Кәсіпкерлік - іскерлік белсенділік өнері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 39 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

I-тарау. КӘСІПКЕРЛІК ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ОНЫҢ НЕГІЗГІ ТҮРЛЕРІ ... ... ... .4

1.1 Кәсіпкерлік ұғымы, мәні және экономикалық мазмұны
... ... ... ... ... .4

1.2 Кәсіпкерлік түрлері мен олардың ерекшеліктері
... ... ... ... ... ... ... ... .8

II-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ КӘСІПКЕРЛІКТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ
НЫСАНДАРЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19

2.1 Қазақстандағы кәсіпкерлікті ұйымдастырудың
нысандары ... ... ... ... 19
2.2 Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлікті дамытудың
мемлекеттік

саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
2.3 Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлікті қалыптастыру жүйесі
және оны дамыту
перспективалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .27

III- тарау. КӘСІПКЕРЛІК ІСТІ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУДІҢ ҚАЖЕТТІЛІГІ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ..31

3.1 Кәсіпкерлік істі мемлекеттік
реттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31
3.2 Мемлекеттің кәсіпкерлік ісіне араласу жағдайы,
себептері ... ... ... ... 35

Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..4 0
Қолданылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...42

Кіріспе

Осы курстық жұмыс Кәсіпкерліктің түрлері, ерекшеліктері атты
тақырыпқа арналған. Бұл тақырыптың өзектілігі күмәнсіз. Бұл жұмыс өте
көлемді және жүйелі түрде жазылған. Осы ғылыми жұмыстың жалпы мазмұны өте
көлемді. Бұл тақырыптың таңдау себебім: дамыған елдердегі кәсіпкерліктің
түрлерін, оның нысандары, қызмет ерекшеліктері; Қазақстан жеріндегі
кәсіпкерліктің маңызы мен мәні туралы, менің курстық жұмыстың бастапқы
мақсаты болып еді. Курстық жұмыс 3 бөлімнен тұрады.
Бірінші бөлім Кәсіпкерліктің мәні, мазмұны, бұл бөлімде
кәсіпкерліктің мәні, мазмұны, экономикалық негізі және кәсіпкерліктің
түрлері, тәуекелділіктің мәні деген тақырыптарға тоқталдым.
Екінші бөлім аты Қазақстандағы кәсіпкерлікті ұйымдастырудың
нысандары. Бұл бөлімде кәсіпкерлік ұйымдастыру нысандары, кәсіпкерлік
дамыту саясаты туралы жазылған.
Үшінші бөлім Кәсіпкерлік істі мемлекеттік реттеу. Бұл бөлімде
кәсіпкерлік істі мемлекеттік реттеудің қажеттілігі, мемлекеттік кәсіпкерлік
ісіне араласу жағдайы, себептері, Қазақстанда кәсіпкерлікті басқару туралы
баяндалған.
Кәсіпкерлік – адам қызметінің ерекше саласы және ол еңбектің
басқа түрлерінен оқшауланып тұрады. Бұған кезінде атақты неміс экономисі
Гарвард университетінің профессоры Иозеф Алиоз Шумпетер мән берген. Ол
былай деп айтқан Кәсіпкер болу – басқаның істегенін істемеу. Екінші
жағынан кәсіпкерлер – алдымен кәсіпкерлік жұмысты ұйымдастырушылар. Ол
туралы француз экономисі Жан Батист Сэй былай деген: Кәсіпкер – адамдарды
өндірістік шеңбер ауқымында ұйымдастыратын адам.
Кәсіпкерлік терминін алғаш рет айналымға енгізген ағылшын ғалымы
Ричард Кантильон болды.

I-тарау. КӘСІПКЕРЛІК ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ОНЫҢ НЕГІЗГІ ТҮРЛЕРІ
1.1 Кәсіпкерлік ұғымы, мәні және экономикалық мазмұны

