Текстпен жұмыс жасайтын тегтер
МАЗМҰНЫ
Нормативтік 6
сілтемелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... .
Анықтамалар, қысқартулар мен белгілеулер 6
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1 Есептің қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 9
1.1 Кәзіргі таңдағы жаңа ақпараттық жүйелер мен технологияларға
талдау және шолу жасау 9
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..
1.2 Бағдарламалық қамтаманы құрастыруға негіздеме 20
... ... ... ... ... ... ... ... .
1.3 Техникалық 22
тапсырма ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ...
2 Бағдарламалық қамтаманы 23
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1 Зерттеліну объектісін 23
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ...
2.2 Бағдарламалық қамтаманы құрастыруда бағдарламалық және аппараттық
құраларды таңдау және оған негіздеме 24
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
3 Бағдарламалық қамтаманы іске 34
асыру ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .
3.1 Шешімдер алгоритімін 34
құрастыру ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
.
3.2 Файлдық жүйенің логикалық және физикалық 34
құрылымы ... ... ... ... ... .
3.2.1 Файлдық жүйенің физикалық 34
құрылымы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .
3.2.2 Берілгендер қорының 36
құрылымы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2.3 БҚ бүтінділігін қамтамасыз 36
ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.2.4 Кестелер 37
құрамы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ...
3.2.5 Деректер қорында қолданылатын кестелер 44
құрамы ... ... ... ... ... ... ... ..
3.3 Ақпараттық модульдердің және бағдарламаның 44
отладкасы ... ... ... ... ...
3.3.1 Бағдарламаның интерфейсін 46
құрастыру ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .
3.3.2 Экрандық интерфейс идеалогиясын 46
таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.4 Бақылау мысалында бағдарламаны 47
тестілеу ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ...
3.5 50
Құжаттау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
3.5.1 Қолданушыға 50
нұсқау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ...
3.5.2 Бағдарламалаушы 51
нұсқамасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ..
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .61
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
Әдебиеттер 62
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ...
Қосымша А. Бағдарламаны қабылдау 63
актісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қосымша Б. Бағдарлама 64
листингісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ...
Қосымша В. Бағдарлама 77
формалары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
...
АНЫҚТАМАЛАР, ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН БЕЛГІЛЕУЛЕР
Ақпараттық жүйе - қойылған мақсатқа жету үшін ақпаратты беру, өңдеу
және сақтауға пайдаланылатын әдістер, өнімдер және қызметтердің өзара
байланысқан жиынтығы. Ақпараттық жүйенің қазіргі мағынасы ақпаратты
өңдеудің негізгі техникалық құралы ретінде дербес компьютерді пайдалану
болып табылады.
Бағдарламалық қамтама - есептеуіш техниканы тиімді қолдануды
қамтамасыз ететін және функционалдық есептерді шешуге арналған күнделікті
қолданылатын бағдарламалар жиынтығын құрайды. Бұл жүйе қолданушыға жұмыста
барлық ыңғайлы жағдайды қамтамасыз етуі тиіс.
Деректер қоры дегеніміз – мәліметтерді сақтауға арналған ұйымдасқан
құрылым. Бұл деректер қорының құрылымына ақпаратпен қатар, оларды
ұйымдастыруға, қолдануға арналған тәсілдер мен әдістер кіреді
Деректер қорын басқару жүйесі – деректер қорынан деректерді құру,
сақтау және алуды автоматтандыру үшін арналған программалар жиынтығы.
АЖ – ақпараттық жүйе
БҚ – бағдарламалық қамтама;
ДЭЕМ – дербес электронды есептеуіш машина;
БҚБЖ – берілгендер қорын басқару жүйесі;
АЖ – автоматтандырылған жүйе;
АБЖ – автоматтандырылған басқару жүйесі;
БК – бағдарламалық кешен;
ДҚ – деректер қоры;
БҚ – бағдарламалық қамтама
ДҚ – Деректер қоры
ДҚБЖ – Деректер қорын басқару жүйесі
Байт, кбайт, бит, гбайт – ақпарат өлшемдері
КІРІСПЕ
Есептеуші техника құралдарының дамытылуы мен адам іс- әрекетінің
барлық салаларына компьютерлердің енгізілуі қарқындап келе жатқан және кері
қайтпайтын процесс. Компьютердің қолданылуының әсерлілігі, компьютермен
шешілетін функциялар шеңберінің кеңейуі адам еңбек ететін кез – келген
аймақта ауыстырылмас көмекші болып отыр.
Тақырыптың өзектілігі. Интернет-технологияларды меңгеру бүкіләлемдік
желіні қолдана отырып, корпаративті құрылым әзірлейтін, динамикалық сайттар
мен Web-порттарды әзірлейтін және оларды бағдарламалық қамтамасыз ететін
Web-программистер мен дизайнерлерді дайындау барысында басты рөл ойнайды.
Дипломдық жұмыстың тақырыбы Дүкеннің ақпараттық Web-сайтын
құрастыру.
Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеті, объектісі. Гарант
компьютерлік техникаларды жарнамалау, сату жұмыстарымен айналысатын жеке
фирманың операторлары мен сатушыларына көмекші және фирма заттарын Интернет
желісі арқылы жарнамалайтын, сонымен қатар сатып алушыларға кеңесші жүйе
құрастырылған. Жобада қосымша жүйенің бөлек компоненттері жасалады, жүйе
мен тұтынушы арасындағы ақпаратты ағымның жобалануы орындалады, және де
жүйенің бөліктері арасында, әр тапсырманың жүзеге асуының алгоритмі
жасалады.
Ғылыми жаңалығы және практикалық маңыздылығы. Берілгендер қорын
басқару жүйелері кәзіргі уақытта үлкен көлемді ақпараттармен жұмыс жасауда
қызмет түрлерінің толық бөлігін қамту үстінде. Сондықтан, БҚБЖ адам
жұмысының үлкен бөлігін жеңілдетуге ықпал етуде, облыстық және қалалық жер
комитетіне арналған арнайы жасалынған қолданбалы бағдарламалық қамтамалар
жеткіліксіз. Мұндай бағдарламалық қамтамалар көлемді ақпарат ағынын
автоматтандыруға өте қолайлы [1].
Заманауи ғылыми мәселенің шешілетін жағдайы. Компьютерлік
технологияларды сату қызметтерімен айналысатын фирмаларға арналған
бағдарламалық қамтама белгілі бір бөлім жұмысын жаңа деңгейге көтеріп,
жұмыс әлпін күшейтіп, материалдық және еңбектің шығындарды азайтады.
Дипломдық жұмыс келесі бөлімдерден тұрады:
1. есептің қойылуы
2. бағдарламалық қамтаманы жобалау
3. бағдарламалық қамтаманы іске асыру
4. қорытынды
5. қолданылған әдебиеттер тізімі
6. қосымша
Бірінші тарауда ақпараттық технологиялар мен ақпараттық жүйелерге
талдау және жалпы шолу жасау, құрастырылатын бағдарламалық қамтамаға
негіздеме жасалынған.
Екінші тарауда зертеу объектісін орнатылатын бағдарламалық қамтуды
таңдауға негіздеу жүргізіледі, қолданылған бағдарламалық құралдарға толық
сипаттама беріледі, оның құрамына стандарттық, типтік бағдарламалық
құралдар кіреді, және де қосымша жүйенің қалыпты жұмыс жасауына қажетті
аппараттық – техникалық құралдарды таңдау кіреді.
Үшінші тарауда жасалған өнімнің жасалу және эксплуатация ортасы
қарасатырылады, пакеттің құрамы мен структурасы, негізгі және қосымша
файлдардың сипаттамасы беріледі. Бағдарламаны жасау туралы материал
ұсынылған. Оның құрамына тапсырманың қойылуы, тапсырманы шешу тәсілін
таңдау және негіздеу, алгоритм мен бағдарламаның жасалуы, және де жасалған
бағдарламалық өнімнің қолданылуының әсерлілігі және де қолданушы мен
программистке арналған нұсқаулар кіреді.
Жұмыс Қорытындымен аяқталады, негізгі нәтижелермен қорытындылар
келтіріледі, және жасалған бағдарламалық өнімнің ерекшеліктері.
Қолданылған әдебиеттер тізімі дипломдық жұмысты жасау кезінде
қолданылған барлық әдебиеттерді қамтиды.
Қосымшада бағдарламаны қабылдау актісі, бағдарламаның листінгісі мен
формалары келтірілген.
1 Есептің қойылымы
1.1 Қазіргі таңдағы жаңа ақпараттық жүйелер мен технологияларға
талдау және шолу жасау
Ақпараттық технология саласындағы ең жаңа жетістіктер ақпараттық қор
ұйымдастырудағы жаңа концепцияларға алып келді. Жоғары өндірісте және
экономикалық микропроцессорлардың арқасында ақпаратты – есептегіш ресурстар
менеджерлер, есепшілер, жобалаушылар, ұйымдастырушылар мен инженер, басқа
категориялы қызметкерлердің жұмыс орындарына жақындай түсуде. Жеке
компьютерлер қорында мәліметтерді өңдеу жүйесі жетілдіріліп, жұмыс орындар
автоматтандырылуда.
Интернеттің даму тарихы
Ең алдымен Интернет – бұл компьютерлік желі, сондықтан барлық ақпарат
файлдар түрінде сақталады. Файлдар байланыс линиясына тұрақты қосылған
серверлерде орналасқан. Файлдардың барлығы Интернеттің ресурсы болып
табылады. Бұл ресурстар әртүрлі типті болуы мүмкін: текстік, гипертекстік
дыбыстық, графикалық, электрондық хаттар және басқа. Интернеттегі
ресурстардың өз хаттамалары бар, мысалы файлдық архивтермен FTP хаттамасы
байланысты, ал электрондық хаттармен РОРЗ және SМТР хаттамалары бойынша
жұмыс істейды [2,3].
Интернетке қосылу үшін ең алдымен компьютер қажет. Содан соң модем
керек. Ол модулятор және демодулятор деген екі сөзден тұрады, яғни
цифрлық сигналды аналогтық сигналға және керісінше түрлендіретін құрылғы.
Модемдер ішкі және сыртқы болып бөлінеді. Сыртқы модем тікбұрышты қорапша
түріндегі құрылғы. Оның бетінде 8 лампочкасы болады, олар ақпаратты беру,
қабылдау кезінде жанып -өшіп тұрады. Сыртқы модемнің өзінің қоректену
блогы бар. Модем компьютермен жуан кабельмен қосылады.
Ішкі модемнің қоректену блогы болмайды және ол плата түрінде жасалған.
Сыртқы модемнің кемшілігі: модемді компьютермен және қорек көзімен қосатын
сымдар орын алады және шатасады. Және ол ішкі модемнен қымбаттырақ .
Ішкі модемнің кемшілігі: провайдердің ажыратып тастағанын байқамау,
яғни линиядағы қолданылмаған уақытқа ақша төлеуге тура келеді. Және кейбір
модемдер өзін қосу үшін компьютердің қорек көзін өшіруді қажет етеді.
Модемнің индикаторлары:
MR (Мodem Ready) – модем желіге қосылды және жұмысқа дайын.
TR (Тerminal Ready) – модем компьютерден жұмысқа дайын екендігі туралы
сигнал алды.
SD (Senol Data) - модем қашықтықтағы модемге мәліметтер жібереді.
RD (Resilve Data) – модем қашықтықтағы модемнен мәліметтер қабылдайды.
OH (Oss Hoor) – модемнің тұтқаны алуы. Индикатордың жанып -өшуі
номерді теру процесін көрсетеді.
CD (Carrier Detect) – қашықтықтағы модеммен қосылу
AA (Auto Answer) – модем келген қоңырауды күту режимінде.
HS (High Spead) – модем ең жоғары жылдамдықта жұмыс істеуде.
Windows NT Server –операциялық жүйенің комплектісіне қуатты Web
–сервер, Web –серверде ақпаратты жылдам және тиімді іздеуге арналған
құралдар (Microsoft Index Server), Web – беттердің құрылымын құруға және
ұйымдастыруға арналған құрал (Microsoft Front Page) және ауқымды желі мен
Intranet ресурстарын қарауға арналған құрал (Microsoft Internet Explorer)
кіреді.
Windows NT Server – ді қолдануға болады:
Файл сервер –ұжымды қолдануға арналған. Файлдардың көп мөлшерін бір
орталықта сақтау.
Баспа сервері – принтерлердің шексіз санын бірге қолдануды қосуға және
ұсынуға арналған.
Қашықтан қатынас жасау сервері –екі бөліктен тұрады:
1) Windows NT Server–мен компьютерде орнатылған, серверлік;
2) Жұмыс станцияларында орнатылған, клиенттік;
Резервтелген мәліметтер сервері – стримерге файлды резервті көшіру
мүмкіншілігін береді.
Байланыс сервері -әртекті желілерді қосу мүмкіндігін береді.
Интернеттін пайда болу тарихы
60 жылдары Карибтегі кризистен кейін (СССР мен АҚШ арасындағы
қиындықтар. Бұл кризис нәтижесінде үшінші соғыс болуға сәл қалды) АҚШ –ғы
белгілі бір орталықтың мамандары алғаш рет орталықтандырылған компьютерлік
желі құруды ұсынды.
Олар ядролық соғыс бола қалған күнде осы желіге қосылған әскери
компьютерлер мен білім және ғылыми мекемелердегі компьютерлер арасында
байланыс үзілмеу керек деп санады. Мұндай желідегі түйіндер арасында
көптеген байланыстар болу қажет, яғни барлық түйіндердің статусы бірдей
болу керек. Кәдімгі желіде бір ғана сервер болып, ол істен шықса, барлық
желі істен шығады. Ал бұл желінің бірнеше сервері болады, яғни олардың
әрқайсысы ақпаратты жолдау жолдарын таңдай алады. Әрбір жіберілетін
мәліметтер пакет деп аталатын стандартты блокқа бөліну қажет деді. Әрбір
пакеттің адресі болады [4,5].
1968 жылы Пентагон бөлімшелерінің бірі-зерттелген жобалармен жұмыс
бойынша агенттік (ARPA) –осы жобаны қаржыландыруды бастады. 1969 жылдың
күзінде бар болғаны 4 түйіннен тұратын ARPANET желісі пайда болды:
Калифорния университетінде (Лос–Анджелес) SDS SIGMA; Стритфорд зерттеу
институтта SDS -940; Санта Барбарадағы Калифорния институтында IBM -360;
Юта штатындағы университетінде DEC PDP -10.
