Төлеген Тәжібаевтың еңбектері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Батыс Қазақстан инновациялық технологиялар университеті

ӨЗІНДІК ЖҰМЫС
Тақырыбы:
Т.Тәжібаевтың Жалпы психология еңбегінің барысын талқылау

Орындаған:
Тексерген:

Орал, 2015ж. Жоспары
Кіріспе
1. Алғашқы академик - Арыс перзенті
2. Т.Тәжібаевтың Жалпы психология атты оқу құралы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Тәжібаев Төлеген (1910-1964) - қазақтың тұңғыш психолог-ғалымы, қоғам және мемлекет қайраткері, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақ КСР-і Ғылым академиясының академигі. Сырдария губерниясында (қазіргі Оңтүстік Қазақстан облысы) туған.
Шымкент педагогикалық техникумын, Мәскеудегі Н.Крупская атындағы Коммунистік тәрбие академиясын бітірген.
1938-1940 жылдары - Абай атындағы қазақ педагогикалық институтының педагогика жөне психология кафедрасының доценті және меңгерушісі. 1940-1942 жылдары - Қазақ КСР-і Халық ағарту комисарының бірінші орынбасары, Халық ағарту комиссары, 1942-1944 жылдары - Қазақ КСР-і ХКК төрағасының орынбасары қызметтерінде болды.
1944-1957 жылдары - Қазақ КСР-і Сыртқы істер министрі, С.М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің ректоры, Қазақ КСР-і Министрлер Кеңесі төрағасының орынбасары, Қазақ КСР-і Мәдениет министрі.
1957-1961 жылдары Үндістандағы КСРО елшілігінің кеңесші-өкілі. 1961-1964 жылдары - Қазақ мемлекеттік университетінің педагогика және психология кафедрасының профессоры әрі меңгерушісі қызметтерін атқарған. Мемлекеттік қызметтермен қатар ғылыми-зерттеу. жұмыстарымен де шұғылданды. 1940 жылғы Халық мұғалімі журналында жариялаған мақалаларында психологияның сол кездегі көкейтесті мәселелерін, классикалық психологияның тарихын, қалыптасу жолдарын талдауға алды. Осы еңбектері негізінде 1961 жылы Жалпы психология атты тұңғыш оқулық жазды. Тәжібаев Төлеген қазақ тілінде психология ғылымы терминдерін қалыптастыруға елеулі үлес қосты.
Оның К.Ушинскийдің, Л.Выгодскийдің психологиялық көзқарасы туралы зерттеулерінің зор ғылыми маңызы болды. Қазақстандағы педагогикалық ой-пікірдің, оқу-ағарту ісінің дамуы және мектептер тарихын, Шоқан Уәлиханов, Ыбырай Алтынсарин, Абай Құнанбаевтардың философиялық, психологиялық және педагогикалық көзқарастарын жан-жақты зерттеген ғалым. ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстандағы оқу-ағарту ісімен педагогикалық ой-пікір дамуы жөніндегі зерттеулері көлемді, әрі маңызды зерттеулер қатарынан саналады. Бүгінде оның қазақстандық педагогика мен психология теориясының дамуына қосқан үлесі баға жетпес, ғылыми еңбектері жас ұрпақты оқыту мен тәрбиелеу саласындағы ғылыми зерттеулерде бүгінге дейін оқу құралдарының қосымшасы түрінде қолданып келеді.
Қазақ КСР ғылым академиясының академигі Төлеген Тәжібаев Қазақ КСР педагогика қоғамының президенті, жоғары және арнаулы орта білім Министрлігінің педагогика және психология саласындағы ғылыми-әдістемелік кеңесінің төрағасы, тағы басқа қоғамдық жұмыстар атқарған. 2-4-сайланған Қазақ КСР-і Жоғарғы Кеңесінің депутаты болған.

Психология и педагогаческая психология К.Д. Ушинского, Абай Құнанбаев жастарды тәрбиелеу туралы, Философские, психологические и педагогические взгляды Абая Кунанбаева, Просвещение и школы Казахстана во второй половине ХІХ века, Педагогическая мысль в Казахстане во второй половине ХІХ века атты еңбектері жарық көрген. Еңбек Қызыл Ту және Құрмет белгісі ордендерімен, көптеген медальдармен марапатталған.
2010 жылы ақпан айында Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінде қазақтың көрнекті педагог-психологы, республикадағы педагогика ғылымының тұңғыш докторы, профессоры Төлеген Тәжібаевтың 100 жылдық мерейтойы кеңінен аталып өтілді. Мерей тойына арнап Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті Төлеген Тәжібаевтің еңбектері мен шығармаларының толық жинақтарын шығармақшы. Маусымның 10-ы күні академик Төлеген Тәжібаевтың 100 жылдық мерейтойына арналған Жоғары білім берудің қазіргі мәселелері: жетістіктері мен болашағы атты халықаралық ғылыми тәжірибелік конференция өтіп, Оңтүстік Қазақстан облысы Шардара қаласында академик-ғалымның ескерткіші ашылды.

