдың 60-шы жылдарында ғана мұғалім іс-әрекеті
оқушылармен өзара әрекет ретінде қарастырылып еңбектер жарық
көрді.Көрнекті ұстаздардың еңбектері оқушы ертерек мұғалімнің арқасында
іс-әрекеттің нақтылы субъектісі ретінде қалыптасса оқу- тәрбие жұмысының
тиімділігі арта түсетіндігіне куә етеді.
Міне, сондықтан да мектептегі педогогикалық процесте мұғалім
және оқушы іс-әрекеттің субъектісі ретінде көрінеді, мұғалім іс-
әрекеттің субъектісі ретінде оқушыны емес, педогогикалық процесс деп
есептеу керек.Мұғалім даярлаудағы мұндай бағыттың қажеттілігі бірқатар
зерттеулерде дәлелденген:
- біртұтастық тұлғаны қалыптастырну проблемасын, біртұтас
педогогикалық процестің ерекшеліктерін есепке алмай шешу мүмкін
емес;
- мұғалім іс-әрекетінің оптимизацияландыруға тек қана оқытуға
бағыттаушылықпен жету мүмкін емес;
- егер оқушының іс-әрекеті назардан тыс қалған болса, педогогикалық
еңбекті ғылыми түрде ұйымджастыру мүмкін емес;
- мектеп әкімшілігі іс-әрекетінің тиімділігі тек қана біртұтас
педогогикалық процесті ұйымдастыру негізінде мүмкін болады;
- тұтас педогогикалық процестің теориясын жасамайынша, басқару
шешімдерін қабылдау үшін педогогикалық талдауды жетілдіру, одан әрі
дамыту өте күрделі болады;
Мұғалім іс-әрекетінің объектісін оқып үйрену тұтас едогогикалық
процестің мәнін анықтау керектігін қажет етеді.Диалектикалық
материализмнің ұстанымына –мән бұл ең басты ішкі біршама заттың
тұрақты жағы.Мән заттың табиғатын анықтайды,одан барлық қасиеттері
мен белгілері шығады.
Қазіргі кезеңдегі тұтас педогогикалық процестің мәні туралы
түсінік ғалымдардың бірнеше ұрпақтарының күш салуларының арқасында
жинақталады, өйткені педогогикалық құбалыстар компоненттерінің,
қасиеттері, заңдылықтар туралы дербес білімдері біртеө бірте
жинақталады.Бірақ, бөлік туралы әлі біртұтас туралы біліс
емес.Педогогикалық процесс деген сөздік ғылыми айналымға ХІХ ғасырдың
екінші жартысында енгізілгені мен, ұғымның мазмұндық сипаттамасын тек
қана тұлға теориясы, іс-әрекет теориясының дамуы арқылы құбылыстарды
зерттеуде жүйелілк тәсіл қолдануды қалыптастыру арқасында мүмкін болды.
Педогогикалық процестің мәні туралы көзқарастарды зерттеу жалпы
тәртіптегі қорытынды жасауға мүмкіндік береді.Аталған авторлардың
назарлары эмпирикалық жолмен жинақталған педогогикалық процестің әртүрлі
жақтары жайлы білімдер болды.
Педогогикалық процетің мәні туралы қалыптасқан түсініктердің
білімдер сыртында мұғалім үшін өте маңызды бірқатар мәселелер қалды,
ол:не себепті біртұтас педогогикалық процесс оқыту мен тәрбиенің бірлігі
оның оқыту даму және тәрбиелік қызметтерінің бірлігі қалайша қамтамасыз
теіледі оқушылардың өзара әрекетінің ерекшеліктері қалай анықталады;
өзара әрекет тек оқудан тыс уақытқа тән бола ма; тұтас
педогогикалық процестің қандай ерекшеліктерін білу оның бағытты
дамуының мәселелерін шешуге көмектеседі және қызмет істеулерін басқару
және т.б.Пайда болған сұрақтарға жауап басқа кеңістікте жатыр-ол
біртұтас педогогикалық процестің барлық салалары мен қызметтерін
сипаттау.Ал бұл қойылған сұрақтарға эмпирикалық емес , теориялық
методологиялық деңгейдегі жауып.
Бір деңгейден басқа тұтастықтың мәнін және оның бөліктері
арасындағы өзара ьайланыстылығын анықтау деңгейіне көшу теориялық
талдауға көшуді талап етеді.Жүйелік абстрактылықтан нақтылыққа көшу
күрделі құбылыстарды теориялық талдау әдісі болады, ал оаны бірінші
К.Маркс өзінің еңбектерінде бірінші болып сипаттап қолданды.Көрсетілген
әдістің жасау ерекшеліктерін В.И Ленин осы әдістің орнын және оны
нақтылы ғылыми зерттеулерде философиялық және жалпы ғылыми талдау үшін
қолдануды көрсетті.
Затты теориялық қарастырудың объектісі болып заттың басқалырмен
байланысы емес ,белгілі бір нақтылықтың ішіндегі басқа заттармен
заттың бірі байланысы, оған қатынасы бар.Бірақ бұл мүмкіншіліктің
болуы.егер эмпирикалық зерттеулерде алдын ала теориялық қорытынды
жасалып, ұғымдар ме анықтамалардыа тұтастықтың жалпы жақтары мен
байланыстары көрсетіліп белгіленсе ғана мүмкін.Онда тұтастыққа
теориялық талдау заттық нақтылықтың ішіндегі қатынастарын анықтау
болады.