1971 жылы ARPANET құрамында 15 түйін, 1972 жылы 37 түйін болды. 1973
жылы желіге шетелдік желілер Лондоннан, Норвегиядан қосылды. Желіге әртүрлі
машиналар біріктірілді, бірақ олардың барлығы NCP (Network Control
Protocol, желілік басқару протоколы) хаттамасын қолдауы қажет. 1974 жылы
американдық мемлекеттік ғылыми зерттеу қорының қызметкерлері жаңа ТСРІР
стандартты хаттамасын жариялады. 1983 жылы ол ARPANET желісінің стандартты
хаттамасы болды. Осы жылы желі Интернет деп жаңа атауға ие болды.
Хаттама дегеніміз байланыс ережелерінің жиынтығы. Файлдық сервер – бұл
қолданушылардың желісіне қосылған дискілерде сақталатын файлдарға қатынас
жасауды қамтамасыз ететін желінің негізгі компьютері. Бірнеше желіні
біртұтас біріктіру үшін желіаралық хаттама қолданылады. (ІР- Internet
Protocol). Осы желідегі мәліметтерді айырбастау мәліметтерді беруді басқару
хаттамасымен (Transmission Control Protocol -TCP) орындалады. Интернетте
ақпаратты тасымалдау қос хаттаманың ТСРІР көмегімен жүзеге асырылады.
Сайттар және олардың адрестері
Қаладағы серверлерге шығу үшін домендерді қолдануға болады. Ал ондағы
аудан, үйге қатынас жасау үшін сайттар қолданылады. Қандай да бір мекемеге
немесе жеке тұлғаның және қандай да бір тақырыпқа арналған желінің
логикалық түрде аяқталған элементі. Әрбір сайттың өз адресі болады, ол
әріптен турады.
Желіні жасаушылар арнайы, домендік аттарды, (DNS) серверін құрады.
Олар автоматты түрде әріптік адрестерді (URL) цифрлыққа (ІР) ауыстырады.
DNS өзінде сол адрестердің сәйкесіне таблицасы сақтайды.
Сайт адрестері бірнеше маңызды элементтерден тұрады. http: -
гипертестік құжаттарды теру протоколын білдіретін префикс.
WWW – ресурстың WWW жүйесіне жататындығын білдіретін “сигналдық
жалауша”. Бұдан кейін адрес атының ең төмендегі элементі – сайттың өз аты
орналасады.
Беттер –біртұтас ағзаны -сайтты құрайтын жеке гипертекстік құжаттар.
Домендік зоналар
Интернеттің компьютерлерінің барлығының өз адрестері (ІР -адресі)
болады. Сервер ыңғайлы болғандықтан домендіқ зоналар деп аталатын логикалық
топтарға біріктірілген. Бұл зоналар географиялық , тематикалық болуы
мүмкін.
Географиялық домендік зона (бірінші деңгейдегі зона) желіге өз
компьютерлері арқылы қосылған әрбір мемлекетке беріледі. Ол ереже бойынша
екі әріппен белгіленеді:
Ch –Қытай
Fr –Франция
Ge –Германия
Jp –Жапония
Ru –Россия
Tw –Тайвань
Uc –Украина
Ur –Ұлыбритания
Тематикалық домендік зонаның географиялықтан қарағанда белгілі бір
аймаққа қатысы жоқ. Ол әр елдегі ғана емес, әр контингенттегі
компьютерлерді біріктіреді. Мұнда компьютерлер оларды басқаратын
мекемелердің түрі бойынша топтастырылған. Ал домендік индекс үш және одан
көп әріптермен белгіленеді:
Gov - өкіметтік мекемелер;
Com - кез келген коммерциялық үйымдар;
Net - желілік қызметке қатысты ұйымдар;
Nur - әскери мекемелер;
Int – халықаралық мекемелер;
Edu - білім беру мекемелері;
Shop - желілік магазин;
Museum – мұражай;
Biz – кез-келген бизнес -жоба;
Name - жеке беттер.
HTML тілі туралы
HTTP ақпарат алмасу хаттамасы пайда болған соң WWW қызметі дүниеге
келді. Интернеттегі Web-беттер-HTML тілінде жазылған файлдар (Hyper Text
Morhup Language-язык разметки гипер текста). Web-беттердің мазмұны әр түрлі
болғанмен, олардың барлығы HTML тілін қолданады. HTML құжаты HTM немесе
HTML кеңейтілімі бар.
Гипертекст - бұл форматтау, иллюстрация, мультимедиалық орнату және
басқа құжаттарға гиперсілтеме сияқты қосымша элементтерді басқаратын
арнайы кодтар. Разметка деп нәтижелік гипертексттік құжаттың арнайы
программа броузермен қалай бейнеленетінін анықтайтын, осы кодтардың текстке
орнатуды түсіну қажет [6].
HTML тілінің кодтары-бастапқы тексті разметкалауды орындайтын тег
деп аталады. Тег-бұл символдардың жиынтығы. Барлық тегтер “”-кіші
символдан басталып “”-үлкен символмен аяқталады. Бұл екі символды кейде
бұрыштық жақша деп аталады. Ашылған бұрыштық жақшадан кейін тегді
анықтайтын кілтік сөздер жазылады. HTML тіліндегі әр бір тегтің арнайы
белгісі бар.
HTML құжаты негізгі текстегі және разметка тегінен тұрады. Оны құру
үшін кез-келген текстік редакторды және Блокнот редакторын қолдануға
болады. HTML құжатHTML тегінен басталып, -HTML тегімен жабылу тиіс.
Бұл қос тег броузерге оның HTML құжат екенін хабарлайды. HTML құжаты
тақырып бөлімімен және құжат денесінен тұрады. Тақырып бөлімі HEAD және
HEAD тегіне алынып жазылады. Ол құжат туралы толық ақпарат береді. Бұл
бөлімнің ішінде құжаттың негізгі тақырыбы орналасқан TITLEжәне TITLE
тегінен тұрады. Құжаттың тексті оның денесінде орналасады. Құжаттың денесі
BODY және ВОDY тегтерінің ортасында орналасады. Мысалы:
HTML
HEAD
TITLE шаблон HTML-документа TITLE
HEAD
BODY
Это моя первая HTML-страница...
ВОDY
НТМL
Енді осы құжатты сақтау керек. Ол үшін:
1. Файл менюінен “Сохранить как” пунктін таңдау.
2. Ашылған пунктіндегі “тип файлы” тізімінен “все файлы” таңдау.
3. “Имя файлы” қатарына құжат атын енгізу.
4. Қажет болса қажетті каталогты орнату.
“Сохранить ”кнопкасын басу.
Содан соң WEB –броузерді жуктейміз.“Адрес” қатарында сақталған файлдың
толық атын енгізіп, Enter пернесі басылады.
HTML тілі құжаттың функциялық бөлімдерін сипаттауға арналған.
Қарапайым құжаттардың көбінде тақырып пен абзац негізгі функциялық бөлім
болып табылады. HTML тілі құжаттың ішкі тақырыптарының 6 деңгейін
қолдайды.Олар H1 және H1 ден H6 дейінгі Н6 тегтермен
белгіленеді. Компьютер экранында бұл тақырыптың барлығы әртүрлі (шрифтегі)
размердегі шрифтпен бейнеленеді. Ал жай абзацты жазу үшін P және P
тегтері қолданылады. HTML тілінде абзац құратын құрал жоқ. Оның орнына
текстке құжаттың бөліктерін бір бірінен бөлу үшін көлденең жолақ сызықтар
қосу. Көлденең сызық HR тегімен құрылады. Бұл жалғыз тег деп аталады,
себебі сәйкес жабылатын тегі жоқ. Егер абзацты құрамай жаңа жолға көшу
керек болса, BR тегі қолданылады [7].
P тегінің ALІGN атрибуты бар. Оның көмегімен берілген абзацтың
ішінде текстті форматтауды басқаруға болады.
HTML
HEAD
TITLE абзац TITLE
HEAD
BODY
PALIGN=LEFT Текст , прижатый к левому полю. P
PALIGN=CENTER Текст по центру P
PALIGN=RIGHT Текст прижатый к правому полю P
ВОDY
НТМL
HTML
HEAD
TITLE функционные разделы документа TITLE
HEAD
BODY
H1 Главный заголовок H1
H2 Подзаголовок H2
P Эти строки изображаются слитно, несмотря на то, что в документе.
они отделены
друг от друга
P закрывающий тег абзаца не обязателен. P тег начало абзаца более
важен, чем реальный переход но новую строку
HR
Текст после горизонтальной линейки
BR разбит на две строки
ВОDY
НТМL
Кез келген текстік редактор шрифті қалың, қисық, асты сызылған түрде
жаза алады. Осы 3 варианттағы жазуды B B, J J, U U тегтері
қолданылады.
HTML
HEAD
TITLE варианты начертания TITLE HEAD
BODY
Простой текст, а это B , J , U жирный, наклонный и
подчеркнутый UJ,B текст
ВОDY
НТМL
BIG және BIG тегтері символдық размерін бірлікке көбейтеді. Ал
SMALL, SMALL тегтері бірлікке азайтады. Көбейтудің (азайтудың )
қатарынан жазылған бірнеше тегі шрифтің размерін бірнеше бірлікке
өзгертеді.
Тексті тізім түрінде де жазуға болады. Көбіне нөмірленген тізім
(OL), маркерленген тізім (UL) қосу. Тізімнің әрбір элементі LJ
тегтерімен қоршалады.
HTML
HEAD
TITLE списки TITLE HEAD
BODY
H2 Копированный список H2
OL
LJ элемент LJ
LJ элемент LJ
LJ элемент LJ
OL
H2 Маркированный список H2
UL
LJ Первый LJ
LJ Второй LJ
LJ Третий LJ
UL
ВОDY
НТМL
Текстпен жұмыс жасайтын тегтер
BODY тегінің бірнеше атрибуты бар:
-BCCOLOR-фонның түсін орнатады.
-TEXT- тексттің түсін орнатады.
Мысалы,төмендегі фрагментте барлық HTML- құжат үшін қара фонда қызыл
түсті символдар шығарылады.
-BODY BGCOLOR= #000000 TEXT= #FF0000
Шығарылатын текстің сыртқы түрін басқару үшін FONT FONT тегтері
қолданылады. Оның бірнеше атрибуты бар.
SIZE атрибуты шығарылатын текстегі символдардың өлшемін береді. Егер
ол берілмесе, броузер SIZE=3 деп алады .Егер ол атрибутты 3 деп
берсе,текст шрифті үлкен размерде, 3 десе кіші размер беріледі.
FONT SIZE=5 (үлкен шрифт FONT
FONT SIZE=1 (кіші шрифт FONT
COLOR атрибуты шығарылатын текстің түсін көрсетеді. Бізге көрінетін
барлық түстер спектордың түстік сәулелердің қосындысы. Электронды-сәулелік
түтікшеде кез келген түс қызыл, көк түстерді араластыру арқылы алынады.
Егер 100% қызыл түспен 100% көк түсті араластырса сары түс ашылады. Егер
үшеуініңде 100% араластырса онда таза ақ түс алынады. Яғни,COLOR
атрибутында кез келген қызыл, жасыл, көк түстерінің комбинациясынан
алынады.(Red, Green,Blue-RGB)
Бірақ түстер пайызбен емес нүкте 0 ден 255-ке дейінгі сандармен он
алтылық түрде көрсетіледі.
3 Е, 9F, AA, CR, FF және т.б.
FONT COLOR=#FF0000 қызыл шрифт FONT
FONT COLOR=#00FF00 жасыл шрифт FONT
FONT COLOR=#0000FF көк шрифт FONT
FONT COLOR=#COCOCO сұр шрифт FONT
Бұл тегтердің барлық атрибуттарын бір уақытта қолдануға болады.
Фраза элементтерін анықтау
CITE тегі басқа ақпарат көзінен алынған цитат тексті көрсетеді.
Мұндай текст әдетте курсивпен бейнеленеді. CODEтегі компьютерлік
программаның бастапқы текстін көрсетеді. JCEDтегі пернетақтаның көмегімен
енгізілетін тексті безендіреді. Бұл тегтермен қолданушының командалары мен
пернелердің аттарын белгілеу қабылданған. SKMP тегі компьютерлік
программаны шығаруға мысал бола алатын тексті көрсетеді. Ал VAR тегі
програмалық айнымалылырдың аттарын немесе қолданушы таңдаған компьютерлік
командалардың параметрлерін безендіруге қызмет етеді.
EM тегі тексті көрсетуге арналған. Бөліп алынған текст курсивпен
бейнеленеді. Бөліп алуды қалынырақ ету үшін STRONG тегі қолданылады.
Мұндай текст жартылай қалын шрифтпен жазылады.
Текстік процесорлармен жұмыс істеу тізімнің әр түрі қолданылады:
реттелген (номерленген), реттелмеген (маркеленген) және анықтама тізімдері.
Анықтама тізімдеріDL тегінен басталып, DL тегінен аяқталады.
Тізім мұнда анықталатын терминдермен сәйкес анықтамалардан тұрады.
Анықталатын терминдер DT тегімен, ал анықтама DD тегімен белгіленеді.
Анықтамалар экранда сол жақ шеттен отступпен жазылады.
Графика
Қазіргі WEB-сайттарды графикалық безендірусіз елестету қиын. Графика-
WWW беттердің ерекшеліктерінің бірі.
Монитор экранының өлшемін пиксельмен өлшейді, мысалы 800*600 (800-
горизонталь, 600-вертикаль). Дәл осылай бейне өлшемін де өлшейді. Олар
арнайы графикалық файлдарда сақталады.
Қазіргі кезде графикалық форматтардың түрі көп, бірақ WWW беттерде тек
қана GIP және JPEG форматтағы файлдар қолданады.
GIF форматы (Graphic Interchange Format-графикалық мәліметтермен
алмасу форматты) желі қолданушылары үшін жасалған [8]. Бұл форматта
сақталған графика 256 түспен шектеледі.
JPEG форматы (Joint Photographic Expertcs Group-бейнелер бойынша
эксперттердің біріктірілген тобы) формат жинақтары үшін ортақ болып
табылады. WEB құжатқа бейнені орнату үшін Srс атрибуты бар Jmg тегі
қолданады. Оның жазылуы :
Jmg Srс =“url”
Мұнда url- бейнеден тұратын графикалық файлдың адресі.
