Тектоникалық қозғалыс типтері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1 Геотектоника пәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
2 Жер қыртысы туралы жалпы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
2.1 Жер қыртысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
3 Тектоникалық қозғалыстар туралы жалпы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
3.1 Тектоникалық қозғалыс типтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
4 Рифтогенез ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
4.1 Рифтогенездің даму зандылықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15

Кіріспе

Бұл курстық жұмыс Рифтогенез тақырыбына арналған.
Геотектоника - Жердің бағдарлы түрде дамуына байланысты оның құрылыс ерекшеліктерін зерттейтін ғылым саласы, ол Жердің жоғарғы қатты қабаттары (жер қыртысы, литосфера, атмосфера) өңірлеріндегі ірі құрылымдық элементтерді, олардың уақыт пен кеңістікте геологиялық даму ерекшеліктерін зерттейді.
Курстық жұмыстың басты мақсаты - рифтілердің басты ерекшеліктерін сипаттап, олардың қалыптасуының сабақтастық ретін, уақытын және қалыптасу жағдайын ашып көрсету болып табылады.
Жердің даму уақытында екі мәселе саралау мақсатын көздейді. Біріншісі - Жер планетасының құрылысын және геологиялық уақыт бойынша дамуының басты заңдылықтарын зерттеу. Бұл мағынада геотектоника тарихи геологиямен орайласады. Геотектониканың екінші мақсаты - жер қыртысы өңіріндегі қозғалыстар мен жер қыртысының құрылымдық элементтерін, олардың даму заңдылықтары мен ерекшеліктерін және өзгеріске ұшырауын сараптау. Геотектоника осы мағынада тектоника терминімен жиі- жиі алмастырылып жүр. Жер қыртысының әр түрлі тау жыныстарының орналасуын және бір-бірімен орайласу пішіні мен заңдылықтарын саралайтын, жер қыртысының құрамындағы элементтерінің ерекшеліктерін нақтылайтын тектоника саласы құрылымдық геология деп аталады. Жердің планета ретінде жаралу және қалыптасу процестерін дұрыс жорамалдау геотектоника ғылымының басты және маңызды мәселелерінің бірі болып табылады, себебі планетаның геологиялық нысан ретінде даму процесін қамтамасыз ететін тектоникалық қозғалыстардың туындау себептері мен көрініс беру ерекшеліктерін анықталған жорамалдар мазмұнымен тығыз байланысты.

1 Геотектоника пәні

Геотектоника - Жер қыртысының құрылысы, ондағы деформациялар, жер қыртысының кейпін өзгертетін қозғалыстар және осы қозғалыстардың даму заңдылықтары, тұтас алғанда, Жердің құрылымы мен дамуы туралы ғылым, тектоника саласы. Геотектониканың негізін 17ғ-да Н.Стено, Р.Декарт, Г.В.Лейбниц, кейіннен М. В.Ломоносов, А.Г.Вернер т.б. қалады. Жеке ғылым ретінде Дж.Геттон, Э.Кант, А.П.Карпинский, А.Г.Вегенер, В.А.Обручев, В.В.Белоусов, В.Е.Хайн т.б. еңбектерінің нәтижесінде қалыптасты.
Геотектониканың анализдік және синтездік бағыттары бар. Аналитикалық геотектоника Жер беті мен жеке бөліктерінің құрылысын білу арқылы олардың түзілуі мен дамуы туралы ұғымдарды тұжырымдайды, Жердің геологиялық теориясын жасайды. Геотектоника геологияның басқа салаларындағы зерттеулер үшін құрылымдық негіз дайындап береді. Кен байлықтарын іздеу, барлау, пайдалану және инженерлік геология саласындағы зерттеу жүмыстары үшін геотектониканың маңызы зор.
Геотектоника ғылымының алдында тұрған мақсат-мүдделердің мейлінше ауқымды болуы оны әр түрлі ғылыми пәндерге жіктеу қажеттілігін туындатты, сөйтіп оның тек өздеріне ғана тән зерттеу нысандарымен сипатталатын бірнеше ғылым салалары қалыптасты. Олар: морфологиялық геотектоника, аймақтық геотектоника, тарихи геотектоника, жалпы геотектоника болып табылады.
Геотектоника арнаулы ғылым ретінде өзіндік зерттеу әдістерімен сипатталады. Олардың кейбіреулері геотектониканың төл әдістері ретінде қалыптасса, екіншілері кейбір жалпылама зерттеу әдістерін геотектоникалық зерттеулерге қолдану тәжірибесі нәтижесінде қалыптасқан. Бұл әдістерге құрылымдық әдістерді, геофизикалық әдістерді, салыстырмалы геотектоника әдістерін, геодезиялық әдістерді, геоморфиялық әдістерді, фация мен қалыңдықтарды зерттеу әдістерін, үзілістер мен үйлессімсіздіктерді талдау әдістерін, көлемдік әдісті , палинспстикалық талдаужәне т.б. жатқызуға болады.

