Морфогенезис және жеке тұлға

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

1бөлім. Біз жеке тұлғаның қандай үлгісін таңдауымыз керек?

Психологиялық үлгілер және кураторлық институты.
Кеңес берушінің табиғи назары қаншалықты оңды болғанымен,ол өз клинетіне
үнемі кәсіби көзілдірігі арқылы қарайды. Басқаша болуы мүмкін емес.Сайып
келгенде тиісті психологиялық білімді алу үшін біраз күш жұмсады.Оны өзінің
дербес дәрменсіз назары үшін қосымша мамандандырылған оптика ретінде
қолданбаса,одан келер басқа пайда болуы мүмкін бе?
Біздің көзілдірігімізді оқулықтарымыз бен ұстаздарымыз кигізген.Оқыту
кезінде көздеріміз адам табиғатының белгілі бір бейнесіне
лайықтанады.Дегенмен кез келген мезетте біздің көруімізді және сәйкес
оптикалық құралдарды тексеру қажеттігіне кездесеріміз анық.Менің ойымша
линзалардың келесі үш жиынын тексеріп көру қажет сияқты.
1. Адам қарапайым реактивті тіршілік иесі ретінде қарастырылады.Бұл
бөлімге мен натурализм,позитивизм,бихевиоризм,о перационализм,физикализм
сияқты ағымдарды енгізер едім;оларды кейде,менің ойымша,қателікпен ғылыми
психология деп атайды.
2.Адам терең көрністері бар реактиві тіршілік иесі ретінде
қарастырылады.Мұнда мен әр жағдайларда психоанализ, психодинамика, терең
психология деп аталғандарды енгіземін.
3.Адам қалыптасу процесәндеі тіршілік.Бұл холизм, ортопсихология
персоналистік ағым,экзистенциялы психологя сияқты жақында пайда болған
ағымдарды қамтиды.
Осы үш тұрғы кураторлық үшін ғана емес,сонымен бірге оқыту,зерттеулерді
жүргізу немесе терапия болсын,психологтың кәсіби іс әрекетінің басқа
бөлімдерінің де орталық принципін қамтамасыз етеді.
Адам қарапайым реактивті тіршілік иесі ретінде.
Вильгельм Вундт өзінің Кіріспесінде жүз жыл бұрын психологияның
мүлдем жаңа бағдарламасын ұсынған.Оның осы ғылымның дұрыс дамуына деген
көзқарасы,әсіресе оның әлеуметтік психологияның мәселелеріне қатысты
бөлімінде кең болғанымен, дерективті емес еді.
Бірақ ағылшын америкалық психологиялық дәстүрінде оның Физиологиялық
психология негіздемелерінде сиптталған экспериментті көзқарастарына баса
назар аударылды. Осы экспериментті тұрғы дарвенизммен, Махтың
позетивизмімен, Гальтон мен оның із басарларымен сандық тұрғысымен, Бине,
Павлов, Холл және т.б. зерттеушілердің ұсынған әдістерімен
бірге,ғылымымызда басым келуде.Ол психология бөлімінде маманданған барлық
студентер ұшін дәл сол көзілдіріктіұсынады.Кәсіби мансапты жалғастырғанда
біздің көбіміз адам табиғатының сол бейнесіне түзету қажеттігін
сезінбейміз.

