Бизнес жоспарды жақсарту жолдары
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1. Турфирмалардың бизнес-жоспарының теориялық негіздері ... ... ... ... ... ..4
1.1. Бизнес-жоспарды жасақтаудың мақсаты мен арналымы ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2. Бизнес-жоспарды жасақтау кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
1.3.Турфирмалардың бизнес-жоспарының негізгі міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... 11
2. Тиімді бизнес-жоспар - кәсіпорынның табысты нәтижесі ... ... ... ... ... ... .15
2.1. Бизнес-жоспарды жетілдіру стратегиялары ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.2.Бизнес жоспарды жақсарту жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
Кіріспе
Жалпы кәсіпорынның бизнес-жоспары - адамның, яғни кәсіпкердің барлық салаларын егжей-тегжейлі және оның іске асырылуын ақиқатқа айналдыратын жолдарын анықтайтын бағдарлама. Адамның кәсіпкерлігін дамытуға және қоршаған жағдайдың өзгеруіне сәйкес оған табысқа бағдарлайтын өзгертулер енгізе алады. Ең бастысы, кәсіпорынның бизнес-жоспары өмірге бейімді және пайдалы болуын және мұны істей алатын адам екенін бейнелейді. Нақты фактілерге негізделген бизнес-жоспардың мақсаты - өзін-өзі алдауға жол бермеу болып табылады.
Адамның ойындағы, яғни кәсіпкерлердің атқаратын қызметтерде жаңа стратегияның пайда болған экономикалық қатынастардың мәнін, мазмұнын, міндетттерін анықтайтын категориялардың бірі - кәсіпорынның бизнес жоспары. Өндіргіш күштердің ғылыми - техникалық прогресс әсерімен жедел дамуы кәсіпорынның бизнес жоспары тереңдеуінің негізгі кепілі болып табылады.Алайда кеңестерге өтпес бұрын, Қазақстанда кәсіпкерліктің және оның кәсіпорынның бизнес жоспарының қалай дамығаны туралы қысқаша сөз етейік. Соңғы он төрт жыл бойы республиканың әлеуметтік - экономикалық саясатының маңызды басымдылықтарының бірі шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамыту болып табылатынын атап кету керек.
Бизнес жоспар - бұл шешімдер мен іс - әрекеттердің жиыны, ұйымның мақсаттарын таңдау процессі және оларға қолжеткізу жолдарының басқару функциялары. Бизнес жоспары барлық ұйымдардың функционалды басқару шешімдерінің негізін қамтамасыз етіп, стратегиялық жоспарлаудың бақылауын бағдарлайды. Бизнес - жоспарының өңдеулуі, нарық экономикасындағы ең бір сәтті және кең тараған жоспарлау формасы болып табылады. Бизнес - жоспары - бұл болашақ мекемелердің негізгі кеңістіктерін суреттейтін, мәселелерін тексеріп және де осы мәселелердің шешілу тәсілдерін анықтайтын құжат. Сондықтан дұрыс құрылған бизнес - жоспары ең соңында: ақшаны іске салуға - тұрама және ол табыс әкелеме? деген сұраққа жауап береді. Ескерсек, егер де ол дұрыс құрылған болса, сонда ғана оған болашақта аз уақыт кетеді.
Курстық жұмыстың өзектілігі: турфирмадағы бизнес жоспары ұғымына анықтама беруден әңгімені бастаудың мәні бар. Ұлыбритания заңнамасы бойынша өз еңбегінің мазмұны мен тәртібін дербес анықтайтын адам кәсіпкер деп есептеледі. Белгілі бір себептерден бүгінгі таңда кейбіреулер кәсіпкерлер болады, басқалары оларға жұмысқа жеке еңбек шартын жасасу кезінде дербес саудаласып, оның талаптарын егжей-тегжейлі талдай отырып жалданады. Бірақ олардың бәріне өз қызметінде басшылыққа ала алатындай білім керек.
Курстық жұмысының мақсаты : бизнес-жоспардың теориялық негізіне тоқталып, компанияның қаржылық стратегиясын қалыптастыру мақсатында сауда кәсіпорынның бизнес-жоспарын жасақтауды қарастыру.
Курстық жұмыстың ғылыми құрылымы мен көлемі: кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды, пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1. Турфирмалардың бизнес-жоспарының теориялық негіздері
1.1. Бизнес-жоспарды жасақтаудың мақсаты мен арналымы
Бизнес-жоспар - адамның, яғни кәсіпкердің барлық салаларын егжей-тегжейлі және оның іске асырылуын ақиқатқа айналдыратын жолдарын анықтайтын бағдарлама . Кәсіпорын жарғысынан және басқа құжаттардан айырмашылығы сол, бизнес-жоспар түпкілікті құжат болып табылмайды, адамның кәсіпкерлігін дамытуға және қоршаған жағдайдың өзгеруіне сәйкес оған табысқа бағдарлайтын өзгертулер енгізе алады. Ең бастысы, бизнес-жоспар кәсіпорынның өмірге бейімді және пайдалы болуын және мұны істей алатын адам екенін бейнелейді. Нақты фактілерге негізделген бизнес-жоспардың мақсаты - өзін-өзі алдауға жол бермеу болып табылады.
Бизнес - жоспардың жазылу функциясы. Бизнес - жоспарды тәжірибеде сыналған жазуға дайындау мен ресімдеудің тәртібі бар, бірақ, негізінен кәсіпорындардың проблемалары мен міндеттерінің мәнін барынша толық түсінуге қолайлы деп есептейтін күйде жазуға болады.
Кәсіпорын - тәуелді шешімдердің орталығы. Бұл шешімдер нарық коньюнтурасының, ішкі айналаның шарттарына қысқауақыт бейімделуі немесе көпмерзімді мақсаттардың орындалуы туралы әңгіменің әр түрлі масштабтары мен табиғатына ие болады. Сонда да, істелген таңдау мен қабылданған шешімдерді алдын - ала болжау керек.
Динамикалық бизнес - жоспарлауының процессі, бүкіл басқару функцияларын астына алатын қопшатыр болып есептеледі. Бизнес - жоспары ұйымдарға өз мақсаттарына жету үшін көмектесетін, іс - әрекеттер мен шешімдерді білдіреді. Питер Лораншға байланысты, бизнес - жоспарлау процессі басқару шешімдерін қабылдауға көмектесетін құралы болып есептеледі. Оның тапсырмасы - ұйымдардағы өзгерістерді, жаңа енгізілуді жеткілікті дәрежеде қамтамасыз ету. Дәлірек айтқанда, ол бұл жолда, басқару қызметінің төрт негізгі түрін көреді. Оларға жататындар: ресурстардың (байлық) бөлінуі, ішкі айналаға бейімделу, ішкі үйлесім және ұйымның стратегиялық көрінуі .Өз бизнесіңді қалай ұйымдастыру керек? Қызметтің қай түрін таңдау керек? Қай ұғымға мән беру керек? Ойлағаныңды іске қалай асыру керек? Болашақты қалай жобалау керек? Бұл сұрақтарға жауапты өз кәсібін бастайтын әрбір адам білгісі келеді.
Бизнес - жоспар не үшін керек? Құрамы бойынша, ол өнімнен бастап, процесстермен бітіретін толық және дәл суреттеуі бар негіз болып табылады. Бизнес - жоспарының негізгі ұстанымы :
- Ұйымдар мен құрылымдар және кәсіпорындармен және оның муниципалды білім алу, қызығушылығымен ҚР тығыз байланыстығы көрсететін кешендік;
- Алға қойған іс - әрекеттердің экономикалық, әлеуметтіқ, технологиялық және де экологиялық тиімділіктер бағасын қарастыратын жүйелік;
- Ішкі және сыртқы айналаның динамикалық өзгеру барысындағы, оның жедел орнықтыруын жүзеге асыруына мүмкіндік беретін Стратегиялық жоспардың бейімделуі;
- Шынайылық пен жүзеге асыру, мониторинг қозғалысындағы орындалған көрсеткіштердің арқасында пайда болған.
Бизнес - жоспары, шындығында болашақ көз қараспен қарағанда, бүкіл корпорацияның үдеуімен қарастырылу қажет, себебі нақты бір тұлға ешқандай іс - әрекет бере алмайды. Жеке кәсіпорынның негіздеушісі, өзінің жеке жоспарларын ұйымның стратегиясымен пайдалы күйде тоғыстыра алады. Ал, кей кезде корпорацияның басшысы, мүмкін, өзіне реактивтік ұшақ, екі жағалаудағы үлкен үй, әдемі жұмыс бөлмесін сатып алғысы келсе, онда бұл, ұйымның жалпы өрлеуіне ешқандай пайда әкелмейді. Бизнес - жоспар қазіргі, болып жатқан жағдайлардың қадағалуынан негізделуі керек. Қазіргі бизнес дәуірінде тиімді бәсекелесу үшін, фирма нарық, сапа, бақталастың жайында көптеген хабар алып отыруы керек. Бизнес - жоспар фирмаға анықтаушылық, жекелік бере отырып, өзіне қарай анықталған, керекті мамандарды тартуға көмектеседі .
