Нарықтық қатынастардың дамуы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Шағын және орта бизнес
Орындаған: Әукенов Ә.Д.
Нарық қалыптасуының негіздері
Қазақстан Республикасы 1990 жж. дағдарысты кешіргеннен кейін дамудың жаңа сатысына көтерілді: мемлекеттік және жеке меншіктер арасындағы нарықтық қатынастар және олардың өзара бір-бірінің толықтыруы. Осыған орай кіші және орта бизнестің жеке секторы республикадағы экономикада ерекше орын және Н.Ә.Назарбаевтан қолдау алады.
Жекешелендіру кіші және орта бизнестің қолына индустриалдық кәсіпорындарды, халық шаруашылығын беруге көмектесті, осы арқылы тұрып қалған өндірістер қайта жандана бастады. Бұдан кейін кәсіпкерлер өндірісті тек жандандырмай, оларды кеңейте бастады, ал бұл жұмысбастылық үлесін өсіруге әкелді.
Мемлекет қоғамдық-экономикалық бағдарламалар (2020, 2030 жылдарға дейінгі), мемлекеттің дамыған 50 елдің қатарына кіру деген мақсат арқылы кәсіпкерлерді қолдайды, яғни шенеуніктердің кіші және орта бизнестерді тексеруге шектеулер қойды және т.б. Нәтижесі-орта класс ірі бизнеспен бәсекеге түсе бастады.
Қоғамға негізделген нарық құру үшін экономикалық және әлеуметтік дамуды көтеретін өндіріс күштердің сапалық өзгерімдерін, жекеменшікке қатынастарын, басқару, шаруашылықтық тәсілдерін нақты анықтау қажет. Сондықтан ұзақ мерзімге негізделген экономикалық және әлеуметтік дамудың тұтас бағдарламасы қажет. Оның ішінде қойылған мақсат пен оған жету үшін керек ресурстардың негізгі қадамдары болу қажет. Бұндай бағдарламаның болмауы тұтынушылардың өсуі теңдестірілген жоғары индустриалды тиімді өндірісті құру қиындыққа соғады. Осыны ескергеннен кейін, біз Қазақстан Республикасын зайырлы мемлекет деп құруды дұрыс деп санадық. Бұнда экономикалық және әлеуметтік дамудың негізгі жолдары ескерілген. Оның негізгі түйіндері:
Қоғамдық, саясаттық пен экономикалық қатынастарды түрлендіру мақсатқа бағытталған сипатқа айнала бастады;
Демократияның дамуы, жекеменшік формаларды өзгерту және бүтін нарыққа қарай қозғалу экономиканың дағдарыстан шығуына, ұлттық мемлекеттің дамуына альтернативті емес деп мойындалды;
Осы бағыт бойынша қозғалыста рационалды түрде қазіргі шынайылылықты бағалау, байсалды және өлшенген практицизм қажет. Барлық қоғамдық өзгерістерді халықтың психологиясы мен салт-дәстүрін, тоталитарлық режимнің рудименттерін есепке алып іске асыру қажет.
Қазақстанның дамуындағы концептуалды қоғамдық-экономикалық модельдің стратегиялық мақсатында нарықтық қатынастардың құрылу мәселелері табылды. Қоғамдық өмірдің маңызды сферасы-экономика облысындағы стратегия мен тактикасы нарықтық жүйеге көшу мен құрылымдық пен технологиялық артта қалушылықты өтуді көздейді. Бұл мәселелерді шешу қазіргі Қазақстанға және ТМД мемлекеттеріне де саясаттық, шаруашылық пен жүйелік себептердің қиын экономикалық дағдарысқа әкелінуі ауырлатады.
Нарықтық қатынастардың дамуы
Біздің алдымызда сұрақ туындайды: дағдарыстан қалай шығу қажет, өндірістің құлдырауын тоқтату және оны көтеру. Позитивті рөлді шетелдік инвестициялар ойнай алатын еді. Жалпы инвестиция бойынша статистика (2015ж. бойынша):
Негізгі капиталға салынған инвестициялар-7 718 792 749 000 тг, соның ішінде:
1. Ғимараттар мен ғимараттарды салу және күрделі жөндеу жұмыстары- 4 412 525 824 000 тг (кіші бизнес: 2 302 194 898 000 тг; орта бизнес: 409 610 141 000 тг; ірі бизнес: 1 700 720 785 000 тг);
2. Құрылыс-монтаж жұмыстарына шығындар- 4 177 298 761 000 тг (кіші бизнес: 2 226 929 780 000 тг; орта бизнес: 385 470 521 000 тг; ірі бизнес: 1 564 898 460 000 тг) ;
3. Машиналар, жабдықтар, құрал-саймандар- 2 143 743 260 000 тг (кіші бизнес: 593 472 604 000 тг; орта бизнес: 232 079 972 000 тг; ірі бизнес: 1 318 190 684 000 тг);
4. Негізгі капиталға салынған инвестициялар көлеміндегі өзге де шығындар- 1 162 523 665 000 тг (кіші бизнес: 186 861 644 000 тг; орта бизнес: 61 949 114 000 тг; ірі бизнес: 913 712 907 000 тг).
