Си тілінің алфавиті

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

Си ++ тілінің алфавиті

Тілдің алфавиті дегенде сол тілде істетілетін символдар жиынына айтылады. С++ тілінің алфавитінде 52 латын әріптері бар. Олар:

Aa, Bb, . . Zz әріптері.
0, 1, 2, . . . 9 араб сандары немесе цифрлары.
Кириллица әріптері (түсініктеме үшін)
Арнайы символдар *, +, -, /, ;, т. б.

Си тілінде идентификатор кез-келген символдар тізбегінен тұрады. Бірақ идентификатор саннан басталмауы керек. Идентификаторда үлкен әріптермен кіші әріптер әртүрлі деп есептеледі. Си тілінде түсініктеме (коментарийлер) /* мәтін */ - ішіне жазылады. Бұлардың арасындағыларды компилятор оқымайды. Ал, меншіктеу командасы “=” символымен белгіленеді.

Программаның коды фигурный жақшаның жазылады

{

}

{}- паскальдағы begin мен end сияқты істетіледі.

F9 - программаны іске қосу

# Include <vcl. h>

Include - паскальдағы uses пен бірдей

vcl. h - енгізу, шығару командасын сақтайтын файл.

Берілгендер және олардың типтері

Бүтін типтердің элементтері бүтін сандар болады. Int, Long, Short, Char, Signed, Unsigned

Айнымалылар және тұрақтыларды жазу

Int. x, y:

Short a, b:

Int const A=5:

Нақты типтер float, double, long double

2. С++ тілінің операторлары

Операторлар (operators) - берілгендерді өңдеу үшін қолданылатын қызметші сөздер. Операторлар есептеулер, салыстырулар, меншіктеулерді сонымен қатар басқа ерекше көп есептерді орындайды. С++ тілінде операторлардың саны өте көп . Төменде ең жиі қолданылатындары ғана көрсетілген.

Арифметикалық операторлар

Оператор: Оператор

Амалы: Амалы

Мысал: Мысал

Оператор: +

Амалы: Қосу

Мысал: х=х+z;

Оператор: -

Амалы: Алу

Мысал: х=х-z;

Оператор: *

Амалы: Көбейту

Мысал: х=х*z;

Оператор: /

Амалы: Бөлу

Мысал: х=х/z;

Меншіктеу операторлары

Оператор: Оператор

Амалы: Амалы

Мысал: Мысал

Оператор: =

Амалы: Меншіктеу

Мысал: х=10;

Оператор: +=

Амалы: Қосу мен меншіктеу

Мысал: х+=10; (х=10 мен бірдей)

Оператор: - =

Амалы: Алу мен меншіктеу

Мысал: х- =10;

Оператор: *=

Амалы: Көбейту мен меншіктеу

Мысал: х* =10;

Оператор: /=

Амалы: Бөлу мен меншіктеу

Мысал: х/ =10;

Логикалық операторлар

Оператор: Оператор

Амалы: Амалы

Мысал: Мысал

Оператор: &&

Амалы: Логикалық

Мысал: If(x&& 0*FF) {…. . }

Оператор:

Амалы: Логикалық немесе

Мысал: If (x 0 *FF) {…. }

Қатынас (отношения) операторлары

Оператор: Оператор

Амалы: Амалы

Мысал: Мысал

Оператор: ==

Амалы: Тең

Мысал: If(x==10) {……}

Оператор: !=

Амалы: Тең емес

Мысал: If(x!=10) {……}

Оператор: <

Амалы: Кіші

Мысал: If(x<10) {……}

Оператор: >

Амалы: Больше

Мысал: If(x>10) {……}

Оператор: <=

Амалы: Кіші немесе тең

Мысал: If(x<=10) {……}

Оператор: >=

Амалы: Үлкен немесе тең

Мысал: If(x>=10) {……}

Операторлар преинкрементный (pre-inkrement) және постинкрементный (post-increment) бола алады. Преинкрементный (++x) түрі компиляторға: айнымалының мәнін артып содан соң айнымалыны пайдалан дегенді білдіреді.

Постинкрементный (х++) түрі компиляторға: алдымен айнымалыны пайдаланып содан соң айнымалының мәнін арту амалын орында дегенді білдіреді.