Қандайда болмасын объектіні тұтас қарастыру мүмкіншілігі оның
әрбір элементтік бөлігін өз негізінде дербес жүйе ретінде есебінде
қарастырылуы мүмкін яғни таным соның ішінде педогогикалық шындықты тану
осы аспектіде нақтывлы таным болады.Мұндай объектіні теориялық
тәсілмен елестету,онда шындық әртүрлілігінің бірлігі ретінде оның өмір
сүруінің әртүрлі ішіндегі бөліктер бірлестіктерінің формалары мүмкін
болады.Біртұтас обектіні тұтастықтың ең кішкентай генетикалық бірліксіз
елестету мүмкін емес.
Жүйелілік бағыттағы көзқараста педогогикалық процесті элементарлық
бірлік кереге көзі қарастыру арқылы оны модель ретінде қарастыруға
олады.Негіз болатын абстракцияда ең аз дегенде екі қасиеті болуы
керек;а) өз нәрсенің мәнін,себептерін аша алуы ә)басқалармен шегіне
жеткен, жанама түрде емес.Басқаша айтқанда көрсетілген абъстрация осы
нақтылы көп нақтылықтан абстракциялаудың шегі, соңы болады, бұдан әрі
құбылысты кеселсіз сай бейнелеуге мүмкін емес.Немесе былайша айтуға
болады:көрсетілген абстракция дамыған бітұтастықтың дамымаған
бастамасы,яғни тұтастық барлық басқа созылатын шығатын тұтастық көз
негізі.
Элементарлық бірлікті марсистік педогогикада негіздеуге көптеген
зерттеушілер, оның әртүрлі объектілеріне қатысты, ат салысты.Бірақта
бұл істелген жұмыстар нәтижесі жеткілікті дәрежеде емес еді, себебі
оны жасаушылар қойылатын методологиялық абстракцияны анық көрсету мен
оны қолдану жағдайына қойылатын талапты бұзған еді.Белгілі бір
бағыттардың әлсіздігі мынадан байқалады, авторлардың ойларын белгілі
бір дәрежеге жеткізе алмады,онда педогогикалық теория өзінің дамуының
ғылыми негізделген қисынына ие бола амлады.
Педогогикалық процесті тұтас объект ретінде қайта жасауға
бастапқы абстрация көмегімен ол жанама бөліктердің күрделену шынжыр
буыны ретінде көрінуі керек.Олар арқылы объективті сол процестің өзара
қарама-қайшы мәндері шарасыз өтулері керек.
Педогогикалық процестің белгілері, сапалары мен қасиеттері.
Тұлғаны қалыптастыру ұзақ процесс. Ол қарама-қайшылықтарды
шешумен бұл іс-әрекеттегі ересектердің мәдениеттердің заттық өзгерілген
формасын субъектінің әрекеттік қасиеттеріне өзгерту мен көзқарас
формасындағы адамзаттың әрекет күштері мен қабілеттерінің заттық формаға
ауысуының бірлігі.Демек6 егер педогогикалық процестің түпкі мақсаты
адамның тұлға ретінде қалыптасуы болса, онда педогогикалық процестің
элементар бірлігі, оның кереге көзі бастапқы абстракциясы болып
қалыптасудың қасқағым сәті(педогогикалық жағдаят) болуы керек.Нақтылы
шындықтан тыс алынған педогогикалық тұлға қалыптасуының қасқағым сәті
ретінде, бастапқы абстракцияның көрсеткен талабына толық сәйкес
келеді, қатынасушылар негізгі қарама-қайшылықтардың ерекшеліктеріне.
Бұл процестің ең кіші бірлігі, одан әрі оны тану сапалық
қасиеттерін жоғалтпай мүмкін болмайды.
Педогогикалық шындыққа тән көп жақты болады,нақтылықтан көңіл
бөлу барлық жағдайда айқын бола түседі, қалыптасудың қасқағым сәті
арқылы педогогикалық процесс ішіндегі тұлға қозғалысымен дамуын
көрсетуге мүмкіндік туады.
Тұлғаның қалыптасуы даму барысында негізгі қайшылықтарды
жеңуде жүзеге асады.Бірақ бұл үшін, бөліну болған жөн-ересектер
расредмечиванияның қызметін алады,яғни, әлеуметтік тәжірибеде алынған іс-
әрекет тәсілдерін айқындаушы.Сонымен бірге қозғалыс формаларындағы
азаматтың әрекет күштері мен қабілеттерінің заттық формаға ауысуы
жүзеге асады.Тұлғаның іс-әрекет субектісіне алмасуы, оқушының даму
процесінде қалай болатындығы көрінеді.
Белгілі бір уақытқа дейін оқушы өз бетімен әлеуметтік
тәжірибені іс-әрекетке ауыстыра алмайды, яғни мазнұнын іс-әрекет
тәсілдерін ала алмайды.Сондықтан ол басқа ұстаз-оқушы жүйесінің бөлігі
болады.Оқушы өз бетімен өзін-өзі бағалауды қалыптастыра алмайды.Өзін
бағалау барысында оның әрекет нәтижесін басқалар бағалау керек
Сондықтан оған басқа адамдармен қарым-қатынаста болу қажет.Осыдан
барып басқа оқушы-оқушылар жүйесі пайда болады. Ол бұл алғашқы ұжым
сатысы,онда оқушы білімдерді және басқа әлеуметтік рөлдерді меңгеріп
дайындалады,бұл алға қойған өміріне белсене қатысуын қамтамасыз етеді.

Барлық мәдени байлықтарды және іс әрекеттер түрлерін меңгеру пәндік
оқыту арқылы жүргізу тиімді.Бұнымен тағы бір жүйенің пайда болуы
байланысты, оған мұғалім сынып ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.