Классикалық медициналық этика

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім

1. Медициналық этиканың негізгі даму кезеңдері

2. Классикалық медициналық этика

3. Қазіргі заман этикасы

ІІІ. Қорытынды

Кіріспе

Биоэтика, бұл терминді алғаш болып 1970 жылы американ медигі ВанР. Поттер (1911-2001жж) енгізген. Ол биоэтиканы биологиялық ғылымдарды ортақтастыруға мақсатында қабылданған, адам өміріне қажетті мәселелердің барлығын сапалы қылу мақсатында ойластырылған ғылым деп атаған. Шамамен сол жылдары А. Хеллегерс (1926-1979 жж) «биоэтика» атты трактат жазыған. Ол оны ар-оржан арасында болатын келеңсіз қарама-қайшылықтарды шешуге бағытталған жанаша жаһанданған шешім түрі деп баяндаған. Хеллегерс Биоэтикаға академиялық деңгей беріп, оның биомедициналық ғылым ретінде мойындалуына өз үлесін қосты. Оның биоэтикаға берген түсініктемесі зағ жүзінде ережесі ретінде қабылданды. 1960 жылдың соңы мен - 1970 жылдаң басы кезінде АҚШта алғаншұы биоэтика мәселелерімен айналысатын орталықтар ашылды. Олар Гастинг орталығы (штат Нью-Йорк) және Кеннеди Джорджтаунның атындағы этика Институты (Вашингтон) . Өзінің қалыптасуының алғашқы онжылдығында ол көбінесе АҚШта дамылды, кейін сонымен қатар Батыс Европада да негізделе бастады.

Ресейлік биоэтика жөніндегі ұлттық комитет 1992 жылы құрылды. 1992 жылы Халықаралық биоэтика ассоциациясы құралды. Ол жылына екі рет Әлемдік Конресс жүргізеді. Оны басып көптеген баспаханалар бар, олар: «Bioethics» (Халықаралық биоэтика ассоциациясының органдары, 1987 жылдан “the Hastings Center Report” (1975) ; “Journal of Medical Ethics”(1975) .

Негізгі бөлім

Медициналық этика (лат. ethica, грек тіліненалғандаethice - ), немесе медициналық деонтология (греч. deon - парыз; «деонтология» термині соңғы жылдардағы отандық әдебиетте кеңінен қолданылуда), - яғни бұл -медициналық қызметкерлердің кәсіби міндеттерін орындау барысындағы этикалық нормалар мен қағидаттаржиынтығы. Қазіргі заманғытүсінік бойынша, медициналық этикаға келесі аспектілер кіреді:

ғылыми- медициналық қызметкерлердің жұмысының этикалық және адамгершілік аспектілерін зерттейтін медициналық ғылым тарауы;
практикалық- кәсіби медицициналық қызмет барысында этикалық нормалар мен ережелерді қалыптастыру және қолдану міндеті болып табылатын медициналық тәжірибие саласы.

Медициналық этика үш негізгі бағыт бойынша тұлғаралық қарым-қатынастарды әртүрлі мәселелерін зерделейді және шешеді:

медициналыққызметкер - емделуші,
медициналық қызметкер - емделушінің туысқандары,
медициналық қызметкер - медициналық қызметкер.

Этика терминін грек философиясында Аристотель әдет-ғұрып, дағды, мінез сипаты деп жазады. Этика бұл отбасында, қоғамда, тұрмыста және еңбек жолында адамдардың өз ара қарым-қатынасымен айқындайтын және мінез-құлық ережелерін қарастыратын ғылым.

