Оқушылар ұжымы - қазіргі мектептегі тәрбиені ұйымдастырудың негізі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Жоспар.

Кіріспе
Қазақстан Республикасы білім беруді дамытудың
2005-2010 жылдардағы жаңа білім беру бағдарламасы.
1. Негізгі бөлім
Тәрбие процесі туралы жалпы ұғым
1. Оқушылар ұжымы – қазіргі мектептегі тәрбиені ұйымдастырудың
негізі.
2. Сынып ұжымы
3. Оқушылар ұжымы.

2. Қортынды

3. Пайдаланға әдебиеттер

Кіріспе
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға
арналған мемлекеттік бағдарламасы Қазақстан Республикасы Президентінің 2004
жылғы 19 наурыздағы Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті
экономика үшін, бәсекеге қабілетті халық үшін, атты Қазақстан халқына
Жолдауына, Қазақстан Республикасы Президентінің 2001жылғы 4 желтоқсандағы
№735 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2010жылға дейінгі
стратегиялық даму жоспарына сәйкес әзірленеді. Бағдарлама білім беру
саласындағы мемлекеттік саясаттың стратегиясын, негізгі бағыттарын,
басымдықтарын, міндеттерін және оны іске асыру тетіктерін айқындайды әрі
Қазақстан Республикасының заңнамасына, білім беру саясатына және әлеуметтік
саясатқа өзгерістермен толықтырулар енгізу үшін негіз болып табылады.
Осы Бағдарламаны әзірлеу жаңа экономикалық және әлеуметтік – мәдени
жағдайларда Қазақстандық білім беру жүйесінің алдында тұрған білім беру
сапасын арттыруға, стратегиялық міндеттерді шешуге бағытталған түбегейлі
қайта өзгертулердің қажеттігінен туындады. Қазақстан Республикасының
әлемдік қоғамдастық нарықтық экономикалы мемлекет ретінде таныды.
Тәуелсіздігінің қысқа тарихы кезеңінде еліміз әлеуметтік қоғамдастыққа
ықпалдаса отырып, экономиккада айтарлықтай өсуге қол жеткізді.
Осы орайда, қоғамдық даму деңгейінің, елдің экономикалық қуаты мен
ұлттық қауыпсіздігінің өлшемдері ретінде білім беру жүйесінің, адам
ресурстарының рөлі мен маңызы арта түседі. Қоғамдық қатынастар жүйесіндегі
өзгерістер білім беруді, одан ұтқырлықты, жаңа тарихи кезеңінің болмысына
барабар әрекет етуді және экономиканың даму қажеттіліктеріне сай болуды
талап ете отырып әсерін тигізеді.

Қоғамдағы қазіргі кездегі қайта құрулар, экономиканы дамытудағы жаңа
стратегиялық бағдарлар, қоғамның ашықтығы,оның жедел ақпараттануы мен
қарқынды дамуы білім беруге қойылатын талаптарды түбегейлі өзгертті.
Әлемнің жетекші елдерінің көпшілігінің білім беру жүйесі білім берудің
мақсатын, мазмұны мен технологияларын оның нәтижесіне қарап бағалайтын
болды. Білім берудің қазіргі негізгі мақсаты білім алып, білік пен дағды-
машыққа қол жеткізу ғана емес,солардың негізінде дербес, әлеуметтік және
кәсіби біліктілікке ақпаратты өзі іздеп табу,талдау және ұтымды
пайдалану,жылдам өзгеріп жатқан бүгінгі дүниеде лайықты өмір сүру және
жұмыс істеу болып табылады.
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесі әлемде болып жатқан
өзгерістермен онша үндеспей отыр.Қазір педагогикалық қоғамдастықтың алдында
білім берудің жаңа моделін құрудың, сынақтан өткізу мен енгізудің ауқымды
міндеттері тұр, оның жүйесінің негізгі ұстанымдары Қазақстан
Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында
көрсетілген.
Осы тұжырымдамаға сәйкес мектепке дейінгі тәрбие жүйесін сақтап
қаламыз және дамытамыз деп отырмыз. Оқытудың дамытушылық және ойын
нысандары көзделген мектепалды даярлығымен бес жастағы балалар қамтылатын
болады.
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, білім берудің жаңа сапасына қол жеткізу
12 жылдық жалпы білім беретін мектептер жағдайында мүмкін болады, ол білім
туралы құжаттардың айырбасталуын, бейімдік оқытуды, көп тілділікті
қамтамасыз етеді.
