Төртбұрышты еденді керамикалық плитка

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 39 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Нормативтік сілтемелер 5
Анықтамалар 6
Белгілеулер мен қысқартулар 7
Кіріспе 8
1 Өнім номенклатурасы 10
2 Шикізаттардың сипаттамасы 12
3 Өндірістік әдісті таңдау 15
4 Өндірістің технологиялық схемасы 17
5 Өндірістің жұмыс істеу режимі 23
6 Өндірістік бағдарлама 24
7 Шихтаның құрамын анықтау 25
8 Шикізат өндірісінің материалдық балансы 27
9 Құрал-жабдықтардың техникалық сипаттамалары 30
10 Құрал-жабдықтардың санын есептеу 32
11 Өнім сапасын бақылау 34
12 Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздік ережелері 40
13 Қоршаған ортаны қорғау 42
Қорытынды 43
Пайдаланылған әдебиеттер 45

Нормативтік сілтемелер

Бұл курстық жобада келесі нормативтерге сілтеме жасалды.

ГОСТ 6787-2001 Плитки керамические для полов. Технические условия.
ГОСТ 27180-2001 Плитки керамические. Методы испытаний.
ГОСТ 3979-83 Плитки керамические. Термины и определения.
ГОСТ 961-89 Плитки кислотоупорные и термокислотоупорные керамические. Технические условия.
ТКП 45-1.03-40-2006. Безопасность труда в строительстве. Общие требования.
ТКП 45-1.03-42-2008. Безопасность труда в строительстве. Производство
строительных материалов, конструкций и изделий
ГОСТ 15045-78 Материалы кварц-полевошпатовые для строительной керамики. Технические условия
ГОСТ Сырье глинистое для керамической промышленности. Классификация.
ГОСТ 3226-93 Глины формовочные огнеупорные. Общие технические условия
ГОСТ 23037-99 Заполнители огнеупорные. Технические условия
ГОСТ 8736-2014 Песок для строительных работ. Технические условия

Анықтамалар

Бұл курстық жобада келесі анықтамалар мен терминдер келтірілді.

Кeрaмикaлық бұйым дeп - минералдық және органикалық үстемелер қосылған саздан немесе оның қоспасынан қалыптау және күйдіру арқылы жасалатын материалды айтамыз.
Саздар деп - құрамы өте майда түйіршікті шөгінді тау жыныстарын айтады.
Топырақ - шөгінді магмалық тау жынысы, майда иілгіштігі жоғары, су қосқан кезде қамыр пайда болатын масса.
Қоспа - керамикалық массаның қасиеттерін өзгерту үшін қолданылатын шикізаттар.
Саздың иілгіштігі деп - саз қамырының сыртқы механикалық күштерінің әсерінен тұтастығын бұзбай деформациялануға және бұл күштердің әсері тоқтаған соң, қалпын сақтауға қабілеттілігін айтады.
Кептіру деп - материал мен қоршаған орта арасындағы жылу және масса алмасуымен байланысты жүретін көптеген құбылыстарды айтамыз.
Каолинит - дала шпаты, слюда және әр түрлі силикаттардың желденуі мен одан әрі қабатты бөлшектеніп бұзылуынан пайда болған минерал.
Жүдеудететін қоспалар - топырақтың ауалық және оттық шөгуі кезіндегі деформациясын азайту мақсатында қалыптау массасына қосылатын қоспа.
Ауалық шөгу - қалыптап болған соң шикі керамикалық бұйымдарды кептіру кезіндегі салмағының және көлемінің өзгеруі.
Оттық шөгу - термиялық өңдеу (күйдіру) процесі нәтижесінде керамикалық бұйымдардың салмағының және көлемінің өзгеруі.
Өндірістік куат - жобаланған өндірістегі белгіленген өнімнің нағыз бірліктегі максималды шығарылымының көрсеткіші.
Саздың иілгіштігі - деп саз қамырының сыртқы механикалық күштерінің әсерінен тұтастығын бұзбай (үзілмей және жарықшақсыз) деформациялануға және бұл күштердің әсері тоқтаған соң, түскен қалпын сақтауға қабілеттілігін айтады.
Шликер - керамика өндірісінде қолданатын саз бен су араласының сұйық суспензиясы.
Қажалуға төзімділік - бұл материалдың өз салмағы мен көлемін қажайтын күш әсерінен сақтап тұру қасиеті.
Су сіңіргіштік - материалдың бойына су сіңіріп, оны ұстап тұру қабілеті.

Белгілеулер мен қысқартулар

ГОСТ - мемлекет аралық стандарт
ҚР - Қазақстан Республикасы
ТШ - техникалық шарттар
ЖӨ - жарамсыз өнім
КСЖ - күйдірілгендегі салмақ жоғалтуы
НҚА - нормативтік құқықтық актілер
ОТК - техникалық бақылау бөлімі
м - метр
мм - миллиметр
м3 - текше метр
см3 - текше сантиметр
т.б. - тағы басқа
сағ. - сағат
°С - градус Цельсий
% - пайыз
кг - килограмм
г - грамм
МПа - қысымның өлшем бірлігі
т - тонна
кгм3 - тығыздық мөлшері
м3сағ - текше метр сағатына