Jmg тегінің бірнеше төмендегідей атрибуттары бар:
-align-бейнеге қатысты текстін орналасуын тағайындайды. Жоғарғы жағына
(ТОР), ортасына (MIDDLE) немесе бейненің төменгі жағына (ВОТТОМ)
-alt-бейненің астынан көрінетін тексті анықтайды. Егер тышқан (мышь)
көрсеткішін (текст) бейненің үстінде бірнеше секунд қозғамай ұстап тұрса,
астындағы текст көрінеді.
- width-пиксельмен бейненің ұзындығын көрсетеді.
-height- пиксельмен бейненің биіктігін көрсетеді.
-border-бейненің қоршап тұрған рамкасының көлемін береді.
Мұнда width және height атрибуттары маңызды қызмет атқарады. Егер
осы екі атрибут көрсетілмесе, онда браузер шығарылатын графикалық файлдың
размерін өзі анықтайды.
Гиперсілтемелер
HTML құжаттардың ортасында байланыс орнату үшін гипертекстік
сілтемелер қолданылады.
Гипертекстік сілтеме екі бөлімнен тұрады: Псевдопернелер және адрестік
бөлім. Псевдоперне – бұл қандай да бір текст немесе графикалық бейне.
Текстік псевдоперне браузерде асты сызылып көрсетіледі, ал тышқан
көрсеткіші оның жанынан өткенде сұқ саусақ бейнесіне өзгереді, ол дегеніміз
оны басуға шақыру. Жалпы алғанда, Интернетке сол сағаттағы барлық процесс
сілтемелер бойынша тышқан кнопкасын басу арқылы орындалады.
Гипертекстік сілтемені құру үшін, A тегі қолданылады. Оның жазылу
формасы:
A HREF="URL". Кез-келген текст A
А әрпі – anchоr(якорь)
HREF-Hupectext Reference-гипертекстік сілтеме
A HREF= "ATTP:www.intro.ru" ... ...Intro A
Егер сілтеме бір дисктегі немесе каталогтағы құжатқа берілсе, файылдың
атын ғана көрсетіп, URL-ң қысқартылған жобасын қолдауға болады:
A HREF= "11.htm" страницы 11 A
Таблицалар
Таблицаны беру үшін TABLE тегі қолданылады. Бұл тегтің міндетті
бірнеше атрибуты бар: CARTION CARTION таблица тақырыбы.
BORDER – рамканың ені.
CELLPADDIONG – ұяшық ішіндегі өрісті береді. (ұяшық ішіндегі бос
кеңістіктің енін анықтайды);
CELLPACING – таблица ұяшықтары арасындағы қашықтық.
WIDTH- таблицаның ені
Таблицаның жолдары TR TR тегтерімен, бағаналары TD TD
тегтерімен беріледі. Ал бағаналардың тақырыптары үшін TH TH тегтері
бар.
TR тегінің келесі атрибуттары бар:
ALIGN- ұяшықтағы мәндерді горизонталь орналастыруды бақылайды және
LEFT,RIGHT,CENTER мәндерін қабылдайды.
VALIGN- вертикаль орналасуды бақылау және ТОР, MIDDLE, ВОТТОN мәндерін
қабылдайды.
Фреймдер
HTML WEB- броузердің барлық жұмыс аймағын бір – бірімен тәуелсіз
бірнеше тік бұрышты аймақтарға бөлуге мүмкіндік берді. Оларды фреймдер
(Srame-рамка,кадр) деп атайды. Фреймдер әрбір аймаққа жеке HTML құжатты
жүктей алады.
Бөлу ережесін орнату үшін FRAMESET FRAMESET тегтері бар, олардың
атрибуттары:
ROWS-қатарлар бойынша бөлуді орнату
COLS- бағаналар бойынша бөлуді орнату
BODDER – фреймдер арасындағы қоршалған рамканың қалыңдығын береді.
ROWS және COLS атрибуттары FRAMESET бір тегімен біруақытта
қолданылмайды, яғни бір тегпен экранды тек қатарға не бағанаға бөлуге
болады.
Қандай HTML – құжаттың фреймге жүктелетінін FRАME тегі
қолданылады. Оның атрибуттары:
SRC-фреймге жүктелетін URL-ді береді.
NAME-кейін A тегінің TFBGET атрибутында қолданылуы мүмкін фреймнің
атын береді.
MARGIN WIDTH – ені бойынша отступ береді.
MARGIN HEIGHT – биіктігі бойыншаша отступ береді.
SCROLLING - "NO" не “AUTO” мәндерін қабылдауы мүмкін (осы фреймде
құжаттың скроллингіне рұқсат беру не рұқсат бермеу)
NORESIZE фреймнің размерін өзгертуге тыйым салады.
NOFRAMES NOFRAMES тегтері құжаттың стандартты денесін сипаттау
үшін қолданылады. Мұндай сипаттаудың қажеттігі браузер фреймді қолдамағанда
туады.
Браузердің жұмыс аймағын фреймдерге бөлу.
Формалар
Формалар қолданушымен сервер арасында толыққанды диалог ұйымдастыруға,
яғни қандайда бір ақпаратты енгізіп, оны серверге беруді ұйымдастыруға
мүмкіндік береді. HTML тіліндегі формалар қарапайым программалардың
диалогтық панелдеріне ұқсас, оның мәтіні, енгізу қатары, пернелер, тізімдер
және басқа да элементтер жиыны бар.
Форма FORM тегімен басталып, FORM тегімен аяқталады. Бұл тегтің
мынадай атрибуттары бар:
NAME- форманың аты.
ACTIJON- енгізілген мәліметтермен орындалатын әрекетті көрсетеді.
METHOD- серверге мәліметтерді беру әдісі. Бұл атрибут екі мән қабылдай
алады: METHOD="GET"
METHOD="POST"
Екінші вариант қолданылады, себебі бұл жағдайда мәліметтер жасырын
түрде беріледі.
Енгізу қатары. Тексті енгізу қатарын алуға арналған тегтің форматы
мынадай: INPUT TYPE="TEXT" NAME="S1"SIZE="15"NAXLENGTH="50"
TYPE атрибутының RADIO мәні радио-кнопка құруға мүмкіндік береді.
Бұл кезде тег VALUE және CHECKED қосымша атрибуттарын қолданады:
INPUTTYPE="RADIO"NAME="R1"VALUE="O K"CHECKED хорошо.
INPUTTYPE="RADIO"NAME="R1"VALUE="L AD" плохо
INPUTTYPE="RADIO"NAME="R1"VALUE="N ULL" никак
Бұл мысалда қандайда бір сұраққа жауап енгізуге арналған үш радио
перне-құрылады. Үш тегтің де NAME атрибутының мәндері бірдей. Мұндай
болмаған жағдайда бұл үш перне бір топты құра алмайды. Сонымен қатар,
бірінші тегте CHECKED атрибуты көрсетілген, ол алғашқы ерекшеленген
пернені береді.
TYPE атрибутының CHECKВOX атрибуты да перне құруға мүмкіндік береді.
INPUT TYPE=" CHECKВOX" NAME="С1"VALUE="WIDTH" широкий
INPUT TYPE=" CHECKВOX" NAME="С1"VALUE="RED"CHECKED красный
Жоғарыда айтқандай "FORM" тегінің толтырылған формамен орындауға
болатын әрекетті көрсететеін ACTION атрибуты бар. Осы әрекетті қолданушы
"Выполнить" кнопкасын басқаннан кейін ғана орындалады. Бұл кнопка INPUT
тегінің көмегімен де құрылады, мұнда TYPE атрибутының мәні-SUBMIT.
INPUT TYPE=" SUBMIT"VALUE="Выполтить"
Кейде, өте күрделі формаларда, қолданушыға оны алғашқы күйге келтіру
қажеттігі туындауы мүмкін. Ол үшін арнайы перне бар. Оны көрсету үшін TYPE
атрибутының мәніне RESET ортату қажет.
INPUT TYPE=" RESET "VALUE="Очистить форму"
Формаға белгілі бір мәні бар және серверге терілетін енгізу өрісін
қосуға болады, бірақ ол экранға шығарылмайды. Мұндай жасырын өрісті TYPE
атрибутына HIDDEN мәнін меншіктеу арқылы алуға болады.
INPUT TYPE=" HIDDEN " NAME="hidd"BALUE="запрос2"
Ашылатын тізімді SELECT қос тегімен құруға болады. Тізімнің әр бір
қатары OPTION тегімен беріледі. Алғаш таңдалатын элемент үшін SELECTED
атрибутын көрсету қажет. TEXTAREA қос тегі айналу жолақтары бар арнайы
терезеде бірнеше қатарда текстің үлкен фрагментін енгізуді ұйымдастыруға
мүмкіндік береді. ROWS және COLS атрибутары осы терезенің биіктігі мен енін
анықтайды.
Рамкалар (фреймдер)
Рамкалар-WEB беттерде ақпаратты көрсетудің қуатты механизмі. Оладың
көмегімен экран бірнеше аймақтарға бөлініп, әрқайсысында жеке беттердің
мазмұны бейнеленеді.
Мысалы, екі кішкене WEB-құжат құрып, а.htm және b.htm деп сақтайық.
Бұл беттер тек аттары бойынша ерекшеленеді.
а. htm: HTML
HEAD
TITLE рамки. Страничка TITLE HEAD
BODY
BODY Страничка А
BODY
HTML
b.htm: : HTML
HEAD
TITLE рамки. Страничка ВTITLE
HEAD
BODY
BODY Страничка В
BODY
HTML
Енді рамкалар бейнеленетін базалық бет құрап, оны baza.htm деп
сақтайық.
HTML
HEAD
TITLE рамки. TITLE
HEAD
FRAMESET COLS="50%,50y"
FRAME SRC="а.htm"
FRAME SRC="в.htm"
FRAMESET
HTML
Нәтижесінде экран бірдей екі колонкаға бөлінеді. Егер экранды
горизонталь қатарларға бөлетін болсақ, онда FRAMESET ROWS деп жазамыз.
1.2 Бағдарламалық қамтаманы құрастыруға негіздеме
Жаңа ақпараттық технологиялардың дамуы, жоғары жылдам істейтін және
үлкен еске сақтау қабілеті бар күшті компьютерлердің пайда болуы басқарудың
автоматтандырылған жүйесін жаңа сатыға көтеру міндеттерін қойды. Қазіргі
уақытта түрлі салалардағы адам еңбегіне Pentium 4 компьютері белгілі
жиілігі 2,2 GHz, 512 Mb шұғыл еске сақтау қабілетімен, 80 Gb қатты дискілер
– винчестерлермен енгізілді. Тізбектік технологияның пайда болуы мен
басқарудың автоматтандырылған жүйесінің мүмкіндіктері кеңейді әрі
жетілдірілді. Осы жүйенің жаңа жаңартырылған нұсқалары пайда болды.
Internet Explorer
Интернет – бұл тек үлкен және кіші компьютерлік желілердің
бүкіләлемдік бірігуі ғана емес, ол бырыңғай әлемдік ақпараттық кеңістіктегі
бірқатар қызметтердің жиынтығы. Көп жағдайда интернетті World Wide Web
(WWW) немесе Web қызметі деп түсінеді. Осы қызметтің форматында берілген
ақпаратты Web –беттер түрінде көрсетеді. Web–беттер – бұл кез-келген
мәліметтерден: текстерден, графикадан, дыбыстан, видео және анимациядан
тұратын құжаттар кешені. Интернеттен Web–беттерді қабылдап, оны бейнелеу
елеулі қиындықтар тудырады. Осы мақсатта броузерлер деп аталатын арнайы
программалар қолданылады. Қазір Netscape Navigator және MS Internet
Explorer броузерлері танымал. Internet Explorer Web-ті қараудың стандартты
құралы ретінде Windows-98 операциялық жүйесіне қосылған. Осы кезден бастап,
ол шолушы (обозреватель) деп аталады. Шолушының негізгі қызметі –
Интернеттен Web–беттерді жүктеу және оны экранда бейнелеу. Қажетті
Web–беттің орнын URL адресімен анықтайды. Бұл интернетте қолданылатын құжат
адресінің арнайы жазылу формасы:
htpp: www. Soccer. ru dynamo index.html
htpp: протокол
www. –комп-ң (сервердің) аты
Soccer. Ru –домен аты
Dynamo –сервердегі каталог аты (іздеу жолы)
index.html – Web беттегі файл аты
Проводник программасымен таныс қолданушылар Internet Explorer-мен оңай
жұмыс істей алады. Ондағы саймандар панелін 3 топқа бөлуге болады.
Саймандар панелінің пернесінің (кнопкасының) бір тобы новигацияны
басқару үшін қызмет етеді. Бұл пернелер Web –беттердің келесісіне өту үшін,
беттің ашылуын тоқтату үшін немесе ондағы ақпараттарды жаңарту үшін
қолданылады. Оларға “Переход” мәзіріндегі командалар және де “Вид”
мәзіріндегі кейбір командалар сәйкес келеді. Бұл топтағы соңғы перне-JE
жүктелгенде пайда болатын негізгі Web–бетке өтуге қолданылады.
Пернелердің екінші тобын шолушының арнайы панелін ашуға қолданылады.
Бұл панельдің командалары Интернетте қажет ақпаратты іздеуге мүмкіндік
береді, бұрын ашылған беттердің біріне өтуге және каналдарды қолдануға
мүмкіндік береді. Web-беттің таңдаулы жиынтығы қатынасты қамтамасыз етеді.
Бұл панелді “Открыть→Панели обозревателя” командасымен ашуға болады.
Пернелердің соңғы тобы қызметтік (служебный) функцияларды орындау үшін
қолданылады. Бұл пернелер толық экранды режимге өтуге, электрондық почтаның
хатарын жіберуге, шрифтің түрін өзгертуге, Web –бетті қағазға басып
шығаруға және оның бастапқы текстін Web-беттің берілген редакторының
көмегімен өндеуге мүмкіндік береді.
Желіге қосылған кез-келген компьютердің осы желіде серверге сұраныс
жасау үшін клиенттік программа қолданылады. Ерекше номері болады. Бұл номер
тікелей емес, қандай да бір сөзден тұратын домендегідей ат болады. Мысалы,
Россия үшін –ru, коммерциялық сервер үшін –соm, кез келген типтегі мекемені
ORG секілді, домен аттары таралған. (domain-******)
Желінің ішіндегі ақпаратпен алмасу хаттаманың негізінде орындалады.