Қазақстанда 12 жылдық білім беруге көшуді 6 жастан бастау
көзделеді, бұл жас мектепте білім алуға неғұрлым қолайлы, адам дамуының
физиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес деп есептелінеді. Бастауыш мектепте
оқу жүктемесін ұлғайтпай-ақ, шетел тілі мен информатика негздері енгізледі.
Негзг мектепте базалық білім беру 10-сыныпта аяқталады, біріктрілген
курстар, алдын ала бейімдік даярлау енгізіледі.
11-12 сыныптарда әлеуметтік-гуманитарлық, жаратылыстану-ғылыми
және техникалық бағыттар бойынша бейімділік даярлау алдындағы жұмыстар
міндетті болып есептелінеді. Кәсіптік мектептер мен лицейлерде білікті
жұмысшы кадрларды даярлау жүзеге асырылады. Бұдан да жоғары біліктілік алу
үшін қосымша бір жылдық оқу мерзімі көзделіп отыр.
Орта білім берудің мазмұны мектеп бітірушінің дербес және лайықты
өмір сүруі, білім алуын едәуір жоғары деңгейде жалғастыруы немесе еңбек
рыногынада өзінің орнын табуы үшін құрылады. Бұл жерде мемлекеттің 12
жылдық ақысыз білім беруге кепіл болатынын айту керек.
ЮНЕСКО-ның ұсынымдамаларына сәйкес орта мектепті бітіргеннен
кейін университеттен тыс білім алу орта білімнен кейінгі жоғарғы емес
білім беру бағдарламалары да кіреді.
Тұжырымдамаға сәйкес колледждерде осы деңгейде білім алу үшін
жастар 12 жылдық білім алғаннан кейін ғана қабылданатын болады. Осы
деңгейдегі білім беру бағдарламалары университеттердің бакалаврлық
бағдарламаларымен сәйкес келетін болады. Диплом оқу бітірушіге екі жылдан
кейін беріледі, ол егер бітіруші бейім бойынша оқуға түсетін болса, жоғарғы
оқу орнының үшінші курсынан бастап оқуын бірден жалғастыруға немесе
алған мамандығы бойынша жұмысқа тұруына мүмкіндік береді.
Тәрбиелеудің жаңа шартары қазіргі мектепте тәрбие қызметтерінің формасы
оқушылар ұжымын дүниеге келтірді. Ол жеке адамның жан-жақты дамуына
мейлінше жақсы жағдайлар жасайды. Оқушылар ұжымы – оқушылардың жалпы
мақсатпен және қоғамдық пайдалы бірлескен еңбекпен топтасқан тұрақты
бірлестігі. Дені таза, және топтасқан оқушылар ұжымына тән сипаттар оның іс
әрекетін жалпы ұйымдастыру оқушылардың өзара тығыз әрекет етуі жалпыға
бірдей жауапкершілік ұжымның жеке мүшелеріне жоғары талап қою жатады.
Тақырыптың міндеттер: 1. жекеше қарым қатынас жасау
2. бірлескен іс әрекет қатынастарын дамыту
3. әлеуметтік мәні ұжым іс әрекетіне байланысты қатынас жасау
4. уақытша ұжымдар құру, нашар оқушыларды жоғары мүмкіндіктерге
жеткізе алатын ұжымға айналдыру.
5. Ұжымдағы қатынастың өтіп жатқан жағдайына белсене араласу
6. ұжымдағы оқушыларда жаңаша қатынасқа кірістіретін ұжымныі іс
әрекет түрлері мен олардың қалыпн өзгертуге әр кез естен шығармау.
Оқушылар ұжымы үш кезеңнен өтеді. Ұжымның даму кезеңдерін айқындаған
А.С.Макаренко ол балар ұжымының дамуының мақсатына, іс әрекетінің
мазмұнына, тәтібіне, балалрдың ара қатынас тәуелділігне байланысты
ажыратады. Бірінші кезеңде оқушылар ұжымы жеткіліксіз ұйымдаспаған топ. Бұл
кезде мұғалімнің негізгі қызметі оқушылардың ұжымдық іс әрекетін
ұйымдастыру, оларды әртүріл іс әрекеттеріне қатыстыру. Ұжымды балаға
педагогикалық ықпалы жасайтын құралға айналдыру. Екінші кезеңде ұжым өзін
өзі басқарады. Яғни сынып жетекшісінің ұйымдастыру қызметіне тұрақыт ұжым
орындарына көшеді. Сондықтан бұл кезеңде белсенді топпен жұмыс істеудің
маңызы зор. Жұмысты бірігіп жоспарлау әрбір ұжым мүшелеріне көмектесу іс
әрекеттерін бақылау. Үшінші кезеңде бұдан белсенді топтың және ұжым сынып
іс әрекеттерінің дамуымен сипатталады. Ондағы қоғамдық өмірдегі деректерді,
құбылыстарды бағалаудым қоғамдық пікір пайдаланады.