C++Builder Қосымша файлдар түрлері

Жаңа жоба үшін С++Builder жүйесі кем дегенде алты (GUI-қосымша типті) файл жасайды. Олар:

жобаның негізгі файлы

басты пішіннің негізгі файлы

басты пішіннің тақырыптық файлы

басты пішіннің қорлар файлы

қосымша қорлардың файлы

жобаның ақпараттық файлы

Жобаның негізгі файлы (project source file ) - Win Main() функциясын сонымен қатар С++Builder жүйесінің кодтарын құрайды. Сідздер бұл файлды мәзір қатарындағы Project->View Source командасы арқылы көре аласыздар.

Басты пішіннің негізгі файлы және басты пішіннің тақырыптық файлы - жариялаулар (объявления) және негізгі пішіннің класстарының анықтамаларын құрайды. С++Builder жобадағы әрбір пішінге қосымша негізгі және тақырыптық файлдар жаратып отырады.

Басты пішіннің қорлар файлы және қосымша қорлардың файлы - басты пішінді және қосымшалардың белгісін суреттейді.

Жобаның ақпараттық файлы - - негізгі файлдар атын және пішінді, жобаға енетін керекті кітапханалық фалдар атын мәтіндік файл түрінде бейнелейді. Кітапханалық файлдар . lib кеңейтпесіне ие болады.

С++Builder системасында қолданылатын кеңейтпелер.

. СРР - С++ - тің негізгі файлдары. Әдеттегідей әрбір модульғе бір файл және басты жоба үшін бір файл.
. DFM - Пішіннің файлы (from file) . Пішін мен компоненттердің бейнелеуін құрайды. Әрбір пішінге . DFM файлы сәйкес келеді.
. DSK - Пішінде орналасқан барлық компоненттердің өлшемдерін, жайларының сақталуын қадағалайды.
. EXE - бағдарламаның орындаушы файлы.
. H - C ++ - тің жариялаулар (объявления ) класын құрайтын тақырыптық файл. Ол C ++ -тің файлы немесе сіздің өзіңіздің жеке файылыңыз болуы мүмкін.
. OBJ - компилятордың екілік объектілік файлы. Бұл файлдар С++ - тің компиляция барысында жасалады.
. MAK - жобаның ақпараттық файлы. Бұл С++ жүйесіне компиляция жасау үшін пайдаланылатын мәтіндік файлдар тізімі.
. RES - компилятор қорлары жарататын екілік қорлар файлы.
. TDW - Жөңдеушінің (отладчик) символдық кестесі. Бұл файл жөндеу сеанстарының уақытында жөңдеушімен қолданылады.

C++Builder жүйесі жасайтын файлдарды екі категорияға бөлуге болады: жоба құрылып жатқандағы құрылатын негізгі жоба және компиляция барысындағы құрастыру жобасы. Мысалы: егер сіз барлық негізгі файлдарыңызды басқа компьютерге өткізетін болсаңыз, сізге C++Builder жүйесі қолданатын қосымша файлдарды ғана көшіруіңіз керек. Әдеттегідей негізгі файлдар басқа жоба файлдарымен салыстырғанда өлшемі кіші болады және көп жайды талап етпейді. Кеңейтпелерден ең аз дегенде . CPP, . H, . DFM және . MAK типті файлдарды құрайды. Ал, қалған файлдарды программа құру барысында C++Builder жүйесі өзі жаратады.

Циклдық операторлар

1. For және While операторы.

2. For операторын пайдаланып мысал келтіру.

С тілінде цикл ұйымдастыру үшін For және while операторлары қызмет етеді. Мысал ретінде о ден 10 ға дейінгі сандарды шығарып беретін бағдарлама жасаймыз. Әдеттегідей консолдық қосымшаны қосамыз.