Кіріспе

Мeмлeкeт бaсшысы Нұрсұлтaн Нaзaрбaeвтың Нұрлы жoл - бoлaшaққa бaстaр жoл Жoлдaуы aясындa Қoлжeтiмдi тұрғын үй - 2020 бaғдaрлaмaсы жaңaрып, жaңғыртылғаны бeлгiлi. Жaңa экoнoмикaлық сaясaттың өзeгi жeтi бaғыт бoйыншa инфрaқұрылымдық дaму жoспaры бoлып oтыр.
Мeмлeкeттiң экoнoмикaлық жәнe әлeумeттiк жaғынaн дaмуы әрқaшaнда құрылыстың тиiмді жәнe жeдел жүргiзілуімен тiкелей бaйланысты болaтыны бeлгілі. Қoғамдық өндiрістің дaмуына жәнe әлeуметтік мiндеттердің шeшілуіне aрналған хaлық шaруашылық қoрларын тұрғызy жәнe oны тeздете жaңғарту, сoнымен қaтар, құрылыc өндiрісі тиiмділігін пәрмeнді жоғaрлату - құрылыcтың бaсты мaқсаты бoлып табылaды. Құрылыс дaмыған жaғдайда ныcaндарды нормaланған мeзгілде пaйдалануға енгiзу, құрылыcтың кезекті мезгілде бiтіріп қoйған бaстама көлемiн жәнe aяқталмаған құрылыc көлeмін нoрмалық дeңгейде ұcтау, cонымен қaтар, құрылыc cапасын жәнe eңбек өнiмділігін aйтарлықтай aсыру мaңызды мiндеттерге жaтады.
Қaзақстан Рeспубликасының дaмуы oл құрылыc мaтериалдарының дaмуы-мен тiкелей бaйланысты. Сeбебі, ғимaраттардың, зәулiм үйлер мен тұрғын - үй кешендерінің көбейіп, заманға сай болуы осы құрылыс материалдарына байланысты көркейеді. Құрылыс материалдарының адамзатқа тек пайдалы болуымен қатар оның сыртқы көрінісінің көркем болуыда керек. Бұл салада құрылыс материалдарын өндіретін инженер-технологтар көптеген еңбек етуде. Жылдан жылға жаңа технологиямен жаңа материалдар өндіруде. Елбасының жолдауында айтылғандай заманға сай ел болу үшін, дамыған мемлекеттер қатарында болу үшін еліміздің жылдан жылға көркейтуіміз керек, заманға сай ғимараттар, тұрғын үй кешендерін, кәсіпорындар т.б. құрылыс орындарын көбейтуіміз қажет, ең бастысы осы кешендердің барлығын салу үшін жаңа құрылыс материалдарын өндіруіміз керек. Қазақстан халық шаруашылығының даму жоспарына сай тұспалданған кәсіпорындық және азаматтық құрылыстың дамуының қарқынды ауқымы құрылыс материалдарының барлық түрінің, әсіресе өңдеу материалдарының максималды өсуін талап етеді. Ғимарат пен үймереттерді архитектуралық әрлеуді қамтамасыз ететіндердің қатарына ақ және түсті портландцемент, шыны, керамикалық материалдар, ағаш өнімдері, полимерден жасалған бұйымдар және т.б. жатады. Құрылыс материалдарымен ғимараттар және құрылыстық- көркемдік бейнесінің өзара байланысы- бұл дамудың маңызды мәселесі. Ғимараттар мен құрылыстық конструкциялардың егізін қалай отырып, олар нақты қызметтік және әсемдік мақсаттарға сай келетін міндеттерді орындау үшін, қолдану кезінде құрылыс материаладары шығармашылыққа тән маңызға ие болады.
Керамикалық құрылыс материалдары қазіргі кезде кең қолданылатын мате-риал болып саналады. Тұрғын үй және азаматтық құрылыс қарқынының өсуіне байланысты керамикалық материалдар өндірісі де дамуда. Керамикалық плиткалар - әртүрлі өлшемде болады
Керамикалық плиткалар жоғары эксплуатациялық қасиетімен ерекшеленеді, сондықтан, олар құрылыста кең қолданылады. Олар тұрғын ғимараттарының санузелдерінде, емханалардың операция бөлмелерінде, душтарда, моншаларда, тамақ өндірісінің цехтарында және метрода төселеді. Керамикалық плиткалар ұзақ ғұмырлығымен және жоғары декоративті қасиеттерімен басқа қаптама заттардан асады. Оларды тұрғын үйлердің, өнеркәсіптік және қоғамдық ғимараттар мен үймереттердің ішкі және сыртқы қаптамасы үшін қолданады. Плиткалар үш түрлі болып шығарылады: фасадты, еденге арналған және қабыр-ғаларды қаптауға арналған.
Қазіргі уақытта да керамикалық плиткаларға деген сұраныс күннен-күнге өсуде. Сондықтан, қабырғалардың ішін қаптауға арналған және фактуралы ірі өлшемді еденге арналған түрлі-түсті және декоративті плиткалардың өндірісі ұлғаюы керек. Керамикалық плиткалардың әлемдік практикасындағы өлшемі, формасы және декоративтілігімен ерекшеленетін ассортименті әрқилы. Бұл плиткалардың ерекше сипаттамасы жоғары тығыздығы, сыртқы дефор-мациялық күштерге (әсерлерге) төзімділігі, отқа төзімділігі, кеңістік әсеріне тұрақтылығы. Еденді плиткалар глазурьленген, беті тегіс, кедір-бұдырлы болуы мүмкін. Глазурьленген плитканың қаңқасы ақ болуы мақсат емес, өйткені глазурьленгеннен соң қаңқаның түсі глазурьмен толық жабылады. Керамикалық еденді плиткаларды режимі ылғалды және өте таза, қозғалысы көп дүкендерде, вокзалдарда, ауруханаларда, асханаларда және т.б. жерлерде қолданылады. Қышқылға өте төзімді болуы себебінен еденді плиткаларды кейбір кезде қышқылдарды сақтайтын ыдыстарды және аспаптарды астарлау үшін қолданады.
Қазақстандағы керамикалық плитка өндіретін жалғыз зауыттың қуаты артып келеді. Ендігі жерде жергілікті өнім нарықтан шет елдерде өндіріліп, елімізге импортталатын плиткаларды ысырып шығаруы ықтимал.
Еденге арналған керамикалық плиткалар өндіру зауыты ҚР-да өте аз болғaндықтан мен осы курстық жобa тaқырыбын тaңдап aлдым.