Осындай көзілдірік арқылы қарастырылған адам жануарлар әлемінің
қоздырғыштарына жауап беретін кез келген өкілінен еш
ерекшеленбейді,осылайша ақ тышқан немесе көгершін сияқты биологиялық мінез
құлықтық немесе математиклық позициялар тұрғысында зерттелуі мүмкін.
Әрине,адамның ерекше мінез құлқының күрделігін зерттеп сипаттауға арналған
арнайы ұғымдар қатары болуы тиіс,алайда осы ұғымдардың барлығы
мәселен,әдеттер иерархиясы,екінші ретте бекітілуі,ақпараттың енуі мен шығуы
және сол сияқты конструктілер физиколизмнің және натурализмнің ұстаған
шеарңберінен аспайды.
Теориялық көзілдірігіадамды қарапайым реактивті тіршілік иесі ретінде
көруіне ғана жағдай жасайтын кеңес беруші,сірә,клиенті өткендегімен
міндеттелуі мен қайта міндеттеудің әлеуметтік мумкіндіктерінде бекіту
тұрғысында ортамен детерминациясында қарастыратын шығар.Ол клиенттің
негізгі мотивтері ересек адамның қызуғышылықтары мен кәсіби бағдарларын
түсініксіз жолмен анықтайтын ниеттендірудің немесе екінші реттегі
міндеттеудің редукциясы деген болжамға сүйнетін болады.
Адам қарапайым реактивті тіршілік иесі ретіндедеген ұғымды адам терең
көріністердің өзі тән реактивті ағза болып табылады деген оймен толықтыру
қажет.
Адам терең көріністері бар реактвиті тіршілік иесі
ретінде. Адам жайлы осы қоғымның таралғаны соншалықты біз оны барлық жерде
кездестіреміз ол әдебиетте әлеуметтік еңбекте психологиялық кеңес беруде
терапевттік тәжірибеде және нарық алаңындада үстемдік етеді. Қазіргі кезде
ешбір білімді тіпті жартылай білімді ересек адамға оның мәнін түсіндіру
қажет емес. Фрейдизм дәстүрлі позитивизмнің жақын туысы екенін ескертеміз.
Адам жайлы ұғымдағы жалғыз өзгеоіс оған тағы бір өлшемді атап айтқанда
тереңдікті қосуында. Басқа қарапайым натуралисттік ұғымдар іспеттес
психоанализ де рахаттану мен аурусынудың маңызына баса назар аударады.
Стимулды реактивті тұрғының өкілдері сияқты Фрейд үшін де мінез құлық
себептері индивидтің өткен тарихында.Екеуіде жеке тұлғаның
феноменологиясына оның болашаққа деген көзқарастарына өзіндік сана сезіміне
еркіндігіне жан түршігерлік зейінсіздікті көрсетеді.
Тереңдік психологиясы үшін негізгісі және кеңес беру үшін маңыздысы еске
алу арқылы емделу принципі.Терапия және бәлкім кеңес беру де клиенттің
кейбір жасырын мотивтерін немесе оны мазасыздандырған оның өзі тұншықтырған
психотравмаларын анықтау болып табылады.Фрейд адам өткен шағын елемуге
немесе өзеркімен оны қайта құрастыруға қабілетсіз деп есептеген.Кеңес беру
нәтижесінде лайықты мойындалған психоанализ тұрғыларының арасында Фрейд пен
оның қызы Анна құрастырған қорғаныс механизмдер тұжырымдамасы көрнекті орын
алды.Екі дін қызметшісі