While операторының жазылу үлгісі төмендегідей:

While (циклдың аяқталу шарты)

{

денесі

}

For операторының жазылу үлгісі төмендегідей:

{

циклдың аяқталу шарты

}

Біз редактор кодында For операторын пайдаланып мынадай операторларды енгіземіз:

# include<conio. h>

# include<stdio. h>

#pragma hdrstop

#pragma argsused

int main(int argc, char* argv[] )

{

int a;

for (a=0; a<=10; a=a+1)

printf("%d\n") ;

getch() ;

Осындай котдар қатарын енгізіп болғаннан соң қосымшаны іске қосамыз яғни компиляцияға жібереміз. Компиляция біз жазған С тіліндегі кодтарды машиналық кодқа айналдырып программаны іске қосады.

Нәтижеде консольдық қосымшамыз мынадай көріністе пайда болады.

Жоғарыдағы код терезесіндегі жұмыс барысы мынадай болады:

Бірінші int a - 0 ден 10-ға дейінгі а - айнымалының типі бүтін сан екендігін анықтайды. Екінші for (a=0; a<=10; a=a+1) бұл жерде циклда алғашқы а айнымалысына 0 мәні меншіктеліп тұр яғни цикл о санынан басталады. a<=10; бұл жерде шарттің негізгі бөлігі көрсетілген яғни а айнымалысы 10-нан үлкен болғанша цикл айнала береді, егер а айнымалысы 10-нан үлкен болған жағдайда цикл аяқаталып келесі оператор орындалады. a=a+1 бұл жерде циклдың шетчигі көрсетілген әрбір цикл айналған сайын а айнымалының саны 1-ге артып отырып, шартқа барып тексеріледі. Нәтижеде а айнымалысы 11 мәнге ие болғаннан соң ол шартқа барып шарт жалған мәнге ие болады да циклдан шығып кетеді. printf("%d\n") қатарындағы printf-экранға шығару, %d-integer типі үшін жазылатын символ, ал егер float типті болса, онда -%а болады, егер String типті болса, онда - %s жазылатын болады. getch() операторы нәтижені экранда ұстап тұру үшін қолданылады. Біз пернетақтадан қандайда бір клавишті баспағанымызша осы getch() операторы орындалып тұра береді. Егер қандайда бір клавишіт басатын болсақ онда қосымшамыз жабылады.

Символдық тұрақтылар

Бағдарлама денесінде нақтылы сандарды беру жақсы стиль емес, ондай іс әрекеттер бағдарламаның одан арғы модификациясын және оның түсінуін қиындатады. Сондықтан бағдарламаны жарату барысында нақтылы сандарды бағдарламаның басында сипаттап өтуге болады. Ол үшін #define операторы пайдаланылады. Осы оператор қолданған жағдайда бағдарламадағы нақты сандардың орнына символдық тұрақтылар пайдаланылады. Жазылу үлгісі мынадай болады:

#define “айнымалы аты” “мән”

Мысалы ретінде жоғарыдағы For операторын пайдаланып жазған бағдарламамызға осы операторды қолданамыз.

# include<conio. h>

# include<stdio. h>

#pragma hdrstop

#define k 0

#define b 10

#define c 1

#pragma argsused

int main(int argc, char* argv[] )

{

int a;

for (a=k; a<=b; a=a+c)

printf("%d\n") ;

getch() ;

}

int a;

for (a=0; a<=10; a=a+1)

printf("%d\n") ;

Бұл жерде:

#define k 0 - а айнымалысы k 0 символдық тұрақтының мәнін пайдаланады.

#define b 10- а айнымалысы b 10 символдық тұрақтының мәнін пайдаланады.

#define c 1- а айнымалысы с 1 символдық тұрақтының мәнін пайдаланады.

Бағдарламаны іске қосқаннан кейін жоғарыдағыдай нәтижеге ие болады.

C++ Builder жүйесінің басты мәзірі және құралдар тақтасы

C++ Builder - бұл С++ тіліндегі қосымшаларды (приложений, RAD - rapid application development) жылдам өңдеуге арналған Borland фирамасының жаңа өнімі. Компонент - арнайы алдын ала анықталған мақсатты орындаушы, мысалы, мәтінді елестетуі, тізім терезелерін немесе элементтерді редакциялау.