1 Өнім номенклатурасы

Керамикалық плиткалардан жасалған еден тіпті су өткізбейді, шаң-тозаң көтерілмейді, тез жуылады, ұзақ шыдайды, қышқыл мен сілті әсеріне төзімді
Еденге арналған керамикалық плиткаларды 50-150мм-ге дейінгі өлшемде (қырларының ұзындығы) қалыңдығы 10-13мм етіп жасайды. Плиткалардың түрі мен түсінің әр түрлілігі еденнің сан алуан композициясын жасауға мүмкіндік береді.
Еденге арналған керамикалық плиткаларды ғимараттағы едендерге төсеу үшін пайдаланады, оларға тазалық жағынан өте жоғары талаптар қойылады, май және басқа да химиялық реагенттер әсер ететін, қарқынды қозғалыстар болатын жерлерде, сонымен қатар егер де еденге арналған материал ғимараттың сәулеттік безендіру мен әсемдеу элементтері ретінде пайдаланады. Қышқылға төзімділігі жоғары болғандықтан (төзімділігі 97-98%) мұндай плиткаларды химия өнеркәсібіндегі цехтарда еденге төсеу және футеровка жасайтын материал ретінде де қолданады. Олардың кеуектілігі, отқа төзімділігі төмен, қажалу не сырылу күштеріне жоғары қарсыласады.
Плиткалардың көркемдік - декорлы сапасын жоғарылату үшін оларды пресс формаға шаблон бойынша себілетін, әр түрлі боялған саз ұнтақтарын пресстеу жолымен орындалатын көп түсті өрнектерде немесе әйнекеленген плитканың беткі қабатына түрлі түстегі өрнектерді шелкография әдісімен түсіріп дайындайды.
Еденге арналған керамикалық плиткалардың диапазоны өте жоғары. Тіпті барлық өнімдер плиткалар деп аталса да, қоспаның құрамына, қабаттың болуы немесе болмауына, физикалық сипаттамаларына, аязға төзімділігіне және истигалдың тұрақтылығына байланысты әр түрлі болады.
Жанама түрде еденге арналған плиткалардың тығыздығы күйдірілген черепоктың су сіңіргіштік қасиетімен анықталады. Ол әйнекейленген плиткалар үшін 4 %-дан аспауы керек. Жоғары қажалуға және химиялық қажау әсеріне және химиялық реагенттер әсеріне ұшырайтын плиткалардың су сіңіргіштігі
2%-дан аспауы керек. Еденге арналған керамикалық плиткалар Моос шкаласының 7-8 қаттылық санымен сипатталады.
Еденге арналған плиткаларды түзу, шұңқырлы, фактуралы және техникаланған бетті, бір түсті және көп түсті етіп шығарады. Плитканың ішкі бетін ерітіндімен жақсы беку үшін шұңқырлы етіп жасайды. Пішіні бойынша плиткалар төртбұрышты, алтыбұрышты және сегізбұрышты болады. Еденге төсеу барысында плиткаларды сындырмау үшін әртүрлі пішінді плиткаларды: төртбұрыштылардың тікбұрышты және үшбұрышты жартылары, алты-бұрыштылардың төрт және бесқырлы жартыларын шығарады [1].
Пішіні бойынша плиткалар төртбұрышты, тікбұрышты және әртүрлі пішінді болып бөлінеді. Бүйір қырлары доғаланған және доғаланбаған болады. Доғаның радиусын өндіруші бекітеді.

1 кесте - Өндірілетін бұйымның номенклатурасы
Өнімнің аты
Өнім маркасы
Габаритті өлшемдер, мм
Беріктігі бойынша маркасы, МПа
Өнімнің тығыздығы, кгм³

Ұзындығы
Ені
Биіктігі

Төртбұрышты еденді керамикалық плитка
ПП-1
150
150
11
150
2700

Бұл курстық жоба бойынша өлшемі ГОСТ 6787-2001 150х150х11 болатын глазурленбеген еденге арналған керамикалық плиткалар алынды.

