Баланың ана құрсағында жүйке жүйесінің дамуы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Батыс Қазақстан гуманитарлық-техникалық университеті
Батыс Қазақстан гуманитарлық-техникалық академиясы

Психология және педагогика
Кафедрасы

РЕФЕРАТ
Тақырыбы:
Нәресте жасындағы семсоматорлық даму ерекшелігі

Орындаған:
Тесерген:

Орал, 2012ж.

Жоспар

Кіріспе
1. Нәресте жасындағылардың психикалық даму ерекшеліктері
2. Бөбек жас кезеңінің өзіндік ерекшеліктері.
3.Баланың ана құрсағында даму мен нәресте кезіндегі психикалық дамуы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
1. Нәресте жасындағылардың психикалық
даму ерекшеліктері
2. Бөбек жас кезеңінің өзіндік ерекшеліктері.
3.Баланың ана құрсағында даму мен нәресте кезіндегі
психикалық дамуы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Баланың есеюін, оның психикалық дамуын түсіну үшін ең алдымен даму деген сөзге тоқталайық. Даму дегеніміз өзгерілудің бір түрі. Бірақ өзгерілудің бәрі даму болып есептелінбейді. Даму деген ұғымды көпшілік әдебиеттерде қарапайым түрден күрделі түрге көшу деп түсінеді. Даму тек алға қарай өсу (прогрессивтік түрде өсу) ғана емес. Даму кейде регресшіл (кері кету мағынада да) кездесуі ықтимал. Психика дегеніміз тіршілікті қамтамасыз етуге арналған қасиеттің бір түрі болып табылады. Әсіресе, тіршілік дүниесінде даму прогрессивтік түрде өріс алады. Кейбір зерттеушілер адам психикасының прогрессивтік дамуын бірбеткей түсініп, оның осы қасиетінің өзгерістерге ұшырауының шегі жоқ, өзгерілгенде ешқандай қалдықсыз, түгі қалмай өзгереді дейді.
Даму психологиясы - психология ғылымының саласы. Оның зерттейтін пәні - адам психикасының жас ерекшелік динамикасы, даму үстіндегі адамның психикалық процестері мен психологиялық қасиеттерінің онтогенезі. Балалар психологиясы, төменгі сынып оқушылары психологиясы, жеткіншектер психологиясы, балаң жасөспірімдер психологиясы, геронтопсихология даму психологиясының тармақтары болып табыладыТуғаннан 1 жасқа дейін - нәресте жасы. Бұл кезең әр нәрсені сезуден және қозғалудан (еңбектеу) тұрады. Ж. Пиаженің жүйесінде сезу-қозғалу интеллектісінің бастапқы кезеңі.
Нәрестенің өмірі түгелдей үлкендерге байланысты жуындырады, тамақтандырады, бір жағынан екінші жағына ауыстырады, негізгі қажетіліктермен қанағатандырып көңілін тауып сергіту жұмысын жүргізеді. Нәрестені қолға алған кезде көңілденіп жүзінде шаттық пайда болады. Екі жағына кезек - кезек ауыстырғанда қоршаған орта, кеңістікті танып біледі, қарым-қатынас жасайды, бұндай тәуелділік әлеуметтік ситуацияның спецификасын құрайды.Нәресте анасының дауысын ести отыра, бет-әлпетін көреді, нәзік эмоциналды байланыс орнатады.