Компоненттердің палитрасының астында, экранның сол жағына тиістіре, қасиеттер терезесі (Object inspector) орналасқан. Қасиеттер терезесі арқылы компоненттердің қасиеттерін және оқиғаларын өзгерте аласыздар. Объектілер терезесінің бір немесе екі қосымшасы болады, бірақ ол қандай компонент таңдалғанына байланысты. Олар Properties және Events қосымшалары. Properties қосымшасы барлық уақытты бар болады. Properties қосымшасы компоненттің іс - әрекетін анықтайды. Әдеттегідей қасиеттер терезесінде Events қосымшасы орналасқан. Оқиғалар пайдаланушы компонентке қандайда бір іс-әрекет жасағанда болады, мысалы тышқанмен щерткенде.

Events (оқиға) - бұл пайдаланушының компонентке жасалған қандайда бір іс-әрекеттері. Инспектор объектов терезесінің оң жағында жұмыс алаңы орналасқан. Бұл жерде алғаш болып пішін редакторы(Form Editor) орналасқан. Аңғарған болсаңыз бұл жерде редактордың түрлері жасалынады.

Пішін бағдарламаның сухбаттық терезесі және басқа типтегі терезелері басты негізгі терезе болуы мумкін. Пішін жарату барысында, пішіннің көмегі арқылы оған компоненттерді орналастыру және өлшемдерін, жайын өзгерту сияқты іс-әрекеттері орындалады. Пішін терезесінің артында код терезесі (Code Editor) жасырылған. Код терезесінд жасап жатқан бағдарламаның тексті жазылады. Қасиеттер терезесі (инспектор объектов), код терезесі, пішін терезесі және компоненттер палитрасы бағдарлама жасау барысында бірге өзара байланыста жұмыс істейді.

Жоғарыдағы сурет С++Builder6 жүйесінің терезесінің көрінісі
Borland C++ Builder 6 программалау тілін іске қосқаннан кейін экранда оның негізгі терезесі ашылады. Borland C++ Builder 6 терезесі негізгі мынадай стандартты жолдардан тұрады.

Тақырып жолы (строка заголовка)

Мәзір жолы (строка меню)

Аспаптар немесе құралдар панелі (панель инструментов)

Түстер компоненты (палитра компонентов)

Қасиеттер терезесі (объект инспекторы)

Пішін терезесі (окно формы)

Код терезесі (Окно кода)

Объект терезесі (окно объекта )

Тақырып жолы (строка заголовка) - Құжаттың аты және терезенің өлшемдерін реттеуші үш батырма тұрады. Тақырып жолы астында мәзір жолы орналасқан.

Мәзір жолы (строка меню) - С ++ жүйесінің негізгі командаларынан тұрады. Тышқанның щертпесі осы менюге кіретін командалар тізімін ашып береді. Мәзір жолының астында құралдар панелі қатарының батырмалары орналасқан.

Құралдар панелі (панель инструментов) - Көптеген программаларда мұндай құралдар панельнің бір түрі ғана көрсетілген болса С++ - да мұның бірнеше жиына бар. Әрбір батырманың атын білу үшін тышқан көрсеткішін батырманың үстіне алып баратын болсақ оның қалғып шығатын атын көруге болады.

Түстер палитрасы (палитра компонентов) - С++ -дың құралдар панельнің бірі болып есептеледі яғни басқалардан ерекшеленіп тұрады. Компонент дегеніміз - бұл келешектегі басқару элементтерін дайындау .

Түстер компонентінде бірнеше қосымшалар орналасқан, әрбір қосымшаның өзіне тиісті компоненттері жайғасқан.

Келешекте біз құратын программаларда осы қосымшаларда жайғасқан компоненттердің бірнешеуін пайдаланамыз.

Қасиеттер терезесі (инспектор объектов) - Осы терезенің көмегімен қолданылатын компоненттер жиыны ретке келтіріледі. Біз бұл қасиеттер терезесін көп пайдаланатын боламыз.

Пішін терезесі (Окно кода) - бұл келешекте құратын программаларды дайындайтын терезе. Әрбір программа бір пішін терезесінде орналасады. Ашылған жаңа пішін Форма 1 деген атқа ие болып саналады, еген 2- ші жаңа пішін ашатын болсақ ол Форма2 деген стандартты атқа йе болады.

Кодтар терезесі (Unit. cpp Окно кода) - бұл терезені программа кодтарын енгізу үшін пайдаланамыз. Ал кодтар жоғарыда айтып кеткендей {} жақшаның ішіне жазылады.