“Кәсіп ету” – қандай да бір жаңа істі бастау, орындауға шешім
қабылдау, қандай да бір маңызды істі орындауға кірісу.
Әкімшілік – бюрократтық үлгінің орнына келген шаруашылықтың нарықтық жүйесі
мемлекет қолындағы реттеуші қызметтерді сақтай отырып, экономикалық жүйенің
кәсіпкерлік түріне негізделген.
Кәсіпкерлік мәнін “іскерлік” сөзі, оның мазмұнын жақсы ашады. Іскерлік
барлық жерде, өмірдің барлық ауқымында – тек қана экономикалық қызметте
ғана емес, шоу-бизнесте, киноиндустрияда, спортта, әскерде де қажет.
Кәсіпкерлік – іскерлік белсенділік өнері.
Кәсіпкерлік – бұл алдымен ойлау процесі. Біз әр қайсымыз жеке ойлау иесі
болғандықтан, осы іскерлік белсенділіктің нақты ауқымындағы әрбір
кәсіпкердің табыстары да әртүрлі.
Табыс деңгейі ойлау деңгейін көрсетеді, бірақ бұнын өзі жеткіліксіз
көбіне жолы болғыштық та үлкен роль атқарады. Бірақ “жолы болғыштық” ойлай
алатындарға, үйренгендерге ғана көмек көрсетеді.
Оқытудың негізгі міндеті - әрбір адамға көмек көрсетуге тырысу.
Кәсіпкерліктегі ойлау, нақты іскерлікті жобалау – кәсіпкердің кез-келген
жоспарлаған іскерлік операциялары немесе белсенділігінің бастапқы нүктесі
түрінде көрінеді.
Философиялық көзқарас тұрғысынан кәсіпкерлік – жанның ерекше қалауы,
іскерлік романтика түрі, адамның өзіне тән мүмкіндігін жүзеге асыру құралы
ретінде сипатталуы мүмкін.
Кәсіби мағынада кәсіпкерлік өзінің бизнесін ұйымдастыра алуы және оған
байланысты функцияларды жеткілікті, табысты жүзеге асыра алуы ретінде
қарастырылады.
Кәсіпкер үнемі болашақ туралы ойлайды, сондықтан бұл жерде ұлы ағылшын
жазушысы Джон Голсуорсидің (1867 - 1933) мына сөзі орынды: “Егер сіз
болашақ туралы ойламасаңыз, ол сізде болмайды”.
Кәсіпкерлік іскерлік белсендікке ыңғайы бар, өз көрсетшін салатын жаңа
сфераларды іздестіретін адам қызметі.
Бірақ кез-келген бизнесменді кәсіпкер деп атауға болмайды. Кәсіпкер деп
мысалы жыл сайын бір тауарды өндіретін және бір ғана қызметті көрсететін
кәсіпорын иесін санауға болмайды. Ол кәсіпкерлік емес репродуктивті
функцияларды орындайды.
Күнделікте өмірде кәсіпкерлерге бизнеспен айналысатындардың барлығын
жатқызады, бірақ бұл сөз мағынасы, тек нарықтағы мінез-құлығы ізденуші
сипатымен ерекшеленетін іскер адамдарға арналған. Кәсіпкер жаңа нарықты
игерумен, жаңа тауарларды қызметтерді өндіруге күшімен т.б. өзі жеке
айналысуы міндетті емес. Ең бастысы - ұйымдастыру, іскерлік, ұжымда,
шығармашылық атмосфера жасау, сондықтан кәсіпкерлікті шаруашылыќ мінез-
құлық ретінде түсіну керек. Оған тән сипаттама:
• Ең жоғары пайдаға ұмтылу;
• Тәуекелге баруға дайын;
Жаңаға ұмтылу ұйымдастыру – шаруашылық жаңашылдық. Кәсіпкерлік - меншік
иесінің өзіндік және қарыз қүралдарын пайдалана отырып табыс табуға
бағытталған тәуекелді инициативалы қызметі.
Шет елде де, біздің елде де кәсіпкерліктің жалпы қабылданган экономикалық
теориясы әлі де жасалынбаған. Кәсіпкерлік функциясының даму теориясы "үшке
бөлінеді".
Біріншісі- 18 ғасырда пайда болған, бүл кәсіпкердің тәуекелдікке баруына
аса мән берумен байланысты.
Екіншісі- ғылыми негізінде кәсіпкерліктің негізгі ерекше қасиеті ретінде
инновацияны қолданумен байланысты.
Үшіншісі- кәсіпкердің жекеленген ерекше сапалық қасиеттеріне (қоғамдық
және экономикалық жағдайлардың өзгерісін сезу, шешім қабылдаудағы және
таңдаудағы еріктілігі, басқа да басқарушылық қабілеттері) және бір қалыпты
экономикалық жүйені реттеуші кәсіпорындағы рөліне ерекше көңіл бөледі.
Қазіргі уақытта теориялық зерттеулер тәуелсіз негізде, ерікті қызмет
жүргізу әдісі ретіндегі кәсіпкерлікке ғана емес, соньщен қатар фирма ішілік
кәсіпкерлікке немесе интрапренерствоға көңіл бөлуде. "Интрапренер" термині
кейінірек "интеркапитал" терминін енгізген американдық зерттеуші ең алғаш
қолданған.
Интрапренерствоның пайда болуы көптеген ірі өндірістік қүрылымдардың
өндірісті үйымдастыру кәсіпкерлігіне көшумен байланысты. Кәсіпкерлік
міндетті творчестволық еріктің болуын жорамалдаса, онда өндірістік
қүрылымның толық мәнді болімшесі интеркапиталдың, яғни фирма ішілік
кәсіпкерлік негізінде жатқан идеяларды іске асыруға қажетті капиталдың
болуын білдіреді.
Кәсіпкерлік экономикалық көрініс ретінде нарықтың экономикалық
( сұраныс пен ұсыныс , бәсекелестік ,құн , тб) экономикалық заңдар
мен тауарлы өндірістің айналымның барлау құралдары ретінде кәсіпкердің
басқа шаруашылық субъектілері мен қатыстардың тауарлы мінездемесі .
Кәсіпкерлік- инновациялы кәсіпкерлік идеяға, жауапкершілікке, ерікті
инициативаға негізделген экономикалық белсенділіктің ерекше түрі.
экономикалық белсенділік индивидтің қоғамдық өндіріске қатысу түрін және
өзі мен жанүясының өмірін қамтамасыз етуге қаражат алу тәсілін білдіреді.
Индивидтің бүндай қоғамдық өндіріске қатысуы қоғамдық функционалдық міндет
немесе оның комбинациясы болып табылады. Бүл кезде ол өзіне үнемі табыс
әкелетін кез келген объектінің, мүмкіндіктің иесі болса, өзінің еңбегін
сатушы жалдамалы жүмысшы болса, индивидуалды өндіруші, мемлекеттік немесе
жергілікті қызметкер болып табылса.
Кәсіпкерлік белсенділіктің негізгі субъектісі кәсіпкер болып табылады.
Бірақ кәсіпкер негізгі контрагент ретінде түтынушымен, сонымен қатар түрлі
жағдайларда көмекші немесе қарсылас ретінде болатын мемлекетпен байланыста
болуы керек. Тұтынушы да мемлекет те жалдамалы жұмысшы мен бизнестегі
серігі сияқты кәсіпкерлік белсенділіктің субъектілері категориясына жатады.
Алдыменен батыс елдерінің кәсіпкерліктің маңызын анықтау жолдары
туралы айтайық. Мысалы, американ ғалымдарының түсінігінше кәсіпкерлікол-
батыл, қиын да мәнді жобаларды іске асыру қызхметінің түрі Кәсіпкерлік-
азаматтардың өз тәуекелділіктерімен және өз жауапкершілігімен атқаратын
тәуекелді істері. Кәсіпкерлік- жаңа бір нәрсе ойлап табу және қолда барды
жақсартуға үмтылысымен дәріптеледі. Ол " динализм", "инициатива",
"батылдық" сияқты түсініктермен өте тығыз байланысты қоғамда көптеген
қызықты идеяларды шындыққа айналдыратын Іюгенциалға жол ашады.
Батыс елдерінде осы заманғы кәсіпкерлік ерекше, новаторлық,
антибюрократиялық шаруашылық ету стилі ретінде сипатталады, өйткені ол
әрқашан жаңа мүмкіндіктердііздестіру, инновацияларға үйрену, қызықтыра және
алға қойған мақсаттарды шешуде түрлі ресурс көздерін пайдалана білу
негізінде жасалады. Біздіңше мұндай шешім біздің еліміздегі кәсіпкерліктің
дамуында маңызды орын алады. Бірақ, кәсіпкер өз ісін ашып, оны дамытуда
ресурс көздерін іздестіруі заңды түрде болуын айта кеткен жөн.
Американ ғалымы Р.С. Ронстадтың пайымдауынша, кәсіпкерлік- ол байлықты
өсірудің дамымалы үрдісі. Байлық өз қаражатымен, мүлкімен, карьерасымен
тәуекелдікке баратын, өз ісін ашуда уақыт аямайтын, тұтынушыларға жаңа
қызмет пен тауар үсынатын адамдармен жасалады. Бұл тауар немесе қызмет
міндетті түрде жаңа, бастысы кәсіпкер керегінше күш-жігер, қаражат жұмсап,
ол тауарға жаңа сапа беріп оның қүндылығын көтеруі керек . Өз кезектерінде
американ ғалымдары Р.Хизрич пен М.Питерс кәсіпкерліктің бар типін қамтитын
ең кең анықтама береді: Кәсіпкерлік- ол бағалы қасиеті бар жаңа бір нәрсені
жасау процесі: ол өзіне қаржылық, моралдік және әлеуметтік жауапкершілікті
алып, күш пен уақыт сиымды
процесс, көздеген мақсат орындалған жағдайда өзіндік қанағаттандырушылық
пен ақшалай табыс әкелетін процесс.