1. Нәресте жасындағылардың психикалық
даму ерекшеліктері
Нәресте жас мынадай 2 кезеңге бөлінеді:
- бесік жасы (туғаннан 7 айға дейін);
- еңбектеу жасы (7 айдан 12 айға дейін);
Жаңа туған нәрестенің дүниеге келгенен кейін күн санап өсіп отырады. Нәрестенің нерв жүйесінің дамуын да, айтарлықтаи өзгешеліктер болады. Бала дүниеге келгенде шартсыз рефлекстер болады, мысалы тамақтану, қозғалу, икемделу, тыныс алу, қан айналу т.б.
Бала дүниеге келгенен кейін анасынан физикалық жағынан ғана емес, сонымен қатар суық, жарық, ауалық жағынан өзгеріске ұшырайды. Бұл жағдайға бейімделуге шартсыз рефлекс көмектеседі.
1-ші айдың соңында алғашқы шартсыз байқалады, уақытында тамақтану, тамақтану позасы т.б.
Баланың дүниеге келуі организмге үлкен әсер етеді, яғни ана ағзасында даму мен өсу жарық дүниеде дамудан басқаша болады, бала дүниеге келгенен кейін ауыспалы әр-түрлі ауыспалы тітіркендіргіштер әсер ететін ауалық ортаға келеді. Жаңа жарық дүниеге келгенен кейін іштен туа біткен механиздер баланың организмі қамтамасыз етеді. Оның нерв системасында сыртқы ортаға белгілі бір мөлшерде бейімделіп туады, сөйтіп бала туа салысымен қан айналу, тыныс алу сияқты негізгі ағза жүйелері қамтамасыз ететін рефлекстер іске қосылады, алғаш күнен бастап ол өз жұмысын істейді. қорғаныс рефлексі тітіркендіргіштерді аулақтатуға немесе кедергі жасауға бағыталады. Жаңа туған кезде икемделу рефлексі болады. Жармасу рефлекске т.б. осы рефлекске байланысты балада даму, демалу және тамақтану дамиды.
Бала қатты дыбыстарды естиді, түстік сезім қалыптасқан, 1 с тен төмен сүт ішпеген. 10 күнде құрылымдық, комплексті, қозғалатын объектіні ажыратады.
1 айдан 1 жасқа дейін балада сенсорлы және қозғалыс функциясы дамиды. Балада моторика жақсы дамиды (көздің қозғалуы, жармасу т.б.)
Баланың психикалық дамуында есту мен көру анализаторы негізгі роль атқарады. Естудің дамуы 2-3 апта да пайда болады, қатты дыбыс есіктің жабылуы т.б. дыбыстарға бала әрекетін тоқтатып, үндемей, тынышталып, тыңдап қалады.
4-5 айларда үлкендермен қарым-қатынас жасағанда өзінің таныс адамдарын біледі, бөтен адамдарды көргенде жатырқап жылайды. 7-10 айлығынан бастап нәресте үлкендердің қимыл қозғалысына сөйлеген сөзіне көңіл аударады. Нәрестелік кезеңнің соңында үлкендерге еліктегені байқалады. Осының өзі баланың психикасының дамуына әсер етеді.Жалпы нәрестелік кезде баланың сөзді түсінуі қойылған сұрақтың интанациясына байланысты болады.Бір жастың соңында балаға сұрақ қойғанан кейін бала көзімен іздеп табса, осының өзі сөзді түсінудің алғашқы алғашқы белгісі. Бір жастың соңында кейбір бала үлкендердің сөзіне сөзбен жауап береді немесе сөз реакциясын білдіреді, ол үшін балаға сұрақ қою керек.
Баламен қарым-қатынас дұрыс жүргізілмесе немесе аз жасалса балада сөйлеу төмен деңгейде дамиды. Балада 1,5 жаста 30-40 тан, 100 ге дейін сөзді қолданады. 1,5 жастан кейін балада белсенділік артып онда мынау не? деген сұрақ артады, 2 жас соңында 300 сөз, 3 жас соңында 500 ден 1500 дейін сөздік қор болады.