Окно терезесі (Окно объекта) - бұл терезеде ашылған пішімнің яғни форманың және пішімге қойылған компоненттері каталогтар көрінісінде көрсетіліп тұрады.

С++Builder жүйесінің басты мәзірі және құралдар панелі

Басты мәзір C++ Builder жүйесімен жұмыс жасауға қажетті барлық пункттерді құрайды. C++ Builder жүйесі визуалдық маңызды дәрежелі болғандықтан, басты мәзірін басқа бағдарлама жүйелерге қарағанда аз мөлшерде істетуге болады. Ал, егер басты мәзірмен жұмыс жасауды қаласаңыздар, онда сізге керекті нәрсенің барлығын құрайды.

Құралдар панелінің кескін үлесімі (конфигурация) төменде суретте көрсетілеген:

жобаны ашу
барлығын сақтау
жобаға қосу
модульді таңдау
пішінді таңдау
іске қосу
тоқтату
файлды ашу
файлды сақтау
жобадан өшіру
модульді \ пішінді суреттеу
жаңа пішін
трассировка (жол тарту)
орындалу (пошаговое)

Құралдар тақтасымен компоненттер палитрасының ортасын бөліп тұратын көлдеңнен түскен бөлгіш орналасқан. Егер тышқан көрсеткішін сол бөлгішке алып баратын болсақ, тышқан көрсеткіші екі жақты бағыттауыш формасына енеді. Сол кезде сіздер тышқан көрсеткішінің созу әдісімен солға немесе оңға құралдар тақтасын немесе компоненттер палитрасының өлшемін, терезеде үлкейіп немесе кішірейіп көрініп тұратындай етіп өзгерте аласыздар. Құралдар панелін өте қарапайм түрде күйге келтіру мүмкін. C++ Builder жүйесі батырмаларды яғни компоненттерді қосуды немесе алып тастауды өз беттерімізше орналастыруға мүмкіндік береді. Тақталарды күйге келтіру жанама мәзір арқылы іске асады, жанама мәзірді шығару үшін тақтаға тышқан көрсеткішін алып барып оң жақ батырмасын щерту арқылы іске асады.

Жанама мәзірдің пункттері:

Tabs - Құралдар тақтасындағы қосымшаларды таңдау үшін пайдаланылады.

Show Hints (отображать подсказки) - Құралдар тақтасындағы орналасқан батырмаларға (кнопка) тышқан көрсеткішін алып барғанда, әр батырманың атын қалғып шығаратын жәрдемшіні шығаруға арналған

Hide (С крыть ) - Құралдар тақтасын алып тастау үшін пайдаланылады.

Help (Справка) - Аспаптар тақтасына арналған мәлімет бетін ашып береді.

Properties ( Свойства ) - Құралдар тақтасын күйге келтіру үшін (Palette Properties) сухбаттық терезесін шақырады.

Егер құралдар тақтасын алып тастаған болсаңыз оны қою үшін мәзір қатарындағы View ->Toolbars командалары көмегімен қойылады. Құралдар тақтасын күйге келтіру үшін Properties ( Свойства ) пунктісін таңдаңыздар. Ол кезде “Palette Properties” сухбаттық терезесі ашылады. Осы ашылған терезеде қалаған батырмамызды қоюымызға немесе алып тастауымызға болады.

Компоненттер палитрасын пайдалану

C++ Builder жүйесінің компоненттер палитрасы компоненттерді пішінге орналастыру үшін пайдаланылады. Компоненттер палитрасы көп бетті терезені ұсынады. Компоненттің көрінуі үшін, сол компонент жайғасқан қосымшада бір рет щерту арқылы іске асырылады. Компонентті пішінге екі сатылы процесс арқылы жасалады. Алдымен керекті компоненті таңдап аласыз, содан соң тышқан көрсеткішін пішінде бір рет щертесіз. Таңдалған компонентіміздың жоғарғы сол жақ бұрышы тышқан көрсеткішінің щертілген жерінде пайда болады. Егер компоненттер палитрасының қосымшалар толық сыймай көрінбей тұратын болса оң жақ шетінде айналма жолағы орналасқан. Айналма жолағы арқылы көрінбей тұрған қосымшаларды көрсетуге болады.