Интернетте екі деңгейлі хаттама TCPIP қолданылады. Бірақ бұл хаттама
байттық пакет (байт мәліметтердің тізбегі) деп аталатын түрде ғана
ақпаратты бере алады. Сондықтан байттық пакеттен гипертексті жинайтын тағы
бір хаттама қажет болды. Мұндай хаттама гипертексті беру хаттамасы деп
аталады. Hyper TEXT Transfer Protocol (HTTP) [10].
URL (унифицированный указатель ресурсов Uniform Resource Locator) –бұл
Интернеттің кез-келген құрылғысына және ресурсына адрестеу әдісі. Барлық
URL мынадай стандартты форматта болады:
қатынас жасау сұлбасы: қатынас жасау схемасынан тәуелді ақпарат
Қатынас жасау сұлбасы мына ақпараттан қолдану қосымша туралы;
қолдануға қажет ресурс типі (мысалы, WEB- бет); ресурсқа қатынас жасау
механизмі туралы (мысалы, мәліметті беру протоколы, мысалы: http немесе
Str)
Екінші бөлігі сұралған ақпарат сақталған желінің қашықтағы
компьютерін, осы компьютердегі файлдың толық жолын анықтайды.
Жалпы URL біріншіден, желіге қосуда қандай протокол қолдануын,
екіншіден сұрау ақпараттың қандай компьютерде екендігін, үшіншіден сол
ақпараттың осы компьютердің қандай файл екендігін анықтайды. URL түрі:
Протокол: машина_ аты_домен_аты:файлдың_аты
Мысалы: http: www. Tutorial.runame ... ..
http:-ресусқа қатынас жасауға HTTP протоколы
www. tutorial. ru-берілген ресурс орналасқан желідегі компьютердің
интернет- адресі домендік аты.
nameindex.htm-сол компьютерде орналасқан файлдың толық аты.
1.3 Техникалық тапсырма
Аппараттық және жүйелік құрылғыларға қойылатын талаптар:
Диплом жұмыстың алдына қойылған есебін жоғары дәреже орындау
үшін келесі компьютерді қолдану керек: Intel Pentium IV 700
- (RAM 256 Mb, HDD 16 Gb, CD-ROM 52X);
- баспа құрылғысы принтер- HDD HPackard 610 (A4, 8ppm,600*600 dp1,2
Mb, 10 pages мин шығарады);
Бұндай берілген ЭЕМ моделін таңдау себебім, өйткені БҚ - да
есепті шығару процессінде ақпаратарды өңдеу ресурстары және
бағдарламаны қолдану барысында базаның үлкеюіне байланысты. Сонымен
қатар есептеуіш жүйенің жылдам атқаратын қимылын ескергенде ақпартты
өңдеу жылдамдығын қажет етеді, сол себептен осы моделді таңдадым.
Негізгі мақсат интернет желісінде жұмыс жасайтын, яғни интернет
бағдарламалауды игеру, HTML, PHP, Java тілдерін оқып үйрену.
Осы бағдарламаны қолдану барысында кейбір қателіктердің тумауына
байланысты объектілі-жан-жақты бағдарламалауда қатты жүйе контекстік
көмекші сыбырлама қолданылды. Ал бұл құрылып жатқан
бағдарламалардың күнін қысқартуға әкеледі. Бұл бағдарламадағы БҚ
және файлмен жұмыс жасауының өңдеу жылдамдығын ескергенде өте
ыңғайлы.
Windows интерфейсі CASE- технологиясын толығымен интегралды
ортадағы барлық өмір цикл фазасында құрылған қолданбалы жүйе мен
жобалау жүйесін қамтамасыздандырады.
2 Бағдарламалық қамтаманы жобалау
2.1 Зертеліну объектісін талдау
Бағдарламалық қамтамасыз ету – компьютерде ақпаратты автоматтандырып
өңдеуді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін бағдарламалар жиынтығы. Мақсатымен
жүзеге асыратын қызметтеріне қарай кезкелген бағдарлама екі топтың біріне:
бағдарламалық қамтаманың жүйелік (жалпы) және қолданбалы (арнайы) тобының
біріне жатады.
Жүйелік БҚ компьютердің міндет атқаруымен оған қызмет көрсетуін,
сондай-ақ, жаңа бағдарламалар жасау процессінде автоматтандыруды қамтамасыз
етеді. Жүйелік БҚ-ға:
- операциялық жүйелермен олардың пайдалану интерфейсі;
- бағдарламалау жүйелері;
- техникалық қызмет көрсету бағдарламалары жатады.
Операциялық жүйе – бағдарламалардың ұйымдық жиынтығы, олардың мақсаты
компьютер жұмысын басқару. Операциялық жүйенің бұл бөлігі ақпаратты
енгізудің, сақтаудың, өңдеумен құжаттаудың кейбір универсал құралдары
ретінде компьютердің қызмет атқаруын қамтамасыз етеді [11,12].
Бағдарламалау жүйесі – БҚ-ның бір бөлігі, оны пайдалана отырып
бағдарламалар жасалады. Бағдарламалау жүйелерінің мақсаты – бағдарламалау
тілдерінде жазылған бағдарламалардың бастыпқы мәтіндерін жасау процессін
оңайлату және оларды компьютер атқаратын бағдарламаларға түрлендіру.
Бағдарламалау жүйесіне бағдарламалаудың әр-түрлі тілдеріндегі таратқыштар
(компиляторлар немесе интерпритаторлар) жатады.
Техникалық және сервистік қызмет көрсету бағдарламалары компьютердің,
дискілердің және басқаларының жұмыс қабілетін бақылаудың, анықтау мен
қалпына келтірудің бағдарламалық құралдары болып саналады.
Қолданбалы БҚ пайдалану міндеттерін шешуді қамтамасыз етеді. Мұндағы
шешуші ұғым қолданбалы бағдарламалардың пакеті болып табылады.
Қолданбалы бағдарламалардың пакеті – белгілі бір тақырып немесе пән
бойынша міндеттер ауқымын шешуге арналған бағдарламалар жиынтығы.
Ақпараттық жүйені функциялаудың ерекшелендіретін қасиеті болып үлкен
көлемдегі мәліметтерді қысқартылған мерзімде өңдеу керектігі табылады.
Сонымен қатар, бұл жағдайда негізгі ауырлық мәліметті ендіру, оқу, жазу
операцияларына түседі. Бұл операциялық жүйе, БҚБЖ өндірісі мен басқа да
мәліметті беру құралдарына өте қатаң талап қояды. Одан бөлек ақпараттың
басым бөлігі бақылау, сараптама және болжам жасаудағы оперативті тәртіпте
қол жететіндей жағдайда болу қажет. Сондықтан бағдарламалық құралдар
мәліметтердің үлкен көлеміне (және әрдайым өсіп отыратын) өндірушілікті
жоғалтпай, үнемі қол жететін жағдайда ұстап тұрулары қажет.
2.2 Бағдарламалық қамтаманы құрастыруда бағдарламалық және
аппараттық құралдарды таңдау және оған негіздеме
WWW ақпараттық желісі
Интернетте ең танымал ақпараттық технологиялардың бірі – WWW
ақпараттық желісі. WWW технологияның негізінде гипертекстік ақпараттық жүйе
түсінігі жатыр. Мұнда қолданушы кез келген ретпен құжаттарды қарауға
мүмкіндік береді.
Төмендегі 4 гипертекстік ақпараттық жүйе WWW фундаменті болып
табылады:
-Құжаттарды гипер текстік белгілеу тілі –
-Адрестеудің әмбебеп тәсілі-URL
-Гипертекстік жобаларды жеткізу хаттамасы-HTTP
-Желі аралық әмбебап интерфейс-CGI
WWW" клиент-сервер" сұлбасы бойынша тұрғызылған.
Программа клиент қолданушы интерфейсінің қызметін орындайды және
интерфейсінің барлық дерлік ақпараттық ресустарының қатынас жасауға
мүмкіндік береді.
URL ақпаратты талдау нәтижесі бойынша немесе сервердің командасы
бойынша программа құжатымен жұмыс істеуге арналған сыртқы програманы іске
қосады. Мұндай программаны іске қосу үшін құжаттың типін тәуелсіз "LAUNCER"
программасы жасалды, бірақ соңғы кезде MJME атауымен сәйкес іске қосылатын
программаларды келістіру механизмі кең тарауда.
HTTP хаттамасының сервері, сервері мен басқарылатын, HTML
форматындағы құжаттардың мәліметтер қоймасы және CGI стандартына сәйкес
жасалған программалық қаптама. WWW программаның комплексінің келесі бөлігі.
HTML-құжаттардың мәліметтер қоймасы – бұл HTML форматындағы текстік
файлдардан тұратын файлдық жүйенің бөлігі.
Сервермен жұмыс істейтін қолданбалы программалық қамтаманы шлюздерге
немесе және басқа программаларға бөлуге болады. Шлюздер-бұл сервердің басқа
хаттамалармен жұмыс істейтін сервер мен өзара әрекеттесуін қамтамасыз
ететін программалар. Басқа программалар-бұл серверден мәліметтерді
қабылдайтын және ағымдағы датаны алу, графикалық сілтемелерді іске асыру,
жергілікті мәліметтер қоймасына қатынас жасау немесе басқа да есептеулер
сияқты әрекеттерді орындайтын программалар.
CGI интерфейсінің басты қызметі ақпараттық ағымның біртұтас формасын
және сервермен процесс (қолданбалы программа)арасында мәліметтерді айыр
бастауды қамтамасыз етеді.
MIME стандарты (RFC 1521) Интернеттегі пошталық қатардың денесін
сипаттау үшін арналған.
Іздеу жүйелерлерінде яғни каталогтарда тіркелу
Сайтты тіркеуге арналған танымал іздеу жүйелері мен каталогтары:
Яндекс, Рамблер, Апорт, Alta Vista, List.RU, Интернет
столица(data.ru),Yahoo.
Іздеу жүйелерінде тіркелу кезінде WEB-сайттың файлдарын түзету қажет.
Іздеу жүйелерінде тіркелу алдында алдағы тақырыптардың дұрыс құрылғандығын,
ондағы текстің мағынасының жақсы бейнелегендігін, берілген бетті сипаттау
кезінде кілттік деуге болатын сөздің текстте қаншалықты жиі кездесетіндігін
тексеріп, сайттың беттерін қарап шығу қажет. Сонымен бірге браузер тақырыбы
қатарында бейнеленетін беттің тақырыптарын тиянақты қарау қажет. Олар
беттің мазмұнымен сәйкес болуы тиіс.
Бетті іздеу жүйесінде тіркеуге дайындау кезінде қызметші тегтерге
ерекше көңіл бөлу қажет.
alt тегі. Бұл тег картинаның немесе фото суреттің орнына сипаттау
текстін шығарады. Сипаттаудың бейненің мағынасын дұрыс сипаттап (бейнелеп)
тұрғандығын тексеру үшін өз браузеріңе картинаны бейнелеуді алып тастап
сайттың барлық беттерін қарап шығу керек. IE-де бейнені алып тастау үшін:
Браузердің сервис мәзірінен “Свойства обозревателя” командасын таңдасақ,
диалог ашылады. “Дополнительно” қосымшасын таңдасақ, браузердің қосымша
параметірлерінің тізімі ашылады.
“Мультемедиа” бөлімін таңдап “Отображать рисунки” жалаушасын алып
тастаймыз.
“Применить” пернесін және диалогты жабу үшін ОК пернесін шерту қажет.
Соңында браузердің “Обновить” пернесін шертеміз. Суреттер түсіндірме
жазуымен сәйкес өлшемдегі тік бұрыштармен алмасады. Енді түсіндірме
жазбалардың дұрыс құрылғандығын тексеру үшін барлық бетті қарап шығамыз.
Келесі meta тегі. Кeywords параметірімен онда беттің мазмұнын дәл
бейнелейтін кілттік сөздер мен сөз тіркестерін тізіп шығу керек. Мысалы,
ремонтқа арналған сайт үшін, құрылыс материалдардың таңдау туралы статьясы
бар бетте, meta тегі мынандай болады: meta name="Кeywods"Content"="
ремонт, выбор строй материалов, обои, кафель, гипсокартон, расчет
количества" - Кілтік сөздердің ұзындығы 200 символдан аспау керек.
Description параметірімен. Бұл тег іздеу машинасының ыңғайлы
(подходящий) беттердің тізімін бейнелеу кезінде беттің тақырыбымен бірге
қандай тексті бейнелейтіндігін береді. Егер бұл тег берілмесе, бетті
сипаттау есебінде беттің алғашқы 100 символы бейнеленеді. Бірақ ол беттің
мазмұнын әр қашан дұрыс бере алмайды. Алдыңғы мысал үшін бұл тег былай
жазылады: meta name= "Description"Content"="подробные советы по выбору
строй материалов для ремонта: кафель, обоев и гипсокартонов, советы и
примеры по расчету количества необходимых стройматериалов".
Барлық арнайы тегтерді қолмен түзетуге және құруға болады. Ол үшін
өзгерткіміз келетін html-файлды ашамыз. Ондағы titler және meta
тегтерін өзгертеміз немесе енгіземіз.
Суреттерді дұрыс емес сипаттауды тауып, alt тегінің тырнақшалары
арасындағы тексті түзетіп, дұрысына ауыстырамаз. Түзетілген файлды сақтап,
жабамыз. Бұл әрекеттерді сайттың барлық беттер үшін орындау немесе Іздеу
жүйесінде сайтты тіркеу үшін:
Браузердің адрестік қатарында (Ялуенс) іздеу жүйесінің адресін
тереміз. Ашылған беттен “Добавить сайт” сілтемесін тауып, шертеміз. Ол әр
жүйеде әр түрлі аталуы мүмкін: мысалы, Добавить ресурс, добавить URL, ADD
URL, SUT NOT a site. Сілтемені шерткен соң бетті іздеу жүйесіне қосу беті
ашылады. Тіркеу ережесін оқып, тіркеу формасын толтырамыз. Сосын “добавить
URL” пернесін шертіп, бірнеше секундтан кейін сәтті тіркелу туралы хабары
бар бет жүктеледі.
Яндекс жүйесі бірден каталогқа бет туралы ақпаратты енгізуді ұсынады.
Сайтыңыз туралы ақпаратты енгізу үшін жаңа тіркеу формасының өрістерін
толтырасыз. “Добавить” пернесін шертсек, бірнеше секундтан кейін сіздің
ресурсыңыз тез тексергеннен кейін каталогқа енетіндігі туралы хабар шығады.
Қонақ кітабын, форум және чат құру
Интернеттің ең бір артықшылықтарының бірі, ол сайтқа иеленушілердің
бір-бірімен, не сайттың иесімен тікелей қатынас ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Нормативтік 6
сілтемелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... .