2 Шикізаттардың сипаттамасы

Керамикалық плиткалар өнімдерін жасау мақсатында жобаланатын зауытта жергілікті ресурстар қолданылады. Бастапқы шикізат материалдары зауытқа теміржол және автокөлік құралдарымен жеткізіледі. Тау жынысының желденуі механикалық бұзылу мен химиялық ыдырау нәтижесінде жүзеге асады. Механикалық бұзылу температура мен судың әсер етуінен пайда болады. Химиялық ыдырау, мысалы, дала шпатына су мен көмір қышқылының әсер етуі нәтижесінде каолин минералы пайда болады.
Саздар - мөлшері 0,01майда түйіршіктерден тұрады. Саздар жыныстары галлуазит, каолинит, монтмориллонит және т.б. минералдар негізінде топта-лады. Сонымен қатар, структурасы және қасиеттері бойынша отқа төзімділер, қиын балқитын, жеңіл балқитындар тобына жіктеледі. Олар сумен араласқанда, өздерінің минералогиялық және химиялық құрамына тәуелсіз, иілмелі созыл-малы қамыр түзе алады, күйдірген соң суға төзімді және берік тас түріндегі де-неге айналады. Негізінен дала шпатын желдету нәтижесінде түзілген саздар қатпарлы кристалды құрылымдағы сулы алюмосиликаттар түріндегі түрлі саз-ды минералдың тығыз қоспасынан тұрады. Олардың ішінде кең тарағандарды каолиниттілер (каолинит Al2O32SiO2 2H2O және галлуазит Al2O32SiO2 4H2O), монтмориллониттілер (монтмориллонит - Al2O34SiO2 2H2O), бейделлит - Al2O32SiO2H2O және гидрослюдалылар негізінен слюданың түрлі дәрежедегі гидратациялану өнімі болып табылады. Саздың заттық, минералогиялық және түйіршік өлшемді және химиялық құрамын ажыратады. Заттық құрамы балшық заттары мен қоспаларын анықтайды.
Каолин - саздық құрамы каолиниттен тұратын тау жынысы. Керамика өнді-рісінде шикізат ретінде қолданады. Пісу температурасы 1350-14500С, балқу температурасы 1730-18200С.
Кварцты құм. Ол өлшемдері 0,5-2 мм ірі түйіршікті және 2 мм-ден артық өлшемді қоспалардың еленген болуы керек. Ұсақ диперсті шаң тәрізді құмдар бұйымдардың қалыптау және кептіргіштік қасиеттерін нашарлатады. Жүдеу-лету үшін ең жақсы болып ірілік модулі 2-2,5 кварцты құм табылады.
Құмды 10-25% мөлшерінде қосады. Құмның көп мөлшері керамикалық материалдың беріктілігі мен аязға төзімділігін азайтады. Ол керамикалық черепоктың кварцтың модификациялы қайналуы нәтижесінде бұзылуының бірден бір себебі болуы мүмкін. Бұл жағдайда бұйымда жіңішке шаш сияқты сызаттыр пайда болады.
Дала шпаттары - ең көп тараған минерал. Олар кремний және алюмниий оксидтерінің, сілтілік металдардың оксидтерімен әрекеттесу нәтижесінде құралған алюмосиликаттар. Бұларда кварц сияқты түрлі түсте кездеседі. Дала шпаттарының басты түрлеріне ортоклаз және плагиоклаздар жатады. Ортоклаз (тура жаралушы) К2ОN2O6SiO2. Плагиоклаздар (қырың жаралушылар) альбит-N2OAl2O36SiO2 және анортит СаОAl2O32SiO2 және осылардың араласпалары.
Шамот деп балшықты күйдіру кезінде пайда болатын керамикалық ма-териалды айтады. Ол технологиялық қасиеттеріне байланысты кварцты құммен салыстырғанды аса нәтижелі болып табылады. Ол бірден балшықтың кептіру және күйдіру, ал кейде қалыптау қасиеттерін жақсартады. Шамоттың бөлшектерінің шекті ірілігі 2мм-ден аспау керек.
Қоспалар - бұйымның балқу температурасын төмендету мақсатында керамикалық массаға балқытқыш қоспалар ендіреді. Балқытқыш қоспалар ретінде: дала шпаты, нефелинді-сиенит, перлит, валластанит, әк, доломит, ұсақталған мрамор, тальк, эрклез, майда ұнтақталған шыны, шлак қолданылады. Басқа компоненттермен жақсы араласу үшін және алғашқы кезде жүдеткіш функциясын, ал күйдіру процессінде - балқытқыш функциясын атқару үшін балқытқыштар массаға ұсақ ұнтақ түрінде ендіріледі.
Химиялық құрамы саздың маңызды сипаттамасы болып табылады және маңызды шамада белгілі бір түрдегі бүйымдарды өндіру үшін олардың жарамдылығын анықтайды.Таза балшықтар көбінесе каолиниттен тұрады, сондықтан оларды каолиндер деп атайды. Балшықтардың құрамына әртүрлі оксидтер (Al2O3, SiO2, Fe2O3, CaO, Na2O, MgO және K2O) , бос және химиялық байланысқан су және органикалық қоспалар кіреді. Балшықтардың қасиетіне қоспалар көп әсер етеді. Сонымен, SiO2 - нің және байланыспаған Al2O3-нің үлкен шамасы болған жағдайда балшықты материалдардың байланыстырғыш қасиеті азаяды, күйдірілген бұйымдардың кеуектілігі артады және олардың беріктігі артады. Темір қоспалары, күшті балқымалар бола тұра, балшықтардың отқа төзімділігін азайтады. Көмірқышқыл кальций отқа төзімділігін және пісу интервалын азайтады, күйдіру кезіндегі отыруды және беріктігі мен аязға төзімділігін азайтатын кеуектілігін ұлғайтады. Na2O және K2O оксидтері балшықтың пісу температурасын азайтады.
Керамика технологиясында пайдаланылатын балшықтың қасиетін 4 топқа біріктіруге болады: сулы, механикалық, кептіргіш, термиялық.
Сулы қасиеті олардың сумен еркін өзара әрекеттесуі кезінде пайда болады. Оларға ылғал сыйымдылық, ісіну жатады.
Механикалық қасиеті балшыққа сыртқы күштер әсер еткен кезде пайда болатын балшықтың қасиеті. Оларға иілімділік, керамикалық массаны қалыптау жатады. Балшық иілгіштігімен, байланыстылығы және байланыстыру қабілеті, кептіруге және жоғары температуралардың әсеріне қатыстылығымен сипатталады. Балшықтың иілгіштігі иілгіштік санымен сипатталады. Көптеген керамикалық зауыттарда сәйкес бұйымдарды өндіруге табиғи түрінде жарамды шикізаттар жоқ. Мұндай шикізат қоспалардың енгізуін қажет етеді. Сөйтіп, иілмелі балшықтарға 6-10%-ке дейін жүдеулеткіш қоспаларды (құм, шлак, шамот және т.б.) қосып, балшықтардың кептіру мен күйдіру кезіндегі отыруын азайтады.
Кептіру қасиеті балшық массасында оны кептіру кезінде болатын өзгерістерге әсер етеді. Оларға ауаның шөгуі, балшықтың кептіруге деген сезімталдығы, балшықтың ылғал өткізгіштігі жатады.
Отыру деп кептіру (ауалық отыру) мен күйдіру (оттық отыру) кезіндегі үлгінің сызықтық өлшемдер мен көлемнің азаюын айтады. Ауалық отыру кептіру кезінде сырецтегі судың булануы нәтижесінде болады. Әртүрлі балшықтар үшін сызықтық ауалық отыру ұсақ фракциялардың құрамына байланысты 2-3% -дан 10-12 % - ға дейін ауытқиды. Оттық отыру күйдіру кезінде саздың жеңіл балқитын құрамдас бөлшектері балқиды, ал балшық бөлшектері жақындайды. Оттық отыру балшықтың құрамы байланысты 2-8% болады. Толық отыру ауалық отыру мен оттық отырудың алгебралық сомасына тең, ол 5-8% шектерінде ауытқиды. Балшықтардың бұл қасиетін белгілі бір өлшемді бұйымдарды өндіру кезінде ескеру қажет.
Термиялық қасиеті - жоғарғы температура кезінде сазды қыздыру процес-сінде пайда болатын қасиеттерді атайды. Оларға отқа төзімділік, саздың қақ-тала жабысуы, отты шөгуі жатады. Күйдіруден кейін тас тәрізді массаға айналу сазға тән қасиет. Температураның жоғарылауының бастапқы периодында мехникалық байланысқан су буланады, содан соң органикалық қоспалар жанады, ал 550-800°С-ге дейінгі температурада сазды минералдардың дегид-ратациясы жүзеге асып, саз өзінің пластикалық қасиетін жоғалтады. Сөйтіп, саздың тас тәрізді күйге айналу үрдісі жүзеге асады. Саздың отыру, тығыздалу және беріктілігінің жоғарылау үрдістерінің күйдіру кезіндегі қосындысы - саздың пісуі деп аталады. Температураның содан кейінгі жоғарылауы нәтижесінде масса жұмсарады, саздың балқуы басталады. Күйдірілген балшықтардың түсіне негізінен темір оксидтерінің құрамы әсер етеді .Олар керамикалық бұйымдарды пештегі оттегінің артық мөлшері кезінде қызыл түске, ал оттегінің аз мөлшері кезінде қоңыр және қара түске боялады. Титан оксиді черепоктің көкшіл түсін береді. Ақ түсті бұйым алу үшін күйдіру қалыптандыру ортасында (газдарда бос CаO және H2О - нің бар болуы) және анықталған температураларда жүзеге асады.