1. Алғашқы академик - Арыс перзенті
Арыс қаласындағы Т.Тәжібаев атындағы отбасы үлгісіндегі балалар ауылының тарихтан алар орны ерекше. Азамат соғысы мен зұлмат жылдарындағы Ұлы Отан соғысы мен әуресі көп әлеуметтік кезеңдегі жас ұрпақтардың тағдырлары мейірімді, жылы ұя балалар үйімен сабақтасып жатты.
1919 жылы қазіргі балалар үйінің ескі мекен-жайы орыстың бақуатты байынан босаған аш, жетімдер үшін үш мезгіл ыстық тамақ даярлап беретін бөлім болып ашылған. Көп ұзамай 1920 жылы балалар коммунасы болды.
1922 жылы балалар үйі болып аталынды.
Сол кездері тәрбиеленген тәрбиеленушілердің көбі халық мақтанышына айналды.
1910 жылы дүниеге келген, жеті жасында аштықтың салдарынан бауырлары мен ата-анасынан түгел айырылып қалған бала Төлегенді Арыс қаласындағы теміржол жұмысшысы Иван Кабанов тауып алып, алтыншы баласы етіп асырап алады. Он жасқа дейін кісі есігінде болады.
Академик, ағарту саласында ғұлама ғалым, мемлекет қайраткері, Қазақстанның тұңғыш сыртқы істер министрі, Қазақстан комиссарлары Кеңесі төрағасы, бірнеше мәрте Қазақ ССР-нің Жоғары кеңесінің депутаты, Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің мүшесі, СССР-дің Үндістандағы елшісінің кеңесшісі болған. Тұңғыш БҰҰ-да ағылшын тілінде сөйлеген тұңғыш қазақ Төлеген Тәжібаевтың өмірі 1920-1923 жылдары балалар үйінде жалғасады.
Төлеген Арыстағы жеті жылдық мектепті 1924 жылы бітіреді. Мектепті бітіру куәлігінде барлық пәндерден үздік деген баға алады. Оны көрген И.Ф.Кабанов Төлегеннің болашағынан зор үміт күтіп, облыс орталығы Шымкент қаласына барып, сол кездегі ең беделді деген оқу орны педагогикалық техникумға оқуға түсіреді. Ол кезде техникум директоры жан-жақты өнер иесі, сегіз қырлы, бір сырлы дарын, романшы, драмашы, ақын, аудармашы, зерттеуші, бір сөзбен айтқанда Алаш ардақтысы Жүсіпбек Аймауытов еді.
Т.Тәжібаевтың дарындылығы техникум директорының назарынан тыс қалмады. Техникумда оқу Төлегеннің өміріндегі ең маңызды кез болды деп те бағалауға болады, себебі өзі оқып жүріп халық ағарту саласында атқарылуы тиіс жұмыстарға өз үлесін, күш-жігерін бағыттай алатынын сезді. Ол дамыл таппай қоғамдық жұмыстарды белсене кірісіп істейтін, жігерлі, асқан білгірлігімен техникумдағы жүргендердің ішінде қалалық трибуна шешендері деп аталғандардың бірі болған.
Шымкенттегі техникум қазақ-қырғыз жастары оқитын ең жоғары оқу орны. Ол әрі интернат, әрі мектеп, әрі саяси-тәрбие ошағы болған. Төлеген осы ошақтың қазанында қайнап шыңдалды. Сөйтіп,1928 жылы техникумды үздік бітірді.
Педагогикалық техникумда озат, дарынды, асқан білгір студент болғандықтан оны оқытушылық қызметке қалдырды.
Төлеген Тәжібаевтың оқытушысы Жүсіпбек Аймауытов Алаш қозғалысы қайраткерлерімен астыртын байланыста болған.
1919-1924 жылдары Қазақ тілі газетінің редакторы, 1924-1926 жылдары Ақ жол газетінің редакторы одан кейін Шымкенттегі педагогикалық техникум директоры болған. Соңғы қызметін 1929 жылы желтоқсанда кеңестік қуғын-сүргін саясаты арқасында ұлтшыл, халық жауы деп айыпталып, қармаққа ілінді.1931 жылы атылған.
Шәкіртсіз ұстаз тұл дегендей, Т.Тәжібаев өзінің қол жазбаларында Менің ұлы оқытушым,тәлімгерім деп оны әрдайым есінде сақтады. Кеңестік идеология тұсында Ж.Аймауытовтың атын ешкім де ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.