Компоненттер палитрасының айналма жолағы:

Айналма-жолағы
Айналма жолағының оң жағындағы белгісінде щертетін болсақ компоненттер палитрасының сол жақта симай тұрған қосымшалары оңға қарай жылжитын болады. Ал, егер айналма жолағының сол жақ белгісінде щертетін болсақ, компоненттер палитрасының оң жақта симай тұрған қосымшалары солға қарай жылжитын болады.

Жоба

Жоба - автономиялық файлдарды жаратқанда пайдаланылатын немесе динамикалық кітапхана (DLL) арқылы құрастырылған файлдар жиыны.

C++Builder жүйесі жобаларды бірнеше қосымша файлдар арқылы басқарады.

Түсінікті болу мақсатында үлгі ретінде қарапайым қосымша жаратып, бағдарлама жасау барысында қандай өзгерістер болатын байқаймыз. Мындай іс-әрекеттерді орындаймыз:

Қатты иілгіш дискіде “Мысалы” атты жаңа папка ашамыз.
C++Builder жүйесін іске қосамыз.
Жобада автоматты түрде жаңа пішін ашылып тұрады егер жоқ болса мәзір қатарына барып File->New Application командасын орындаймыз.
Жаңа пішін ашылғаннан кейін мәзір қатарына барып File->Safe Project командасын орындаймыз.
Сіздерге негізгі файлды сақтайтын сухбаттық терезесі ұсынылады қатты иілгіш дискіні көрсетіп “Мысалы” атты папкамызға файлдың атын “My Unit” деп сақтаймыз.
Енді сіздерден жобаны сақтайтын сухбаттық терезесі ұсынылады, “Мысалы” атты папкамызда жобамызды “Test” деп сақтаймыз.
Енді мәзір қатарынан Project->Build All Project командасын беріп компиляцияға жібереміз.
Компиляция аяқталғаннан кейін ОК батырмасын щертіп, С++Builder жүйесін File -> Close All командасын беріп жауып тастаймыз.

Ал, енді “Мысалы” атты папкамызға барамыз, ол папкада бірнеше файлдарды көреміз. Ол файлдардың барлығын біз құрған жоқпыз, біз бар болған екі файл сақтадық. Байқайған болсаңыз бұл жерде С++Builder жүйесі жасаған бірнеше файлды көруге болады.

Қосымша файлдар түрлері

Жаңа жоба үшін С++Builder жүйесі кем дегенде алты (GUI-қосымша типті) файл жасайды. Олар:

Жобаның негізгі файлы (project source file ) - Win Main() функциясын сонымен қатар С++Builder жүйесінің кодтарын құрайды. Сіздер бұл файлды мәзір қатарындағы Project->View Source командасы арқылы көре аласыздар.

С++Builder системасында қолданылатын кеңейтпелер.

. СРР - С++ - тің негізгі файлдары. Әдеттегідей әрбір модульғе бір файл және басты жоба үшін бір файл.
. DFM - Пішіннің файлы (from file) . Пішін мен компоненттердің бейнелеуін құрайды. Әрбір пішінге . DFM файлы сәйкес келеді.
. DSK - Пішінде орналасқан барлық компоненттердің өлшемдерін, жайларының сақталуын қадағалайды.
. EXE - бағдарламаның орындаушы файлы.
. H - C ++ - тің жариялаулар (объявления ) класын құрайтын тақырыптық файл. Ол C ++ -тің файлы немесе сіздің өзіңіздің жеке файылыңыз болуы мүмкін.
. OBJ - компилятордың екілік объектілік файлы. Бұл файлдар С++ - тің компиляция барысында жасалады.
. MAK - жобаның ақпараттық файлы. Бұл С++ жүйесіне компиляция жасау үшін пайдаланылатын мәтіндік файлдар тізімі.
. RES - компилятор қорлары жарататын екілік қорлар файлы.
. TDW - Жөңдеушінің (отладчик) символдық кестесі. Бұл файл жөндеу сеанстарының уақытында жөңдеушімен қолданылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.