1.2 Кәсіпкерлік түрлері мен олардың ерекшеліктері

Қызметтiң мәнiне байланысты Кәсіпкерлік өндiрiстiк, саудалық, қаржылық,
делдалдық, және сақтандырулық болып бөлiнедi. Ендi олардың әрқайсысының
мазмұнын қарастырайық:
Өндiрiстiк Кәсіпкерлік . Өндiрiстiк Кәсіпкерлік ке негiзiн материалдық,
рухани және интеллектуалдық өндiрiс құрайтын iскерлiк қызметтiң түрi
жатады. Бұл -iскерлiктiң қоғамдық түрғыдан алғана ең қажеттi, өте
салмақты, күрделi, сондықтан да бiршама ауыр түрi. Егер өндiрiстiк
Кәсіпкерлік болмаса, мысалы, коммерциялық Кәсіпкерлік тiң материалдық
негiзi болмас едi.
Өндiрiстiк Кәсіпкерлік бұл негiзiнен алғанда, өнеркәсiптiк және ауыл
шаруашылық өнiмдерiн шығару. Өндiрiстiк Кәсіпкерлік бұл тұтынушыларға
өткiзiлетiн өнiм, тауар, жұмыс, ақпарат, рухани (интелектуалдық)
игiлiктердi өндiру процесiн ұйымдастыру және iске асырумен айналысатын
iскер. Кейбiр iскерлер өнiм өндiрумен және дайындаумен өздерi айналысады,
бiрақ бұл бiрдi—екiлi жағдай ғана. Көпшiлiк жағдайда жағдайда өндiрiстiк
iскерлер өз Кәсіпкерлік iне отбасы мүшелерiн, туған-туыстарын (мысалы,
шаруа қожалықтарында) тартады.

М Др Рс Т

Дм Дт

До ОС

1-схема

Шартты белгiлер:
М- өндiрiстiң айналым қоры; РС- жалдамалы жұмысшылар;
Дм- айналым қорды сатып алуға Др- жалдамалы жұмысшылар-
арналған ақша; дың еңбек ақысы;
ОС- өндiрiстiң негiзгi қоры; Т- тауар, сатылуға тиiстi өн-
До- негiзгi қорды алуға немесе дiрiс өнiмi;
жалға алуға арналған ақша; Дт- тауарды сатудан түскен ақша

Өндiрiстiк Кәсіпкерлік тi жүзеге асыру үшiн өндiрiстiң бiрқатар факторларын
сатып алуы керек. Бiрiншiден, материалдар, энергия, жартылай фабрикаттар
және басқа өндiрiстiң дайын өнiмдерi, яғни қосымша қор (схемада-М) керек.
Бұл үшiн Кәсіпкерлік мен ақша (Дм) төлеуi тиiс. Екiншiден, өндiрiс негiзгi
қорсыз (ОС) –жерсiз, техникасыз өндiрiстiк ғимаратсыз, құрал жабдықсыз және
тағы басқаларсыз өмiр сүре алмайды. Егер iскерде бұлардың барлығы жоқ
болса, онда сатып алуға немесе жалға алуға тура келедi. Бұл үшiн де ақша
(До) керек. Өз меншiгiндегi негiзгi қор ұзақ уақыт бойы қызмет етедi,
сондықтан Кәсіпкерлік меннiң шығыны белгiлi –бiр өндiрiлген өнiмнiң
көлемiне аммортизациялық аударым көлемiмен анықталады. Үшiншiден
Кәсіпкерлік мен өндiрiстi жүргiзу үшiн жұмысшылар жалдауы (РС) қажет,
олардың еңбек ақысы (ДР) да төленуi тиiс. Осы шығындардың үстiне iскер өз
еңбегiнiң де ақысын енгiзуi қажет. Өйткенi, iскерлiк қызметке кететiн кез-
келген шығын өнiмнiң өзiндiк құнына кiредi .
Онан әрi ақпарат алуға, алынған материалдар мен дайын өнiмдердi сақтауға
және тасмалдауға, негiзгi қорды жөндеуге, пайдалануға және басқаларына
шығын шығару керек болады. Өндiрiстiк iскерлiк дайын өнiм (Т) алып, оны
өткiзгеннен кейiн нәтижесiнде Кәсіпкерлік меннiң ақшалай қаржы (Дт) табуы
мен аяқталады. Барлық өндiрiстiк iскерлiктiң мәнi өндiрiс өзiн –өзi ақтап,
Кәсіпкерлік менге белгiлi –бiр пайда әкелуiнде жатыр. басқаша айтқанда, бұл
жағдайда Дт- Дм, До,Др, қосымша шығындар мен салықтан көп болып, iскердiң
табысының (Пп) көлемiндей болуы керек, басқа жағдайда iскерлiк өзiнiң мәнiн
жояды.
Қол өнер және жеке өндiрiстiк iскерлiк кәiспорынды тиiстi сандық түрғыдан
тiркеусiз де ашуға болады. Алайда, орта және iрi өндiрiстiк Кәсіпкерлік те
iстiң бұл формалды жағын айналып өту мүмкiн емес.
Өндiрiсiтiк Кәсіпкерлік - қолға түсе бермейтiн және қымбат өндiрiс факторын
қажет ететiн өте күрделi және ауыр iс. Әлбетте, осындай себептер қазiргi
жағдайда Қазақстанда өндiрiсiтiк iскерлiк өсуiне қол байлау болып отыр.
Бұған қоса жаңадан пайда болған Кәсіпкерлік мендердiң төмен бiлiктiлiгi,
өндiрiстiк қызметтiң әлi де беделге ие болмауы, жеңiл пайда табу
көздерiнiң баршылығы. Кәсіпкерлік тiң бұл түрiне iскерлердi көбiрек тартуға
кедергi келтiруде. Сонымен қатар, өндiрiстiк iскерлiк кез-келген мемлекет
экономикасының және жалпы Кәсіпкерлік тiң негiзi болып табылады. Сондықтан
да егре сол сәтндегi арзан табысты ойламай, болашағы мол түрақты
Кәсіпкерлік ке ұмтылатын болсақ, онда дәл өндiрiстiк iскерлiктi дамыту өте
қажет.
Коммерциялық Кәсіпкерлік . Коммерциялық немесе саудалық Кәсіпкерлік - бұл
тауарларды сату мен сатып алуға байланысты iскерлiк. Коммерция өзiнiң
бастапқы мағынасында сауда ұғымын бiлдiредi, ал коммерцант- сауда, тауар
айырбастау, тауар ақша операцияларымен айналысатын саудалық iскер,
Кәсіпкерлік мен. Коммерциялық Кәсіпкерлік өндiрiстiк Кәсіпкерлік пен
тiкелей байланысты. Өйткенi,өндiрiлген тауарды ақшаға өткiзу немесе басқа
тауарларға айырбастау керек. Дәл осы саудалық iскерлiк тауарға деген
сұранымды анықтап, қандай да бiр болсын өнiмнiң түрiн өндiрудi көбейтуге
немесе керiсiнше шектеуге әсер етедi. Коммерциялық iскерлiктiң принциптi
сызбасы қажеттi факторлардың аз болуына байланысты өндiрiстiк бинеске
ақарағанда әлде қайда қарапайым. Жалпы алғанда, ол төмендегiдей көрiнедi
(схема-2).
Коммерциялық бизнестiң принциптi схемасы