Ауылдық жерлердегі негізгі капиталға салынған инвестициялар:
1. Іске қосылған жаңа негізгі құралдар- 2 363 321 671 000 тг;
2.Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялар- 3 520 318 646 тг.
Өңдеу өнеркәсібіндегі негізгі капиталға салынған инвестициялар- 834 138 524 000 тг.
Ауыл шаруашылығындағы негізгі капиталға салынған инвестициялар- 252 929 385 000 тг.
Өнеркәсіп салалары бойынша негізгі капиталға салынған инвестициялар- 4 261 520 057 000 тг, соның ішінде:
1. Кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу- 2 756 003 421 тг:
Көмір және лигнит өндіру- 32 945 013 000 тг;
Шикі мұнайды және табиғи газды өндіру- 1 809 051 069 000 тг;
Металл кендерін өндіру- 435 170 532 000 тг;
Кен өндіру өнеркәсібінің басқа салалары- 17 309 576 000 тг;
Кен өндіру өнеркәсібі саласындағы техникалық кызметтер-461 527 231 000 тг.;
2. Өңдеу өнеркәсібі- 834 138 524 000 тг:
Тамақ өнімдерін өндіру- 62 799 666 000 тг;
Сусындарды өндіру- 15 740 170 000 тг;
Темекі өнімдерін өндіру- 6 513 400 000 тг;
Тоқыма бұйым-дарын өндіру- 2 240 307 000 тг;
Киім тігу-1 590 139 000 тг;
Былғары және оған жататын өнімдерді өндіру- 34 59 315 000 тг;
Жиһаздан басқа ағаштан және тоздан жасалған бұйымдарды өндіру; сабаннан және өруге арналған материалдан жасалған бұйымдарды өндіру- 1 146 776 000 тг;
Қағаз және қағаздан жасалған өнімдер өндіру- 6 480 081 000 тг;
Жазылған материалдарды басып шығару және жаңғырту- 1 376 495 000 тг;
Кокс және мұнай өңдеу өнімдерін өндіру- 234 329 880 000 тг;
Химиялық өнеркәсіп өнімдерін өндіру- 55 821 703 000 тг;
Негізгі фармацевтикалық өнімдерді өндіру- 11 519 151 000 тг;
Баскалар-431 121 441 000 тг.;
3. Электрмен жабдық-тау, газ, бу беру және ауа баптау- 459 707 018 000 тг;
4. Сумен жабдықтау; кәріз жүйесі, қалдықтардың жиналуын және таратылуын бақылау- 211 671 094 000 тг:
Суды жинау, өңдеу және бөлу- 147 402 100 000 тг;
Кәріз жүйесі- 57 240 304 000 тг;
Қалдықтарды жинау, өңдеу және жою; қалдықтарды кәдеге жарату- 6 261 807 000 тг;
Топырақ құнарлылығын қалпына келтіру және қалдықтарды жою саласындағы өзге де қызметтер- 766 883 000 тг.
Тәжірибе бойынша қазіргі уақытта сыртқы факторға үміттену дұрыс емес. Бұндай жағдайда тек бір шығу бар: өзіміздің күшімізге сене дағдарыстан өту керек. Негізгі акцентті отандық инвестор мен өндірушіге, ал көмекті өндіріске жұмыс жасайтын, жинақтайтын, қаражат бөлетіндерге беру керек. Бұны үстіңгі сандардан көруге болады, шетелдік инвестициялар қазіргі уақытта үлкен үлес алмайды, негізгі салымдар отандық кәсіпкерлер мен фирмалардан, мемлекеттен түседі.
Қазақстан жағдайында материалдық өндіріс сферасында мынадай мақсаттар маңызды орында:
Отандық тауарлар мен азық-түліктерді нарықты жабдықтау;
Үй құрылысындағы құрылыс индустриясының базасын кеңейту;
Қара және түсті металлургияның өндіру шегін құру, экономиканың шикізаттық жолынан өту;
Ғылымдық өндіріс пен машина жасауды дамыту, қорғаныстық өнеркәсіпті диверсификациялау немесе конверсиялау;
Экологиялық таза технологияларды енгізу;
Заманауи инфрақұрылымды қалыптастыру (көлік, байланыс, энергетика, туризм, қонақүйлік желі).
Шағын және орта бизнестің маңыздылығы
Қазақстанда кәсіпкерліктің, әсіресе шағын және орта бизнестің дамуы экономикалық реформаларды жүзеге асыруда маңызды рөл атқарады. Ал, бизнестің жоғары деңгейде дамуын қамтамасыз ету үшін мемлекет тарапынан белгілі бір дәрежеде қолдау көрсетілуі керек. Осыған байланысты бизнес бастаманы қолдау және жеке бизнесті дамытуды ынталандыру мақсатында мемлекет тарапынан әр түрлі қолайлы экономикалық және құқықтық жағдайлар жасалуы тиіс. Қазақстан Республикасының Жеке кәсіпкерлік туралы Заңында елімізде жеке бизнесті қолдауға арнай тарау (4тарау) арналған. Осы заңда анықталған төмендегідей бағыттар мен жолдарды атап көрсетуге болады.
Егер мемлекет ырғақты және тұрақты даму долына түскісі келсе, оның әлеуметтік - экономикалық бағдарламасына ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.