Анықтамалар, қысқартулар мен белгілеулер 6
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1 Есептің қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 9
1.1 Кәзіргі таңдағы жаңа ақпараттық жүйелер мен технологияларға
талдау және шолу жасау 9
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..
1.2 Бағдарламалық қамтаманы құрастыруға негіздеме 20
... ... ... ... ... ... ... ... .
1.3 Техникалық 22
тапсырма ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ...
2 Бағдарламалық қамтаманы 23
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1 Зерттеліну объектісін 23
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ...
2.2 Бағдарламалық қамтаманы құрастыруда бағдарламалық және аппараттық
құраларды таңдау және оған негіздеме 24
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
3 Бағдарламалық қамтаманы іске 34
асыру ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .
3.1 Шешімдер алгоритімін 34
құрастыру ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
.
3.2 Файлдық жүйенің логикалық және физикалық 34
құрылымы ... ... ... ... ... .
3.2.1 Файлдық жүйенің физикалық 34
құрылымы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .
3.2.2 Берілгендер қорының 36
құрылымы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2.3 БҚ бүтінділігін қамтамасыз 36
ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.2.4 Кестелер 37
құрамы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ...
3.2.5 Деректер қорында қолданылатын кестелер 44
құрамы ... ... ... ... ... ... ... ..
3.3 Ақпараттық модульдердің және бағдарламаның 44
отладкасы ... ... ... ... ...
3.3.1 Бағдарламаның интерфейсін 46
құрастыру ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .
3.3.2 Экрандық интерфейс идеалогиясын 46
таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.4 Бақылау мысалында бағдарламаны 47
тестілеу ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ...
3.5 50
Құжаттау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
3.5.1 Қолданушыға 50
нұсқау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ...
3.5.2 Бағдарламалаушы 51
нұсқамасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ..
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .61
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
Әдебиеттер 62
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ...
Қосымша А. Бағдарламаны қабылдау 63
актісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қосымша Б. Бағдарлама 64
листингісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ...
Қосымша В. Бағдарлама 77
формалары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
...
АНЫҚТАМАЛАР, ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН БЕЛГІЛЕУЛЕР
Ақпараттық жүйе - қойылған мақсатқа жету үшін ақпаратты беру, өңдеу
және сақтауға пайдаланылатын әдістер, өнімдер және қызметтердің өзара
байланысқан жиынтығы. Ақпараттық жүйенің қазіргі мағынасы ақпаратты
өңдеудің негізгі техникалық құралы ретінде дербес компьютерді пайдалану
болып табылады.
Бағдарламалық қамтама - есептеуіш техниканы тиімді қолдануды
қамтамасыз ететін және функционалдық есептерді шешуге арналған күнделікті
қолданылатын бағдарламалар жиынтығын құрайды. Бұл жүйе қолданушыға жұмыста
барлық ыңғайлы жағдайды қамтамасыз етуі тиіс.
Деректер қоры дегеніміз – мәліметтерді сақтауға арналған ұйымдасқан
құрылым. Бұл деректер қорының құрылымына ақпаратпен қатар, оларды
ұйымдастыруға, қолдануға арналған тәсілдер мен әдістер кіреді
Деректер қорын басқару жүйесі – деректер қорынан деректерді құру,
сақтау және алуды автоматтандыру үшін арналған программалар жиынтығы.
АЖ – ақпараттық жүйе
БҚ – бағдарламалық қамтама;
ДЭЕМ – дербес электронды есептеуіш машина;
БҚБЖ – берілгендер қорын басқару жүйесі;
АЖ – автоматтандырылған жүйе;
АБЖ – автоматтандырылған басқару жүйесі;
БК – бағдарламалық кешен;
ДҚ – деректер қоры;
БҚ – бағдарламалық қамтама
ДҚ – Деректер қоры
ДҚБЖ – Деректер қорын басқару жүйесі
Байт, кбайт, бит, гбайт – ақпарат өлшемдері
КІРІСПЕ
Есептеуші техника құралдарының дамытылуы мен адам іс- әрекетінің
барлық салаларына компьютерлердің енгізілуі қарқындап келе жатқан және кері
қайтпайтын процесс. Компьютердің қолданылуының әсерлілігі, компьютермен
шешілетін функциялар шеңберінің кеңейуі адам еңбек ететін кез – келген
аймақта ауыстырылмас көмекші болып отыр.
Тақырыптың өзектілігі. Интернет-технологияларды меңгеру бүкіләлемдік
желіні қолдана отырып, корпаративті құрылым әзірлейтін, динамикалық сайттар
мен Web-порттарды әзірлейтін және оларды бағдарламалық қамтамасыз ететін
Web-программистер мен дизайнерлерді дайындау барысында басты рөл ойнайды.
Дипломдық жұмыстың тақырыбы Дүкеннің ақпараттық Web-сайтын
құрастыру.
Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеті, объектісі. Гарант
компьютерлік техникаларды жарнамалау, сату жұмыстарымен айналысатын жеке
фирманың операторлары мен сатушыларына көмекші және фирма заттарын Интернет
желісі арқылы жарнамалайтын, сонымен қатар сатып алушыларға кеңесші жүйе
құрастырылған. Жобада қосымша жүйенің бөлек компоненттері жасалады, жүйе
мен тұтынушы арасындағы ақпаратты ағымның жобалануы орындалады, және де
жүйенің бөліктері арасында, әр тапсырманың жүзеге асуының алгоритмі
жасалады.
Ғылыми жаңалығы және практикалық маңыздылығы. Берілгендер қорын
басқару жүйелері кәзіргі уақытта үлкен көлемді ақпараттармен жұмыс жасауда
қызмет түрлерінің толық бөлігін қамту үстінде. Сондықтан, БҚБЖ адам
жұмысының үлкен бөлігін жеңілдетуге ықпал етуде, облыстық және қалалық жер
комитетіне арналған арнайы жасалынған қолданбалы бағдарламалық қамтамалар
жеткіліксіз. Мұндай бағдарламалық қамтамалар көлемді ақпарат ағынын
автоматтандыруға өте қолайлы [1].
Заманауи ғылыми мәселенің шешілетін жағдайы. Компьютерлік
технологияларды сату қызметтерімен айналысатын фирмаларға арналған
бағдарламалық қамтама белгілі бір бөлім жұмысын жаңа деңгейге көтеріп,
жұмыс әлпін күшейтіп, материалдық және еңбектің шығындарды азайтады.
Дипломдық жұмыс келесі бөлімдерден тұрады:
1. есептің қойылуы
2. бағдарламалық қамтаманы жобалау
3. бағдарламалық қамтаманы іске асыру
4. қорытынды
5. қолданылған әдебиеттер тізімі
6. қосымша
Бірінші тарауда ақпараттық технологиялар мен ақпараттық жүйелерге
талдау және жалпы шолу жасау, құрастырылатын бағдарламалық қамтамаға
негіздеме жасалынған.
Екінші тарауда зертеу объектісін орнатылатын бағдарламалық қамтуды
таңдауға негіздеу жүргізіледі, қолданылған бағдарламалық құралдарға толық
сипаттама беріледі, оның құрамына стандарттық, типтік бағдарламалық
құралдар кіреді, және де қосымша жүйенің қалыпты жұмыс жасауына қажетті
аппараттық – техникалық құралдарды таңдау кіреді.
Үшінші тарауда жасалған өнімнің жасалу және эксплуатация ортасы
қарасатырылады, пакеттің құрамы мен структурасы, негізгі және қосымша
файлдардың сипаттамасы беріледі. Бағдарламаны жасау туралы материал
ұсынылған. Оның құрамына тапсырманың қойылуы, тапсырманы шешу тәсілін
таңдау және негіздеу, алгоритм мен бағдарламаның жасалуы, және де жасалған
бағдарламалық өнімнің қолданылуының әсерлілігі және де қолданушы мен
программистке арналған нұсқаулар кіреді.
Жұмыс Қорытындымен аяқталады, негізгі нәтижелермен қорытындылар
келтіріледі, және жасалған бағдарламалық өнімнің ерекшеліктері.
Қолданылған әдебиеттер тізімі дипломдық жұмысты жасау кезінде
қолданылған барлық әдебиеттерді қамтиды.
Қосымшада бағдарламаны қабылдау актісі, бағдарламаның листінгісі мен
формалары келтірілген.
1 Есептің қойылымы
1.1 Қазіргі таңдағы жаңа ақпараттық жүйелер мен технологияларға
талдау және шолу жасау
Ақпараттық технология саласындағы ең жаңа жетістіктер ақпараттық қор
ұйымдастырудағы жаңа концепцияларға алып келді. Жоғары өндірісте және
экономикалық микропроцессорлардың арқасында ақпаратты – есептегіш ресурстар
менеджерлер, есепшілер, жобалаушылар, ұйымдастырушылар мен инженер, басқа
категориялы қызметкерлердің жұмыс орындарына жақындай түсуде. Жеке
компьютерлер қорында мәліметтерді өңдеу жүйесі жетілдіріліп, жұмыс орындар
автоматтандырылуда.
Интернеттің даму тарихы
Ең алдымен Интернет – бұл компьютерлік желі, сондықтан барлық ақпарат
файлдар түрінде сақталады. Файлдар байланыс линиясына тұрақты қосылған
серверлерде орналасқан. Файлдардың барлығы Интернеттің ресурсы болып
табылады. Бұл ресурстар әртүрлі типті болуы мүмкін: текстік, гипертекстік
дыбыстық, графикалық, электрондық хаттар және басқа. Интернеттегі
ресурстардың өз хаттамалары бар, мысалы файлдық архивтермен FTP хаттамасы
байланысты, ал электрондық хаттармен РОРЗ және SМТР хаттамалары бойынша
жұмыс істейды [2,3].
Интернетке қосылу үшін ең алдымен компьютер қажет. Содан соң модем
керек. Ол модулятор және демодулятор деген екі сөзден тұрады, яғни
цифрлық сигналды аналогтық сигналға және керісінше түрлендіретін құрылғы.
Модемдер ішкі және сыртқы болып бөлінеді. Сыртқы модем тікбұрышты қорапша
түріндегі құрылғы. Оның бетінде 8 лампочкасы болады, олар ақпаратты беру,
қабылдау кезінде жанып -өшіп тұрады. Сыртқы модемнің өзінің қоректену
блогы бар. Модем компьютермен жуан кабельмен қосылады.
Ішкі модемнің қоректену блогы болмайды және ол плата түрінде жасалған.
Сыртқы модемнің кемшілігі: модемді компьютермен және қорек көзімен қосатын
сымдар орын алады және шатасады. Және ол ішкі модемнен қымбаттырақ .
Ішкі модемнің кемшілігі: провайдердің ажыратып тастағанын байқамау,
яғни линиядағы қолданылмаған уақытқа ақша төлеуге тура келеді. Және кейбір
модемдер өзін қосу үшін компьютердің қорек көзін өшіруді қажет етеді.
Модемнің индикаторлары:
MR (Мodem Ready) – модем желіге қосылды және жұмысқа дайын.
TR (Тerminal Ready) – модем компьютерден жұмысқа дайын екендігі туралы
сигнал алды.
SD (Senol Data) - модем қашықтықтағы модемге мәліметтер жібереді.
RD (Resilve Data) – модем қашықтықтағы модемнен мәліметтер қабылдайды.
OH (Oss Hoor) – модемнің тұтқаны алуы. Индикатордың жанып -өшуі
номерді теру процесін көрсетеді.
CD (Carrier Detect) – қашықтықтағы модеммен қосылу
AA (Auto Answer) – модем келген қоңырауды күту режимінде.
HS (High Spead) – модем ең жоғары жылдамдықта жұмыс істеуде.
Windows NT Server –операциялық жүйенің комплектісіне қуатты Web
–сервер, Web –серверде ақпаратты жылдам және тиімді іздеуге арналған
құралдар (Microsoft Index Server), Web – беттердің құрылымын құруға және
ұйымдастыруға арналған құрал (Microsoft Front Page) және ауқымды желі мен
Intranet ресурстарын қарауға арналған құрал (Microsoft Internet Explorer)
кіреді.
Windows NT Server – ді қолдануға болады:
Файл сервер –ұжымды қолдануға арналған. Файлдардың көп мөлшерін бір
орталықта сақтау.
Баспа сервері – принтерлердің шексіз санын бірге қолдануды қосуға және
ұсынуға арналған.
Қашықтан қатынас жасау сервері –екі бөліктен тұрады:
1) Windows NT Server–мен компьютерде орнатылған, серверлік;
2) Жұмыс станцияларында орнатылған, клиенттік;
Резервтелген мәліметтер сервері – стримерге файлды резервті көшіру
мүмкіншілігін береді.
Байланыс сервері -әртекті желілерді қосу мүмкіндігін береді.
Интернеттін пайда болу тарихы
60 жылдары Карибтегі кризистен кейін (СССР мен АҚШ арасындағы
қиындықтар. Бұл кризис нәтижесінде үшінші соғыс болуға сәл қалды) АҚШ –ғы
белгілі бір орталықтың мамандары алғаш рет орталықтандырылған компьютерлік
желі құруды ұсынды.
Олар ядролық соғыс бола қалған күнде осы желіге қосылған әскери
компьютерлер мен білім және ғылыми мекемелердегі компьютерлер арасында
байланыс үзілмеу керек деп санады. Мұндай желідегі түйіндер арасында
көптеген байланыстар болу қажет, яғни барлық түйіндердің статусы бірдей
болу керек. Кәдімгі желіде бір ғана сервер болып, ол істен шықса, барлық
желі істен шығады. Ал бұл желінің бірнеше сервері болады, яғни олардың
әрқайсысы ақпаратты жолдау жолдарын таңдай алады. Әрбір жіберілетін
мәліметтер пакет деп аталатын стандартты блокқа бөліну қажет деді. Әрбір
пакеттің адресі болады [4,5].
1968 жылы Пентагон бөлімшелерінің бірі-зерттелген жобалармен жұмыс
бойынша агенттік (ARPA) –осы жобаны қаржыландыруды бастады. 1969 жылдың
күзінде бар болғаны 4 түйіннен тұратын ARPANET желісі пайда болды:
Калифорния университетінде (Лос–Анджелес) SDS SIGMA; Стритфорд зерттеу
институтта SDS -940; Санта Барбарадағы Калифорния институтында IBM -360;
Юта штатындағы университетінде DEC PDP -10.