Т
Т
Дф Дт

2- схема

Шартты белгiлер:
Т- тауар;
Дф- тауар иесiне берiлген ақша;
Дт- коммерциялық iскерден (коммерсанттан) сатып алынған
тауар үшiн берiлетiн ақша.

Сауда операциясының негiзгi формуласы: сату кезiнде (тауар-ақша( және сатып
алу кезiнде- (ақша-тауар(. Коммерциялық Кәсіпкерлік те сату –сатып алу
операциясынан басқа (тауар-тауар( (тауар үшiн-басқа тауар немесе қызмет)
формласы бойынша тауар айырбастау, бартер жүзеге асырылады.
Коммерциялық iскерлiктiң өзегi тауар бағасының айырмасы болып табылады.
Мысалы, өнiмнiң кейбiр түрлерiн өндiретiн жерлерде сол өнiмнiң бағасы басқа
ауданарға қарағанда әлде қайда арзанырақ болады, мiне, коммерсанттар осы
жағдайды пайдаланады. Келесi жағдайда (яғни, тауарды сатып алу-сату iрi
партиямен жүзеге асырылады) және бөлшек сауда арасындағы айырмашылықты
айтуға болады. мұндай жағдайды белгiлi –бiр тауардың бағасы бөлшек сауаға
қарағанда көтерме саудада әлде қайда төмен. Бағаның бұл айырмашылығында
тауарды арзанырақ бағаға сатып алып зжәне одан әлде қайда жоғарырақ бағамен
сататын коммерсант (саудалық Кәсіпкерлік мен) әлбетте пайдалана бiледi.
Былай қарағанда қарапайым көрiнетiн коммерциялық Кәсіпкерлік ((арзан
сатып алдым- қымбат сатамын() шын мәнiсiнде iлде қайа күрделi.
Сұранысқа ие тауарды тауып, оны сатып алу, оны сақтау, тасмалдау, сауда
кәсiпорнына жеткiзу, сату алдынағы дайындық, сатып алушыларға қызметкөрсету-
мiне, коммерсанттың күш-жiгерi мен шығынының толық емес тiзiмi осындай.
Мұның үстiне егер сол Кәсіпкерлік меннiң өзiнiң және жалдаған
жұмысшыларының еңбек ақысына кететiн, сауда орындарын және басқа құрал
–жабдықтарды алу немесе жалға алуға, оларды күтiп баптауға, сатып
алушыларға саудадан кейiн көрсетiлетiн қызметке (тауарды үйiне жеткiзу,
орнату, кепiлдiк беру), сауда операцияларының құжаттық дайындалуына
кететiн шығындарды, сондай -ақ салықты қоссаңыз, онда коммерсанттың қызметi
iс-жүзiнде сауда Кәсіпкерлік iнiң принциптi схемасына қарағанда әлде қайда
күрделi болып шыға келедi.
Жалпы, коммерцияда өндiрiстiк iскерлiктегiдей де Кәсіпкерлік тiң көп
факторлары жұмсалады.
Қаржылық iскерлiк. Саудалық Кәсіпкерлік ке әлде қайда жақын түрған
қаржылық iскерлiк болып табылады. Өйткенi, оның негiзiнде сатып алу-сату
жатады. Бiрақ, мұнда ақша, валюта, бағалы қағаздар сиқты ерекше тауарлар
айналымға түседi .
Өндiрiстiк, коммерциялық және iскерлiк қызметтiң басқа түрлерiн жүзеге
асыру ақшалық (қаржылық) көзердi керек етедi. Шикiзат пен материаларды
сатып алу, ғимараттарды жалға алу, жалдамалы жұмысшылардың еңбек ақысын
төлеу және басқа iскерлiк жұмыстар ақша көздерiн түрақты жұмсауды қажет
етедi. Әрине, әлде бiр Кәсіпкерлік мен өз iсiн жүргiзу үшiн жеткiлiктi
мөлшерде ақша көздерiн иеленген деп ойлаймыз.
Алайда, тәжiрибе көрсетiп отырғандай, белгiлi –бiр Кәсіпкерлік -операцияның
басталуынан оның аяқталуына дейiн жеткiлiктi дәрежеде ұзақ уақыт кетедi,
сондықотан да операция аяқталғаннан кейiн ақшаны алғанға дейiн Кәсіпкерлік
менге қолда бар қаржы ресурстары жетiспеуi мүмкiн, осыған қарай ол заемдық
көздердi iздестiрудi бастайды. Дәл осындай жағдай, iскер өз қолында
отандық валютадағы жеткiлiктi мөлшерден қаржы көздерiн ұстап отырса да,
шетелдiк шикiзат пен материалдарға есеп айырысу үшiн шетелдiк валютаны
сатып алғанда да ұшырасады. Одан әрi Кәсіпкерлік мен белгiлi –бiр табыс
табу үшiн өзiнiң қолындағы бос жатқан ақшаны пайыз алу аясында банкiге
салады немесе акция, басқа да бағалы қағаздарды сатып алады. Мiне,
осындай, сондай-ақ көптеген басқа жағдайларда ақша көздерiнiң рыногы пайда
болады. Онда ақша, заем сату және сатып алу, валюта айырбастау жүргiзiледi.
Осындай рынокте өз Кәсіпкерлік iн жүргiзетiн және қарыжылық Кәсіпкерлік
операциясын жүргiзу есебiнен пайда табатын қаржылық iскер жұмыс iстейдi.
Қаржылық iскерлiктiң негiзгi мазмұны мен принцитi схемасы мынадай:

Кәсіпкерлік мен (схема-4) ақша көздерiн (ақша, шетелдiк валюта, бағалы
қағаздар) оның иесiнен ақшалай соммаға (Дф) сатып алады. Содан соң сатып
алынған ақша көздерi сатып алушыларға Дф-дан асып түсетiн Дт-ға сатылады.
Дт мен Дф –ның арасындағы айырмашылық қаржылық Кәсіпкерлік меннiң тапқан
пайдасы болып есептелiнедi.
Қаржылық Кәсіпкерлік тiң принциптi схемасы

Дс
Дс
Дф Дт

3- схема
Шартты белгiлер:
Дс-ақша көздерi;
Дф- ақша көздерiн сатып алғаны үшiн Кәсіпкерлік меннiң төлеген ақысы;
Дт- Кәсіпкерлік мен-қаржыгерден ақша көздерiн алғаны үшiн сатып
алушының төлеген ақысы;

Кәсіпкерлік мен несиелiк iскерлiктi жүзеге асыру барысында салымның
кейiннен қайтарылуын қамтамасыз ете отырып, депозиттiк пайыз түрiнде салым
салушыларға белгiлi-бiр сыйлық төлеу үшiн өзiнiң ақшалай салымын (Дс)
пайдаланады. Бұдан соң ақшалар несие түрiнде депозиттен жоғары несиелiк
пайыз үшiн берiледi.
Несиелiк (Дт) және депозитивтiк (Дф) несиенiң арасындағы айырмашылық
қаржылық iскер –несие берушiнiң тапқан пайдасы болып табылады.
Әрине, бұл жерде қаржылық iскерлiктiң барынша жалпы ортақ сызбасы
көрсетiлiп отыр. Шындығында мұның барылығы өте күрделi. Қаржы көздерiн
операциялай бiлу- қаржылық шаруашылық және заң жүйесi бойынша арнаулы
бiлiмдi қажет ететiн өте жауапты және iлкiлiмдiлiктi iс.
Қаржылық iскерлiк Қазақстанда қалыптасу және бастапқы даму кезеңiн бастан
кешiруде. Тiптi қазiрдiң өзiнде коммерциялық банктер өз жұмыстарын дұрыс
ұйымдастыра алмағандықтан жабылып қалуда. Алайда, соған қарамастан,
мемлекет иелiгiнен алу және жекешелендiру, кәсiпорындарды акционерлендiру,
жеке Кәсіпкерлік тiң пайда болуы мен дамуы және осы жанғаруларға
байланысты акцияларды, басқа бағалы қағаздарды (мысалы, купондар) сатып
алу-сату операцияларының кең етек жаюы, несиелiк қарым –қатынастар мен
валюталық операциялардың кеңiнен жүргiзiлуi қаржылық Кәсіпкерлік тi дамыту
үшiн нақты негiз бола алады.
Делдалдық Кәсіпкерлік . Жоғарыда қарастырылған Кәсіпкерлік тiң өндiрiстiк,
коммерциялық (саудалық) және қаржылық түрлерi iскерлiктiң тағы бiр түрi
делдалдық Кәсіпкерлік тi дүниеге әкеледi. Бұл Кәсіпкерлік өндiрiстiк,
сауда-коммерциялық, қаржы-несиелiк сияқты әр түрлi салаларда жүзеге
асырылады. Оның негiзгi ерекшелiгi –мұнда Кәсіпкерлік тiң материалдық-
заттай элементi болмайды.
Делдал өзi өнiм өндiрмейдi, тауар, валюта немесе бағалы қағаздармен сауда
жасамайды, несие берумен айналыспайды. Оның ролi мен мiндетi- осы
операциялардың жүргiзiлуiне және бiтiм жасауға мұрындық болу. Бұл жерде
Кәсіпкерлік тiң дәнiн себушi-елдал әкелетiн ақпарат.
Сатып алушы, тұтынушының жағында, екiншi жағынан өндiрушi тауар сатушының
жағында түратын делдал оларды iскерлiк бiтiмнiң аясына әкелiп қосады.
Сондықтан да делдалдық Кәсіпкерлік тiң принциптi схемасы байланыстардың
саны және мәнi жағынан аса күрделi емес (схема-4).

Делдалдық Кәсіпкерлік тiң принциптi схемасы
И

Дф Дф

Дт Дт

4- схема
Шартты белгiлер:
И - ақпарат;
Дф- ақпарат үшiн ақы;
Дт – делдалдық үшiн ақы.

Делдал-Кәсіпкерлік меннiң мақсаты – тауар мен қызмет көрсетудiң мөлшерi
және оларды сатудың шарты (бағасы жеткiзулi және тағы басқа), сондай-ақ
оларға деген сұраныстың деңгейi туралы ақпарат алу. Сондықтан да ақпарат
делдалдық Кәсіпкерлік тiң басты факторы болып табылады. Өндiрушiден
немесе тауар және қызмет көрсетушiден ақпарат алу, ақы төлеу (Дф) арқылы
жүргiзiледi.
Алайда, көбiнесе ақпаратүшiн ақы 0-ге тең болады (Дф(0), өйткенi
өндiрушi немесе сатушы өз тауары мен қызметiн өткiзуге мүдделi,
сондықтан да ол ақпаратты тегiн беруi мүмкiн.
Сатушының немесе өндiрушiнiң ақпаратын (И) алған делдал тауар немесе
қызметтi сату үшiн сатып алушыны iздейдi. Сонымен бiр мезгiлде ол сатып
алушы үшiн тиiмдi сатып алу шарттары мен аталмыш тауарға сұраным туралы
сатып алушылардың ақпаратын алуға ұмтылады. Мұндай ақпарат бергенi үшiн
сатып алушы делдалдан ақша (Дф) сұрауы мүмкiн оның (Дф) маңызы да 0-ге
теңелуi мүмкiн. Өйткенi, егер сатып алушы белгiлi бiр тауарды сатып алуға
мүдделi болса, онда ол бұл ақпаратты делдалға тегiн бере алады.
Делдал сатып алушының ақпаратын алғаннан кейiн сатып алушының ниетi және
сатып алудың шарты туралы сатушыға хабарлайды. Мiне, осылай iскерлiк бiтiм-
сауда – саттық жүргiзу үшiн екi жақ та (сатушы және сатып алушы)
жеткiлiктi дәрежеде мәлiмет алады.
Егер сауда - саттық жасалса, онда делдал сатушыдан да, сатып алушыдан
да ақы (Дт) алуға құқығы бар. Осындай ақыны немесе бұдан шамалы аздау ақыны
делдал сауда –саттық болмай қалған жағдайдың өзiнде де, екi жаққа берген
ақпараты үшiн сатушыдан да, сатып алушыдан да талап етуiне болады. Әрине,
сатушы мен сатып алушы да ақпарат үшiн алынған ақы (Дт) делдалдың өзi
сатушыға ақпарат үшiн берген ақы мен сонымен бiрге сатып алушыға ақпарат
үшiн берген ақыдан (Дф) көбiрек болуы керек. Мiне, осы айырмашылық
делдалдың iскерлiк табысын құрайды.
Бұдан басқа, егер сауда-саттық сатып алу- сату немесе жалға алу сияқты
жағдайдазаңды түрғыдан құжаттандырылуы қажет болса, онда делдал осы
жұмыстармен айналысады. Сондықтан да ол осы қызметтерге жұмсалған ақысын
сатып алушыдан немесе сатушыдан, мүмкiн жағдайда келiсiм бойынша екеуiнен
де қайтарып алуға құқығы бар.
Бiр қарағанда, делдалдық iскерлiк Кәсіпкерлік те басы артық буын сияқты
көрiнедi. Дей түрғаны мен, тауарлардың молшылығы және кең ассортимент
жағадйында Кәсіпкерлік базарында делдалдық ерекше рөл атқарады. Олар
тауарларды сатып алу-сату процестерiн жеңiлдетумен қатар жалпы
экономикалық айналым процесiн жеделдете түседi .
Кәсіпкерлік мен –делдалдар (оларды әдетте брокер, маклер, сауда
агентi, коммивояжер деп те атайды) өз қызметтерiн тек қана материалдық
игiлiктердiң айналым саласында ғана емес, әлеуметтiк салада да жүзеге
асырады. Басқаша айтқанда, олар тек қана сатушы мен сатып алушыны
табыстырмайды, сонымен бiрге бозбала мен бойжеткендердiң, жалға
жұмысшылар iздеушiлер мен қызметкерлердiң арасында дәнекерлiк жұмыстар
жүргiзедi.
Кәсіпкерлік мен- делдалдың қызметi қосымша мәндегi жұмыс болып
табылады. Өйткенi, ол бағалы игiлiктермен, яғни тауармен, ақшамен,
валютамен емес, тек қана адамдармен жұмыс iстейдi. Бiрақ, бұл делдалдың
тауып жейтiн наны оңай келедi деген сөз емес. Себебi делдалдықпен өте
жоғары дәрежеде коммуникабельдi (тез тiл табыса бiлетiн, ешкiмдi де
жатырқамайтын адам) болуы шарт. Ол белглi бiр ақпаратты дер кезiнде алу
үшiн психолог да бола бiлу керек. Мiне, осы жағайда ғана ол өзiнiң
пайдасын таба алады. Әтпесе, iскерлiк те басты рөлдерде ойнайтын адамдар
өндiрушiлер, сатушылар, сатып алушылар және тұтынушылар екенiн ол жақсы
бiледi .
Егер делдалдықты қызмет көрсетудiң белгiлi бiр түрi ретiнде қарастырсақ,
онда бұл түрғыдан алғанда делдалдықты қызмет көрсету жөнiндегi Кәсіпкерлік
мендердiң тобына жатқызуға болады.
Сақтандыру Кәсіпкерлік iс. Cақтандыру экономикалық қарным-қатынастың бiр
түрi ретiнде бiздiң тарихымыздың кеңестiк кезеңiнде орын алды және оны
еңбек табысын табуға мүмкiндiгi жоқ немесе көмекке зәру адамдарға
жәрдем көрсету (зейнетақы, жәрдемақы және басқала) мақсатында белгiлi бiр
қаржы қорын құру үшiн кәсiпорындар мен азаматтардың тапқан табысының
белгiлi бiр бөлiгiн ерiксiз тәртiппен алу арқылы мемлекет жүзеге асырып
отырады.
Сақтандыру Кәсіпкерлік – сақтандырудың ең ерiктi формасы. Оған
мүлiктi сақтандыру, өз өмiрi мен денсаулығын қамсыздандыру, тәуекелдiлiк
пен жауапкершiлiктi сақтандыру жатады. Нарықтық қатынастарға көшу
жағдайында қызмет көрсетудiң ерекше түрi – сақтандыру арқылы қорғауды сату
және сатып алуды жүзеге асыратын сақтандыру нарығы пайда болады. мiне, осы
рынок сақтандыру Кәсіпкерлік менiнiң қызмет орны болып табылады.
Кәсіпкерлік тiң бұл түрiнiң принциптi схемасы қарапайым (5-схема).