Биоэтика терминін американдық биолог, биохимик В. Р. Поттер енгізді. Алғаш бұл сөзді 1969 жылы «Биоэтика- мост в будущее» деген кітабында

Медициналық биоэтиканың негізін салушылар:

Сократ ( б. з. д 469-399 ) Антикалық этиканың атасы.
Платон ( б. з. д 427-347 ) 4 негізгі жақсы іс:

-ақылдылық

-ерлік

-жақсылық

-әділдік

Аристотель ( б. з. д 384-322 ) Этика терминін ұсынған «Үлкен этика» еңбегі бар.
Гиппократ ( б. з. д 460-364 ) «Гиппократ жиынтығы» еңбегі бар.
Джереми Бенталь ( 1748-1832 ) Британдық философ, утилитаристік теорияның негізін қалаған. «Деонтология немесе мораль туралы ғылым» еңбегі бар.
М. Н. Петров: Ресей ғалымы «Хирургиялық деонтологияның сұрақтары» еңбегі 1944 жылы жарық көрген.

Тіршілікті қолдаушы көмекші технологиялардың пайда болуы (мысалы, өкпені жасанды демалдырушы аппараттары) барысында өмірліу маңызы бар проблемалар да туындады. Пациент өмірін жасанды түрде қандай мерзімге дейін ұзарту керектңгң жөнінде, егер адамның сана сезімі жоғалған болса. Осы секілді сұрақтар мен мәселелер көптеген дәрігерлер арасында қарама-қайшылық тудырды. Кей кездері бұл сұрақ науқастар арасында кей кездері науқастың туыстарының арасында да қарама-қайшылықтар тудырды. Кей жағдайларда науқастардың туыстары жасанды жолмен емделуші өмірін бір қалыпта устан тұруын талап етеді, бірақ дәрігердер туыстарының бұл талабының еш қажеті жоқ екендігіна анық сенімді болады; немесе керісінше науқаспен оның туыстары дәрігерлердің іс әрекетін нәтижесәз санайды. Осындай қарама-қайшылықтар өлімнің критерийлерін қайта қарастыруға мәжбүр болды. Дәстүрлі критерийлерден өзге - қалыпқа қайтарылмас тыныстың тоқталуы, немесе қазіргі кезде жасанды түрде қалыптастырылатын қан айналымының күрт тоқталуы, мидың өлімінің критерийлері қазір қарастырылуда.

Трансплантологияның дамуымен жетістіктері (мүшелердің ота арқылы ауыстырылуы мысалы, жүрек, бүйрек, өкпе) өлімнің өзге жақтарын көрсетті. Ота арқылы мүшелерді қайта орналастыру миының қызметі тоқталған науқастардан алынады. Бұл жағдайда ота адам өлгеннен соң тез арада жүргізілуі шарт. Ал қоғамда болса, мүшені олген адамнан сау адамға енгізу, донордың өмірін қысқартып, өлімге итермелейді джеген пікір қалыптаса бастады. Сол себепті миының өлімі тіркелген науқасқа қорытынды дәрігерлік шешімді дәрігерлер бригадасы жасайды.

Адамның жасанды репродукциясының технологияларының дамуы (1970ж) қоғам арасында келіспеушіліктер тудырды. Осындай технолдогиялар адам эмбрионымен манипуляциялар жасауға мүмкіндік берді. Олардың кей біреулері өліммен аяқталды.

Талқылаулардың негізгі тақырыбы қабырға жасушаларының пайда болуы болды. Әсіресе эмбриондық қабырға клеткаларының пайда болуы медицина ғылымында жарылыс болды. Бір жағынан бұл жасушалардың пайдаланылуы немесе жасушаларды эмбриондардан алу зерттеушілердің көз-қарасы бойынша өте тиімді тәсіл болып табылады. Ал екінші жағынан оларды өндіру үшін тіршілікке қабілетті эмбриондарды өлтіруге тура келеді.

Көптеген биоэтикалық проблеммалар гендік инженерияның дамуымен тікелей байланысты. Гендік дефектілдерді анықтау - генодиагностикага байланысты; ол организмнің генетикалық патологияларын өндіріп алуға негіздерген ол генотерапия; олардың пайдаланылуы гендік инженерияның медициналық мақсаттары негізінде емес, науқасқа көмек көрсету маөсатында пайдаланылды. Сонымен қатар гендік модификацияға үшыраған организмдердің қаупә де қарастырылған, оларға - вирустар, бактериялар, өсімдіктер мен жануарлар жатады. Политикалық және заңдық талқылаулар 1997 жылы алғашқы клондалған жануар - Долли есімді қойға әкелді. Осының нәтижесінде адамдаржы клондау мәселелері де қарастырыла бастады.