Мақсатына байланысты, бизнес - жоспардың үш түрін көрсетуге болады :
- Формалы бизнес - жоспары;
- Түсінуші бизнес - жоспары;
- Жанды бизнес - жоспары.
Біріншісі, басшыларға, акционерлерге, инвесторларға бизнестің не екенін білу үшін керек.
Екіншісі, жанды бизнес - жоспары кәсіпорындарда болып жатқан процесстерді көрсету үшін, болатын өзгерістердін салдарын болжау үшін арналған.
Ол бүкіл ерекшеліктерді шығарып, шешім қабылдай алатын, мүмкіндіктер мен қауіптерді біліп отыратын бизнес - жоспарының құрамын көрсетеді.
Түсінуші бизнес - жоспары кәсіпорынды өзгертетін және дамытатын, жаңа ұғымдарды оқып, сараптау үшін құрылады. Ол жоспарланған, болып жатырған, жаңа ұғымдардың түсінушілігіне бағытталған.
Потенциалдық инвесторлар (салым қаржысын бөлетіндер) күн сайын тәуекелдік жобаларды қаржыландыратын көп сұраныстар алады, сондықтан да оларға анықталған жоспармен (формалық бизнес - жоспар) сәйкес болатын, фирма және оның өнімі туралы мәлімет беру керек.
Жақсы дайындалған бизнес - жоспары, егерде оның кейбір шарттары тең болса, әрқашан әр түрлі көздерден қаржы алатын қолдау тәсілдерін жоғарлатады.
Бизнес - жоспардың мақсатын анықтау - болашақ жобаның немесе болашақ кәсіпорыннын қызмет істеуінен кейінгі екінші қадам. Мақсат - бұл бизнес - жоспарының өңдеушісі, кәсіпорын немесе жоба ұмтылатын, елестететін немесе кәдімгі, нақты заттардың күйі. Егер, қызметтікте серіктестің қатысы болса, онда оларды әрі қарай серік, жалғастырушы болып қалатындай қылып, осы мақсаттық құрылуына шақыру қажет. Сонымен қатар, бизнестің мақсаты мен олардың жеке мақсатын ажырата білу керек (мысалы, жеке байып кету немесе билік қызмет әрекетінің күшті итергіші болуы мүмкін, алайда ол жұмысшылар мен серіктестердін көңілінен шыға қоймайды).
Мақсаттың түсінігіне бүкіл жобаны аяқтағаннан кейін, қайта ораламыз.
Құрылған мақсаттың негізінде, бизнес - жоспар таңдалады. Бизнес - жоспарынан бастайтын болса, онда көптеген жеңістерге жетуге болады (жанды бизнес - жоспар, немесен түсінуші бизнес - жоспар). Оның жазылу барысында, көптеген сұрақтарды қарастыру керек (формалы бизнес - жоспар). Алайда, бизнес - жоспардың тұтынушылары, өңдеудің дұрыстығын сезіп, бизнес - жоспарының ішкі сұрақтарын қоя бастайды. Осы сұрақтарға жауап бере алмағандар өте қолайсыз жағдайда қала береді. Мысалы, инвестор керек пе әлде шығару өнімінің көбеюіне арқа сүйеу сұрағы дұрыс қарастырылмаған болып табылады.
Инвесторды қызықтырып, өзіне қарату, стратегиялық қадам емес, ал Аяз Атаны қабылдағандай болады. Дамудың барлық стратегиясы мен нұсқалары, бизнес - жоспардың ішкі жазылуын жазған кезде қарастырылу керек. Ал егер, инвесторды баулу дұрыс болса, онда, инвестор мен кәсіпорын тығыз байланыста болады.
Бизнес - жоспар дамыған нарықтағы хабарламаның көрсетілімі және байланыстың бір түрі. Жоспардың көпжылдық тәжіриебесі хабардың көрсетілуінің өте ыңғайлы түрі болып саналады. Сонымен қатар, осы және басқа саладағы зерттелген, арнайы терминдіктер пайда болды;
Іргелі салымды тартатын аргументті сұраныс. Егер бизнес - жоспар ірге салымын тартуын мақсат етпеседе, оның құрамы жаңа хабарды естімей, осындай сұранысты құрай алады;
Жеке бизнесіне жақындаудың шерулі түрі. Бизнес - жоспардың құрылуына көп күш кетірген жетекші, өз бизнесіне деген сыйлы қатынасын дәлелдейді және сондай қатынасты өзінің серіктерінен де күтеді;
Қабылдаған шешімдерге өлшенген баға. Сұрақтарға жауап бере отырып, жетекші, қиын кездерде шешім қабылдайды және барлық жағдайды кешенді түрде бағалайды;
Дамып келе жатқан бизнестің қатерлерін, мәселелерін табу мүмкіндігі мен қолданылмаған мүмкіншіліктерді табу. Бизнес - жоспарлауының технологиясын әдістік қатарлары бар, олардың бірі болып мүмкіншілік, мәселелер сараптамасы;
Бизнестің алғабағытталған мақсатының қамтылуы. Бизнес - жоспардың өз тұрғысы мақсаттың бар екенін білдіреді;
Бақылау және басқарудың құралы. Бизнес - жоспар жобаны басқаратын негіз, бәрінен бұрын, қызметкерлерді, шығындарды, байлықтарды, мерзімдерді де басқарушы негіз болып табылды. Жоспардың болуы тиімді шешімдерді қабылдауға және орындалудың бақылауын жүзеге асырады.
Өзін оқыту құралы немесе пәні. Бұл ең маңыздысы, себебі оның дайындығы кәсіпкердің білімін әрбір бөлімнен көрсете алады (8,6 бет). Осы тоғыз қызметтің әр қайсысы бизнестің дамуына керек құрал бола алады.
В.М.Попов, С.И.Ляпунов, С.Ю.Муртузалиев бизнес - жоспардың басқа қызметтерін бөліп көрсетеді :
Бизнес - жоспар ұйымның қызметінің бағытын береді, және маркетинг тексерулерінің құрылымын жақсы түсінуге, бағаның жоспарын түсінуге көмектеседі;
Бизнес - жоспар әрбір бөлімше мен ұйымды, олардың ортақ тапсырмаларымен байланысатын, нақты мақсаттармен жабдақтайды;
Бизнес - жоспар әртүрлі функциялы бағыттардың күштерін үйлестіреді;
Бизнес - жоспар ұйымды өзінің күшті және осал жерлерін, бақталастардың көзқарасымен бағалауға мәжбүр етеді;
Бұл жоспар ұйымның қабылдап алған іс - әрекеттерін және талғаулы әрекеттерін анықтайды.
Бұл жоспар байлықтардың бөлінуіне негіз құрайды.
Бизнес - жоспар қызметтін бағалану барысындағы маңызын шеру етеді.
Осылайша, бизнес - жоспар бар мәліметтердің кең зерттелуімен негізделу керек. Қазіргі өмірдің бизнесінде бәсекелесу үшін, ол әрдайым нарық, сала, бәсекелестер және басқа факторлар туралы көптеген хабар алып отыруы тиіс. Бизнес - жоспар кәсіпкерлікке небір мамандарды тарту үшін, басқа мамандық иелерін шақыру үшін, анықталғандық, жекелік береді. Бұл жоба, ұйымдар үшін жаңа ашылымдар, жаңа ой-пікірлер, жаңа қызметкерлерді жарқын болашаққа сүйрейді. Ең соңында, бұл жоспардың стратегиялық жоспарлары, болашақта бұл бастаған жоба сүрінбей, үлкен жетістіктерге жетіп, олардың бағдарын және модификацияларын жүзеге асыру үшін керек.
1.2. Бизнес-жоспарды жасақтау кезеңдері
Өңдеу жолдарын анықтаудың бірнеше түрлері бар. Біреулері бизнес - жоспарды құру схемасында істелсе, бұл түрде 10 нан 20 дейін жолдар бар. Басқалары ірі блоктардан құралады, олардың жолдары өте аз - бес жол.
Екі жолын қарастыруға болады: өте тегжейлі және шамалы тегжейлі.
Өте тегжейлі жақындастықта, бизнес - жоспарының құралу алгоритмі жаңа істің жоспарлау барысындағы ортақ кезендерін құрайды. Берілген алгоритмді бизнес - жоспарының өңдеуіндегі іс - әрекет жоспары деп атайды.
Осы алгориммнің негізінде жүзеге асқан тәжіриебе арқылы өзіндік бизнес - жоспарын істеуге болады (жобаның немесе кәсіпорынның ерекшеліктерін есепке ала отырып).