1971 жылы ARPANET құрамында 15 түйін, 1972 жылы 37 түйін болды. 1973
жылы желіге шетелдік желілер Лондоннан, Норвегиядан қосылды. Желіге әртүрлі
машиналар біріктірілді, бірақ олардың барлығы NCP (Network Control
Protocol, желілік басқару протоколы) хаттамасын қолдауы қажет. 1974 жылы
американдық мемлекеттік ғылыми зерттеу қорының қызметкерлері жаңа ТСРІР
стандартты хаттамасын жариялады. 1983 жылы ол ARPANET желісінің стандартты
хаттамасы болды. Осы жылы желі Интернет деп жаңа атауға ие болды.
Хаттама дегеніміз байланыс ережелерінің жиынтығы. Файлдық сервер – бұл
қолданушылардың желісіне қосылған дискілерде сақталатын файлдарға қатынас
жасауды қамтамасыз ететін желінің негізгі компьютері. Бірнеше желіні
біртұтас біріктіру үшін желіаралық хаттама қолданылады. (ІР- Internet
Protocol). Осы желідегі мәліметтерді айырбастау мәліметтерді беруді басқару
хаттамасымен (Transmission Control Protocol -TCP) орындалады. Интернетте
ақпаратты тасымалдау қос хаттаманың ТСРІР көмегімен жүзеге асырылады.
Сайттар және олардың адрестері
Қаладағы серверлерге шығу үшін домендерді қолдануға болады. Ал ондағы
аудан, үйге қатынас жасау үшін сайттар қолданылады. Қандай да бір мекемеге
немесе жеке тұлғаның және қандай да бір тақырыпқа арналған желінің
логикалық түрде аяқталған элементі. Әрбір сайттың өз адресі болады, ол
әріптен турады.
Желіні жасаушылар арнайы, домендік аттарды, (DNS) серверін құрады.
Олар автоматты түрде әріптік адрестерді (URL) цифрлыққа (ІР) ауыстырады.
DNS өзінде сол адрестердің сәйкесіне таблицасы сақтайды.
Сайт адрестері бірнеше маңызды элементтерден тұрады. http: -
гипертестік құжаттарды теру протоколын білдіретін префикс.
WWW – ресурстың WWW жүйесіне жататындығын білдіретін “сигналдық
жалауша”. Бұдан кейін адрес атының ең төмендегі элементі – сайттың өз аты
орналасады.
Беттер –біртұтас ағзаны -сайтты құрайтын жеке гипертекстік құжаттар.
Домендік зоналар
Интернеттің компьютерлерінің барлығының өз адрестері (ІР -адресі)
болады. Сервер ыңғайлы болғандықтан домендіқ зоналар деп аталатын логикалық
топтарға біріктірілген. Бұл зоналар географиялық , тематикалық болуы
мүмкін.
Географиялық домендік зона (бірінші деңгейдегі зона) желіге өз
компьютерлері арқылы қосылған әрбір мемлекетке беріледі. Ол ереже бойынша
екі әріппен белгіленеді:
Ch –Қытай
Fr –Франция
Ge –Германия
Jp –Жапония
Ru –Россия
Tw –Тайвань
Uc –Украина
Ur –Ұлыбритания
Тематикалық домендік зонаның географиялықтан қарағанда белгілі бір
аймаққа қатысы жоқ. Ол әр елдегі ғана емес, әр контингенттегі
компьютерлерді біріктіреді. Мұнда компьютерлер оларды басқаратын
мекемелердің түрі бойынша топтастырылған. Ал домендік индекс үш және одан
көп әріптермен белгіленеді:
Gov - өкіметтік мекемелер;
Com - кез келген коммерциялық үйымдар;
Net - желілік қызметке қатысты ұйымдар;
Nur - әскери мекемелер;
Int – халықаралық мекемелер;
Edu - білім беру мекемелері;
Shop - желілік магазин;
Museum – мұражай;
Biz – кез-келген бизнес -жоба;
Name - жеке беттер.
HTML тілі туралы
HTTP ақпарат алмасу хаттамасы пайда болған соң WWW қызметі дүниеге
келді. Интернеттегі Web-беттер-HTML тілінде жазылған файлдар (Hyper Text
Morhup Language-язык разметки гипер текста). Web-беттердің мазмұны әр түрлі
болғанмен, олардың барлығы HTML тілін қолданады. HTML құжаты HTM немесе
HTML кеңейтілімі бар.
Гипертекст - бұл форматтау, иллюстрация, мультимедиалық орнату және
басқа құжаттарға гиперсілтеме сияқты қосымша элементтерді басқаратын
арнайы кодтар. Разметка деп нәтижелік гипертексттік құжаттың арнайы
программа броузермен қалай бейнеленетінін анықтайтын, осы кодтардың текстке
орнатуды түсіну қажет [6].
HTML тілінің кодтары-бастапқы тексті разметкалауды орындайтын тег
деп аталады. Тег-бұл символдардың жиынтығы. Барлық тегтер “”-кіші
символдан басталып “”-үлкен символмен аяқталады. Бұл екі символды кейде
бұрыштық жақша деп аталады. Ашылған бұрыштық жақшадан кейін тегді
анықтайтын кілтік сөздер жазылады. HTML тіліндегі әр бір тегтің арнайы
белгісі бар.
HTML құжаты негізгі текстегі және разметка тегінен тұрады. Оны құру
үшін кез-келген текстік редакторды және Блокнот редакторын қолдануға
болады. HTML құжатHTML тегінен басталып, -HTML тегімен жабылу тиіс.
Бұл қос тег броузерге оның HTML құжат екенін хабарлайды. HTML құжаты
тақырып бөлімімен және құжат денесінен тұрады. Тақырып бөлімі HEAD және
HEAD тегіне алынып жазылады. Ол құжат туралы толық ақпарат береді. Бұл
бөлімнің ішінде құжаттың негізгі тақырыбы орналасқан TITLEжәне TITLE
тегінен тұрады. Құжаттың тексті оның денесінде орналасады. Құжаттың денесі
BODY және ВОDY тегтерінің ортасында орналасады. Мысалы:
HTML
HEAD
TITLE шаблон HTML-документа TITLE
HEAD
BODY
Это моя первая HTML-страница...
ВОDY
НТМL
Енді осы құжатты сақтау керек. Ол үшін:
1. Файл менюінен “Сохранить как” пунктін таңдау.
2. Ашылған пунктіндегі “тип файлы” тізімінен “все файлы” таңдау.
3. “Имя файлы” қатарына құжат атын енгізу.
4. Қажет болса қажетті каталогты орнату.
“Сохранить ”кнопкасын басу.
Содан соң WEB –броузерді жуктейміз.“Адрес” қатарында сақталған файлдың
толық атын енгізіп, Enter пернесі басылады.
HTML тілі құжаттың функциялық бөлімдерін сипаттауға арналған.
Қарапайым құжаттардың көбінде тақырып пен абзац негізгі функциялық бөлім
болып табылады. HTML тілі құжаттың ішкі тақырыптарының 6 деңгейін
қолдайды.Олар H1 және H1 ден H6 дейінгі Н6 тегтермен
белгіленеді. Компьютер экранында бұл тақырыптың барлығы әртүрлі (шрифтегі)
размердегі шрифтпен бейнеленеді. Ал жай абзацты жазу үшін P және P
тегтері қолданылады. HTML тілінде абзац құратын құрал жоқ. Оның орнына
текстке құжаттың бөліктерін бір бірінен бөлу үшін көлденең жолақ сызықтар
қосу. Көлденең сызық HR тегімен құрылады. Бұл жалғыз тег деп аталады,
себебі сәйкес жабылатын тегі жоқ. Егер абзацты құрамай жаңа жолға көшу
керек болса, BR тегі қолданылады [7].
P тегінің ALІGN атрибуты бар. Оның көмегімен берілген абзацтың
ішінде текстті форматтауды басқаруға болады.
HTML
HEAD
TITLE абзац TITLE
HEAD
BODY
PALIGN=LEFT Текст , прижатый к левому полю. P
PALIGN=CENTER Текст по центру P
PALIGN=RIGHT Текст прижатый к правому полю P
ВОDY
НТМL
HTML
HEAD
TITLE функционные разделы документа TITLE
HEAD
BODY
H1 Главный заголовок H1
H2 Подзаголовок H2
P Эти строки изображаются слитно, несмотря на то, что в документе.
они отделены
друг от друга
P закрывающий тег абзаца не обязателен. P тег начало абзаца более
важен, чем реальный переход но новую строку
HR
Текст после горизонтальной линейки
BR разбит на две строки
ВОDY
НТМL
Кез келген текстік редактор шрифті қалың, қисық, асты сызылған түрде
жаза алады. Осы 3 варианттағы жазуды B B, J J, U U тегтері
қолданылады.
HTML
HEAD
TITLE варианты начертания TITLE HEAD
BODY
Простой текст, а это B , J , U жирный, наклонный и
подчеркнутый UJ,B текст
ВОDY
НТМL
BIG және BIG тегтері символдық размерін бірлікке көбейтеді. Ал
SMALL, SMALL тегтері бірлікке азайтады. Көбейтудің (азайтудың )
қатарынан жазылған бірнеше тегі шрифтің размерін бірнеше бірлікке
өзгертеді.
Тексті тізім түрінде де жазуға болады. Көбіне нөмірленген тізім
(OL), маркерленген тізім (UL) қосу. Тізімнің әрбір элементі LJ
тегтерімен қоршалады.
HTML
HEAD
TITLE списки TITLE HEAD
BODY
H2 Копированный список H2
OL
LJ элемент LJ
LJ элемент LJ
LJ элемент LJ
OL
H2 Маркированный список H2
UL
LJ Первый LJ
LJ Второй LJ
LJ Третий LJ
UL
ВОDY
НТМL
Текстпен жұмыс жасайтын тегтер
BODY тегінің бірнеше атрибуты бар:
-BCCOLOR-фонның түсін орнатады.
-TEXT- тексттің түсін орнатады.
Мысалы,төмендегі фрагментте барлық HTML- құжат үшін қара фонда қызыл
түсті символдар шығарылады.
-BODY BGCOLOR= #000000 TEXT= #FF0000
Шығарылатын текстің сыртқы түрін басқару үшін FONT FONT тегтері
қолданылады. Оның бірнеше атрибуты бар.
SIZE атрибуты шығарылатын текстегі символдардың өлшемін береді. Егер
ол берілмесе, броузер SIZE=3 деп алады .Егер ол атрибутты 3 деп
берсе,текст шрифті үлкен размерде, 3 десе кіші размер беріледі.
FONT SIZE=5 (үлкен шрифт FONT
FONT SIZE=1 (кіші шрифт FONT
COLOR атрибуты шығарылатын текстің түсін көрсетеді. Бізге көрінетін
барлық түстер спектордың түстік сәулелердің қосындысы. Электронды-сәулелік
түтікшеде кез келген түс қызыл, көк түстерді араластыру арқылы алынады.
Егер 100% қызыл түспен 100% көк түсті араластырса сары түс ашылады. Егер
үшеуініңде 100% араластырса онда таза ақ түс алынады. Яғни,COLOR
атрибутында кез келген қызыл, жасыл, көк түстерінің комбинациясынан
алынады.(Red, Green,Blue-RGB)
Бірақ түстер пайызбен емес нүкте 0 ден 255-ке дейінгі сандармен он
алтылық түрде көрсетіледі.
3 Е, 9F, AA, CR, FF және т.б.
FONT COLOR=#FF0000 қызыл шрифт FONT
FONT COLOR=#00FF00 жасыл шрифт FONT
FONT COLOR=#0000FF көк шрифт FONT
FONT COLOR=#COCOCO сұр шрифт FONT
Бұл тегтердің барлық атрибуттарын бір уақытта қолдануға болады.
Фраза элементтерін анықтау
CITE тегі басқа ақпарат көзінен алынған цитат тексті көрсетеді.
Мұндай текст әдетте курсивпен бейнеленеді. CODEтегі компьютерлік
программаның бастапқы текстін көрсетеді. JCEDтегі пернетақтаның көмегімен
енгізілетін тексті безендіреді. Бұл тегтермен қолданушының командалары мен
пернелердің аттарын белгілеу қабылданған. SKMP тегі компьютерлік
программаны шығаруға мысал бола алатын тексті көрсетеді. Ал VAR тегі
програмалық айнымалылырдың аттарын немесе қолданушы таңдаған компьютерлік
командалардың параметрлерін безендіруге қызмет етеді.
EM тегі тексті көрсетуге арналған. Бөліп алынған текст курсивпен
бейнеленеді. Бөліп алуды қалынырақ ету үшін STRONG тегі қолданылады.
Мұндай текст жартылай қалын шрифтпен жазылады.
Текстік процесорлармен жұмыс істеу тізімнің әр түрі қолданылады:
реттелген (номерленген), реттелмеген (маркеленген) және анықтама тізімдері.
Анықтама тізімдеріDL тегінен басталып, DL тегінен аяқталады.
Тізім мұнда анықталатын терминдермен сәйкес анықтамалардан тұрады.
Анықталатын терминдер DT тегімен, ал анықтама DD тегімен белгіленеді.
Анықтамалар экранда сол жақ шеттен отступпен жазылады.
Графика
Қазіргі WEB-сайттарды графикалық безендірусіз елестету қиын. Графика-
WWW беттердің ерекшеліктерінің бірі.
Монитор экранының өлшемін пиксельмен өлшейді, мысалы 800*600 (800-
горизонталь, 600-вертикаль). Дәл осылай бейне өлшемін де өлшейді. Олар
арнайы графикалық файлдарда сақталады.
Қазіргі кезде графикалық форматтардың түрі көп, бірақ WWW беттерде тек
қана GIP және JPEG форматтағы файлдар қолданады.
GIF форматы (Graphic Interchange Format-графикалық мәліметтермен
алмасу форматты) желі қолданушылары үшін жасалған [8]. Бұл форматта
сақталған графика 256 түспен шектеледі.
JPEG форматы (Joint Photographic Expertcs Group-бейнелер бойынша
эксперттердің біріктірілген тобы) формат жинақтары үшін ортақ болып
табылады. WEB құжатқа бейнені орнату үшін Srс атрибуты бар Jmg тегі
қолданады. Оның жазылуы :
Jmg Srс =“url”
Мұнда url- бейнеден тұратын графикалық файлдың адресі.