Оқушылар ұжымын нығайту мен қалыптастыруда аса маңызды мәселелердің
бірі ұжым алдындағы мақсаты – перспективаны талдау. Жақын перспектива
балалр лагері, жарыс саяхат, жексенбілік серуен, музей, цирк, және көрмеге
бару үйірмелердегі қызықты жұмыстар.
Балалар ұжымын қалыптастыруда мынадай шарт көмектеседі: балалардың
ұжымдағы іс әрекеті, бірге қуану, қайғыру және т.б.
I. Тәрбиені ұйымдастыру формалары және оларды жіктеу. Күрделі де
көпқырлы тәрбие процесі әртүрлі формалардың көмегімен жүзеге асырылады.
Олар өте өзгермелі, серпінді келеді. Оларды таңдау тәрбие жұмысының
мазмұнына, оқушылардың жас шамасына, тәрбиешілердің шеберлігіне және тәрбие
процесі өтетін басқа жағдайларға байланысты болады.
Тәрбиені ұйымдастыру формасы – деген көп жағдайды қамтитын кең
мағыналы ұғым. Ол тәрбие қызметін ұйымдастырумен байланысты нақты
процестерді белгілеу үшін қолданылады. Егер тәрбиені ұйымдастыру формасын
ең жалпы түрінде қарастыратын болсақ, онда олар тәрбиешілер мен
тәрбиеленушілер арасында қалыпқа түсіп келе жатқан қарым-қатынастарды,
сондай-ақ балалар ұжымындағы тәрбиелеу процесіндегі қарым-қатынастарды
бейнелейді. Осы қарым-қатынастар қалай қалып алып келе жатқанына,
тәрбиешілер мен тәрбиеленушілердің қандай позицияда тұрғанына байланысты
тәрбие процесі белгілі бір ұйымдастырушылық формаға келтіріледі. Олар
басшылық ету және бағыну қарым-қатынастарын, жұмсалатын күштің орны
анықталуын, тәрбиелік қызметтің жоспарлануы мен ұйымдастырылуын, оның
нәтижелерінің есепке алынуы мен бағалануын сипаттайды.
Форма ұғымы – заттың, процестің, құбылыстың ұйымдасу әдісі мен
тіршілік әдісі білдіреді. Тәрбиені ұйымдастыру формасы – тәрбие
элементтерінің ішкі байланысын бейнелейтін және тәрбиешілер мен
тәрбиеленушілердің өзара қарым-қатынастарын сипатайтын тәрбие процесін
ұйымдастыру әдісі. Кейде педагогикалық әдебиетте және мектеп практикасында
тәрбиенің ұйымдастыру формалары ұғымым қолданылады. Бұл да тәрбие
процесін ұйымдастырудың әдістерін меңзейді.
Педагогикалық әдебиетте оқушылардың қалайша ұйымдастырылғанына
байланысты тәрбие формаларының жіктелуі беріледі. Соны есепке алудан
мынадай формалардың беті ашылады: жаппай немесе бұқаралық; топтық немесе
үйірмелік және жеке-дара. Бұл әлдеқайда көп таралған жіктеу. Ол ұйымдастыру
формаларын көрсетеді, мұнда тәрбиешілер мен тәрбиеленушілердің тәрбие
процесіндегі қарым-қатынастары, олардың араласу формалары бейнеленеді.
Тәрбие қызметін ұйымдастыру формаларын тәрбиелік ықпалы жасау
методикасына байланысты жіктеуге болады талпынушылқ та бар. Мұндай жіктеуде
тәрбие формалары мынадай топтарға бөлінеді: сөздік, практикалық,
көрнекілік. Мұндай жіктеу ең алдымен тәрбиелік шараларды бір рет өткізуді
меңзейді. Практикалық және көрнекілік формалардың кейбіреулері белгілі бір
бағытта ұзақ уақыт тәрбиелік жұмыс өткізуді көздейді.
Тәрбиелік ықпал жасау сипатына қарай жіктеудің шартты сипатта
болатынын да есте ұстау қажет. Тәрбие практикасында сөздік, практикалық
және көрнекілік формалар тығыз астасып жатады. Мысалға, саяси хабарларды,
оқырмандар конференциялар барысында әр түрлі көрнекілік құралдар
пайдаланатыны да аз емес. Істің мәні қандай формалардың басым екендігінде,
негізгі, жетекші болатындығында.
Жоғарыда келтірілген жіктеулер , әрине, тәрбие процесін ұйымдастыру
формаларының бүкіл молшылығын қамти алмайды. Соңғы кезде жаңа ұйымдастыру
формалары шықты: әр түрлі көркем өнер клубтары, ғылыми қоғамдар, мәдениет
университеттері, мектептегі көркемөнерпаздар театрлары мен киностудиялар
және т.б.
Тәрбиенің күрделі процесінде ұйымдастырудың белгілі бір формасын
қанағат тұтып қалуға болмайды. Тәрбие жұмысна қойылатын аса маңызды талап –
оны ұйымдастырудың алуан түрлі формаларын қолдану.
Комплексті түрде жүргізу – тәрбие қызметін ұйымдастырудың бұқаралық,
топтық және жеке дара формаларының ақылға сай, педагогикалық жағынан
ойластырылған үйлесімділігін талап етеді. Бұқаралық жұмыс нәтижелерінің
топтық және жеке-дара сабақ процесінде нығайтыла түсуінің, ал бұл
сабақтардың әртүрлі бағыттағы бұқаралық түрткі болуының маңызы зор.
Мәселен, белгілі бір проблема бойынша бір немес бірқатар кітаптарды жеке
дара оқу диспутпен немесе оқырмандар конференциясымен аяқталуы мүмкін.
Ұйымдастыра білген жағдайда олар идеялық саяси, адамгершіліктік, және
эстетикалық тәрбиенің маңызды құралы ретінде қызмет ете алады.
Тәрбиенің жалпы әдісі және олардың жіктелуі. Әдіс дегеніміз – алға
қойылған мақсатқа жетудің жолы, әдісі. Тәрбиелеу әдістері – тәрбиелік
міндеттерге қол жетуі үшін тәрбиешілермен тәрбиеленушілер ұжымдарының
бірлескен өзара байланысты қызмет ету жолдары мен әдістері.
Тәрбиеленушілер тәрбие процесіне немкетті қарап, одан тыс қалмайды.
Олар қалай болағнда да тәрбиелік ықпалды сезінеді, сөйтіп субъект ролін
ғана емес, тәрбие субъектісінің де ролін атқарады. Тәрбие процесін дұрыс
ұйымдастыру нәтижесінде тәрбиеленушілер оған қатысушыларға айналады. Олар
алған хабарларын белсене қорытады, тәрбие жайындағы білімдерін бұрын алған
білімдерімен, жеке басының тәжірибесімен салыстырады. Егер тәрбиелеу әдісі
сәтті таңдалып алынса және білгірлікпен қолданылса, тәрбиеленушілер
өздерінің жауапты іс-әрекеттері арқылы тәрбие міндеттерін шешуге себепші
болады.
Кейде тәрбие әдістері ересек адамдар балаларға тәрбиелік ықппал ету
үшін пайдаланатын құралы ретінде ғана қарастырылады. Бұл, сөзсіз, дұрыс
емес. Тәрбиеленушілердің өздерінің жауапты әрекетін, оқушылар ұжымының жеке
адамға әсерін де ескерудің маңызы үлкен. Педагогтар қызметі әдісінің
оқушылар ұжымы іс-әрекетінің әдісіне айналуына ұмтылу қажет.
Сөйтіп, тәрбие әдісі – мұғалімдер мен оқушылардың ұйымдасқан тәрбие
процесінде жеке адамның мақсатты бағытта қалыптасуын жүзеге асыратын
күрделі комплекс. Әрі әдіс құра ретінде көрініс береді, тәрбиеші соның
көмегімен санаға, сезім мен мінез-құлыққа әсер жасайды, әр түрлі іс
әрекеттер ұйымдастырады. Ол оқушылардың іс әрекетіне басшылық етуді
қамтамсыз етеді, оларды өзін өзі тәрбиелеуге итермелейді, жеке адамның
дамуына түрткі болады.
Тәрбие әдісі және тәрбие беру жұмысын ұйымдастыру формасы
ұғымдарының өте жақын ұғымдар екендігін есте тұтқан жөн.
Тәрбиелеу тәжірибесінде нандыру құралының бірі ретінде үлгі тұту кең
пайдаланылады. Сондықтан бұл оқу құралында ол тәрбие жұмысы жүйесіндегі
нандыру туралы тарауда қарастырылады.
Тәрбие процесінде оқушылардың іс-әрекеті мен мінез-құлықтарында ынта
тудыратын жарыс,көтермелеу және жазалау сиақты әдістер қолданылады. Олар
педагогикалық әдебиетте көьекші, қосымша әдістер ретінде қарастырылады.
Тәжірибелі педагогтар оқушыларға әртүрлі жанама ықпалдар жасау
тәсілдерін де аз қолданбайды. Олардың тәрбиелік позициясы жасырын,
байқалмайтындай болады. Олар тікелей әрекет жасамайды, оқушыларға
жолдастары, оқушылар ұжымы арқылы әсер етеді, қызықты іс-әрекетке тартады,
тәрбиелік ықпал жасау мақсатында көркем әдебиетті, өнер шығармаларын т.с.с.
пайдаланды. Сондықтан педгогтардың кейде тікелей ықпал жасаудан өздерін-
өздері тежегендері жөн. Тәрбиешілердің педагогикалық позициясы кей
жағдайларда тәрбиеленушілерден жасырын болуы тиіс. Тәрбиеленушілерге игі
әсер ететін, олардың жөнделуіне көмектесетіндей, әрекет етуіне итермелейтін
жайттар туғызудың маңызы үлкен. Қиын мінезді, қияңқы ашуланшақ балаларға
жанама ықпал жасау тәсілдерін, қолданудың маңызы үлкен. Оларға тікелей
педагогикалық ықпал жасау көбіне қажетті нәтиже бере алмайды. Ол кері
әрекет, қарсылық тудырады. Жанама ықпал жасау балаларда толық өзімен өзі
болуды, тәуелсіз болуды, сезіну әсерін тудырады. Ол балаларды өз мінез
құлқын өз бетімен талдауды талап ететін өмірдің өзі тәрбиелейтін жайтқа
жетелеуге көмектеседі. Кейде тәрбиеші оқушының нақты бір қылығына шұқшия
көңіл бөлмей-ақ дәл сондай қылық туралы тіптен басқа бір оқушыға әңгіме
айтып ебереді. Мұндай жағдайда оқушы өзінің мінез құлқын талдауға және
бағалауға әлдеқайда объективті қарай алады. Жанама ықпал жасау тәсілдерінің
бірі – мектеп оқушыларының назарын теріс іс-әрекеттен пайдалы іске аударып
жіберу.
Бірқатар жағдайларда, әсіресе педагогикалық жағынан бетімен
жіберілген балаларды тәрбиелегенде иландыру қолданылады. Ол ең алдымен
теріс қылықтарды тәрбиелеушінің психикасына тікелей әсер ету жолымен, оны
мінез құлықтың қажетті нормаларын сақтауға көндіру жолымен жеңуге
бағытталған. Әрине, иландырудың бір өзі жеткіліксіз. Мұғалімдер, сынып
жетекшілері мұндай оқушыларды белсенді іс әрекетке тартуы қажет, мұның
өзінде оларға жеке дара қарау, олардың өмірлік позициясын қалыптастыру
қамтамасыз етілуі тиіс.
Тәрбие практикасын одан әрі дамыту және байыту, әрине тәрбие
әдістеріне қатысты ұғымдар шеңберін кеңейтуді талап етеді. Іс-жүзінде
қолданылып жүрген әдістер жүйесін тәрбиелеудің жаңа әдістерімен және
құралдарымен толықтыру қажеттілігі тууы мүмкін. А.С.Макаренко ешқандай
құралдар жүйесі тұрақты жүйе ретінде ұсыныла алмайды деп әділ атап
көрсеткен.
Тәрбиенің негізгі құралдары мен тәсілдері. Педагогикалық әдебиет пен
тәрбие практикасында тәрбие формалары және әдістері ұғымдарымен қатар
тәрбие құралы немесе тәрбиелік құрал деген ұғым жиі қолданылады. Тәрбие
құралына, осы сөзді тар мағынада алсақ, тәрбие жұмысында пайдаланылатын
кітаптар, кинофильмдер, өнер шығармалары жатады. Тәрбиешінің жанды сөзі де
тәрбие құралының бірі. Тәрбиешілердің тәрбие міндеттерін жүзеге асыру үшін
пайдаланатындарының бәрін тәрбие құралдарына жатқызуға болады. Демек,
тәрбие мақсатына жетуге қажеттінің бәрін тәрбие құралы деп атауға болады.
Тәрбие құралының ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.