Соңғы 30-40 жыл ішінде биоэтиканың биомедициналық зертелулердің этикалық және құқықтық реттелулері атты бөлімі аса қарқынмен дами бастады. Ол зерттеулер адамның немесе жануарлардың қатысуымен жүзеге асырылды. Бұл зерттелулердің көбісінің барысында екі жақтық көз қарастың бірдей болмауы басты мәселе болды. Бұл мәселелер емделушілер мен емдеушінің арасында мағызы зор, емдеуші дәрігер үшін ол ғылыми дәреже ушін керек болса, емделуші ушін емдомның тиімді болуына байланысты. Бұл жерде ол екеуінің арасында келіспеушіліктер туындауы мүмкін: себебі науқаста дәрігер білетін кәсіби білім мен дәреже жок. Сонымен қатар науқасқа қатер төнеді, қйткені науқастың организміне ота қолданылып, оның ішкі жан дүниесіне мен психикасына ауыртпалық түседі.

Зерттелушілердің құқықтарын қорғау үшін этикалық экспертиза механизмдері ойластырылған. Ол зерттеу проектісінің негізгі ережелеріне енуі шарт. Ондай экспертизаны міндетті түрде этика зерттейді. Дегенмен де жалпы этика этикалық және құқықтық шекараны күрделендіріп, кеңейту мақсатында қолданылады. Әдетте оның құзыретіне шешімін табуы қиынға соққан кокейкесті мәселелерді шешу енген. Биоэтиканың бәр-бәрәнен ерекшеленетін өзге де түрлері көптеп кездеседі.

Биоэтиканы бастауын Гиппократтан алған дәстүрлі медицинаның жаң шаланған түрі ретінде де қабылдауға болады. Дегенмен де ерекшеліктері бар. Дәстүрлі медицинада ежелгі этикада жауапкершілік пен шешім тек кана дәрігер құзыретінде болтын, ал биоэтикада керісінше екі жақ тең дәрежеде жауапқа тартылады. Көп жағдайларда биомедициналық сараптама жүргізіледі. Ол сараптаманы этикалық коммитет жүргізеді. Олардың статусы әкімшіліктен тыс деп бағалануы шарт. Осы қарапайым шартты орындамаудың айқын белгілеріне болған сараптама қорытындыларының ашық жарияланбай қалатындағанда. Биомедициналық журналдарда көбінесе дәрігер құзыретінен кеткен қателіктер баяндалмай, керісінше басым мақалалар науқас жағынан көрінген агрессивті жауап жөнінде болады. Және тағы сол мәселені жеңілдететін жері, зерттелушілердің келісімі, егер науқас немесе дәрігер бұл сараптамалардың жарияланғанын қаламаса, онда құзыретті органдар сол талаптың бұзылмағанын бәлуі шарт. Барлық сараптама екі жақтын да өз келісімімен ғана барыпжізеге асырылады. Зерттелушіге барлық сараптамалардың жүргізілу механизмі мен мақсаты түсіндірілуі шарт, одан болар қауіп пен пайданы түсіндіріп, қажет болса емдеудің түрлері жөнінде түсіндіріп, берілген ақпаратты ой елегінен шығаруға мүмкіндік беріп, зертелушінің әр іс әрекетінің шартын түсіндіру міндет. Және де сонымен қатар зерттелушінің кез келген мезетте сараптама жүргізуді тоқтатуына құқылы екендігі ескертіледі.

Қазіргі кезде осындай ақпараттандырылған келісім негіздері барлық жерде қолданылады. Тек қана медициналық тұрғыдан қарастыратын болсақ мұндай келісім тек зерттеу мен сараптама жасау барысында ғана емес сонымен қатар терапиялық мақсаттарда кеңінен қолданылады. Оның барлығы этикалық және заң жүзімен қорғалып бақыланады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.