Jmg тегінің бірнеше төмендегідей атрибуттары бар:
-align-бейнеге қатысты текстін орналасуын тағайындайды. Жоғарғы жағына
(ТОР), ортасына (MIDDLE) немесе бейненің төменгі жағына (ВОТТОМ)
-alt-бейненің астынан көрінетін тексті анықтайды. Егер тышқан (мышь)
көрсеткішін (текст) бейненің үстінде бірнеше секунд қозғамай ұстап тұрса,
астындағы текст көрінеді.
- width-пиксельмен бейненің ұзындығын көрсетеді.
-height- пиксельмен бейненің биіктігін көрсетеді.
-border-бейненің қоршап тұрған рамкасының көлемін береді.
Мұнда width және height атрибуттары маңызды қызмет атқарады. Егер
осы екі атрибут көрсетілмесе, онда браузер шығарылатын графикалық файлдың
размерін өзі анықтайды.
Гиперсілтемелер
HTML құжаттардың ортасында байланыс орнату үшін гипертекстік
сілтемелер қолданылады.
Гипертекстік сілтеме екі бөлімнен тұрады: Псевдопернелер және адрестік
бөлім. Псевдоперне – бұл қандай да бір текст немесе графикалық бейне.
Текстік псевдоперне браузерде асты сызылып көрсетіледі, ал тышқан
көрсеткіші оның жанынан өткенде сұқ саусақ бейнесіне өзгереді, ол дегеніміз
оны басуға шақыру. Жалпы алғанда, Интернетке сол сағаттағы барлық процесс
сілтемелер бойынша тышқан кнопкасын басу арқылы орындалады.
Гипертекстік сілтемені құру үшін, A тегі қолданылады. Оның жазылу
формасы:
A HREF="URL". Кез-келген текст A
А әрпі – anchоr(якорь)
HREF-Hupectext Reference-гипертекстік сілтеме
A HREF= "ATTP:www.intro.ru" ... ...Intro A
Егер сілтеме бір дисктегі немесе каталогтағы құжатқа берілсе, файылдың
атын ғана көрсетіп, URL-ң қысқартылған жобасын қолдауға болады:
A HREF= "11.htm" страницы 11 A
Таблицалар
Таблицаны беру үшін TABLE тегі қолданылады. Бұл тегтің міндетті
бірнеше атрибуты бар: CARTION CARTION таблица тақырыбы.
BORDER – рамканың ені.
CELLPADDIONG – ұяшық ішіндегі өрісті береді. (ұяшық ішіндегі бос
кеңістіктің енін анықтайды);
CELLPACING – таблица ұяшықтары арасындағы қашықтық.
WIDTH- таблицаның ені
Таблицаның жолдары TR TR тегтерімен, бағаналары TD TD
тегтерімен беріледі. Ал бағаналардың тақырыптары үшін TH TH тегтері
бар.
TR тегінің келесі атрибуттары бар:
ALIGN- ұяшықтағы мәндерді горизонталь орналастыруды бақылайды және
LEFT,RIGHT,CENTER мәндерін қабылдайды.
VALIGN- вертикаль орналасуды бақылау және ТОР, MIDDLE, ВОТТОN мәндерін
қабылдайды.
Фреймдер
HTML WEB- броузердің барлық жұмыс аймағын бір – бірімен тәуелсіз
бірнеше тік бұрышты аймақтарға бөлуге мүмкіндік берді. Оларды фреймдер
(Srame-рамка,кадр) деп атайды. Фреймдер әрбір аймаққа жеке HTML құжатты
жүктей алады.
Бөлу ережесін орнату үшін FRAMESET FRAMESET тегтері бар, олардың
атрибуттары:
ROWS-қатарлар бойынша бөлуді орнату
COLS- бағаналар бойынша бөлуді орнату
BODDER – фреймдер арасындағы қоршалған рамканың қалыңдығын береді.
ROWS және COLS атрибуттары FRAMESET бір тегімен біруақытта
қолданылмайды, яғни бір тегпен экранды тек қатарға не бағанаға бөлуге
болады.
Қандай HTML – құжаттың фреймге жүктелетінін FRАME тегі
қолданылады. Оның атрибуттары:
SRC-фреймге жүктелетін URL-ді береді.
NAME-кейін A тегінің TFBGET атрибутында қолданылуы мүмкін фреймнің
атын береді.
MARGIN WIDTH – ені бойынша отступ береді.
MARGIN HEIGHT – биіктігі бойыншаша отступ береді.
SCROLLING - "NO" не “AUTO” мәндерін қабылдауы мүмкін (осы фреймде
құжаттың скроллингіне рұқсат беру не рұқсат бермеу)
NORESIZE фреймнің размерін өзгертуге тыйым салады.
NOFRAMES NOFRAMES тегтері құжаттың стандартты денесін сипаттау
үшін қолданылады. Мұндай сипаттаудың қажеттігі браузер фреймді қолдамағанда
туады.
Браузердің жұмыс аймағын фреймдерге бөлу.
Формалар
Формалар қолданушымен сервер арасында толыққанды диалог ұйымдастыруға,
яғни қандайда бір ақпаратты енгізіп, оны серверге беруді ұйымдастыруға
мүмкіндік береді. HTML тіліндегі формалар қарапайым программалардың
диалогтық панелдеріне ұқсас, оның мәтіні, енгізу қатары, пернелер, тізімдер
және басқа да элементтер жиыны бар.
Форма FORM тегімен басталып, FORM тегімен аяқталады. Бұл тегтің
мынадай атрибуттары бар:
NAME- форманың аты.
ACTIJON- енгізілген мәліметтермен орындалатын әрекетті көрсетеді.
METHOD- серверге мәліметтерді беру әдісі. Бұл атрибут екі мән қабылдай
алады: METHOD="GET"
METHOD="POST"
Екінші вариант қолданылады, себебі бұл жағдайда мәліметтер жасырын
түрде беріледі.
Енгізу қатары. Тексті енгізу қатарын алуға арналған тегтің форматы
мынадай: INPUT TYPE="TEXT" NAME="S1"SIZE="15"NAXLENGTH="50"
TYPE атрибутының RADIO мәні радио-кнопка құруға мүмкіндік береді.
Бұл кезде тег VALUE және CHECKED қосымша атрибуттарын қолданады:
INPUTTYPE="RADIO"NAME="R1"VALUE="O K"CHECKED хорошо.
INPUTTYPE="RADIO"NAME="R1"VALUE="L AD" плохо
INPUTTYPE="RADIO"NAME="R1"VALUE="N ULL" никак
Бұл мысалда қандайда бір сұраққа жауап енгізуге арналған үш радио
перне-құрылады. Үш тегтің де NAME атрибутының мәндері бірдей. Мұндай
болмаған жағдайда бұл үш перне бір топты құра алмайды. Сонымен қатар,
бірінші тегте CHECKED атрибуты көрсетілген, ол алғашқы ерекшеленген
пернені береді.
TYPE атрибутының CHECKВOX атрибуты да перне құруға мүмкіндік береді.
INPUT TYPE=" CHECKВOX" NAME="С1"VALUE="WIDTH" широкий
INPUT TYPE=" CHECKВOX" NAME="С1"VALUE="RED"CHECKED красный
Жоғарыда айтқандай "FORM" тегінің толтырылған формамен орындауға
болатын әрекетті көрсететеін ACTION атрибуты бар. Осы әрекетті қолданушы
"Выполнить" кнопкасын басқаннан кейін ғана орындалады. Бұл кнопка INPUT
тегінің көмегімен де құрылады, мұнда TYPE атрибутының мәні-SUBMIT.
INPUT TYPE=" SUBMIT"VALUE="Выполтить"
Кейде, өте күрделі формаларда, қолданушыға оны алғашқы күйге келтіру
қажеттігі туындауы мүмкін. Ол үшін арнайы перне бар. Оны көрсету үшін TYPE
атрибутының мәніне RESET ортату қажет.
INPUT TYPE=" RESET "VALUE="Очистить форму"
Формаға белгілі бір мәні бар және серверге терілетін енгізу өрісін
қосуға болады, бірақ ол экранға шығарылмайды. Мұндай жасырын өрісті TYPE
атрибутына HIDDEN мәнін меншіктеу арқылы алуға болады.
INPUT TYPE=" HIDDEN " NAME="hidd"BALUE="запрос2"
Ашылатын тізімді SELECT қос тегімен құруға болады. Тізімнің әр бір
қатары OPTION тегімен беріледі. Алғаш таңдалатын элемент үшін SELECTED
атрибутын көрсету қажет. TEXTAREA қос тегі айналу жолақтары бар арнайы
терезеде бірнеше қатарда текстің үлкен фрагментін енгізуді ұйымдастыруға
мүмкіндік береді. ROWS және COLS атрибутары осы терезенің биіктігі мен енін
анықтайды.
Рамкалар (фреймдер)
Рамкалар-WEB беттерде ақпаратты көрсетудің қуатты механизмі. Оладың
көмегімен экран бірнеше аймақтарға бөлініп, әрқайсысында жеке беттердің
мазмұны бейнеленеді.
Мысалы, екі кішкене WEB-құжат құрып, а.htm және b.htm деп сақтайық.
Бұл беттер тек аттары бойынша ерекшеленеді.
а. htm: HTML
HEAD
TITLE рамки. Страничка TITLE HEAD
BODY
BODY Страничка А
BODY
HTML
b.htm: : HTML
HEAD
TITLE рамки. Страничка ВTITLE
HEAD
BODY
BODY Страничка В
BODY
HTML
Енді рамкалар бейнеленетін базалық бет құрап, оны baza.htm деп
сақтайық.
HTML
HEAD
TITLE рамки. TITLE
HEAD
FRAMESET COLS="50%,50y"
FRAME SRC="а.htm"
FRAME SRC="в.htm"
FRAMESET
HTML
Нәтижесінде экран бірдей екі колонкаға бөлінеді. Егер экранды
горизонталь қатарларға бөлетін болсақ, онда FRAMESET ROWS деп жазамыз.
1.2 Бағдарламалық қамтаманы құрастыруға негіздеме
Жаңа ақпараттық технологиялардың дамуы, жоғары жылдам істейтін және
үлкен еске сақтау қабілеті бар күшті компьютерлердің пайда болуы басқарудың
автоматтандырылған жүйесін жаңа сатыға көтеру міндеттерін қойды. Қазіргі
уақытта түрлі салалардағы адам еңбегіне Pentium 4 компьютері белгілі
жиілігі 2,2 GHz, 512 Mb шұғыл еске сақтау қабілетімен, 80 Gb қатты дискілер
– винчестерлермен енгізілді. Тізбектік технологияның пайда болуы мен
басқарудың автоматтандырылған жүйесінің мүмкіндіктері кеңейді әрі
жетілдірілді. Осы жүйенің жаңа жаңартырылған нұсқалары пайда болды.
Internet Explorer
Интернет – бұл тек үлкен және кіші компьютерлік желілердің
бүкіләлемдік бірігуі ғана емес, ол бырыңғай әлемдік ақпараттық кеңістіктегі
бірқатар қызметтердің жиынтығы. Көп жағдайда интернетті World Wide Web
(WWW) немесе Web қызметі деп түсінеді. Осы қызметтің форматында берілген
ақпаратты Web –беттер түрінде көрсетеді. Web–беттер – бұл кез-келген
мәліметтерден: текстерден, графикадан, дыбыстан, видео және анимациядан
тұратын құжаттар кешені. Интернеттен Web–беттерді қабылдап, оны бейнелеу
елеулі қиындықтар тудырады. Осы мақсатта броузерлер деп аталатын арнайы
программалар қолданылады. Қазір Netscape Navigator және MS Internet
Explorer броузерлері танымал. Internet Explorer Web-ті қараудың стандартты
құралы ретінде Windows-98 операциялық жүйесіне қосылған. Осы кезден бастап,
ол шолушы (обозреватель) деп аталады. Шолушының негізгі қызметі –
Интернеттен Web–беттерді жүктеу және оны экранда бейнелеу. Қажетті
Web–беттің орнын URL адресімен анықтайды. Бұл интернетте қолданылатын құжат
адресінің арнайы жазылу формасы:
htpp: www. Soccer. ru dynamo index.html
htpp: протокол
www. –комп-ң (сервердің) аты
Soccer. Ru –домен аты
Dynamo –сервердегі каталог аты (іздеу жолы)
index.html – Web беттегі файл аты
Проводник программасымен таныс қолданушылар Internet Explorer-мен оңай
жұмыс істей алады. Ондағы саймандар панелін 3 топқа бөлуге болады.
Саймандар панелінің пернесінің (кнопкасының) бір тобы новигацияны
басқару үшін қызмет етеді. Бұл пернелер Web –беттердің келесісіне өту үшін,
беттің ашылуын тоқтату үшін немесе ондағы ақпараттарды жаңарту үшін
қолданылады. Оларға “Переход” мәзіріндегі командалар және де “Вид”
мәзіріндегі кейбір командалар сәйкес келеді. Бұл топтағы соңғы перне-JE
жүктелгенде пайда болатын негізгі Web–бетке өтуге қолданылады.
Пернелердің екінші тобын шолушының арнайы панелін ашуға қолданылады.
Бұл панельдің командалары Интернетте қажет ақпаратты іздеуге мүмкіндік
береді, бұрын ашылған беттердің біріне өтуге және каналдарды қолдануға
мүмкіндік береді. Web-беттің таңдаулы жиынтығы қатынасты қамтамасыз етеді.
Бұл панелді “Открыть→Панели обозревателя” командасымен ашуға болады.
Пернелердің соңғы тобы қызметтік (служебный) функцияларды орындау үшін
қолданылады. Бұл пернелер толық экранды режимге өтуге, электрондық почтаның
хатарын жіберуге, шрифтің түрін өзгертуге, Web –бетті қағазға басып
шығаруға және оның бастапқы текстін Web-беттің берілген редакторының
көмегімен өндеуге мүмкіндік береді.
Желіге қосылған кез-келген компьютердің осы желіде серверге сұраныс
жасау үшін клиенттік программа қолданылады. Ерекше номері болады. Бұл номер
тікелей емес, қандай да бір сөзден тұратын домендегідей ат болады. Мысалы,
Россия үшін –ru, коммерциялық сервер үшін –соm, кез келген типтегі мекемені
ORG секілді, домен аттары таралған. (domain-******)
Желінің ішіндегі ақпаратпен алмасу хаттаманың негізінде орындалады.
Интернетте екі деңгейлі хаттама TCPIP қолданылады. Бірақ бұл хаттама
байттық пакет (байт мәліметтердің тізбегі) деп аталатын түрде ғана
ақпаратты бере алады. Сондықтан байттық пакеттен гипертексті жинайтын тағы
бір хаттама қажет болды. Мұндай хаттама гипертексті беру хаттамасы деп
аталады. Hyper TEXT Transfer Protocol (HTTP) [10].