3 Өндірістік әдісті таңдау

Еденді плиткалар өндірісінде массаны дайындаудың жартылай құрғақ, пластикалық және шликерлі тәсілдермен іске асырылады. Құрылыс керамика бұйымдарын дайындаудың технoлогиялық процесінің бастапқы массаны дайындау. Бұл технoлогиялық процестің негізгі міндеті саздың табиғы құры-лысын бұзу, шикізаттан зиянды қосалқы заттарды бөлу, берілген рецепті бойынша шихта компоненттерін дұрыс мөлшерлеу және массаға тығыздық беру және ұнтақталған компонентерді беру жолымен біркелкілік және жақсы араластыру.
Жартылай құрғақ әдіс ылғалдылығы 8-10% болатын, жоғары қысыммен (15-40МПа) сусымалы ұнтақ тәрізді массадан бұйымды компрессорлық престеуден тұрады. Мұның бір түріне ылғалдылығы 2-8% болатын керамикалық ұнтақтан престейтін құрғақ әдісі жатады. Жалпақ жұқа қабатты бұйым дайындау үшін керамикалық ұнтақтан бұйымды престеу кеңінен тараған (мысалы, керамикалық плита). Кейінгі жылдары қабырғалық керамика бұйымдар өндірі-сінде пресстеу кеңінен дамуда (кірпіш және керамикалық тас).
Бұл әдіс кешенді механизация тұрғысынан келешегі бар. Пластикалық әдістен артықшылығы: аз иілгішті сазды пайдалану мүмкіндігі, бұйымды кептіру ұзақтығы мен барлық технологиялық циклды қысқартуды, қал Шликерлік әдіспен дайындалған массаны шашыратқыш кептіргіштерде сусыздандыру арқылы құрамы біртекті және жоғары сапалы пресс-ұнтақ дайындауға болады. Құрамы көп компонентті масса болған жағдайда шликерлі әдіс қолданылады. Бастапқыда шикізат (саз, каолин) жәшікті қоректендіргішке тиеледі, содан кейін олар ұсақталған ұнтақтау үшін роликті ұсақтауышқа түседі. Сонымен қатар дала шпаттары мен кварц құмдары диспенсерге жүктеледі содан қатты ұнтақтау үшін шекті ұсақтағышқа енеді. Ұнтақтағаннан кейін материалдар магниттік сепаратордан өтеді. Электромагниттік сепаратордан кейін материалдар аралық сақтауға арналған бункерге түседі. Материалдарды ұнтақтау бірлескен тәсілмен жүзеге асырылады: кварц құмын, каолинді, дала шпаты материалдарын шарлы диірменіне қосып, су қосылады. Содан алынған шликерлі масса вибрациялық електен өтеді. Алынған шликерлі масса насос арқылы шашыртақыш кептіргішке жібереді де ылғалдылығы 5-7 % ұнтақты електен өткізіп дайын прессті алады, содан соң бункерге жібереді.
Алынған пресс-ұнтақты престте плиткаларды пресстейді. Пресстелген плиткалардың механикалық беріктігі 5 кгсм2 аз болмауы керек. Пресстелген плиткаларды камералы кептіргіште кептіреді. Содан соң плиткалар күйдіру үшін туннелді пешке жеткізіледі. Кейін плиткалар сұрыптауға және орауға жібереледі, мұнда жарамсыз плиткаларды өндірістің бірінші сатысына жібереді. Оралған бұйымдар дайын бұйымдар қоймасына жіберіледі.ыпталған бұйымның беріктігінің жоғары болуы.[12]
Бұл курстық жобада керамикалық еденді плитканың керамикалық массасын дайындауда шликерлік әдіс таңдадым, себебі шликерлік әдісте қоспалар қосып массаны дайындау оңай, ал қалыптау кезінде жартылай құрғақ әдісін таңдадым, себебі бұйымның беріктігі жоғары, тығыз және қырлары анық плитка шығарылады.

