Ақпараттарды кодтау мен кодпен ашу

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

№5 Билет
1. Ақпаратты кодтау. Бүтін және нақты сандарды кодтау. Текстік, графикалық
және дыбыстық ақпаратты кодтау.
2. Электронды кестелер атты сабақты оқыту әдістемесі.

1. Ақпаратты кодтау. Бүтін және нақты сандарды кодтау. Текстік, графикалық
және дыбыстық ақпаратты кодтау.
Ақпаратты белгілі бір алфавит арқылы ұсынуды кодтау деп атайды.
Бір ғана ақпаратты әр түрлі әдістермен ұсынуға болады. Бір белгі тобынан
екінші белгі тобына көшіру ережесін код деп атайды.Ақпараттың кодталуы оның
кері кодталу процесімен тікелей байланысты.
Морзе әліппесі.

Есептеуіш техникасында ең көп пайдаланылатын код- американдық ASCII коды.
Кодтау кестесінің 16 жолы және 16 бағаны бар. Кесте екі бөліктен тұрады:
стандартты және баламалы.

Стандартты бөлігі-бірінші 128 символдар, 0-ден 127-ге дейінгі кодтар:
цифрлар, латын алфавитінің әріптері мен компьютер жұмысын басқаратын
арнайы символдар.
Баламалы бөлігі-екінші 128 символ, 128-ден 255-ке дейінгі кодтар, бұлар
ұлттық алфавиттер әріптерінен және арнайы символдардан тұрады.
Мысалы ПАРТА сөзін кодтау. Ол үшін ASCII кестесінен әр әріпке сәйкес
кодтарды ттабамыз.: П=8F, A=80, P=90, Т=92, А=80. Сонымен ПАРТА сөзі бұл
кодта былай болады: 8F80909280
Енді екілік және оналтылық санау жүйелерінде қарастырайық. Мұнда:
8F-10001111, 80-10000000, 90-10010000, 92-10010010
Бұларды тізбектеп жазсақ: 10001111 10000000 10010000 10010010
шығады.
ASCII кодының кез келген символы сезіз екілік разрядтың немесе екі он
алтылық разрядтың көмегімен кодталады, оның бір разряды 4 бит болады.
Ақпарат жүйелік-кибернетикалық келісім жиегінде жанамада кез келген
кибернетикалық жүйенің үш фундаментальды аспектілерінде қаралады:
▪ Жүйедегі белгілі бір үрдістер жиынтығының ішкі әлемдегі көрінісін
және жиынтық, жинақ пен сәйкес сигналдарды қайта өңдеу жолдарындағы
жүйенің ішкі ортасын таратумен байланысты ақпараттық аспекті;
▪ Жүйенің қызметінің үрдісін, алынған ақпараттың әсеріндегі оның
қозғалыс бағыты және өзінің мақсаттарына жету дәрежесін есепке алатын
басқарушылық аспектісі;
▪ Жүйеде басқару жүйесінің өзінің іске асыру дәрежесі мен құрылғысын
анықтайтын ұйымдастырушылық аспект.
Ақпараттың негізгі түсінігі әдетте, аз дегенде үш объектіні болжайды –
ақпараттар көздері, ақпарат тұтынушысы және ақпарат тарататын орта.
Ақпарат таза күйінде жіберіле, қабылдана немес сақталына алмайды. Оның
тасуышы хабарлама болып табылады. Хабарлама – бұл ақпарат көздерімен
жазылған және қандай да бір жиынтықты реттейтін тізбектелген шартты
физикалық символдардың көмегімен берілген, оқиғаның кодталған эквиваленті.
Хабарламаларды тапсыру құралдары болып ақпараттың байланыс каналдары
табылады. Хабарламаның байланыс каналдары бойынша осы канал үшін сигнал
түрінде жалғыз ғана қабылданушы беріле алады.
Сигнал - бұл байланыс каналында таратылатын және қандай да бір оқиға
туралы хабарлама беретін физикалық үрдіс немесе құбылыс белгісі. Мысалы,
электрлік сигналдар электронды немесе электрлік тізбектерде таралады,
акустикалық сигналдар – газ, сұйық немесе қатты дене ортасында таралады.
Философияда үш отыз жылдан аса уақыт бойына ақпараттың екі әртүрлі
келісімдер, екі бір-біріне қарсы концепциялар бар – атрибутивті және
функционалды.
Атрибутивті концепция ақпаратты барлық материалды объектілердің
қасиеттері деп түсіндіреді, яғни атрибут анасы сияқты.
Функционалды концепция, керісінше, ақпаратты өздігінен ұйымдастырылатын
жүйелердің жұмыс жасауымен байланыстырады.
Ақпараттың салыстырмалылығында қандай да бір объектінің әрқашанда басқа
ақпараттарға қатысты ақпарат көздері болып табылатындығы айтылады.
Ақпараттың абсолюттілігінде ақпараттағы қасиеттер сияқты ешқандай
материалдық объектілердің жоқтығы баяндалады.
Ақпарат ғылыми зертеу мен оқу объектілері сияқты техникалық,
семантикалық және прагматикалық аспектілерді болжайды.
Техникалық аспектіде хабарламаларды жіберудің нақтылық, сенімділік,
хабарламаларды жіберудің жылдамдылығы, техникалық құралдар мен сигналдарды
жіберудің каналдарын құрастыру әдістері, олардың кедергі-қорғаныстары
мәселелері оқытылады. Зерттеудің семантикалық аспектісі кодталған
сигналдардың көмегімен хабарлама мағынасын жіберу нақтылығы мәселесін
шешуге бағытталған. Ақпараттарды зерттеудің прагматикалық аспектісі
тұтынушы үшін алынған хабарламаның қаншалықты құнды екендігі мен
қорытындыланады.
Ақпараттың үш түрін ажыратуға болады: биологиялық, машиналық,
әлеуметтік.
Биологиялық – тірі организм ішіндегі және олардың арасындағы ақпарат.
Машиналық – машиналар ішіндегі және араларындағы ақпараттар.
Әлеуметтік – адамдар бірлестіктеріндегі ақпараттар.
Ақпараттарды кодтау мен кодпен ашу
Ақпартты беру үшін оны алдын ала өзгерту керек.
Кодтау — хабарламаны берілген канал бойынша жіберуге ыңғайлы формаға
айналдыру. Қарапайым мысал ретінде хабарламаны жіберудің телеграмма түрін
алуға болады. Барлық символдар телеграфтық кодтың көмегімен кодталады.
Кодты ашу – қабылданған хабарламаларды қалпына келтіру амалы. Байланыс
жүйесінде ақпараттарды кодтау мен кодты ашу арналған құрылғыларды енгізу
керек. (2.2. сурет).