URL (унифицированный указатель ресурсов Uniform Resource Locator) –бұл
Интернеттің кез-келген құрылғысына және ресурсына адрестеу әдісі. Барлық
URL мынадай стандартты форматта болады:
қатынас жасау сұлбасы: қатынас жасау схемасынан тәуелді ақпарат
Қатынас жасау сұлбасы мына ақпараттан қолдану қосымша туралы;
қолдануға қажет ресурс типі (мысалы, WEB- бет); ресурсқа қатынас жасау
механизмі туралы (мысалы, мәліметті беру протоколы, мысалы: http немесе
Str)
Екінші бөлігі сұралған ақпарат сақталған желінің қашықтағы
компьютерін, осы компьютердегі файлдың толық жолын анықтайды.
Жалпы URL біріншіден, желіге қосуда қандай протокол қолдануын,
екіншіден сұрау ақпараттың қандай компьютерде екендігін, үшіншіден сол
ақпараттың осы компьютердің қандай файл екендігін анықтайды. URL түрі:
Протокол: машина_ аты_домен_аты:файлдың_аты
Мысалы: http: www. Tutorial.runame ... ..
http:-ресусқа қатынас жасауға HTTP протоколы
www. tutorial. ru-берілген ресурс орналасқан желідегі компьютердің
интернет- адресі домендік аты.
nameindex.htm-сол компьютерде орналасқан файлдың толық аты.
1.3 Техникалық тапсырма
Аппараттық және жүйелік құрылғыларға қойылатын талаптар:
Диплом жұмыстың алдына қойылған есебін жоғары дәреже орындау
үшін келесі компьютерді қолдану керек: Intel Pentium IV 700
- (RAM 256 Mb, HDD 16 Gb, CD-ROM 52X);
- баспа құрылғысы принтер- HDD HPackard 610 (A4, 8ppm,600*600 dp1,2
Mb, 10 pages мин шығарады);
Бұндай берілген ЭЕМ моделін таңдау себебім, өйткені БҚ - да
есепті шығару процессінде ақпаратарды өңдеу ресурстары және
бағдарламаны қолдану барысында базаның үлкеюіне байланысты. Сонымен
қатар есептеуіш жүйенің жылдам атқаратын қимылын ескергенде ақпартты
өңдеу жылдамдығын қажет етеді, сол себептен осы моделді таңдадым.
Негізгі мақсат интернет желісінде жұмыс жасайтын, яғни интернет
бағдарламалауды игеру, HTML, PHP, Java тілдерін оқып үйрену.
Осы бағдарламаны қолдану барысында кейбір қателіктердің тумауына
байланысты объектілі-жан-жақты бағдарламалауда қатты жүйе контекстік
көмекші сыбырлама қолданылды. Ал бұл құрылып жатқан
бағдарламалардың күнін қысқартуға әкеледі. Бұл бағдарламадағы БҚ
және файлмен жұмыс жасауының өңдеу жылдамдығын ескергенде өте
ыңғайлы.
Windows интерфейсі CASE- технологиясын толығымен интегралды
ортадағы барлық өмір цикл фазасында құрылған қолданбалы жүйе мен
жобалау жүйесін қамтамасыздандырады.
2 Бағдарламалық қамтаманы жобалау
2.1 Зертеліну объектісін талдау
Бағдарламалық қамтамасыз ету – компьютерде ақпаратты автоматтандырып
өңдеуді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін бағдарламалар жиынтығы. Мақсатымен
жүзеге асыратын қызметтеріне қарай кезкелген бағдарлама екі топтың біріне:
бағдарламалық қамтаманың жүйелік (жалпы) және қолданбалы (арнайы) тобының
біріне жатады.
Жүйелік БҚ компьютердің міндет атқаруымен оған қызмет көрсетуін,
сондай-ақ, жаңа бағдарламалар жасау процессінде автоматтандыруды қамтамасыз
етеді. Жүйелік БҚ-ға:
- операциялық жүйелермен олардың пайдалану интерфейсі;
- бағдарламалау жүйелері;
- техникалық қызмет көрсету бағдарламалары жатады.
Операциялық жүйе – бағдарламалардың ұйымдық жиынтығы, олардың мақсаты
компьютер жұмысын басқару. Операциялық жүйенің бұл бөлігі ақпаратты
енгізудің, сақтаудың, өңдеумен құжаттаудың кейбір универсал құралдары
ретінде компьютердің қызмет атқаруын қамтамасыз етеді [11,12].
Бағдарламалау жүйесі – БҚ-ның бір бөлігі, оны пайдалана отырып
бағдарламалар жасалады. Бағдарламалау жүйелерінің мақсаты – бағдарламалау
тілдерінде жазылған бағдарламалардың бастыпқы мәтіндерін жасау процессін
оңайлату және оларды компьютер атқаратын бағдарламаларға түрлендіру.
Бағдарламалау жүйесіне бағдарламалаудың әр-түрлі тілдеріндегі таратқыштар
(компиляторлар немесе интерпритаторлар) жатады.
Техникалық және сервистік қызмет көрсету бағдарламалары компьютердің,
дискілердің және басқаларының жұмыс қабілетін бақылаудың, анықтау мен
қалпына келтірудің бағдарламалық құралдары болып саналады.
Қолданбалы БҚ пайдалану міндеттерін шешуді қамтамасыз етеді. Мұндағы
шешуші ұғым қолданбалы бағдарламалардың пакеті болып табылады.
Қолданбалы бағдарламалардың пакеті – белгілі бір тақырып немесе пән
бойынша міндеттер ауқымын шешуге арналған бағдарламалар жиынтығы.
Ақпараттық жүйені функциялаудың ерекшелендіретін қасиеті болып үлкен
көлемдегі мәліметтерді қысқартылған мерзімде өңдеу керектігі табылады.
Сонымен қатар, бұл жағдайда негізгі ауырлық мәліметті ендіру, оқу, жазу
операцияларына түседі. Бұл операциялық жүйе, БҚБЖ өндірісі мен басқа да
мәліметті беру құралдарына өте қатаң талап қояды. Одан бөлек ақпараттың
басым бөлігі бақылау, сараптама және болжам жасаудағы оперативті тәртіпте
қол жететіндей жағдайда болу қажет. Сондықтан бағдарламалық құралдар
мәліметтердің үлкен көлеміне (және әрдайым өсіп отыратын) өндірушілікті
жоғалтпай, үнемі қол жететін жағдайда ұстап тұрулары қажет.
2.2 Бағдарламалық қамтаманы құрастыруда бағдарламалық және
аппараттық құралдарды таңдау және оған негіздеме
WWW ақпараттық желісі
Интернетте ең танымал ақпараттық технологиялардың бірі – WWW
ақпараттық желісі. WWW технологияның негізінде гипертекстік ақпараттық жүйе
түсінігі жатыр. Мұнда қолданушы кез келген ретпен құжаттарды қарауға
мүмкіндік береді.
Төмендегі 4 гипертекстік ақпараттық жүйе WWW фундаменті болып
табылады:
-Құжаттарды гипер текстік белгілеу тілі –
-Адрестеудің әмбебеп тәсілі-URL
-Гипертекстік жобаларды жеткізу хаттамасы-HTTP
-Желі аралық әмбебап интерфейс-CGI
WWW" клиент-сервер" сұлбасы бойынша тұрғызылған.
Программа клиент қолданушы интерфейсінің қызметін орындайды және
интерфейсінің барлық дерлік ақпараттық ресустарының қатынас жасауға
мүмкіндік береді.
URL ақпаратты талдау нәтижесі бойынша немесе сервердің командасы
бойынша программа құжатымен жұмыс істеуге арналған сыртқы програманы іске
қосады. Мұндай программаны іске қосу үшін құжаттың типін тәуелсіз "LAUNCER"
программасы жасалды, бірақ соңғы кезде MJME атауымен сәйкес іске қосылатын
программаларды келістіру механизмі кең тарауда.
HTTP хаттамасының сервері, сервері мен басқарылатын, HTML
форматындағы құжаттардың мәліметтер қоймасы және CGI стандартына сәйкес
жасалған программалық қаптама. WWW программаның комплексінің келесі бөлігі.
HTML-құжаттардың мәліметтер қоймасы – бұл HTML форматындағы текстік
файлдардан тұратын файлдық жүйенің бөлігі.
Сервермен жұмыс істейтін қолданбалы программалық қамтаманы шлюздерге
немесе және басқа программаларға бөлуге болады. Шлюздер-бұл сервердің басқа
хаттамалармен жұмыс істейтін сервер мен өзара әрекеттесуін қамтамасыз
ететін программалар. Басқа программалар-бұл серверден мәліметтерді
қабылдайтын және ағымдағы датаны алу, графикалық сілтемелерді іске асыру,
жергілікті мәліметтер қоймасына қатынас жасау немесе басқа да есептеулер
сияқты әрекеттерді орындайтын программалар.
CGI интерфейсінің басты қызметі ақпараттық ағымның біртұтас формасын
және сервермен процесс (қолданбалы программа)арасында мәліметтерді айыр
бастауды қамтамасыз етеді.
MIME стандарты (RFC 1521) Интернеттегі пошталық қатардың денесін
сипаттау үшін арналған.
Іздеу жүйелерлерінде яғни каталогтарда тіркелу
Сайтты тіркеуге арналған танымал іздеу жүйелері мен каталогтары:
Яндекс, Рамблер, Апорт, Alta Vista, List.RU, Интернет
столица(data.ru),Yahoo.
Іздеу жүйелерінде тіркелу кезінде WEB-сайттың файлдарын түзету қажет.
Іздеу жүйелерінде тіркелу алдында алдағы тақырыптардың дұрыс құрылғандығын,
ондағы текстің мағынасының жақсы бейнелегендігін, берілген бетті сипаттау
кезінде кілттік деуге болатын сөздің текстте қаншалықты жиі кездесетіндігін
тексеріп, сайттың беттерін қарап шығу қажет. Сонымен бірге браузер тақырыбы
қатарында бейнеленетін беттің тақырыптарын тиянақты қарау қажет. Олар
беттің мазмұнымен сәйкес болуы тиіс.
Бетті іздеу жүйесінде тіркеуге дайындау кезінде қызметші тегтерге
ерекше көңіл бөлу қажет.
alt тегі. Бұл тег картинаның немесе фото суреттің орнына сипаттау
текстін шығарады. Сипаттаудың бейненің мағынасын дұрыс сипаттап (бейнелеп)
тұрғандығын тексеру үшін өз браузеріңе картинаны бейнелеуді алып тастап
сайттың барлық беттерін қарап шығу керек. IE-де бейнені алып тастау үшін:
Браузердің сервис мәзірінен “Свойства обозревателя” командасын таңдасақ,
диалог ашылады. “Дополнительно” қосымшасын таңдасақ, браузердің қосымша
параметірлерінің тізімі ашылады.
“Мультемедиа” бөлімін таңдап “Отображать рисунки” жалаушасын алып
тастаймыз.
“Применить” пернесін және диалогты жабу үшін ОК пернесін шерту қажет.
Соңында браузердің “Обновить” пернесін шертеміз. Суреттер түсіндірме
жазуымен сәйкес өлшемдегі тік бұрыштармен алмасады. Енді түсіндірме
жазбалардың дұрыс құрылғандығын тексеру үшін барлық бетті қарап шығамыз.
Келесі meta тегі. Кeywords параметірімен онда беттің мазмұнын дәл
бейнелейтін кілттік сөздер мен сөз тіркестерін тізіп шығу керек. Мысалы,
ремонтқа арналған сайт үшін, құрылыс материалдардың таңдау туралы статьясы
бар бетте, meta тегі мынандай болады: meta name="Кeywods"Content"="
ремонт, выбор строй материалов, обои, кафель, гипсокартон, расчет
количества" - Кілтік сөздердің ұзындығы 200 символдан аспау керек.
Description параметірімен. Бұл тег іздеу машинасының ыңғайлы
(подходящий) беттердің тізімін бейнелеу кезінде беттің тақырыбымен бірге
қандай тексті бейнелейтіндігін береді. Егер бұл тег берілмесе, бетті
сипаттау есебінде беттің алғашқы 100 символы бейнеленеді. Бірақ ол беттің
мазмұнын әр қашан дұрыс бере алмайды. Алдыңғы мысал үшін бұл тег былай
жазылады: meta name= "Description"Content"="подробные советы по выбору
строй материалов для ремонта: кафель, обоев и гипсокартонов, советы и
примеры по расчету количества необходимых стройматериалов".
Барлық арнайы тегтерді қолмен түзетуге және құруға болады. Ол үшін
өзгерткіміз келетін html-файлды ашамыз. Ондағы titler және meta
тегтерін өзгертеміз немесе енгіземіз.
Суреттерді дұрыс емес сипаттауды тауып, alt тегінің тырнақшалары
арасындағы тексті түзетіп, дұрысына ауыстырамаз. Түзетілген файлды сақтап,
жабамыз. Бұл әрекеттерді сайттың барлық беттер үшін орындау немесе Іздеу
жүйесінде сайтты тіркеу үшін:
Браузердің адрестік қатарында (Ялуенс) іздеу жүйесінің адресін
тереміз. Ашылған беттен “Добавить сайт” сілтемесін тауып, шертеміз. Ол әр
жүйеде әр түрлі аталуы мүмкін: мысалы, Добавить ресурс, добавить URL, ADD
URL, SUT NOT a site. Сілтемені шерткен соң бетті іздеу жүйесіне қосу беті
ашылады. Тіркеу ережесін оқып, тіркеу формасын толтырамыз. Сосын “добавить
URL” пернесін шертіп, бірнеше секундтан кейін сәтті тіркелу туралы хабары
бар бет жүктеледі.
Яндекс жүйесі бірден каталогқа бет туралы ақпаратты енгізуді ұсынады.
Сайтыңыз туралы ақпаратты енгізу үшін жаңа тіркеу формасының өрістерін
толтырасыз. “Добавить” пернесін шертсек, бірнеше секундтан кейін сіздің
ресурсыңыз тез тексергеннен кейін каталогқа енетіндігі туралы хабар шығады.
Қонақ кітабын, форум және чат құру
Интернеттің ең бір артықшылықтарының бірі, ол сайтқа иеленушілердің
бір-бірімен, не сайттың иесімен тікелей қатынас ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz