Алматының орнында жатыр

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Алматы .
Алматы- Қазақ ССР-інің астанасы. Ол- Алматы облысы мен республиканың
саяси-экономикалық және мәдени орталығы. Халқы милионнан асады. Алматы Іле
Алатауының солтүстік етегінде, теңіз деңгейінен 700-900 метр биіктікте,
негізінен Үлкен және Кіші Алматы өзендерінің аралығында.
Автомобиль, темір жол және әуе қатынасының ірі торабы.
Алматының табиғаты бай, ауа райы жайлы. Қазіргі Алматыны адам ерте
заманнан бері мекен еткен. Біздің заманымыздан бұрын 7-3 ғасырда сақ
тайпалары қоныстанған. Сақтардан кейін саяси басшылыққа ие болған үйсін
тайпалары Алматы маңы ұзақ ғасырлар бойы (біздің заманымыздан бұрынғы 3
ғасыр, біздің заманымыздың 3 ғасырында) мекен етіп келді. Қазіргі Горный
гигант колхозы, орналасқан жерден үйсіндердің байырғы қонысы табылды.
Түрік қағанаты дәуірінде (6-8 ғасыр) Алматы аймағында тұрақты мекендер
көбейіп, олардың біразы әр түрлі қолөнер кәсібі мол саудалы қалаларға
айнала бастайды. Орта ғасырда Алматы қазіргі өз атымен белгілі болған. XV
ғасырдағы соғыссалдарынан қираған қаланың қалдығы қазіргі Алматының орнында
жатыр.
Жетісу аймағы Россияға бағынған кезде мұнда дулаттардың Алматы атты
қыстағы бар-ды. 1854 жылы осы жерге орналасқан Зайлийское, кейіннен
Верное деген атпен мәлім болкон орыс бекінісі 1867 жылы қала дәрежесіне
жетеді; көп ұзамай-ақ Жетісу облысының әкімшілік орталығына айналды. 1867
жылдан Ұлы Октябрь социалистік революциясына дейін Түркістан генерал-
губернаторына қарасты Алатау округінің орталығы болып, Верный қаласы деп
аталды
1913 жылда қаладағы жұмысшылар саны 500-ге жетті. Сауда орталығына
айналған Верныйдың экономикалық маңызы жылдан-жылға арта түсті. Онда орыс-
қазақ мектебі, 1879 жылы ерлер мен әйелдер гиназиялары ашылды. Белгілі
зерттеуші ғалымдардың П.П.Семенов Тян-Шанский, Н.М.Пржевальский,
Г.Н.Потанин т.б. экспедециялары да осы қаладан басталды. 1856-64 жылдар
арасында Ш.Уәлиханов бірнеше рете Верныйға келіп жұмыс істеген. Осы қалада
1875 жылы И.В.Мушкетов, кейіннен зоолог Н.А.Северцов, ботаник А.Н.Краснов,
тарихшы В.В.Бортольд т.б. болды.
Патша өкіметі мен жергілікті бай-феодалдарға қарсы Қазақстандағы 1916
жылғы ұлт-азаттық қозғалысына Жетісу аймағының еңбекшелері де тікелей ат
салысты.
Қазақ халқы Ұлы Октябрь социалистік революциясының жеңісін зор қуанышпен
қарсы алды. 1918 жылы 2-сінен 3-іне қараған түнде большевиктердің
–П.М.Виноградов, Т.Бокин, Т.Өтепов, Л.П.Емелов т.б. басшылығымен Верныйдың
жұмысшы кедейлері көтерілді. Қалада Совет өкміеті орнады. Компартия
жіберген өкілдер –М.В.Фрунзе, В.В.Куйбышев, Д.А.Фурманов тағы басқалары
баға жетпес үлес қосты.
1921 жылы 14 мартта Верный өзхінің ежелгі атымен Алматы болып аталды.
Қазақстанда және оның орталығы Алматыда Компартияның тапсырысымен
С.М.Киров 1934 жылы, М. И.Каминш 1935 болып қайтты.
Алматы тарихында Ұлы Отан соғысы дәуірлі үлкен орын алды. Ол
республиканың барлық қорын, күш –жігерін Отан қорғау қажетіне жұмылдырды;
майданға деген көмекті жан-жақты ұйымдастырды; тылды нығайтуды штаб болды.
Қаланың өзінде бірнеше әскери құрама, оның ішінде Понфилов басқарған 316
атқыштар дивизиясы жасақталды. Мыңдаған алматылықтар Отан соғысына қатысып
ерлікпен күресті; оның 51 жауынгеріне Совет Одағының батыры атағы берілді.,
ал С.Луганский бұл атақты екі рет алды. Соғыс жылдары көшіп келген ірі-ірі
заводтар мен фабрикалар қалаға орналасып қару-жарық шығарды. Алматы
өнеркәсібінің негізгі өндіріс қоры соғыс жылдарында үш еседей, ал
жұмысшылар саны 60 процент артты. Соғыс аяқталғаннан кейінгі жылдарда қала
ірі өнеркәсіп орталығына айналды. Қала өнеркәсібінің алуан түрлі өнімдері
барлық одақтас республикаларға, дүние жүзінің көптеген елдеріне шығарылды.
Алматының төңірегі бау-бақша, онда алманың неше түрі өседі, оның ішінде
дүние жүзіне әйгілі апорт бар.
Алматының климаты континенттік. Январьдың орта температурасы 8-градус С,
кей жылдары -20-дан 25 градус С дейін төмендейді, июльде 22 градус, августа
одан да жоғары. Қыста қар аз жауады, әрі ұзақ жатпайды. Алматының ашық
күндері жий, желі сирек. Жазы ұзақ, көбінесе ыстық әрі құрғақ. Қысқа, кейде
жылымық; күзі жылы; көктем ерте шығады., кей жылдары суық қайталайды.
Алматы – ірі өнеркәсіп, ғылым, мәдениет орталығы, мұнда 300-ден аса
кәсіпорын жұмыс істейді.
Қазақ ССР ғылым Академиясы, 16 жоғарғы оқу орны, 8 театр, 13 музей
жұмыс істейді. Кітап байлығы жағынан ең ірі кітапхана А.С.Пушкин атындағы
республикалық көпшілік кітапханасы бар.
Алматы- қазақтың түрі, ұлттық мазмұны социалистік театр өнерінің
орталығы. Мұнда қазақтың Абай атындағы драма театры, Лермонтов атындағы
орыс драма театры, балалар және жас өспірімдер театры, қуыршақ театры,
корей және ұйғыр музыкалы драма театрлары, ұлт аспаптар оркестрі,
филармония, Гүлдер ансамблі мен Қазақфильм киностудиясы жемісті еңбек
етіп келеді.
Қазақстан жазушылар одағы, композиторлар одағы, Суретшілер одағы,
Архитекторлар одағы, Қазақ театр Қоғамы, Орталық Музей, Қазақ ССР ғылым
Академиясының геологиялық, зоологиялық, археологиялық және этнографиялық
музейлері, М.О.Әуезовтың музей –үйі, Т.Г.Шевченко атындағы сурет галереясы,
көптеген кинотеатр, клуб, мәдениет сарайлары, балалар темір жолы бар.
Алматыда мерзімді баспасөз Ұлы Октябрь социалистік революциясынан кейін
шынайы даму жолына түсиі.
Қазақ , орыс тілінде көп тиражды 13 газет, 19 журнал Ғылым, Жалын
баспалары жыл сайын тиражы 24-млн-ға жуық 2 мыңдай әр түрлі кітаптар
шығарады.
Алматыда радио алғаш рет 1929 жылы сөйлей бастады, Республикалық радио 4
программа бойынша қазақ, орыс, ұйғыр, неміс тілдерінде тәулігіне ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.