Бөлшекті қатынаста келесі кезендерді қарастырайық :
1 кезең. Жаңа бизнестегі қызметтің басталуы туралы шешім немесе жаңа жобаның таралуы;
2 кезең. Жаңа жобаның немесе жаңа бизнестің мақсатының құрылуы;
3 кезең. Бизнес - жоспар және оның құрылымының көрсетілуі;
4 кезең. Қажетті хабарлардың көзін іздеу;
5 кезең. Өз потенциалын сараптау және бағалау;
6 кезең. Жаңа қызмет үшін нысанның негізін таңдау;
7 кезең. Потенциалды нарықтың зерттелуі;
8 кезең. Алдын - ала сату болжамын өңдеу;
9 кезең. Бизнестің аймақтық орналасуы;
10 кезең. Маркетинг жоспарының өңделуі;
11 кезең.Күнтізбектік жоспарырың өңделуі;
12 кезең. Өндірістік жоспарды өңдеу;
13 кезең. Заңды мертебенің және ұйымды - құқықтық пішіннің таңдалуы;
14 кезең. Ұйымдық жоспардың өңделуі;
15 кезең. Қызметшілер туралы шешім қабылдау;
16 кезең. Қаржылық жоспардың өндеу жұмыстары;
17 кезең. Қызметтің тәуекелділігін сақтандыруын өңдеу;
18 кезең. Бизнес жоспардың іс түйіндемесін дайындау;
19 кезең. Бизнес - жоспардың толтырылуы;
20 кезең. Бизнес - жоспардың ашылуы;
1. 21 кезең. Қызметтің басталуы туралы шешім қабылдау.[ Бусыгин А.В. Кәсіпкерлік: Жоғары оқу орындарына арналған оқулық. - М., 2001. - 639 б.]
Екінші жақындастық, жоғарда айтылғандай, өте үлкен бөлімін негіздейді. Бұл бөлімдер, алдыңғыдағы сияқты, кезеңнен турады. Бұл нұсқа өте тәжіриебелі қолданушыға жақын.
Бес кезеңді көрсетеміз:
Бірінші кезеңінде - оның қызметтігі (философия, кәсіпорынды көру) - шаруашылық бірліктің қысқашы бейнеленуі, мақсаты, қолданылуы.
Екінші кезең - бизнес - жоспардың өңдеу жұмыстарының мақсатын анықтау. Мақсат - бұл кәсіпорының болашақ жағдайы, себебі немесе ұстамдылық және оның қызметкерлерінің іс - әрекеті.
Бизнес жүйесінде мақсат бес атқарым қызметін орындайды :
- Белсенділік - кәсіпорынның жүзеге асқан және тілейтін жағдайларының салыстырмасы, іс - әрекет себебтері;
- Шешім қабылдаудың өлшемдері - талғаулықтың таңдалуы мен мағлұмат бағасы бизнестің алдыңғы шебі;
- Басқару құралы - іс - әрекетке деген басшылық талаптары, бизнестің бағытының анықталуы;
- Үйлесімдер (үйлестіру) - шешім қабылдайтын тұлғалардың шиеленіссіз байланыстарын қамту, арнаулы мамандырылған жұмыстардың келісімі;
- Бақылау - шаруашылық қызметінің көрсеткіштерінің жеделді жағдайын, оларды мақсаттық деңгеймен салыстыру;
Үшінші кезеңде кәсіпорынның стратегиясы, мақсаты, қызметі анықталғаннан кейін, бизнес - жоспардың өзінің жалпы құрылымы тұрғызылады. Бизнес - жоспардың көлемі мен құрылысына қойылған тапсырмалар мен кәсіпорынның өлшемдері әсер етеді. Оның осындай құрылымы, кәсіркер серіктестік сөзімен тұтынушыға көңіл аударған кездегі, болатын оқиға.
Бизнес - жоспарда келесі бөлімдерді көрсетуге болады:
Сыртқы парақ.
Құпиялық талқылау;
Түйіндеме;
Сала түрінің суреттелу;
Кәсіпорын мінездемесі;
Қызмет ету түрінің таңдалуы (тауардың, қызмет көрсетудің, жұмыстың);
Маркетинг жоспары;
Өндірістік жоспар;
Кәсіпорынның ұйымдасқан құрылымы;
Кәсіпорынның қаржы жоспары мен бюджеті;
Қатер сараптамасы;
Ұйымдасқан жоспар;
Қосымша айқындауыш.
Бизнес - жоспарының төртінші кезеңі жоспардың әр бөлімін өңдеу үшін керек болатын, ақпараттың жиынынан құралады. Бұл жоспарлау жұмысының ең ауыр және маңызды бөлігі. Ақпараттың көздері болып арнаулы салалық анықтамалықтар, жоспар ұйымының нормативтері, арнайы фирмалар, статистикалық ішкі бұйымдар жоғары мамандындырылған экономистердің білімі және де жұмысын жақсы білетін, кәсіпорынның ішкі айналасын жақсы білетін қызметкерлер саналады.
Жоспарлаудың бесінші кезеңі - бүкіл бизнес - жоспардың бір құжат түрінде толтырылуы және бөлек тармақтардың тікелей өңделуі (16, 43 бет).
Бизнес - жоспар туралы көріністің құрылуы - бұл қызметтіктің анықтауынан кейінгі қадам, және жобаның немесе кәсіпорынның аталуының анықтамасы, мақсаты.
Бизнес - жоспар өте қарапайым және түсінікті жазылуы тиіс. Бизнес - жоспар туралы ең алғашқы көрініс, оның керек құрылымын, бере алады.
Әр бизнес - жоспарын құрайтын бір ғана тексерілген ұстаным бар, ол әрқашан қысқа, бірақ беделді болу керек:
Бірінші беті (қаптама).Бірінші бет (сыртқы парақ) және бизнес - жоспардың бірінші беті екі тапсырманың шешімін болжайды: құжат туралы жақсы пікір алу және ақпараттың небір керектігін қабылдау.
Егер қаптама жақсы қағазда фирманың логотипімен істелсе, ол бизнес - жоспарға неғұрлым атақ береді. Келесі ақпарат берілуі қажет: автор туралы, кәсіпорын туралы, істік бөлім (берілген жобаның маңызы мен мақсаты), инвестицияның керекті өлшемі - жобаның құны.
Мазмұны бизнес - жоспардың негізгі бөлімдерін көрсету керек және болашақ инвесторларға кәсіпкерлердің сөзінің мазмұнын түсіне білу керек.
Іс түйіндемесі.Бұл түйіндемені кейде қысқаша мазмұндама дейді. Бұл бөлім тек бизнес - жоспары біткеннен кейін жазылады, бірақ кей - кезде басында жазылады.
Түйіндеме - бүкіл кәсіпорынның шақыру карточкасын және ең бірінші танысатын бөлімін құрайды.Шынында, бұл бизнестің А дан Я дейінгі, инвесторлар оқып танысатын, жалғыз бөлігі. Түйіндеменің бірнеше минут оқылуына талаптану керек.
Кәсіпорынның суреттелуі. Кәсіпорынның суреттелу кезінде мынадай сұрақтарға жауап беру қажет: кәсіпорынның дәл мінездемесі.
Бизнестің тарихи анықтамасы немесе өнімді өңдеу туралы анықтама, саланың дамуының экономикалық тенденциалары, кәсіпрынның ұйымдасқан құрылымының суреттемесі, бизнеске әсер ететін (факторлар, кезеңдік, тұтұнушы немесе жеткізушінің тәуелділігі) байланысты бары, өндірістік қызметтің жүзеге асуына апаратын жолдар.
Берілген бөлім инвесторға керекті ақпарат береді, ол ақпарат бизнестің қаралған жұмысының жүруін, нарықта сыйлы орын алу мүмкіндігінің себебтерін береді.
Нарық сараптамасы.
Бұл бөлімде келесі сәттерге назар аудару керек, ойлаған нарықтың экономикалы - географиялы көрсеткіштері, соның ішінде елдімекеннің берілген өлшемдері:
- Кешенді қызмет көрсету мен өнімнің тұтұнушылары;
- Ойлаған нарықтың мүмкіндігінше потенциалды өсуі;
- Ұсынылып отырған жобаның нарық талаптарын қанағаттандыруы;
- Бұрынғы уәкілдерді жоғалтпай, жаңаларын тартудың ұстанымы.
Таңдалған нарықтың суреттемесі кезіндегі есте сақтайтын нәрсе, ол, сараптау күшін тек жүргізілген зерттелулер анықтайтындығы. Бостан - бос уақыт кетірмеу үшін, мынандай көмекшілерді қолдану керек: кітапхана, қоршаған ақпарат құралдары, телефон.
Күтілетін мәселелер мен оларды жеңу шаралары. Бизнестің бұл бөлімі көбінесе екі себебпен жоқ болады: күшті және осал жағынан шыққан стандартты ұсыныстардың жоқтығы және құрастырушының өз кемшіліктерін,мәселелерін көрсетпеуі.
Берілген бөлім ойламаған жағдайлардан кәсіпкерді сақтау және оларды болдырмау жолын анықтау керек.Солардың ішінде :заңдық факторлар (заңнаманың өзгеруі,елдегі саяси жағдай) бақталастық нарығындағы жұмыс (бақталастардың кейбір іс-әрекеттері),берілген бизнестің осал жақтары (берілген нарықта жаңа өнімнің пайда болуы ,өте арзан өнімнің шығуы), авторлық құқық пен ақпаратты қорғау ,күтпеген жағдайлар,кадрлар мәселесі(жұмыс уақытының созылуы).
Дәл осы бөлім ,кәсіпкердің бизнестің барлық жағын білетінін көрсету керек.Маркетингалық жоспар.Маркетингке арналған бөлім, бизнес - жоспарының ең маңыздысы болып танылады, себебі тек осында ғана оқылатын бизнестің тәсілдері мен мінезі айтылады.
Кәсіпкер, адамның миын оятатын маркетинг жоспарын істеу қажет. Маркетингалық жоспар өз тұғырын көрсетіп қана қоймай, сонымен қатар несиелік тәуекелдікпен,бизнесті инвестиция үшін сатып білу керек. Одан бөлек, бұл бөлім адамдарға менеджерден бастап ірі банктің басшылар кеңесінің мүшесіне дейін, түсінікті болатын пішінде жазылу тиіс.
Маркетинг - табыс жолындағы ең бір маңызды шарттардың бірі болып табылады. Тұтунышыға шынында да керек тауары болғаннын өзіндеде көптеген кәсіпорындар (фирма) сәтсіздікке ұшырады, себебі олар бұрыс маркетинг жасаған еді. Сондықтан да бизнес - жоспарын бағалау кезінде, үлкен назарды осыған аудару керек.
Кәсіпкер өзіне тек біп сұрақ қою керек: ақша шығындамай, өзінің кім екенін, қандай қызметт көрсететін, қандай тауар шығаратын ақпаратты уәкілдерге қалай жеткізу керек?
Ең бірінші ол өзінің нарығын қарастырып, оқу керек. Бұдан шығатын маркетинг ережесі - өз нарығын білу керек.Кәсіпкер кепілсіз маркетингтік жоспар істеу керек. Сол кезде оның табысы өседі. Маркетингалық жоспар - бұл кәсіпкер ретінде өзін ең қолайлы жағынан көрсету.
Маркетингалық жоспарда келесі мәселелерді дұрыстап қарап, көрсету керек:
Қолданылатын маркетингалық стратегиялар;
Әр нақты стратегияның таңдалуының себептері;
Кәсіпорынның бағалық саясаты, бақталастар бағасын сараптау, тұтұнушы бағаның қабылдануы;
Маркетингалық бюджет;
Сынақ саласындағы саясат;
Ашылу мен жабдықтау;
Мамандандырылған қызметшілер;
Нарықтың немесе басқа бір маркетингалық стратегиясына қарсылық білдіруі;
Әр түрлі маркетингалық стратегиялардың теңестірілуі;
Жарнама арқылы кәсіпкердің ой - пікірі;
Сатуды күшейту әдістері;
Сатуды күшейтудегі ақпарат құралдарының маңызы мен осымен байланысты шығыны;
Қаржылық баламалар.
Бұл бөлім - бизнес - жоспарының негіздерінің негізі, уақыт өлшеміндегі санау нүктесі. Дәл осы бөлімді ақшаны дұрыс жұмсау, қаржылық жоспар үшін қолдану керек. Потенциалды инвесторлар бұл жобаны аса көңіл қойып сараптайды.
Келесі құжаттардың жиынтығын өндеп алу керек: сатудың жеделдеу жоспары (болжам), табыс пен шығынның жоспары (болжам), ақша құралдарының жоспары (болжам), болжау балансы. Құжаттардың толық тізімі ресей кәсіпкерлеріне де алғашқы болып есептеледі, ол дүниежүзілік тәжіриебелер шартына сай келеді.
1.3.Турфирмалардың бизнес-жоспарының негізгі міндеттері
Адамның ойындағы, яғни кәсіпкерлердің атқаратын қызметтерде жаңа стратегияның пайда болған экономикалық қатынастардың мәнін, мазмұнын, міндетттерін анықтайтын категориялардың бірі - кәсіпорынның бизнес жоспары. Өндіргіш күштердің ғылыми - техникалық прогресс әсерімен жедел дамуы кәсіпорынның бизнес жоспары тереңдеуінің негізгі кепілі.
Кәсіпорынның бизнес жоспарын дұрыс пайдаланушылар өз елдері мен аймақтарға қосымша экономикалық тиімділік келтіріп, олардың өз қажеттіліктерін неғұрлым аз шығындармен қамтамасыз етуге жол ашады.
Өндірістік процестің ойдағыдай жүруі ондағы атқарылатын әртүрлі еңбек процестерінің бөлшектеніп талданып, содан соң жоспарланып, өзара жарасымды іс-қимылдарға көшуіне байланысты.
Еңбек бөлінісі - бұл қоғамдық еңбектің тарихи анықталған жүйесі. Ол қоғамның даму процесінде іс-әрекеттің сапалық дифференциация нәтижесінде қалыптасады. Кәсіпорынның бизнес жоспары қазіргі кездегі мәні бөліністің диалектикалық бірлігінен және өндіріс процесінің жақсы сапалы, толық өнімді шығарудан көрінеді.
Өндірістік процесс әртүрлі еңбек қызмет түрлерінің мамандануы мен жекеленуін, сонымен қатар олармен айырбасын, олардың өзара әрекеттесуін болжайды. Кәсіпорынның бизнес жоспары тек қана талдау процесі емес, еңбектің бірігу тәсілі ретінде де шығады, әсіресе әлемдік масштабта.
Турфирманың бизнес жоспарын пайдаланатын көптеген елдердің кәсіпорындары ішкі тұтынушылық немесе өндірістік сұранысты қанағаттандыруға қажетті өнімді мөлшерінен тыс анағұрлым көп өндіреді. Әр елдің шаруашылық субъектілері саналы түрде артық өнім өндіре және өзіне қажетті басқа елдердегі артық өнімді иелене отырып, оны әлемдік нарыққа өткізеді.
Әрбір ел өндірісте белгілі бір тауар топтарына мамандануды жетілдіре, нығайта отырып, халықаралық нарықта басқа маманданған елдермен өздеріне қажетті тауарларды басқа тауар топтарына айырбас жасау арқылы алады. Нәтижесінде халықаралық еңбек бөлінісі әлемдік экономиканы ұйымдастырудың тәсілі ретінде көрінеді, яғни әрбір елдің кәсіпорындары белгілі бір тауарлар мен қызметтер өндіруге маманданады, одан кейін олармен айырбас жасайды.
Турфирманың бизнес жоспарына үдемелі өндіріс процестерін жүзеге асыруда кәсіпорынның бизнес жоспары бөлінісінің рөлі зор. Ол, біріншіден, осы процестерінің өзара байланысын қамтамасыз етеді, екіншіден, салалық, аймақтық және еларалық қажетті пропорцияларды қалыптастырады. Салыстырмалы артықшылықтар теориясының негізіне әртүрлі жағрафиялық және табиғи ортада өмір сүретін елдер экономикаларының арасындағы табиғи өзгешеліктер идеясы қойылған. Бір елдер өнеркәсіпті дамыту, басқа бір елдер ауылшаруашылық өнімдерін, шикізатты өндіру керек. Өнімдермен өзара айырбас жалпы тұрмыстың жақсаруына әкеледі. Осы шарттардың бұзылуы ұлттық өндіріс шығындардың елеулі өсуін білдіретін болады .
Кәсіпорынның бизнес жоспары үшін салыстырмалы артықшылық теориясының мәнді, ғылыми және тәжірибелік маңыздылығы бар. Мемлекеттерге басқа бұйымдарға қарағанда ұлттық өндіріс шығындары салыстырмалы төмен тауарларды сату, ал өз бетімен, бірақ басқа елдерге қарағанда жоғарғы шығындармен өндірілетін тауарларды сатып алу пайдалы болды.
Негізгі салалардың үлес салмағы неғұрлым жоғары болса, соғұрлым елдің халықаралық еңбек бөлінісіне қатысу қажеттілігі төмен болады. Осы аталған факторлар өзінің көрінуінде абсолютті емес екенін ескеру керек. Олардың әсері мынадай жағдайда төмендеуі мүмкін, мысалы, жергілікті өнімнің халықаралық бәсекелестік қабілеттілігінің өзгеруімен, экспорттық шектелуімен. Халықаралық еңбек бөлінісінің даму процесінде бастығы - бұл әрбір қатысушының өзінің халықаралық еңбек бөлінісіне қатысуынан экономикалық қызығушылық пен пайда іздеуі және табуы.
Турфирманың бизнес жоспарына артықшылықтарына экспортталатын тауарлардың халықаралық және ... жалғасы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1. Турфирмалардың бизнес-жоспарының теориялық негіздері ... ... ... ... ... ..4
1.1. Бизнес-жоспарды жасақтаудың мақсаты мен арналымы ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2. Бизнес-жоспарды жасақтау кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
1.3.Турфирмалардың бизнес-жоспарының негізгі міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... 11
2. Тиімді бизнес-жоспар - кәсіпорынның табысты нәтижесі ... ... ... ... ... ... .15
2.1. Бизнес-жоспарды жетілдіру стратегиялары ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.2.Бизнес жоспарды жақсарту жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
Кіріспе
Жалпы кәсіпорынның бизнес-жоспары - адамның, яғни кәсіпкердің барлық салаларын егжей-тегжейлі және оның іске асырылуын ақиқатқа айналдыратын жолдарын анықтайтын бағдарлама. Адамның кәсіпкерлігін дамытуға және қоршаған жағдайдың өзгеруіне сәйкес оған табысқа бағдарлайтын өзгертулер енгізе алады. Ең бастысы, кәсіпорынның бизнес-жоспары өмірге бейімді және пайдалы болуын және мұны істей алатын адам екенін бейнелейді. Нақты фактілерге негізделген бизнес-жоспардың мақсаты - өзін-өзі алдауға жол бермеу болып табылады.
Адамның ойындағы, яғни кәсіпкерлердің атқаратын қызметтерде жаңа стратегияның пайда болған экономикалық қатынастардың мәнін, мазмұнын, міндетттерін анықтайтын категориялардың бірі - кәсіпорынның бизнес жоспары. Өндіргіш күштердің ғылыми - техникалық прогресс әсерімен жедел дамуы кәсіпорынның бизнес жоспары тереңдеуінің негізгі кепілі болып табылады.Алайда кеңестерге өтпес бұрын, Қазақстанда кәсіпкерліктің және оның кәсіпорынның бизнес жоспарының қалай дамығаны туралы қысқаша сөз етейік. Соңғы он төрт жыл бойы республиканың әлеуметтік - экономикалық саясатының маңызды басымдылықтарының бірі шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамыту болып табылатынын атап кету керек.
Бизнес жоспар - бұл шешімдер мен іс - әрекеттердің жиыны, ұйымның мақсаттарын таңдау процессі және оларға қолжеткізу жолдарының басқару функциялары. Бизнес жоспары барлық ұйымдардың функционалды басқару шешімдерінің негізін қамтамасыз етіп, стратегиялық жоспарлаудың бақылауын бағдарлайды. Бизнес - жоспарының өңдеулуі, нарық экономикасындағы ең бір сәтті және кең тараған жоспарлау формасы болып табылады. Бизнес - жоспары - бұл болашақ мекемелердің негізгі кеңістіктерін суреттейтін, мәселелерін тексеріп және де осы мәселелердің шешілу тәсілдерін анықтайтын құжат. Сондықтан дұрыс құрылған бизнес - жоспары ең соңында: ақшаны іске салуға - тұрама және ол табыс әкелеме? деген сұраққа жауап береді. Ескерсек, егер де ол дұрыс құрылған болса, сонда ғана оған болашақта аз уақыт кетеді.
Курстық жұмыстың өзектілігі: турфирмадағы бизнес жоспары ұғымына анықтама беруден әңгімені бастаудың мәні бар. Ұлыбритания заңнамасы бойынша өз еңбегінің мазмұны мен тәртібін дербес анықтайтын адам кәсіпкер деп есептеледі. Белгілі бір себептерден бүгінгі таңда кейбіреулер кәсіпкерлер болады, басқалары оларға жұмысқа жеке еңбек шартын жасасу кезінде дербес саудаласып, оның талаптарын егжей-тегжейлі талдай отырып жалданады. Бірақ олардың бәріне өз қызметінде басшылыққа ала алатындай білім керек.
Курстық жұмысының мақсаты : бизнес-жоспардың теориялық негізіне тоқталып, компанияның қаржылық стратегиясын қалыптастыру мақсатында сауда кәсіпорынның бизнес-жоспарын жасақтауды қарастыру.
Курстық жұмыстың ғылыми құрылымы мен көлемі: кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды, пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1. Турфирмалардың бизнес-жоспарының теориялық негіздері
1.1. Бизнес-жоспарды жасақтаудың мақсаты мен арналымы
Бизнес-жоспар - адамның, яғни кәсіпкердің барлық салаларын егжей-тегжейлі және оның іске асырылуын ақиқатқа айналдыратын жолдарын анықтайтын бағдарлама . Кәсіпорын жарғысынан және басқа құжаттардан айырмашылығы сол, бизнес-жоспар түпкілікті құжат болып табылмайды, адамның кәсіпкерлігін дамытуға және қоршаған жағдайдың өзгеруіне сәйкес оған табысқа бағдарлайтын өзгертулер енгізе алады. Ең бастысы, бизнес-жоспар кәсіпорынның өмірге бейімді және пайдалы болуын және мұны істей алатын адам екенін бейнелейді. Нақты фактілерге негізделген бизнес-жоспардың мақсаты - өзін-өзі алдауға жол бермеу болып табылады.
Бизнес - жоспардың жазылу функциясы. Бизнес - жоспарды тәжірибеде сыналған жазуға дайындау мен ресімдеудің тәртібі бар, бірақ, негізінен кәсіпорындардың проблемалары мен міндеттерінің мәнін барынша толық түсінуге қолайлы деп есептейтін күйде жазуға болады.
Кәсіпорын - тәуелді шешімдердің орталығы. Бұл шешімдер нарық коньюнтурасының, ішкі айналаның шарттарына қысқауақыт бейімделуі немесе көпмерзімді мақсаттардың орындалуы туралы әңгіменің әр түрлі масштабтары мен табиғатына ие болады. Сонда да, істелген таңдау мен қабылданған шешімдерді алдын - ала болжау керек.
Динамикалық бизнес - жоспарлауының процессі, бүкіл басқару функцияларын астына алатын қопшатыр болып есептеледі. Бизнес - жоспары ұйымдарға өз мақсаттарына жету үшін көмектесетін, іс - әрекеттер мен шешімдерді білдіреді. Питер Лораншға байланысты, бизнес - жоспарлау процессі басқару шешімдерін қабылдауға көмектесетін құралы болып есептеледі. Оның тапсырмасы - ұйымдардағы өзгерістерді, жаңа енгізілуді жеткілікті дәрежеде қамтамасыз ету. Дәлірек айтқанда, ол бұл жолда, басқару қызметінің төрт негізгі түрін көреді. Оларға жататындар: ресурстардың (байлық) бөлінуі, ішкі айналаға бейімделу, ішкі үйлесім және ұйымның стратегиялық көрінуі .Өз бизнесіңді қалай ұйымдастыру керек? Қызметтің қай түрін таңдау керек? Қай ұғымға мән беру керек? Ойлағаныңды іске қалай асыру керек? Болашақты қалай жобалау керек? Бұл сұрақтарға жауапты өз кәсібін бастайтын әрбір адам білгісі келеді.
Бизнес - жоспар не үшін керек? Құрамы бойынша, ол өнімнен бастап, процесстермен бітіретін толық және дәл суреттеуі бар негіз болып табылады. Бизнес - жоспарының негізгі ұстанымы :
- Ұйымдар мен құрылымдар және кәсіпорындармен және оның муниципалды білім алу, қызығушылығымен ҚР тығыз байланыстығы көрсететін кешендік;
- Алға қойған іс - әрекеттердің экономикалық, әлеуметтіқ, технологиялық және де экологиялық тиімділіктер бағасын қарастыратын жүйелік;
- Ішкі және сыртқы айналаның динамикалық өзгеру барысындағы, оның жедел орнықтыруын жүзеге асыруына мүмкіндік беретін Стратегиялық жоспардың бейімделуі;
- Шынайылық пен жүзеге асыру, мониторинг қозғалысындағы орындалған көрсеткіштердің арқасында пайда болған.
Бизнес - жоспары, шындығында болашақ көз қараспен қарағанда, бүкіл корпорацияның үдеуімен қарастырылу қажет, себебі нақты бір тұлға ешқандай іс - әрекет бере алмайды. Жеке кәсіпорынның негіздеушісі, өзінің жеке жоспарларын ұйымның стратегиясымен пайдалы күйде тоғыстыра алады. Ал, кей кезде корпорацияның басшысы, мүмкін, өзіне реактивтік ұшақ, екі жағалаудағы үлкен үй, әдемі жұмыс бөлмесін сатып алғысы келсе, онда бұл, ұйымның жалпы өрлеуіне ешқандай пайда әкелмейді. Бизнес - жоспар қазіргі, болып жатқан жағдайлардың қадағалуынан негізделуі керек. Қазіргі бизнес дәуірінде тиімді бәсекелесу үшін, фирма нарық, сапа, бақталастың жайында көптеген хабар алып отыруы керек. Бизнес - жоспар фирмаға анықтаушылық, жекелік бере отырып, өзіне қарай анықталған, керекті мамандарды тартуға көмектеседі .
Мақсатына байланысты, бизнес - жоспардың үш түрін көрсетуге болады :
- Формалы бизнес - жоспары;
- Түсінуші бизнес - жоспары;
- Жанды бизнес - жоспары.
Біріншісі, басшыларға, акционерлерге, инвесторларға бизнестің не екенін білу үшін керек.
Екіншісі, жанды бизнес - жоспары кәсіпорындарда болып жатқан процесстерді көрсету үшін, болатын өзгерістердін салдарын болжау үшін арналған.
Ол бүкіл ерекшеліктерді шығарып, шешім қабылдай алатын, мүмкіндіктер мен қауіптерді біліп отыратын бизнес - жоспарының құрамын көрсетеді.
Түсінуші бизнес - жоспары кәсіпорынды өзгертетін және дамытатын, жаңа ұғымдарды оқып, сараптау үшін құрылады. Ол жоспарланған, болып жатырған, жаңа ұғымдардың түсінушілігіне бағытталған.
Потенциалдық инвесторлар (салым қаржысын бөлетіндер) күн сайын тәуекелдік жобаларды қаржыландыратын көп сұраныстар алады, сондықтан да оларға анықталған жоспармен (формалық бизнес - жоспар) сәйкес болатын, фирма және оның өнімі туралы мәлімет беру керек.
Жақсы дайындалған бизнес - жоспары, егерде оның кейбір шарттары тең болса, әрқашан әр түрлі көздерден қаржы алатын қолдау тәсілдерін жоғарлатады.
Бизнес - жоспардың мақсатын анықтау - болашақ жобаның немесе болашақ кәсіпорыннын қызмет істеуінен кейінгі екінші қадам. Мақсат - бұл бизнес - жоспарының өңдеушісі, кәсіпорын немесе жоба ұмтылатын, елестететін немесе кәдімгі, нақты заттардың күйі. Егер, қызметтікте серіктестің қатысы болса, онда оларды әрі қарай серік, жалғастырушы болып қалатындай қылып, осы мақсаттық құрылуына шақыру қажет. Сонымен қатар, бизнестің мақсаты мен олардың жеке мақсатын ажырата білу керек (мысалы, жеке байып кету немесе билік қызмет әрекетінің күшті итергіші болуы мүмкін, алайда ол жұмысшылар мен серіктестердін көңілінен шыға қоймайды).
Мақсаттың түсінігіне бүкіл жобаны аяқтағаннан кейін, қайта ораламыз.
Құрылған мақсаттың негізінде, бизнес - жоспар таңдалады. Бизнес - жоспарынан бастайтын болса, онда көптеген жеңістерге жетуге болады (жанды бизнес - жоспар, немесен түсінуші бизнес - жоспар). Оның жазылу барысында, көптеген сұрақтарды қарастыру керек (формалы бизнес - жоспар). Алайда, бизнес - жоспардың тұтынушылары, өңдеудің дұрыстығын сезіп, бизнес - жоспарының ішкі сұрақтарын қоя бастайды. Осы сұрақтарға жауап бере алмағандар өте қолайсыз жағдайда қала береді. Мысалы, инвестор керек пе әлде шығару өнімінің көбеюіне арқа сүйеу сұрағы дұрыс қарастырылмаған болып табылады.
Инвесторды қызықтырып, өзіне қарату, стратегиялық қадам емес, ал Аяз Атаны қабылдағандай болады. Дамудың барлық стратегиясы мен нұсқалары, бизнес - жоспардың ішкі жазылуын жазған кезде қарастырылу керек. Ал егер, инвесторды баулу дұрыс болса, онда, инвестор мен кәсіпорын тығыз байланыста болады.
Бизнес - жоспар дамыған нарықтағы хабарламаның көрсетілімі және байланыстың бір түрі. Жоспардың көпжылдық тәжіриебесі хабардың көрсетілуінің өте ыңғайлы түрі болып саналады. Сонымен қатар, осы және басқа саладағы зерттелген, арнайы терминдіктер пайда болды;
Іргелі салымды тартатын аргументті сұраныс. Егер бизнес - жоспар ірге салымын тартуын мақсат етпеседе, оның құрамы жаңа хабарды естімей, осындай сұранысты құрай алады;
Жеке бизнесіне жақындаудың шерулі түрі. Бизнес - жоспардың құрылуына көп күш кетірген жетекші, өз бизнесіне деген сыйлы қатынасын дәлелдейді және сондай қатынасты өзінің серіктерінен де күтеді;
Қабылдаған шешімдерге өлшенген баға. Сұрақтарға жауап бере отырып, жетекші, қиын кездерде шешім қабылдайды және барлық жағдайды кешенді түрде бағалайды;
Дамып келе жатқан бизнестің қатерлерін, мәселелерін табу мүмкіндігі мен қолданылмаған мүмкіншіліктерді табу. Бизнес - жоспарлауының технологиясын әдістік қатарлары бар, олардың бірі болып мүмкіншілік, мәселелер сараптамасы;
Бизнестің алғабағытталған мақсатының қамтылуы. Бизнес - жоспардың өз тұрғысы мақсаттың бар екенін білдіреді;
Бақылау және басқарудың құралы. Бизнес - жоспар жобаны басқаратын негіз, бәрінен бұрын, қызметкерлерді, шығындарды, байлықтарды, мерзімдерді де басқарушы негіз болып табылды. Жоспардың болуы тиімді шешімдерді қабылдауға және орындалудың бақылауын жүзеге асырады.
Өзін оқыту құралы немесе пәні. Бұл ең маңыздысы, себебі оның дайындығы кәсіпкердің білімін әрбір бөлімнен көрсете алады (8,6 бет). Осы тоғыз қызметтің әр қайсысы бизнестің дамуына керек құрал бола алады.
В.М.Попов, С.И.Ляпунов, С.Ю.Муртузалиев бизнес - жоспардың басқа қызметтерін бөліп көрсетеді :
Бизнес - жоспар ұйымның қызметінің бағытын береді, және маркетинг тексерулерінің құрылымын жақсы түсінуге, бағаның жоспарын түсінуге көмектеседі;
Бизнес - жоспар әрбір бөлімше мен ұйымды, олардың ортақ тапсырмаларымен байланысатын, нақты мақсаттармен жабдақтайды;
Бизнес - жоспар әртүрлі функциялы бағыттардың күштерін үйлестіреді;
Бизнес - жоспар ұйымды өзінің күшті және осал жерлерін, бақталастардың көзқарасымен бағалауға мәжбүр етеді;
Бұл жоспар ұйымның қабылдап алған іс - әрекеттерін және талғаулы әрекеттерін анықтайды.
Бұл жоспар байлықтардың бөлінуіне негіз құрайды.
Бизнес - жоспар қызметтін бағалану барысындағы маңызын шеру етеді.
Осылайша, бизнес - жоспар бар мәліметтердің кең зерттелуімен негізделу керек. Қазіргі өмірдің бизнесінде бәсекелесу үшін, ол әрдайым нарық, сала, бәсекелестер және басқа факторлар туралы көптеген хабар алып отыруы тиіс. Бизнес - жоспар кәсіпкерлікке небір мамандарды тарту үшін, басқа мамандық иелерін шақыру үшін, анықталғандық, жекелік береді. Бұл жоба, ұйымдар үшін жаңа ашылымдар, жаңа ой-пікірлер, жаңа қызметкерлерді жарқын болашаққа сүйрейді. Ең соңында, бұл жоспардың стратегиялық жоспарлары, болашақта бұл бастаған жоба сүрінбей, үлкен жетістіктерге жетіп, олардың бағдарын және модификацияларын жүзеге асыру үшін керек.
1.2. Бизнес-жоспарды жасақтау кезеңдері
Өңдеу жолдарын анықтаудың бірнеше түрлері бар. Біреулері бизнес - жоспарды құру схемасында істелсе, бұл түрде 10 нан 20 дейін жолдар бар. Басқалары ірі блоктардан құралады, олардың жолдары өте аз - бес жол.
Екі жолын қарастыруға болады: өте тегжейлі және шамалы тегжейлі.
Өте тегжейлі жақындастықта, бизнес - жоспарының құралу алгоритмі жаңа істің жоспарлау барысындағы ортақ кезендерін құрайды. Берілген алгоритмді бизнес - жоспарының өңдеуіндегі іс - әрекет жоспары деп атайды.
Осы алгориммнің негізінде жүзеге асқан тәжіриебе арқылы өзіндік бизнес - жоспарын істеуге болады (жобаның немесе кәсіпорынның ерекшеліктерін есепке ала отырып).