4 Өндірістің технологиялық схемасы

Кварцты құмға арналған бункер
Сазға арналған бункер
Каолинге арналған бункер
Дала шпаттарына арналған бункер

Тарелкелі қоректендіргіш
(мөлшерлеу)
Тарелкелі қоректендіргіш
(мөлшерлеу)
Жәшікті қоректендіргіш
(мөлшерлеу)
Жәшікті қоректендіргіш
(мөлшерлеу)

Шекті ұсақтағыш
(қатты ұнтақтау)
Шекті ұсақтағыш
(жарамсыз плиткалар үшін)

Валды ұсақтағыш
(қатты ұнтақтау)

Магнитті сепаратор
(электромагнитті тазалау)
Шамотқа арналған
бункер
Бункер
(уақытша сақтау)
Бункер
(уақытша сақтау)
Жәшікті қоректендіргіш

Суға арналған ыдыс
Шарлы диірмен
(ұсақ ұнтақтау және сазды еріту)

Шламбассейн
Шламбассейн

Шашыратқыш кептіргіш
(шликерді сусыздандыру)
Шламбассейн

Елек

Бункер (уақытша сақтау)

Гидравликалық пресс
(плиткаларды пресстеу)

Конвейерлі кептіргіш
(Пресстелген плиткаларды кептіру)

Роликті пеш
(Плиткаларды күйдіру)

Суыту
(плиткаларды суыту)