2 Жер қыртысы туралы жалпы түсінік

2.1 Жер қыртысы

Жер қыртысы дегеніміз - Жердің үстіңгі бөлігін құрайтын, төменгі жапсары Мохоровичич деңгейімен шектелген Жердің үстіңгі қабаты. Жер қыртысы қалыңдығына, құрамына, құрылысына қарай құрлықтық және мұхиттық болып екі негізгі типке бөлінеді. Құрлықтық жер қыртысының қалыңдығы тектоникалық жағдайына байланысты 25 - 45 км-ден (платформаларда) 45 - 75 км-ге дейін (тау түзілу аймақтарында) , ал мұхиттық ер қыртысының қалыңдығы 5км-ден (Солтүстік Мұзды мұхит) 10 - 12км-ге дейін өзгереді. Жер қыртысы төмен қарай тығыздығы арта беретін жанартаутекті-шөгінді(тығыздығы 1,8-2,5 гсм3) , гранит - метаморфты (2,5-2,7 гсм3) және базальтты (2,7-3,0 гсм3) қабаттарға бөлінеді. Жер қыртысының жоғарғы бөлігі қатпарларға жиырылып, жарылымдармен қиылған және төменгі сатыда метаморфталған шөгінді, терригенді және магмалық тау жыныстарынан құралған. Қалыңдығы платформаларда 1-2 км, терең ойыстарда 10-20 км жетеді. Шөгінді қабаттың астында салмағы жеңіл, гранит пен гнейстерден түзілген шөгінді қабаттың жыныстарымен алмасып отыратын гранит - метаморфты қабат орналасқан. Гранит қабатының қалыңдығы жазықтар астында 15-20 км , тау жүйелері астында 15-50км дейін. Мұхиттар түбінде граниттік қабат өте жұқа, не мүлде болмайды. Граниттік қабат Конрад бетімен шектеледі. Жер қыртысының ең төменгі бөлігінде базальт, габбро және күшті метаморфтануға(метаморфизмге) ұшыраған шөгінді жыныстардан құралған базальт қабаты орналасқан. Жер қыртысының аралық типтері: субмұхиттық жер қыртысында шөгінді жыныстар мұхиттық жер қыртысындағыдан қалыңырақ болады; субконтиненттік жер қыртысы жұқа болады әрі граниттік қабат анық байқалмайды. Геофизикалық деректер бойынша , Қазақстандағы жер қыртысының қалыңдығы Тұран тақтасы, Каспий маңы ойысында 35-45 км, Тянь-Шань, Таулы Алтайда 45-50км, Орталық Қазақстанда 50-55км. Жер қыртысының үнемі дамып өзгеруі нәтижесінде геосинклинальдар сияқты қозғалмалы аймақтар платформаларға айналады. Жер қыртысының дамуының басты себептері - Жердің аса терең қабаттары мен жоғарғы мантиясы арасында өтетін процесстер.

№1 cурет.Жер планетасының ішкі құрылыс ерекшелігін көрсететін сұлба.

3 Тектоникалық қозғалыстар туралы жалпы түсінік
3.1 Тектоникалық қозғалыс типтері
Тектоникалық қозғалыстар - дегеніміз литосфераның, оның ішінде жер қыртысының қимасындағы геологиялық денелердің құрылымын өзгертетін, Жердің астеносфера жəне литосфера деңгейлерінен бастау алатын механикалық қозғалыстар жиынтығы. Ол Жер планетасының əртүрлі деңгейлерінде болып жататын физикалық-химиялық процестермен байланысты туындайтын болса керек. Тектоникалық қозғалыстарды туындатушы кернеулер (күштер) ретінде негізінен жер қойнауынан бөлінетін жылу энергиясы аталады; планетаға тəн гравитациялық энергия да өз үлесін қосуы мүмкін; Күн мен Айдың Жерге тигізер əсерін, өзге де ғарыштық энергия көздерін де естен шығаруға болмайды.
Тектоникалық қозғалыстар бірнеше типтерге (түрлерге) бөлінеді, олардың негізгілерін қысқаша ғана сипаттап өтелік.
1.Эпейрогендік тектоникалық қозғалыстар - өте жай жəне ұзақ уақыттар бойына етек ала отырып, ірі-ірі аймақтардың жоғары көтерілуін немесе төмен жылжуын (тік бағытталған) қамтамасыз ететін, бірақ сол аймақтардың ішкі құрылымын өзгертпейтін қозғалыстар. Мұндай қозғалыстар нəтижесінде тұтас континенттер, мұхиттық жəне континенттік үстірттер қалыптасады деп есептеледі. Орогендік, яғни қатпарлы тектоникалық қозғалыстармен салыстырғанда эпейрогендік тектоникалық қозғалыстар өзі қамтыған аймақтың ішкі құрылысын өзгертпейді, яғни мұндай қозғалыстар нəтижесінде аймақтың қимасын құрайтын таужыныс қабаттары қатпарланбайды жəне жыртылмайды. Эпейрогендік тектоникалық қозғалыстардың синонимі - тербелмелі қозғалыстар.
2.Орогендік тектоникалық қозғалыстар - тау жүйелерін қалыптастыратын тектоникалық қозғалыстар. Бұл Геотектоника жəне геодинамика қозғалыстардың өздеріне тəн сипаттары олардың қысқа мерзімділігі (геологиялық уақыт тұрғысынан алғанда), бір сəттілігі, өте жоғары қарқындылығы жəне орогендік белдеулер мен жүйелер (таулар) ауқымында ғана көрініс беруі. Эпейоргендік, яғни тербелмей тектоникалық қозғалыстармен салыстырғанда орогендік тектоникалық қозғалыстар өздері қамтыған аймақ қимасын құрылымдық өзгерістерге ұшыратады, яғни қиманы құрайтын таужыныс қабаттары қарқынды түрде қатпарланады жəне əртүрлі дəрежедегі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.