Сақтандыру Кәсіпкерлік iнiң принциптi схемасы
Дт
У
Дк
5- схема

Шартты белгiлер:
Дт – сақтандыру қызметiне берiлетiн ақы;
У - сақтандыру қызметтерi;
Дк – сақтандырушы шеккен зиянға берiлетiн ақшалай өтемақы.

Сақтандыру қызметiн сатушы ретiнде жұмыс iстейтiн Кәсіпкерлік мен жеке өзi
немесе сақтандыру агентi – делал арқылы мүмкiн деген сатып алушы
сақтандырушыға осындай қызметтi пайдалануды ұсынады. Бұл қызмет (У)
ерекшелiгi бар iскерлiк тауар ретiнде ақы төлеу түрiнде (Дт) сатылады.
Бұл үшiн сақтандырушы сақтандыру қызметiн сатып алушыға оның өзi немесе
оның мұрагерлерi сақтанушы өнiмiн, денсаулығын, мүмкiн жоғалтқанда, сауда-
саттық болмай, несие қайтарылмаған жағайда сақтандырушыдан өтемақы (Дк)
алуға құқық беретiн сақтандыру куәлiгiн бередi. Кәсіпкерлік тiң буырқанған
аумалы –төкпелi әлемiнде кепiлдiктiң мұндай түрi Кәсіпкерлік менге немесе
қарапайым азаматтарға өзiн сенiмдi сезiну үшiн қажет.
Кәсіпкерлік тiң басқа түрлерiне қарағанда, сақтандыру Кәсіпкерлік iнде
сақтаныру жарнасы (Дт) өтемақы сомасынан (Дк) аспайды, тiптi сақтандыру
сомасының салыстырмалы түрде азғантай процентiн құрайды. Себебi,
сақтандыру Кәсіпкерлік iнiң барлық есебi бақытсыз жағдайлардың, өрттiң,
су тасқынының, зiлзаланың, апаттың, ұрықтың, қарыз және несиенiң
қайтарылмау ықтималдылығының салыстырмалы түрде аз болуына негiзделуiне
жатыр. Сақтандырушылардың көпшiлiгi сондықтан да шеккен зияны үшiн өтемақы
алмайды, олар үшiн өтемақы 0-ге тең (Дк(0) болады. Осындай сақтанушылар
сақтандырушыларға төлеген сома (Дт) қайтарылмайды. Сақтандырушы
Кәсіпкерлік меннiң iскерлiк табысы Дт-Дк түрiнде болады, яғни олар жалпы
түскен сақтандыру жарнасының сомасы мен сақтандыру куәлiгiнде айтылған
жағдайда зиян шеккен.

II-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ КӘСІПКЕРЛІКТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ
НЫСАНДАРЫ

2.1 Қазақстандағы кәсіпкерлікті ұйымдастырудың нысандары

Кәсіпкерлік қатысушы – меншік иелерінің санына байланысты келесі
нысандарға бөлінеді: жеке және ұжымдық.
Кәсіпкеріліктің бұл нысандары, өз кезегіндегі Қазақстан Республикасының
Азаматтық кодексі реттейтін кәсіпорынның белгілі ұйымдасытыру құқықтық
нысандары шегінде жүзеге асады.
Кәсіпкерлік қызметті ұйымдасытыру нысаны кәсіпорынның әріптестері
арасындағы қатынас және мемлекеттік ұйымдарымен және басқа кәсіпорындармен
қатынас туралы белгілі нормалар жүйесі.
Кәсіпкерліктің ұйымдастыру-құқықтың нысандарын дұрыс таңдау көптеген
факторларға байланысты:
➢ Жеке капиталдың болуы немесе оны тарту мүмкіндіктері;
➢ Кәсіпкерлік қызметтің сипаты және масштабы;
➢ Кәсіпкерлік жобаны іске асыру мерзімі;
➢ Кәсіпкердің жеке тәжірибесі және ұйымдастыру қабілеттері;
Нарық жағдайы және басталатын бизнестің көптеген негізгі ерекшеліктері,
сонымен қатар осы және басқа кәсіпорын нысандарының қасиеттері.
Ұйымдастыру-құқықтық нысанды таңдау кәсіпкерлік жобаны жүзеге асыру
мүмкіндігін қамтамасыз етуі қажет. Оны толығырақ қарастырайық. Заңды
тұлғаны құрусыз кәсіпорындар түріндегі жеке нысандар бастамалық жеке
кәсіпкерлікке жатады. Жеке кәсіпкерлікте меншік бір жеке тұлғаға жатады.
Әдетте жобаны жүзеге асыру жеткілікті ресурстары бар индивидум және шешім
қабылдау процесін жеке өзі бақылауға бейім, толық материалдық және заңдық
жауапкершілік алуға дайын, фирманың дара иесі болып, жеке кәсіпкерлік
нысанын қалайды.
Кәсіпкерліктің осы нысанының артықшылықтары бар, олар тәуелді болмау,
ұтқырылық, материалдық қызығушылық және т.б.
Жеке кәсіпкерлік өндірістік секторда шамалы орын алады, көптеген
жағадайларда қол еңбегі мен өндірістің әмбебап өнімділігі аз құралдарын
қолданады, ҒТП жетістіктерін жеткіліксіз деңгейде пайдаланады. Жеке
кәсіпкерлікте капиталды тарту иесінің өзінің жеке қаржысын салуына
негізделген?
Жеке кәсіпкер өзінің кәсіпорынының міндеттеріне барлық өзінің жиынтық
мүлігімен, жеке меншігімен жауапкершілік алады. Жеке кәсіпкерлікте пайда
болған тәуекел оның барлық дәулетіне таралады. Кәсіпкерліктің осы түрінен
пайда иесіне тиесілі.
Кәсіпкерлік қызметтің бұл нысаны соңғы жылдары ерекше қарқында дамуда, Өз
кезегінде кәсіпкерлік нысандарын ұйымдастыру-құқықтық және ұйымдастыру-
экономикалық деп бөлуге болады.
Ұйымдастыру-құқықтық нысанына серіктестікті, қоғамдарды, кооперативтерді
жатқызуға болады.
Бірақ үлкен көлемдегі қаржы ресурстарын қалаумен қатар, жеке материалдық
жауапкершілік жоғары және тәуекел өседі, сондықтан үлкен жобаларды жүзеге
асыру үшін негізінде “меншік иелерінің саны” белгісі бар, ұжымдық
кәсіпкерлік нысанын таңдаған жөн.
Ұжымдық кәсіпкерлікте меншік бір уақытта әрбірінің белгілі, үлесі бар және
белгісіз үлесі бар (біріккен меншік) бірнеше субъектілерге жатады. Оларға
серіктестік, акционерлік қоғам, кооператитерді жатқызуға болады.
Серіктестік екі және одан көп әріптестердің қатысуымен құрылады.
Серіктестіктің артықшылығы қосымша капиталды тарту мүмкіндігі және
кәсіпорын ішінде әрбір әріптестің білім және қабілеті негізінде мамандануды
жүзеге асыру болып табылады.
Осы нысанның кемшілігі: әрбір қатысушы өзінің салымының мөлшеріне
байланыссыз тең материалдық жауапкершілік алады; бір әріптестің әрекеті
барлық қалғаны үшін, егер олар осы әрекеттерге келіспесе де міндетті болып
саналады.
Серіктестіктің қатысушылары екі топқа – толық серіктестік (жауапкершілігі
шектелмеген серіктестік) және коммандиттік серіктестер жауапкершілігі
шектелген серіктестікке бөлінеді.
Коммандиттік серіктестікте әріптестердің бір бөлігінде шектелмеген, ал бір
бөлігінде шектелген жауапкершілік болуы мүмкін.
Қоғам екіден кем емес азаматтар немесе заңды тұлғалардың келісімі бойынша
шаруашылық қызметті жүзеге асыру мақсатында, олардың салымдарын (ақшалай
және натуралды түрде) біріктіру жолымен құрылады.
Жауапкершілігі шектелген қоғам (ЖШҚ) қатысушылары оның міндеттері бойынша
жауап бермейді. Олар тек енгізген салымдарының құны шегінде жауапкершілік
алады. Қосымша жауапкершілігі бар қоғам қатысушылары өздерінің барлық
мүліктерімен жауапкершілік алады.
Ең көп таралғаны акционерлік қоғам (АҚ). Олардың ерекшелігі оларға құнды
қағаз – акция шығару жолымен қажет қаржыны тарту құқығы берілген.
Акционерлік қоғам қатысушылары оларға тиісті акциялар құны шегінде оның
қызметінің нәтижелеріне жауапкершілік алады.
Кооперативтер – мүліктік пай жарналары негізінде біріккен өндірістік және
шаруашылық қызмет үшін тұлғалар тобы құрған кәсіпорын.
Кәсіпкерліктің негізгі ұйымдастыру-экономикалық нысандарына: концерндер,
ассоциациялар, консорциумдар, синдикаттар, картелдер, қаржы-өнеркәсіптік
топтарды жатқызуға болады.
Концерн – қатысу жүйесі арқылы кәсіпорынды бақылайтын көп салалық
акционерлік қоғам. Концерн өзіне еншілес әртүрлі компаниялардың,
акцияларының бақылау пакетін алады. Өз кезегінде, еншілес компаниялар басқа
акционерлік компаниялардың, (басқа елдерде орналасқан) акциялардың бақылау
пакеттерін иелену мүмкін.
Ассоциация – экономикалық еркін кәсіпорындардың, ұйымдардың өз еріктерімен
бірігу нысаны.
Ассоциация құрамына белгілі террторияда орналасқан маманданған кәсіпорындар
және ұйымдар кіреді.
Ассоциацияны құрудың негізгі мақсаты – ғылыми-техникалық өндірістік,
экономикалық, әлеуметтік және басқа міндеттерді бірігіп шешу.
Консорциум – ірі қаржы операцияларын бірігіп жүргізу масатында
кәсіпкерлердің бірігуі (мысалы, ірі өнеркәсіп жобасына үлкен инвестицияны
жүзеге асыру).
Кәсіпкерлердің мұндай бірігуі ірі жобаға қаржы салу мүмкіндігін береді,
мұнда ірі салымдар кезінде туатын тәуекел біршама азаяды. Өйткені
жауапкершілік қатысушылардың көпшілігіне бөлінеді.
Ғылыми-техникалық революция жағдайында консорциумдар жаңа салаларда және
әртүрлі салалардың түйіскен жерінде пайда болады, бірлескен ғылыми
зерттеулерді жүргізуді қарастырады.
Синдикат – бір сала кәсіпкерлерінің арасындағы артық бәсекені жою
мақсатымен өнімді өткізуге бірігуі.
Картель – бір сала кәсіпорвндары арасында өнімге баға туралы, өткізу
нарығын, жалпы өндіріс көлеміндегі үлесін бөлу туралы қызметтер және т.б.
келісімді білдіреді.
Кәсіпкерліктің жаңа ұйымдастыру-экономикалық нысандары қаржылық
өнеркәсіптік топтар, ол өнеркәсіптік, банктік, сақтардыру және сауда
капиталының, сонымен қатар кәсіпорынның (интеллекттік) парасаттық әлеуетін
біріктіру.
Консалтингтік қызметтер ауызша бір рет айтылатын кеңес түрінде жүзеге асуы
мүмкін. Көбінесе олар консалтингтік жоба түрінде ұсыналады және оған келесі
негізгі кезеңдер кіреді:
• Мәселені анықтау (диагностика);
• Шешімдерді, жобаны жасау;
• Шешімдерді, жобаны жүзеге асыру.

2.2. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлікті дамытудың
мемлекеттік саясаты.

Шағын кәсіпкерліктің мынадай “әлсіз” жақтары бар:
❖ Ұзақ мерзімді міндеттерді жасаудағы басшының білімсіздігіне
байланысты әлсіз стратегиялық басқару;
❖ Өзін өзі ақпаратпен жеткіліксіз қамтамасыз ету;
❖ Меншікті және несие қаржы ресурстарының жетіспеушілігі;
❖ Тәуекелдің жоғарылығы және қызметтің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.