Сұрыптау және қаптау

Дайын бұйымдар қоймасы
Массаны дайындау. Массаны шликерлі тәсілмен дайындайтын болса, онда дала шпаты немесе пегматит және кварцты құм үздіксіз шарлы диірменде майда уатылады. Ұнтақталған өнім 10000 тесіксм2 електен қалдықсыз өтуі керек. Әдетте дала шпаты немесе пегматит зауытқа ұнтақталған және байытылғаннан соң крафт қағаздан жасалған қаптармен келіп түседі. Сазды ажыратуды жылдамдату үшін араластырғышқа 0,25 -0,3 МПа қысымдағы бу беру арқылы жүргізіледі. Шликердің температурасы 50-60°С-ға жетеді,оның ылғалдығы 60-75%, саздың ажырату мезгілі 2-2,5 сағат,сазды суспензияны ары қарай жіберерде 400 тесіктісм2 тордан өткізеді. Сазды ажыратуды шарлы диірменде жүргізсе оған сазды материалдармен бірге уақталған бояуларды салады. Ажырату мезгілі 1,5-2,5 сағат. Шликерді пропеллерлі араластырғышқа құю алдында латуннан жасалған елек арқылы өткізеді. Шикізаттарды сулы майдалау және араластыру,жабдықтарының орналасуы суретте көрсетілген. Егерде массаға кварц құмын,пегматитті нефелин-сиенитті қосса онда массаны шарлы диірмеде сулы ұнтақтау үшін бентонит қосу керек. Ұнтақтау мезгілі 6-8 сағат аралығында,шликердің ылғалдығы 42-45 % ұнтақтаудың сипаттамасы №006 електегі қалдық 8-12-дан көп болмауы керек. Егер сазды материалдар профеллерлі араластырғышта ажыратылса онда шликер жинақтаушы араластырғышқа құйылады,оған шарлы диірменде майдаоанған жүдеткіш материалдардың суспензиясы жіберіледі. Майдаланған бояуды да,басқа материалдармен мұқият араластыру үшін оны жинақтау араластырғышқа жібереді. Егерде шликер мұнаралы шашыратқылы кептіргіште сусыз-дандырылуға арналса,онда шарлы диірменге салынатын материалға (100%-дан жоғары) сұйық шыны 0,4-0,5%,кальциленген сода Na2CO3 - 0.2 % қосады. Шликерді сусыздандырудың ең прогрессивті тәсілі мұнаралы шашыратқылы кептіргішті пайдалану. Бұл кептіргіште сусыздандыру плиткалы массаны дайындау процесін комплексті(жинақты) механизациялауды және автоматтауды, сапалы пресс - ұнтақ алуды қамтамасыз етеді. Ұнтақ түйіршіктерінің өлшемдері 0,05 - тен 0,5 мм-ге дейінгі араларда болады. Ұнтақтың 0,2-ден 0,5 мм-ге дейінгі фракциясы 80 % шамасында. Ұнтақты бір ғана фракция деңгейінде алуды және ол шар тәрізді жақсы сырғымалы түйіршік болуды қамтамасыз етеді. Сондықтан шашыратқылы кептіргіште алынған ұнтақ қалыпты (пресс-форманы) тегіс толтырады,жақсы қалыптанады,аз қабаттануға және ауаны аз тартуға бейімделеді. Мұндай ұнтақтан алынған плиткалардың сыртқы қабаты өте тегіс болуымен ерекшеленеді. Бұл ұнтақты тасымалдағанда аз қабатталады және бункерге жабыспайды. Мұнаралы шашыратқылы кептіргішті пайдаланғанда құрал-саймандарды экономия етуге болады,өйткені қымбат тұратын сүзгіш материалдардың (белотин-капро) керегі болмай қалады.
Шликердің сусыздандырылуы кептіргіштің мұнарасындағы оттықтан келетін газбен әрекеттену себебінен болады. Шликерден кептірілген түйіршіктер мұнаралы кептіргіштің конус бөлігіне ұнтақ түрінде шөгеді,ал жұмыстан шыққан газ циклон арқылы кептіргіштен кеңістікке шығарылады. Шликердің буланып ұшуы жылуды өзіне тарту арқылы пайда болады. Сондықтан ұнтақтың тез суытылуын қамтамасыз етеді, шашыратқылы кептіргіштен ленталы тасымалдағыштың көмегімен плитканы өндіру цехына жіберіледі. 525 және СМК-18 маркалы мұнаралы шашыратқылы кептіргішке құрамына байланысты шликер әртүрлі ылғалдығымен келуі мүмкіндігін ескерген жөн, сонымен бірге алынатын ұнтақтардың да ылғалдығы әртүрлі болуы мүмкін болғандықтан,бұл кептіргіштегі өнімнің негізгі техникалық сипаттамасы,шликердегі 1 сағатта буға айналаиын ылғалдың мөлшерімен есептейді. Дегенемен қолайлы пайдалану үшін кептіргіштің өнімі алынған пресс - ұнтақтың мөлшерімен де беріледі, бұл жағдайда міндетті түрде шликердің және ұнтақтың ылғалдығы көрсетіледі.
Еденді плиткаларды қалыптау. Металдық пресс формада, ұнтақты массадан еденді плиткаларды алуда тізелі-рычагты пресс В-125 пен гидравликалық престер PV-16, PV-250, PV-500 қолданылады. Олар өндірісте кең қолданылады. Өндірісте пайдаланып жүрген басқа модульді гидравликалық престер көп емес (Сакми,Лайс,Никкай т.б). Олардың жұмыс істеу принципінде, PV-160 маркалы престен айырмашылығы аз. Әдетте, жоғарғы көрсетілген престерде қысуды екі сатыда іске асырады. Алдын-ала престеуді 0,04-0,06 МПа қысымымен престейді, бұл сатыда ұнтақтағы сыртқы массадан ауа шығарылады. Ақырғы престеуді 20-30 МПа қысымымен престейді. Престелген плиткалардың сапасы негізінде түйіршіктің құрамына, ұнтақтың ылғалдығына және меншікті қысымының мөлшеріне байланысты. Плитканы ылғалдылығы 7-9 % ұнтақтан алады, ірі және кіші фракциялы ұнтақтар бөлек бункерлерде сақталады. Плитканы екі қабатты етіп сығымдағанда ол екі ұнтақтардың ылғалдылығының айырмашылығы 0,5 %-дан аспауы керек. Пресс қысымын 50-60 МПа-ға көтерсе ұнтақтың ылғалдығын 3-4 %-ға дейін кемітуге болады немесе пісуді қамтамасыз ету үшін плитканың күйдіру температурасын 40-50°С-ға төмендетуге болады. B-125 маркалы рычакты престе қысқанда,әсіресе бірінші сатысында,ұнтақтан ауаның шығуының ең қарқынды кезеңінде жоғарғы жылдамдықпен қысады,сол себептен түйіршіктердің ылғалдық құрамы бір теңдікте болуы керек.Конструкция торабы бойынша пресс В-125 бір бағытты қозғалысқа жатады,бірақта олардағы қалқымалы қозғалыстағы қалып ішіндегі пресс-ұнтақ екі жақты қысымға түседі. Қалқымалы қалыптағы престеудің маңызы қозғалмалы штемпельмен қысқанда ұнтақ пен форманың қабырғасы арасындағы үйкелу күшін пайдалану. Көрсетілген үйкелу күші форманың қозғалмайтын штемпельге жылжуы және оның тұратын орнының қай жерде болуы престің үйкелу күшіне байланысты. Бұл тәсілдегі "қалқу" қалыпты пайдаланып ұнтақтың екі жақты тығыздалуымен өзін-өзі реттеу процесі болады,ол тиісті жағдайда ұнтақтың екі жағынан бірдей қысым болуды қамтамасыз етеді.
Еденді плиткаларды өндіретін зауыттарды, PV-160, PV-250, PV-500 пресформаларға екі қабат етіп төгетін, механизмдермен жабдықталған престермен қамтамасыз етеді.
Керамикалық бұйымдарды кептіру. Кептіру процесі керамикалық материалдар өндірісіндегі маңызды процестердің бірі. Себебі, құрылыс керамикалық бұйымдардың сапасы мен өндірістің техникалық-экономикалық көрсеткіштері тікелей кептіру нәтижелеріне тәуелді болады.
Жоғарыда айтылғандай, саз массаларын кептіру массаларын кептіру олардың шөгуімен байланысты. Шөгу деформациясының шамасы белгілі бір уақытқа дейін массадан булана ұшқан ылғалдың мөлшеріне пропорциялы және де мынадай физикалық - динамикалық құбылысқа көңіл аударған жөн. Алдымен шикі массаның сырт жағы кеуіп үлгереді де, кеуектілігі азаяды. Осының салдарынан оның орталық жағынан сыртқа қарай ылғалдың тартылуы қиындайды. Мұндай ішкі және сыртқы қабаттардағы ылғалдылық айырмасы өздеріне сәйкес түрлі шамадағышөгу деформациясын береді. Демек бұйымның орталық қабаты қысу, сыртқы қабаты созу күштерінің әсерінде болып қалады. Созу күшінің кернеуі кептіріліп жатқан материал беріктігінен басымдау бола бастағанда, онда жіңішке жарықтар пайда бола бастап, біртіндеп ұлғая береді. Материалдың қалыңдығы үлкен, ылғалдылығы және кептіру жылдамдығы үдемелі болған сайын жарықтардың пайда болу ықтималдығы да жоғары болады.
Кейбір зауыттарда плитканы кептіру үшін аспалы (люлочные) конвейерлі кептіргіш қолданады. Аспалы конвейерлі кептіргіш таусылмай таситын роликті шынжырмен, оған бекітілген полкалардан (люлки) тұрады, оларға плиткалар тік қаланыды. Тасу шынжырының жылжу жылдамдығын өзгерту арқылы кептіру мезгілін реттеуге болады. Аспа конвейерлі кептіргіштің ұзындығы -18,7 м,ені - 2,4 м,биіктігі - 3,8 м. Бұл кептіргіштің кемістігі, кептіргіштің сыртқы қабатының жақсылап тығыздалмағандығынан, 1 кг ылғалдың буға айналдыруға кететін жоғарғы жылу - 2500-3360 ккал (10500-14120 кДж) және аептіру арқылы толық пайдаланбайды, өйткені кептіргіштің температурасының ең қолайлы жағдайындағы тасу шынжырының жоғарғы бөлімі кері қарай бұйымсыз бос қайтады.
Еденді плитканы аспалы конвейерлі кептіргіште кептіру уақыты 7-9 сағатқа созылады, туннельді кептіргішке қарағанда бұл кептіргіште кебу 3 есе тездеу. Кептіргіштің өнімі тәулігіне 1500м2 жетеді. Бұл кептіргіштің кемшілігі - пайдаланатын жылутасымалдағыштың температурасы төмен, 100°C жетпейді, оның төменгі бөлігінде жылутасымалдағыштың температурасы 40-50°C-ға дейін төмендейді.
Құрылыстық керамиканың саңылаулы конвейерлі кептіргіші жылжымалы конвейерлі желінің кептіргіш бөлігінде еденді плитканы кептіру үшін табиғи газды пайдаланады. Ол микрофакелді жанады. Жанарғы конвейердің ролигінің астында орналасқан немесе пештен әкелінген қыздырылған газбен кептіріледі. Еденді плитка, кептірілуге арналған, конвейерлі кептіргіш арқылы тасылады. Жағылған газдың өнімінің жазық тобы плитканың төменгі бетін қыздырады,ал тік тобы кептіргіштің жоғарғы бөліміне көтеріліп оның төбесін қыздырады, оның сәулесімен плитканың жоғарғы беті қызады. Сонымен плитканың жоғарғы және төменгі беті бір мезгілде қызады, сөйтіп біртегіс кептіруді қамтамасыз етеді. Конвейерлі кептіргіште 1 кг ылғалдың буға айналуына кететін жылудың шығыны (10,5-11,7 кДж). Жағылған газ жылуының 23-27%-ы ылғалды буға айналдыруға кетеді. Ковейерлі кептіргіштің ең маңызды артықшылығы кептіру процесінінң жылдамдығы және жұмысының үздіксіздігі.
Керамикалық бұйымдарды күйдіру. Күйдіру - керамикалық бұйымдар жасау технологиясының ең маңызды сатысы. Керамикалық бұйымдардың маңызды физикалық-механикалық қасиеттері 9001100˚С аралығындағы температурада күйдірілуі нәтижесінде қалыптасады. Нақтылап айтқанда күйдіру нәтижесінде бұйымдар тас тәрізді күйіне көшіп, беріктік, суға және аязға төзімділік көрсеткіштерін жетерліктей жоғарылатып, керекті құрлымдық қасиеттерге ие болады. Керамикалық бұйымдардың күйдірілмеген қалпымен салыстырғанда, құрылымдық қасиеттерінің күрт өзгеруі күйдіру кезіндегі сазды массада жүретін физико - химиялық процестермен түсіндіріледі. Органикалық қосындылардың жанып кетуі, саз минералдарының дегидратациялануы, кремнеземнің полиморфтық өзгеруі, карбонаттардың ыдырауы, қатты фазалар синтезі, балқыманың пайда болуы және пісе келе тығыздалып, керамикалық тасқа айналуы тізбектес физико - химиялық процестердің жүруімен байланысты.
Еденді плиткаларды туннельді пештерде күйдіреді. Күйдіруде кең тарағаны камералы және үздікті пештер. Плитканы күйдіретін пештер ашық жалынды және муфельді болып бөлінеді. Кейінгі жылдары плиткаларды күйдіру үшін бір каналды және көп каналды роликті бір қатарлы (саңылаулы) пештер кең қолданылады. Туннельді пештерде плиткаларды күдіруді капселде және қабаттарда үйінді ретінде 20-35 дана отырғызылады. Бұйым отырғызылатын қабаттар шамотты плиткалардан,олардың өлшемдері 350х300х40 мм және тік тұратын бұйымның биіктігі 260 мм шамасында құрастырылады. Кейбірде отырғызуды араластырып орындайды. Бір бөлігін капсельге салады, екінші бөлігін капсельдің үстіне үйінді етіп қояды. Нәтижесінде капсельді күйдіруден капселсіз күйдіргенде туннельді пештің өнімі 15-20%-ға ұлғаяды. Отынның шығыны 5-8%-ға кемиді, отқа төзімді материалдың қоры анағұрлым азаяды, себебі қабаттардың қайта пайдалануы, капсельдің қайта пайдалануына қарағанда 3 есе кем.
Туннельді пештің өнімділігі тәулігіне 2500м2 плитка шығарады, күйдіру температурасы 1100-1200°С, ал кейбір массалардан алған плиткалар 1300°С-ға жетеді. Түрлі түсті боялған плиткаларды 600°С-дан жоғары температурада қыздырғанда металл тотығы металға айналмас үшін,оттегісі көп (2,5-10 %-ға дейін) ортада қыздырады. Бояулар массаға әдейі қосылған немесе саздың құрамында болады. Бұл жағдайда ұстамаса плитканың сыртында қоңыр дақ пайда болады. Күйдірудің соңында газ орталығы бейтарапты болуы керек (оттегінің мөлшері 1,5-2%). Плитканың 1 м2-на кететін шартты отынның меншікті шығыны,пресс-ұнтақты кептіргенге және плитканы капсельсіз этажеркада ұзындығы 113 м туннельді пеште күйдіргенде - 4,7 кг,сол пеште капсельде жартысын үйіндіде күйдіргенде-5,2 кг,ал 88 м-лік туннелді пеште 9-10 кг, 113 м туннельді пештегі күйдіру мезгілі -78 сағат,ұзындығы 88 м. Гипростройматериал ұсынған еденді плиткаларды күйдіруде ең көп тараған пеш. Бұл пеш табиғи газбен,мазутпен жағылады. Газ, күйдіру зонасында, бөліп таратылады. Газдың жағылуынан пайда болған өнімі капсельмен немесе үйіндімен жанасады. Газ саңылаулы жанарғының көмегімен жағылады. Түтін газы қыздыру зонасында бөліп тартылып ,вагонетканың үстіңгі тұсында орналасқан тесік арқылы шығарады. Кейбірде шығарылатын газдың түтінін, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.