2. Бөбек жас кезеңінің өзіндік ерекшеліктері.
Егер нәрестенің психикалық дамуы тым қарапайым түрде кездессе, алдағы екі жылдың ішінде психикалық дамуы ірі өзгерістерге ұшырайды. Бөбек жасының аяқ кезінде (3 жастағы кезі) бала ақыл-ойының дамуы жағынан едәуір жетістікке жетіп қалады. Психолог Б. Гудинаф өзінің еңбектерінде бөбек жасына аса көңіл бөледі. Оның ойынша, жаңа туған бала мен үлкендердің психикалық дамуының тең ортасы - бөбек (3 жас) жасы дейді. Ал осындай ірі жетістіктерге бөбек аз уақыттың ішінде қалай жете алады? Бұл жетістікке жетудегі себептің бірі (1 жасқа толғанда) баланың түргелеп жүруі. Тікелей жүруге көшу бірден болмайтынын қазақтың балаға тұсау кесу дейтін ырымынан да белгілі. Бұл жетістіктің екінші себебі: әр заттың өзіне тән қызметін ажырату. Егер нәресте жасындағылар әр заттың қандай қызет атқаратынын білмесе, енді ол бөбек жасына көшкенде соның атқаратын қызметінің мәнісін түсіне бастайды. Бөбек психологиясының дамуына негізгі әсер ететін фактордың бірі: оның қарапайым ойындары мен балалар бақшасында тиісті өнерге үйренуі (сызу не үй салу т. б.). Бұл бөбектер үшін өзінше әрекеттің түрлері, сондықтан ойын мен іс-әрекеттер бөбек психологиясының дамуына алкен әсер етеді. Мысалы, ойыншықтармен ойнау осы жас кезеңінің аяғында кездеседі. Әуелгі кезде бөбектер ойыншықтардың сылдарлауына, не бояуына мән берсе, бірақ нендей жәндіктің, не машинаның бейнесі екеніне мән бере алмайды.
Бөбек жасында ойыншыққа байланысты ұлдар мен қыздардың ойыны бірдей емес. 3 жастағы қыз аюдың ойыншығын бергенде оның үстіне көйлек тігіп, кигізіп, кішкентай тәрелкеге ас салып, қасықпен оны тамақтандырады. Ұлға осындай ойыншық ұсынсаң ол одан бас тартып, бұл қыз балалардың қызметіне қатысты, сондықтан оған қатысы жоқ екенін айтады. Ал ұлдар таяқты ат қып мініп, осы менің атым жүгіретіні кездеседі. Ойынға қатысушылар аю ойыншығы нағыз аюдың өзі емес екенін, ал таяқтың ат емес екенін өздері де жақсы біледі. Бұл сұраққа өздері былай жауап береді: Біз әншейін ермек үшін ойнаймыз - деп жауап береді. Ал осындай ойындағы заттарды (ойыншықтарды) өзге заттың символы (не белгісі) деп түсіну бөбектердің фантазиясын, ой-өрісін дамытуға едәуір пайдасын тигізеді.
Бөбек психикасының дамуын одан әрі өрістетуде оның сөйлеу әрекетінің қалыптасуының ерекше маңызы бар. Осы кезден бастап сөздерден сөйлем құрастыра бастайды. Бөбек 3 жасқа жеткенде 1200 - 1500 сөз біледі (осыған сәйкес 150 - 20-ге жуық морфемаларды меңгеруі мүмкін). К. Чутовский өзінің Үштен беске дейін атты кітабында бөбектер қалай сөйлем құрастыра алады және осыған байланысты икемділігі тілші ғалымдардан кем емес екенін атап керсеткен болатын. Оның ойынша бөбектер тіпті ана тілінде кездеспейтін (бұрын айтып көрмеген) жаңа сөйлемдер құрастырады. Мұның себебі бөбек әлі қандай сөздер айтуға болатынын не болмайтынын білмейді. Себебі жаңа сөйлемді бірден естіп, оны қайталап отырған жоқ. Мұндай сәтсіздіктер кейін үлкендердің көмегімен түзетіледі.
Адам тек ұғымға сүйеніп ойланбайды. Оның ой-өрісі елестету бейнелеріне де негізделеді. Сондықтан әуелі бөбектің қабылдауы мен елестетуіне тоқталайық. Бөбек жасының бас кезінде (1,5-2 жаста) бала жан-жағына қарап заттарды заттардан, не таныстарды таныстардан ажырата алғанымен, оның қабылдауы әлі нашар дамыған. Бөбек әуелгі кезде заттың тек бір қасиетіне, не білгісіне мән беріп, өзге жағын елемейтін болады. Мысалы, бөбек торғай сөзді естіп, кейін осы сөзді нақты торғаймен ұшастырады да бұдан соң торғай деген сөзді естігенде торғайдың мұрны сияқты ағашты да торғай деп айтатын болған. Себебі торғайдың бейнесін бөбек әлі тұтас ажырата алмайды. Сол сияқты бөбек танысының суретін көргенде оның көшірмесі (бейнесі) демей, сол адамның өзі деп түсінеді. Себебі сол адамды ол танитын болғанымен, оның тек бір мүшесін (мұрнын, не шашы мен көзін) есте қалдырған. Ал бөбектің қабылдау үстінде заттың бірнеше қасиеттерінің, соның ішінде көлемімен, ұзындығымен, өңімен, түсімен т. б. танысуға келсек, осылар сол заттың бейнесімен бірге елестетіледі. Бөбек жасының бастапқы кезінде тиісті зат жоқ болса да, оның бейнесін елестету оның үзінділерінде, не кездейсоқ жағына мән беруге негізделеді. Бөбек жасының аяқ кезінде бала шеңбер, төртбұрыш, үшбұрыш, тік бұрыш, көп бұрыш т.с.с. ажыратып, соларды есінде сақтай алады. Сол кезде бөбек негізгі түстерді ( қызыл, сары, көк, көкшіл, ақ, қара т. б.) ажыратып соларды қосымша түстерден айыра батайды.
Бөбек жасы кезеңіндегі екінші сигналдық жүйенің қалыптасуы. Таным процестеріне байланысты бөбектің тіліне де әсер етеді. Егер біреудің бізге таныс емес тілде сөйлеген дауысын естісек, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.