Ақпараттарды берудің бірканалды жүйесінің құрылымдық сызбасы.
Мұндай жүйелердің теориялық түсініктерін К. Шеннон өз жұмыстарында
берген. Теоремалардың қасында ол кодталатын және кодтарды ашатын
құрылғылардың енгізілулерінің эффектіліктерін көрсеткен.
Кодталатын құрылғылардың бірі артық ақпараттарды орнына келтіру
жолындағы символдардың орташа саны төмендеп, хабарлама бірлігіне келетіндей
етіп кодталуы керек. Кедергілер болмаған жағдайда, ақпараттарды жіберу
уақыты жағынан немесе есте сақтау құрылғысы көлемінен ұтыс береді. Мұндай
кодталуды эффективті (немесе оптималды) деп атайды, себебі ол жүйенің
эффектілігін жоғарылатады. Жіберу каналындағы кедергілердің болуы, кейінгі
өзгертілулерге өте жақсы үлгіде жауап беретін символдар тізбегінде
енгізілетін ақпараттарды өзгертуге мүмкіндік береді. Басқа кодтаушы құрылғы
ақпараттарды қосымша артық ақпараттарды енгізу жолымен жіберу немесе сақтау
кезіндегі берілген сенімділігмен қамтамасыз етеді. Мұндай кодталуды артық
немесе кедергіге тұрақтала алатын деп аталады.

2. ЭЛЕКТРОНДЫҚ КЕСТЕЛЕР

Сабақтың тақырыбы Excel электрондық кестеде есептерді шешу
Сабақтың мақсаты: білім аспектісі: электрондық кестені есептерді шешіп,
практикада қолдану.
дамыту аспектісі:
Кесте құру;
Сандық массивтерді өңдеу;
Графиктер мен диаграммалар құру;
Құжатты сақтау;
Жоспарға сәйкес жұмысты жоспарлау мен орындау;
Іс-әрекеттерінің барысы мен нәтижесін бақылау.
3) тәрбие аспектісі: информациялық қоғамда электрондық
кестелерді қолданылуының маңыздылығы.
Сабақтың типі білімдерін нысанды қолдану
Оқушылардың деңгейі: 8 сынып
Программалық Excel электрондық кестесі
қамсыздандырылуы
Дидактикалық Жұмыс дәптері-практикум, мамандығы көрсетілген
материалдар карточкалар, әр салада есептелетін жұмыстар.

Оқу модулі Сабақтың барысы
Ұйымдастыру Оқушылардың жұмыс орындарын ұйымдастыру.
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын, есептің қойылуын айту.
Сабақтың мақсатына жету жолдары мен құралдарын анықтау.
Сабақтың барысын жоспарлау
Үй тапсырмасын тексеру Тексеру дәптері. (1-қосымша)
Білімдерін Сыныпқа сұрақтар:
актуализациялау ұяшыққа формулаларды қалай енгіземіз?
мәліметтердің жалпы соммасын қалай табамыз: максималды,
минималды және орташа мәнін?
диаграмманы қалай құрамыз?
мәліметтерді қалай сұрыптаймыз?
Барлық жұмыс кітабын қалай баспаға шығарамыз?
Сабақ тақырыбын ашу Қазақстан экономикасының жағдайы (2-қосымша)
Білімдерін қолдану Оқушылар деңгейлік жағдайларына байланысты
берілген деңгейлік түрдегі экономикалық есептерді
шешеді. (3-қосымша)
Бақылау және өздік Мұғалім оқушылармен бірге берілген есептердің негізгі
бақылау орындалу этаптарын бақылайды
Сабақтың қорытындысын Сабақтың басында қойылған мақсатқа жету нәтижелері
жасау бойынша сыныппен талқылау
Үй тапсырмасы туралы Сандық ақпаратты өңдеу тақырыбы бойынша тест құрып
ақпарат келу (10 сұрақтан кем болмауы керек), 4 жауабының
нұсқауы болуы керек және дұрыс жауабы көрсетілген
болсын.
Рефлексия Сабақтың қорытындысын әр оқушымен жекеше ойластыру:
Ең қиыны не болды?
Барлығынан не оңайға түсті?
жұмысты не жақсартар еді?

Excel терезесіне шолу
Microsoft Excel – Microsoft Office кестесінің электронды кестелерді
әзірлеуге және өңдеуге арналған қолданбалы бағдарламасы. Электрондық
кестенің басты артықшылығы – кез келген операнд мәні өзгерген кезде
қрнектік тәуелділік арқылы байланысқан барлық деректерді қайта есептеу
мүмкіндігі.
Microsoft Excel-дің қолданылуы аясы өте кең. Excel терезесі дайын
кесте болып табылатындығының арқасында ол көбінесе қандай да бір
еасептеулері жоқ, жай кесте түрінде ғана көрінетін құжаттар (кестелер,
прайс-беттері, т.б.) жасау үшін қолданылады.
Excel-де сызбалар мен диаграммалардың алуан түрлерін оңай жасауға
болады (спортпен айналыса бастаған уақыттын бергі дене салмағының азаю
сызбасы, мал басы санының өсуі диаграммасы, т.б.).
Excel-ді қарапайым пайдаланушылар элементар есептеулер жүргізу үшін
қолана алады (отбасы бюджеті, ақшалай қаражаттың кірісі мен шығысы).
Excel-де көптеген математикалық және статистикалық жетелер болуы
арасында оны мектеп оқушылары мен студенттер курстық және зертханалық
жұмыстар есептерін шығару үшін пайдалана алады.
Excel бухгеалтерияда қарқынды қолданылады – көптеген фирмаларда бұл
құжаттар мен есептерді рәсімдеудің, диаграммалар жасаудың негізгі құралы.
Онда бұл үшін қажетті жетелердің барлығы бар.
Excel бағдарламасын Microsoft Windows-тың кез келген басқа
бағдарламаларын қосу үшін қолданылатын тәсілдерінің бірімен іске қосуға
болады. Кеңінен тараған амалдардың бірі – Бастау мәзірінен Барлық
бағдарламалар тармағын және Microsoft Excel тармағын таңдау. Орнатылған
Microsoft Office кестесінің нұсқасына қарай, бұл тәсіл мынадый ретпен да
орындалуы мүмкін: Бастау – Бағдарламалар - Microsoft Office - Microsoft
Excel немесе Бастау – Бағдарламалар - Microsoft Excel.
Тағы бір тәсіл – Бастау мәзірінде Жегу тармағын таңдап, ’ ! ашылған
терезеде Excel деп жазып, Жарайды батырмасын басу.
Үшінші тәсіл – Жұмыс үстеліндегі бос орынды тінтуірдің оң жақ
батырмасымен шертіп, мәтінмәндік мәзірден Жаңа - Microsoft Excel парағы
әмірін таңдау. Сонда .xls деген кеңейтілуі бар бос файл жасалады – екі рет
шертіп оны іске қосамыз.
Сондай-ақ, егер жұмыс үстелінде немесе жылдам іске қосу үстелінде
лақап бар болса, соны шертуге болады.
Excel құжаты “.xls” кеңейтіміне ие және Кітап деп аталады. Кітап
парақтардан тұрады. Үнсіз келісіи бойынша олар үшеу етіп жасалады. Парақтар
арасында терезенің төменгі жағындағы Парақ1 және т.с.с. сілтемелерді
пайдаланып ауысып жүруге болады.

Терезенің негізгі элементтер:
• Тақырып жолағы – бұл құжатты атауы және терезені басқару батырмалары
• Бас мәзір. Әрбір тармағы бір типтес әмірлер тобынан тұрады.
Стандартты құралдар үстелі – Жаңа, Сақтау, Ашу, Басып шығару, Қиып
алу, Көшіру, Қою сияқты:
Құжатпен жұмыс істеуге арналған негізгі стандартты батырмаларды
қамтиды.
• Пішімдеу құралдар үстелі – мәтіннің қажетті параметрлерін және оның
құжатта орналасатын орнын (туралауды) белгілеуге арналған:
• Айналдыру сызықтары – құжат ішінде қозғалуға (құжаттың түрлі
бөліктерін қарап шығу үшін) мүмкіндік береді.
• Алдын ала қарап алу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.