Байтұрсынов қарапайым кісі емес, оқыған кісі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Алып Бәйтерек
Қазақстан Коммунистік партиясының Орталы Комитетінің Бюросы
Мағжан Жұмабаев, Ахмет Байтұрсыновтың, Жүсіпек Аймаутовтың творчествалық
мұрасын зертту жөніндегі комиссияның жұмыс ағартушылық,демократтық,
бағытты ілгері ғалым-тілші,әдебиет зерттеуші,тюрког,дарынды аудармашы
Ахмет Байтұрсынов.
Қостанай облысының,Торғай атрабындағы, Сарытүбек деген жерде ел
арасында беделделді,қайратты әкесі Шошақұлы Байтұрсын шаңырағында
1873жылы,18қаңтарда дүниеге келген.Қалың қазақ ортасы,қайммағы бұзылмаған
сахара тұрмысы табиғатынан дарынды туған баланың сезімі дүниесін,ой
әлемін тербеп,толқытады.Әділетсіз өмірдің улы зары бала жүрегін
жаралайды.Әкесі Байтұрсын мен оның інісі Ақтас қорлық,зорлыққа
шыдамай,1885 жылы,12 қазан ояз началнигі полковник Якувлевтің басын жарып
жіберді. Мұның арты дүние мүлікті тартып алу, түрме, абақты, Сібірге 15
жылға жер аударылу.Табиғатынан аса дарынды туған қортындысын мақылдады.
Тұтас буынның төл басы, кешегі Абай,Ыбырай,Шоқан салған талапты бала
Ахмет 1882-1884жылдары әуелі көзі қарақты адамдардан өз үйінде хат танып,
артынан жақын жердегі ауыл мектебінен сауыт ашады да,1886-1891жылдары
Торғай қаласындағы екі сыныпты орысша- қазақша училищеде, 1891 – 1895
жылдары Орынбордағы мұғалімдік мектепте оқып ,білім алды. 1895 жылдың 1
маусымнан бастап мұғалім болады: Ақтөбе, Қостанай, Қарқаралы атырабында
бала оқытады, өмір тіршілік күресіне араласады,әділет үшін
күреседі,жуандарға байларға қарсылық білдіреді,патшаның отаршылдық
саясатын айыптайды. Ауылдық,болыстық, кейін екі сыныпты мектептерде ұстаз
бола жүріп, 1901 жылдан бастап қолы бос кездерде өзі ізденіп, сан алуан
кітаптар оқиды, әдебиетпен айналысады, оқу құралдарын жасайды,өлең жыр
тудырады фольклор нұсқаларын
жинайды.
Ел ішінде жас оқыған,еркін мінезді батыл ойшыл бедел-атағы
өсе бастайды.Полиция тыңшыларының жаласымен күйе жағылып губернатор
Тойницкий жарлығы бойынша Қарқаралы екі сыныпты училещенің меңгерушісі
Ахмет 1909жылы 1шілде күні Семей абақтысына алынып,сотсыз, үкімсіз,
нақақтан-нақақ 8 ай бойы қорлық көріп,торығады,қиналып,шыдайды,ақыр ы
күреске белді бекем буады.Бостандық аңсаған, күреске шақырған өлеңдер
жазады.Ақыры Қазақстанда тұру құқығын айрылғандықтан 1910жылы,21 ақпанда
түрмеден шығып,наурыз айында Орынбор қаласына келеді.Бұдан кейін
Байтұрсынов
өмірндегі ең күрделі,қызықты,қажырлы кезеңдер басталып кетеді. 1913-1918
жылдар арасында Қазақ газетінде редактор болып,сакн алуан көкейтесті
мәселелерін көтереді,елді прогреске, өнерге-білімге үндейді.
Алаш қозғалысы тұсында (1918-1919 жылдың басы) Ахмет Байтырсынов, өзі
айтқандай, адасады, қателікке ұрынады, санын соғады, түңіледі, сары
уайымға салынады. Жаңа өткел, соны өріс іздейді. Азапты толғаныс, өзгеру
эволюциясынан өтіп барып, 1919 жылдың наурыз айында бұрынғы ұлт
интелегенциясынан көптеген өкілдерін өзімен бірге алып, совет үкіметі
жағына өтеді- Қазақ өлкесін басқару жөніндегі Әскери – революциялық
комитеттің мүшесі ретінде оның жұмысына белсене араласады. Республика
халық ағарту комиссары, Бүкіл Одақ Орталық Атқару Комитетінің мүшесі,
Коммунистік партия мүшесі (1920-1926 жылдары),Қазақстан Академиялық
Орталығының жетекшісі,Ташкент,Алматы жоғары оқу орындарында профессор
болады,сөйтіп жаңа заман үшін күреске түседі.
Ахметтің ғалымдық,ақындық,публицистік,қайрат керлік істері өз
заманында аса жоғары бағаланған.Қазақ ортасы,түркі әлеміғана емес,орыс
ғалымдары берген тарихи тұжырымдардың орны ерекше.
Ақын,публицист,ғалым,қоғам қайраткерің
өмірі,творчествасы,әлеуметтік қызметіне байланысты маңызды
еңбектер,негізінен оның елу жыл юбилейі тұсында жарияланды.
Ахмет Байтұрсыновтың тарихтағы орнын,оның әлеуметтік-қоғамдық
істерін,дүниетанымындағы кейбір қайшылықтарын өз кезінде дұрыс
көрсетіп,әділін айтқан адамдардың бірі- С.Сейфуллин.Ол Еңбекші қазақ
газетіне (1923 жылы,19 қаңтарда)мақала жазып,онда былай дейді:Ахмет
Байтұрсынов қарапайым кісі емес, оқыған кісі.Оқығандардың арасынан
шыққан,өз заманында патша арам қулықты атарман-шабармандарының
қорлығына,мазағына түскен халықтың намысын жыртып, дауысын шығарған
кісі.Өзге оқыған мырзалар шен іздеп жүргенде,қорлыққа көніп,ұйқы басқан
қалың қазақтың ұлт намысын жыртып,ұлттың арын жоқтаған
патша заманында жалғыз –ақ Ахмет еді.Қазақтың ол уақыттағы
кейбір оқығандары губернатор, соттарға күшін сатып тілмаш болып, кейбір
оқығандары араларын сатып ұлылық істеп жүргенде,Ахмет қазақ ұлтына жанын
аямай,қызмет қылды. Қырық мысал, Масакітаптарын, Қазақ газетіне
редакторлық еткен еңбектерін, Алаш кезеңін, артынан компартияға кіргенін
түгел шолып ацта келіп, мынадай түйін түйеді. Қалай болса да, жазушы аз
ғана , әдебиеті нашар қазақ жырларына оқу һәм тіл құраумен қылған қызметі
таудай... Елуге келген ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.