шылым шеге отырып дұға оқуға боладыма деп дауласады.Бірі ия десе екіншісі
жоқ дейді. Әрине болмайды дұға оқу байсалды қызмет және де дұға оқу
кезінде алаңдауға болмайды.
Адам қалыптасу процесіндегі тіршілік иесі ретінде.
Экзистенциализмнің жай ғана сәнді,кеңінен таралған сөзге айналғанына
қарамастан,қазіргі заманның кеңес берушісі қазіргі жас ұрпаққа тән
мазасыздыққа назар аударуы тиіс. Жастар өз болашағын жоспарлай
отырып,әлеуметтік тұрақтылықтың өткен шақтағы тіректеріне сүйене алмайды.
Және бірде бір кеңес берушінің викторияндық әдептен,теологиялық
категориялардан немесе энциклопедия даналығынан жинаған кеңестерді беруге
хұқы жоқ.
Дәстүрлі психология да қазіргі заманғы әлеуметтік ситуацияғатеібе тең
келуден қалды. Қазіргі жастардың проблемалары тым саналы,тұлғалық
тереңдікте болып,жастар болашақтың белгісіз ғарышында адасқан. Қазіргі
жастар арасында белең алған қауіптерді,күні бұрын болжанбайтын қалың
қорқынышын түсініп,сезіне алмаған кеңес беруші өз қызметін дұрыс орындай
алмайды.
Болжалдылық және тұрақтылық.
Экзистенциялы тұрғыда дұрыс кеңес беруші клиентіне бағдарды дарытуы
тиіс.Жекелей алғанда олар қарама қарсы көрінеді;алайда әлем бейнесіне
кестеленгенде олар болашаққа қарсы тұра алатын күш береді. Бірінші бағдар
көзқарастың болжалдылығы. Осы уақытқа шейінпсихологтар адамның әлемге
қатысты көзқарастарының болжалдылығын іріктелген құндылықтарына қатысты
тұрақтылықпен ерекшк үйлестіру қабілеті жайлы ойланып көрмеген еді. Ақын
Теннисон ол жайлы былай деген: Жартылай сенгеннен гөрі,шынайы
күдіктенгеннің адал екеніне сен.
Тұрақтылық, деді Паскаль, ол лотерея. Ұтуың да,ұтылуың да мүмкін.
Кардинал Ньюман дін ешқашан да күмәнсіз дерек бола алмайды деп бізді күні
бұрын ескерткен. Біз ұлы міндеттердің ақиқаттылығына толық сенімділігіміз
болмаса да,өзімізді соларға арнауда екенбіз. Американың ұлы ойшылы Уильям
Джеймс бізге соны түсіндірмекші болды,бірақ елу жыл бұрын біз оған дайын
емес едік. Материалдық қорларды неғұрлым көп иеленген сайын,біз соғұрлым
кедейліктен қауіптенеміз. Психологиялық тұрғыда мәнді нәтижелерге әкелетін
кез келген идеал маңызды. Ол прогматикалық тұрғыда да дұрыс. Не
позитивистік,не психодинамикалық бағыта та,біздің психологиялық
конституциямыздың болжалдылықты тұрақтылықпен .йлестіруге жағдай жасайтынын
есепке алмайды. Мұндай парадокс бір уақытта қарама қарсы екі бағытта
қозғала алатын электронды еске түсіреді.Өздігінен алынған болжалдық
дизентеграцияға әкеледі,тұрақтылық интегративті,дегенмен олардың
бірігуі,тереңдігімен және тұтастығымен сыйластықты танытатын тұлғаларға
тән.Егер осы бағдарлар

біріксе,кейбір лайықты тенденциялар осындай бірігудің салдары болады.
Олардың бірі бізді күнделікті қарым қатынаста танытатын тұтастай адамзатқа
тереңінен көңіл білдіру және әрбір жақынымызға жаншырлық. Келесісі әрі
соншалықты тартымдысы ол әзіл оспақты сезіне білу. Мередит,айтқандай
әзілоспақ сіздің жақсы көретініңіз және сонымен бірге жақсы көре білетін
заттарға күле алу қабілетіңіз.
Рационализм(ақыл парасаттылық)немесе иррационализм.
Экзистенциализмнің негізгі сыны оның себептерді қарастыруға жол
бермей,ирроцианалдықты күшейтуде. Алайда рационализм деген не?Әдіске
орталықтанған,шектелген сайентизмге қарағанда,гректік рационлизм ауқымдырақ
болды. Гректердің өзі болжалдылық пен тұрақтылықтың орын ақыл аумағында
көрді және бұл грек жағажайында табылған антикалық жазбада тамаша
сипатталған: Бұл жерде,қапас иірімінлһде қайтыс болған теңізші жерленген.
Ол адамдарды еш қорқынышсыз жүзуге шақырады.Бұл теңізші,бізді тағдырмен
күресуге,тәуекелге бел бууға шақырады.
Психологиядағы бірегейлік пен жалпылылық.
Психолог теоретиктер арасындағы қарсылықтар басқа форманы қабылдайды.
Әдетте біз АПА ұсынған анықтамлардың екінші жартысын айтпаймыз. Біздің
міндетіміз жалпыланған формуланы,яғни адамзат өкілінің барлығына немесе тым
болмағанда тұрғындардың кейбір нақты категориялары үшін түсіндіруші жіне
болжаушы күші бар жорамалдарды құрастыруда дейміз. Біз Келер мен Уоллах
салдарының дербес эффектілері бар,өйткені көп кешікпей ұзақ ынталандырудан
кейін көз алдынан жоғалатын зат бейнесінің алмасуы басқада тән екені
дәлелденді. Әрбір дербес жүйенің әрбір егеуқұйрықтың,әрбір
дельфиннің,әрбір құрттың табиғаты ерекше деп тұжырымдағанымыз ешқандай
жаңалық болмайды,олардың қызмет етуі жайлы білім ғана біздің әрбір ағзаны
түсінуімізге мүмкіндік береді. Адам жүйесі басқа жүйелеге қарағанда әлемге
ашықтығының,көрегендік пен өзіндік сана сезімнің,функциялар мен
мақсатарының иілгіштігі мен бітісуінің белгілі бір дәрежесіне ие. Жеке
тұлғаны зерттейтіндердің әдеттегі ригидті шешімдерден бас тартатын және
оларды аяғынан басына шығаратын уақыт келген жоқ па деген ой қызықтырады.
Статистикалық және морфогенетикалық.
Біздің алдымыздаңы мәселе жаңа емес. Жүз жыл бұрын Джон Стюарт Милль
психологияны,этологиядан айыра білу керектігін болжаған болатын Ол: Біз
табиғатты түсіндіреміз,бірақ адамды түсінеміз, деді. Вайделбант та
танымның екі номететикалық түрін бөліп көрсету. Сондай проблемаға кездескен
Уильям Джеймс те үмітін үзе жаздады. Ол оқулығын жазғаннан кейін жалпы
психологиялық заңдылықтар жай ғана бос қиял деп мәлімдегені белілі. 1954
жылы Милдің осы тақырыпқа арналған Болжамдар:клиникалық немесе
статистикалық атты көрнекті еңбегі жарық көрді.

Мил еңбегінде бір принципті көзқарас ресми мәлімденеді.Оның мәні
мынада.Біз клиникалық және статистикалық әдістерді салыстырғанда,олардығ
арасында айырмашылықтар екі ось бойымен өтеді:(а) қолданылатын әдістемелер
және пайдаланылатын мәліметтер типі;(ә) әртекті мәліметтерді және ақырғы
қорытындылардың қалыптастырудың біріктіру тәсілі.1960 жылы Грауманн
мәселені төмендегідей құрастырды:біздің жеке тұлғаны зерттеудегі талдайтын
құрылымды бірліктер қайдан алынуы тиіс деген сұраққа,ол дәстүрлі ғылыми
әдістердің жасаған шектеулері мен адам даралығының байлығын түсіну
арасындағы айырмашылыққа назар аударды.
Номотетикалық пен идеоморфты тұрғылардың жақтастары түсіндірумен түсінуді
ұстанушылардың арасындағы пікірталастарды жалғастырудың еш мәні жоқ.Жеке
тұлға қызмет етуінің жалпы заңдылықтары бұл бірі қалмастан барлық
индивидтерге тән көлденең өлшем.Біздің әмбебап жіне топтық нормаларды жиі
қолданғымыз келетіні қазір түсінікті.Біз Биллдің көрсеткіші басқамен
салыстырғанда,мәселен интелект,доминанттылық,аффиляция сияқты сапалар
бойынша,жоғары немесе төмен екенін білгіміз келеді.Билл
өмірінің ұйымдастырылуы оның адамдық негізінің шынында бірінші дәрежелі
дерегі.Енді морфогенетикалық психологияның бізге қаншалықты пайдалы
болатынын анықтау керек.Морфогенетикалық интерпритациялар
тексерілуі,ұсынылуы және жоғарғы прогностикалық күшке ие болуы тиіс.
Аспаздық кітап әдісініңкемшіліктері.
Милдің айтқанындай, аспаздық кітап әдісітек нақты жағдайларда ғна пайда
болуы мүмкін.Көрсеткіштердің әртүрлі шкалалары бойынша ықтимал мәнін
анықтау мәселесі ерекше күрделі. Аспаздық кітабы әдісі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.