Бөлшекті қатынаста келесі кезендерді қарастырайық :
1 кезең. Жаңа бизнестегі қызметтің басталуы туралы шешім немесе жаңа жобаның таралуы;
2 кезең. Жаңа жобаның немесе жаңа бизнестің мақсатының құрылуы;
3 кезең. Бизнес - жоспар және оның құрылымының көрсетілуі;
4 кезең. Қажетті хабарлардың көзін іздеу;
5 кезең. Өз потенциалын сараптау және бағалау;
6 кезең. Жаңа қызмет үшін нысанның негізін таңдау;
7 кезең. Потенциалды нарықтың зерттелуі;
8 кезең. Алдын - ала сату болжамын өңдеу;
9 кезең. Бизнестің аймақтық орналасуы;
10 кезең. Маркетинг жоспарының өңделуі;
11 кезең.Күнтізбектік жоспарырың өңделуі;
12 кезең. Өндірістік жоспарды өңдеу;
13 кезең. Заңды мертебенің және ұйымды - құқықтық пішіннің таңдалуы;
14 кезең. Ұйымдық жоспардың өңделуі;
15 кезең. Қызметшілер туралы шешім қабылдау;
16 кезең. Қаржылық жоспардың өндеу жұмыстары;
17 кезең. Қызметтің тәуекелділігін сақтандыруын өңдеу;
18 кезең. Бизнес жоспардың іс түйіндемесін дайындау;
19 кезең. Бизнес - жоспардың толтырылуы;
20 кезең. Бизнес - жоспардың ашылуы;
1. 21 кезең. Қызметтің басталуы туралы шешім қабылдау.[ Бусыгин А.В. Кәсіпкерлік: Жоғары оқу орындарына арналған оқулық. - М., 2001. - 639 б.]
Екінші жақындастық, жоғарда айтылғандай, өте үлкен бөлімін негіздейді. Бұл бөлімдер, алдыңғыдағы сияқты, кезеңнен турады. Бұл нұсқа өте тәжіриебелі қолданушыға жақын.
Бес кезеңді көрсетеміз:
Бірінші кезеңінде - оның қызметтігі (философия, кәсіпорынды көру) - шаруашылық бірліктің қысқашы бейнеленуі, мақсаты, қолданылуы.
Екінші кезең - бизнес - жоспардың өңдеу жұмыстарының мақсатын анықтау. Мақсат - бұл кәсіпорының болашақ жағдайы, себебі немесе ұстамдылық және оның қызметкерлерінің іс - әрекеті.
Бизнес жүйесінде мақсат бес атқарым қызметін орындайды :
- Белсенділік - кәсіпорынның жүзеге асқан және тілейтін жағдайларының салыстырмасы, іс - әрекет себебтері;
- Шешім қабылдаудың өлшемдері - талғаулықтың таңдалуы мен мағлұмат бағасы бизнестің алдыңғы шебі;
- Басқару құралы - іс - әрекетке деген басшылық талаптары, бизнестің бағытының анықталуы;
- Үйлесімдер (үйлестіру) - шешім қабылдайтын тұлғалардың шиеленіссіз байланыстарын қамту, арнаулы мамандырылған жұмыстардың келісімі;
- Бақылау - шаруашылық қызметінің көрсеткіштерінің жеделді жағдайын, оларды мақсаттық деңгеймен салыстыру;
Үшінші кезеңде кәсіпорынның стратегиясы, мақсаты, қызметі анықталғаннан кейін, бизнес - жоспардың өзінің жалпы құрылымы тұрғызылады. Бизнес - жоспардың көлемі мен құрылысына қойылған тапсырмалар мен кәсіпорынның өлшемдері әсер етеді. Оның осындай құрылымы, кәсіркер серіктестік сөзімен тұтынушыға көңіл аударған кездегі, болатын оқиға.
Бизнес - жоспарда келесі бөлімдерді көрсетуге болады:
Сыртқы парақ.
Құпиялық талқылау;
Түйіндеме;
Сала түрінің суреттелу;
Кәсіпорын мінездемесі;
Қызмет ету түрінің таңдалуы (тауардың, қызмет көрсетудің, жұмыстың);
Маркетинг жоспары;
Өндірістік жоспар;
Кәсіпорынның ұйымдасқан құрылымы;
Кәсіпорынның қаржы жоспары мен бюджеті;
Қатер сараптамасы;
Ұйымдасқан жоспар;
Қосымша айқындауыш.
Бизнес - жоспарының төртінші кезеңі жоспардың әр бөлімін өңдеу үшін керек болатын, ақпараттың жиынынан құралады. Бұл жоспарлау жұмысының ең ауыр және маңызды бөлігі. Ақпараттың көздері болып арнаулы салалық анықтамалықтар, жоспар ұйымының нормативтері, арнайы фирмалар, статистикалық ішкі бұйымдар жоғары мамандындырылған экономистердің білімі және де жұмысын жақсы білетін, кәсіпорынның ішкі айналасын жақсы білетін қызметкерлер саналады.
Жоспарлаудың бесінші кезеңі - бүкіл бизнес - жоспардың бір құжат түрінде толтырылуы және бөлек тармақтардың тікелей өңделуі (16, 43 бет).
Бизнес - жоспар туралы көріністің құрылуы - бұл қызметтіктің анықтауынан кейінгі қадам, және жобаның немесе кәсіпорынның аталуының анықтамасы, мақсаты.
Бизнес - жоспар өте қарапайым және түсінікті жазылуы тиіс. Бизнес - жоспар туралы ең алғашқы көрініс, оның керек құрылымын, бере алады.
Әр бизнес - жоспарын құрайтын бір ғана тексерілген ұстаным бар, ол әрқашан қысқа, бірақ беделді болу керек:
Бірінші беті (қаптама).Бірінші бет (сыртқы парақ) және бизнес - жоспардың бірінші беті екі тапсырманың шешімін болжайды: құжат туралы жақсы пікір алу және ақпараттың небір керектігін қабылдау.
Егер қаптама жақсы қағазда фирманың логотипімен істелсе, ол бизнес - жоспарға неғұрлым атақ береді. Келесі ақпарат берілуі қажет: автор туралы, кәсіпорын туралы, істік бөлім (берілген жобаның маңызы мен мақсаты), инвестицияның керекті өлшемі - жобаның құны.
Мазмұны бизнес - жоспардың негізгі бөлімдерін көрсету керек және болашақ инвесторларға кәсіпкерлердің сөзінің мазмұнын түсіне білу керек.
Іс түйіндемесі.Бұл түйіндемені кейде қысқаша мазмұндама дейді. Бұл бөлім тек бизнес - жоспары біткеннен кейін жазылады, бірақ кей - кезде басында жазылады.
Түйіндеме - бүкіл кәсіпорынның шақыру карточкасын және ең бірінші танысатын бөлімін құрайды.Шынында, бұл бизнестің А дан Я дейінгі, инвесторлар оқып танысатын, жалғыз бөлігі. Түйіндеменің бірнеше минут оқылуына талаптану керек.
Кәсіпорынның суреттелуі. Кәсіпорынның суреттелу кезінде мынадай сұрақтарға жауап беру қажет: кәсіпорынның дәл мінездемесі.
Бизнестің тарихи анықтамасы немесе өнімді өңдеу туралы анықтама, саланың дамуының экономикалық тенденциалары, кәсіпрынның ұйымдасқан құрылымының суреттемесі, бизнеске әсер ететін (факторлар, кезеңдік, тұтұнушы немесе жеткізушінің тәуелділігі) байланысты бары, өндірістік қызметтің жүзеге асуына апаратын жолдар.
Берілген бөлім инвесторға керекті ақпарат береді, ол ақпарат бизнестің қаралған жұмысының жүруін, нарықта сыйлы орын алу мүмкіндігінің себебтерін береді.
Нарық сараптамасы.
Бұл бөлімде келесі сәттерге назар аудару керек, ойлаған нарықтың экономикалы - географиялы көрсеткіштері, соның ішінде елдімекеннің берілген өлшемдері:
- Кешенді қызмет көрсету мен өнімнің тұтұнушылары;
- Ойлаған нарықтың мүмкіндігінше потенциалды өсуі;
- Ұсынылып отырған жобаның нарық талаптарын қанағаттандыруы;
- Бұрынғы уәкілдерді жоғалтпай, жаңаларын тартудың ұстанымы.
Таңдалған нарықтың суреттемесі кезіндегі есте сақтайтын нәрсе, ол, сараптау күшін тек жүргізілген зерттелулер анықтайтындығы. Бостан - бос уақыт кетірмеу үшін, мынандай көмекшілерді қолдану керек: кітапхана, қоршаған ақпарат құралдары, телефон.
Күтілетін мәселелер мен оларды жеңу шаралары. Бизнестің бұл бөлімі көбінесе екі себебпен жоқ болады: күшті және осал жағынан шыққан стандартты ұсыныстардың жоқтығы және құрастырушының өз кемшіліктерін,мәселелерін көрсетпеуі.
Берілген бөлім ойламаған жағдайлардан кәсіпкерді сақтау және оларды болдырмау жолын анықтау керек.Солардың ішінде :заңдық факторлар (заңнаманың өзгеруі,елдегі саяси жағдай) бақталастық нарығындағы жұмыс (бақталастардың кейбір іс-әрекеттері),берілген бизнестің осал жақтары (берілген нарықта жаңа өнімнің пайда болуы ,өте арзан өнімнің шығуы), авторлық құқық пен ақпаратты қорғау ,күтпеген жағдайлар,кадрлар мәселесі(жұмыс уақытының созылуы).
Дәл осы бөлім ,кәсіпкердің бизнестің барлық жағын білетінін көрсету керек.Маркетингалық жоспар.Маркетингке арналған бөлім, бизнес - жоспарының ең маңыздысы болып танылады, себебі тек осында ғана оқылатын бизнестің тәсілдері мен мінезі айтылады.
Кәсіпкер, адамның миын оятатын маркетинг жоспарын істеу қажет. Маркетингалық жоспар өз тұғырын көрсетіп қана қоймай, сонымен қатар несиелік тәуекелдікпен,бизнесті инвестиция үшін сатып білу керек. Одан бөлек, бұл бөлім адамдарға менеджерден бастап ірі банктің басшылар кеңесінің мүшесіне дейін, түсінікті болатын пішінде жазылу тиіс.
Маркетинг - табыс жолындағы ең бір маңызды шарттардың бірі болып табылады. Тұтунышыға шынында да керек тауары болғаннын өзіндеде көптеген кәсіпорындар (фирма) сәтсіздікке ұшырады, себебі олар бұрыс маркетинг жасаған еді. Сондықтан да бизнес - жоспарын бағалау кезінде, үлкен назарды осыған аудару керек.
Кәсіпкер өзіне тек біп сұрақ қою керек: ақша шығындамай, өзінің кім екенін, қандай қызметт көрсететін, қандай тауар шығаратын ақпаратты уәкілдерге қалай жеткізу керек?
Ең бірінші ол өзінің нарығын қарастырып, оқу керек. Бұдан шығатын маркетинг ережесі - өз нарығын білу керек.Кәсіпкер кепілсіз маркетингтік жоспар істеу керек. Сол кезде оның табысы өседі. Маркетингалық жоспар - бұл кәсіпкер ретінде өзін ең қолайлы жағынан көрсету.
Маркетингалық жоспарда келесі мәселелерді дұрыстап қарап, көрсету керек:
Қолданылатын маркетингалық стратегиялар;
Әр нақты стратегияның таңдалуының себептері;
Кәсіпорынның бағалық саясаты, бақталастар бағасын сараптау, тұтұнушы бағаның қабылдануы;
Маркетингалық бюджет;
Сынақ саласындағы саясат;
Ашылу мен жабдықтау;
Мамандандырылған қызметшілер;
Нарықтың немесе басқа бір маркетингалық стратегиясына қарсылық білдіруі;
Әр түрлі маркетингалық стратегиялардың теңестірілуі;
Жарнама арқылы кәсіпкердің ой - пікірі;
Сатуды күшейту әдістері;
Сатуды күшейтудегі ақпарат құралдарының маңызы мен осымен байланысты шығыны;
Қаржылық баламалар.
Бұл бөлім - бизнес - жоспарының негіздерінің негізі, уақыт өлшеміндегі санау нүктесі. Дәл осы бөлімді ақшаны дұрыс жұмсау, қаржылық жоспар үшін қолдану керек. Потенциалды инвесторлар бұл жобаны аса көңіл қойып сараптайды.
Келесі құжаттардың жиынтығын өндеп алу керек: сатудың жеделдеу жоспары (болжам), табыс пен шығынның жоспары (болжам), ақша құралдарының жоспары (болжам), болжау балансы. Құжаттардың толық тізімі ресей кәсіпкерлеріне де алғашқы болып есептеледі, ол дүниежүзілік тәжіриебелер шартына сай келеді.
1.3.Турфирмалардың бизнес-жоспарының негізгі міндеттері
Адамның ойындағы, яғни кәсіпкерлердің атқаратын қызметтерде жаңа стратегияның пайда болған экономикалық қатынастардың мәнін, мазмұнын, міндетттерін анықтайтын категориялардың бірі - кәсіпорынның бизнес жоспары. Өндіргіш күштердің ғылыми - техникалық прогресс әсерімен жедел дамуы кәсіпорынның бизнес жоспары тереңдеуінің негізгі кепілі.
Кәсіпорынның бизнес жоспарын дұрыс пайдаланушылар өз елдері мен аймақтарға қосымша экономикалық тиімділік келтіріп, олардың өз қажеттіліктерін неғұрлым аз шығындармен қамтамасыз етуге жол ашады.
Өндірістік процестің ойдағыдай жүруі ондағы атқарылатын әртүрлі еңбек процестерінің бөлшектеніп талданып, содан соң жоспарланып, өзара жарасымды іс-қимылдарға көшуіне байланысты.
Еңбек бөлінісі - бұл қоғамдық еңбектің тарихи анықталған жүйесі. Ол қоғамның даму процесінде іс-әрекеттің сапалық дифференциация нәтижесінде қалыптасады. Кәсіпорынның бизнес жоспары қазіргі кездегі мәні бөліністің диалектикалық бірлігінен және өндіріс процесінің жақсы сапалы, толық өнімді шығарудан көрінеді.
Өндірістік процесс әртүрлі еңбек қызмет түрлерінің мамандануы мен жекеленуін, сонымен қатар олармен айырбасын, олардың өзара әрекеттесуін болжайды. Кәсіпорынның бизнес жоспары тек қана талдау процесі емес, еңбектің бірігу тәсілі ретінде де шығады, әсіресе әлемдік масштабта.
Турфирманың бизнес жоспарын пайдаланатын көптеген елдердің кәсіпорындары ішкі тұтынушылық немесе өндірістік сұранысты қанағаттандыруға қажетті өнімді мөлшерінен тыс анағұрлым көп өндіреді. Әр елдің шаруашылық субъектілері саналы түрде артық өнім өндіре және өзіне қажетті басқа елдердегі артық өнімді иелене отырып, оны әлемдік нарыққа өткізеді.
Әрбір ел өндірісте белгілі бір тауар топтарына мамандануды жетілдіре, нығайта отырып, халықаралық нарықта басқа маманданған елдермен өздеріне қажетті тауарларды басқа тауар топтарына айырбас жасау арқылы алады. Нәтижесінде халықаралық еңбек бөлінісі әлемдік экономиканы ұйымдастырудың тәсілі ретінде көрінеді, яғни әрбір елдің кәсіпорындары белгілі бір тауарлар мен қызметтер өндіруге маманданады, одан кейін олармен айырбас жасайды.
Турфирманың бизнес жоспарына үдемелі өндіріс процестерін жүзеге асыруда кәсіпорынның бизнес жоспары бөлінісінің рөлі зор. Ол, біріншіден, осы процестерінің өзара байланысын қамтамасыз етеді, екіншіден, салалық, аймақтық және еларалық қажетті пропорцияларды қалыптастырады. Салыстырмалы артықшылықтар теориясының негізіне әртүрлі жағрафиялық және табиғи ортада өмір сүретін елдер экономикаларының арасындағы табиғи өзгешеліктер идеясы қойылған. Бір елдер өнеркәсіпті дамыту, басқа бір елдер ауылшаруашылық өнімдерін, шикізатты өндіру керек. Өнімдермен өзара айырбас жалпы тұрмыстың жақсаруына әкеледі. Осы шарттардың бұзылуы ұлттық өндіріс шығындардың елеулі өсуін білдіретін болады .
Кәсіпорынның бизнес жоспары үшін салыстырмалы артықшылық теориясының мәнді, ғылыми және тәжірибелік маңыздылығы бар. Мемлекеттерге басқа бұйымдарға қарағанда ұлттық өндіріс шығындары салыстырмалы төмен тауарларды сату, ал өз бетімен, бірақ басқа елдерге қарағанда жоғарғы шығындармен өндірілетін тауарларды сатып алу пайдалы болды.
Негізгі салалардың үлес салмағы неғұрлым жоғары болса, соғұрлым елдің халықаралық еңбек бөлінісіне қатысу қажеттілігі төмен болады. Осы аталған факторлар өзінің көрінуінде абсолютті емес екенін ескеру керек. Олардың әсері мынадай жағдайда төмендеуі мүмкін, мысалы, жергілікті өнімнің халықаралық бәсекелестік қабілеттілігінің өзгеруімен, экспорттық шектелуімен. Халықаралық еңбек бөлінісінің даму процесінде бастығы - бұл әрбір қатысушының өзінің халықаралық еңбек бөлінісіне қатысуынан экономикалық қызығушылық пен пайда іздеуі және табуы.
Турфирманың бизнес жоспарына артықшылықтарына экспортталатын тауарлардың халықаралық және ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz