Жас - өспірім шақтың ерекшелігі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Жас -өспірім шақтың ерекшелігі

Бала тәрбиесі - ықылым заманнан бастап азаматты толғандырып келе жатқан өмірдің өзекті мәселесі. Қазақ халқы ежелден жас ұрпақты сегіз қырлы, бір сырлы болып өсуін мақсат тұтқан. Баланы үнемі қамқорлыққа алып үнемі тәрбиелеп отырған.

Қазақ халқы мәдени мұраларға бай халық екендігінде сөз жоқ. Сондай бір қомақты дүниелер қатарына ұлттықойындарды жатқызамыз. Халқымыздың өмірде дені сау, шыныққан балалар тәрбиелеу жөніндегі кейінгі ұрпаққа қалдырған үлкенде бай мұрасы - ұлттық ойындар. Балалар ұлттық ойын үстінде өнеге алып, мінез қалыптастырады, өзіндік ерекшелік қасиетін айқындай бастайды.

Баланың ойыны ересек адамдардың еңбегіне еліктеуден өрістеп, бара-бара шын мәнінде еңбекке айналады. Сондықтан ұлттық ойын балаларды тәрбиелеудің тиімді жолы, тәрбие құралы екендігін дәлелдейді.

Осындай жауапты міндеттердің баянды болуы үшін егеменді еліміздің ертеңгі қажетін өтерлік - жерін, елін сүйетін, адамгершілік қуаты мол, білімді, парасатты, ана тілін, ата-баба салтын бойына сіңірген, оны қастерлей білетін азамат өсіруде ұсынатын ең басты құралымыз ұлттық ойындар. Себебі ұлттық ойындар бағзы заманнан бері ұрпақ тәрбиенің алтын діңгегіне айналған.

«Ел болам десең, бесігіңді түзе» дейді атам қазақ. Болашақтың іргетасы сана латын бала әуелі отбасында, содан кейін мектепке дейінгі мекемелерде, одан мектепте қалыптасатыны баршамызға белгілі. Осы кезеңдегі балдырғандардың негізгі іс-әрекеті ойын болып табылады. Онын жәй ермек қана емес, сәбилердің рухани жетілуі мен табиғи өсуінің қажетті алғыштары. Бала денесінің дамуы мен ой дүниесінің өркен даюы ойынға тікелей тәуелді әрі өте байланысты. Адамзатты балаларсыз елестету қаншалықты мүмкін болмаса, балаларды ойынсыз елестету соншалықты мүмкін болмаса, балаларды ойынсыз елестету соншалықты мүмкін емес. Сондықтан да ойынның тәрбиелік қуатымен теңесер күш жоқ. Ол халықтың сандаған жылдар нәр сіңірген тәрбиесінің педагогикалық даналығының жемісі. Ендеше адамдыққа баулу жұмысының ережесі ерте бастан - балабақшада бастап нақтылы мақсатты көздеу шарт.

Қазақтың халық педагогикасында ойын да көп орын алады. Халық болашақ ұрпағын шыныққан, ойлы, сергек етіп тәрбиелеу үшін ойынның алуан түрін ойлап шығарған. Оларды спорттық ойындар, миды шынықтыратын, яғни ой жүйесін дамитын, өнерге, еңбекке баулитын ойындар деп бірнеше топқа бөлуге болады.

Спорттық ойындардың түрлері өте көп, солардың ішінен көкпар, аударыпақ, алтыбақан, тоғыз қумалақ, ақсерек-көксерек, қалина доп, қақпа доп сияқты ойындарды атап көрсетуге болады.

«Көкпар» ойынын балалар әуелі тері тартудан бастап, олар атқа шаба келе лақ көкпар, серке көкпар тартуға дейін үйреніп шығады. Үлкендер тартатын көкпардық негізгі түрлері: «дода көкпар», мәре кокпар деп екі топқа бөлінеді «Көкпар ойыны ептілікке, қыжырлыққа баулыды, күш-жігерді дамытады. Сол сияқты аудар пақ күш сынасушылардың жігерін арттырады.

«Тоғыз құмалақ» ойыны ойнаушылардың ойлау жүлесін дамытады, шыдамдылыққа үйретеді. «Алтыбақан» ойыны әрі шынықтырады әрі тыңықтырады, әрі өнер сынатын, өнерпаздыққа құшындырады.

Доп ойыны үшін бала әуелі доп дайындап үйренген Допты, негізінен, сиырдық, торпақтын түлеле жүнінен дамалату тәсілінен дайындаған, доп ұшқыр болу үшін оның ішіне дамалық тас салып, киіз допты ыстық сіға «пісіріп» ысыта білген балаі әрі еңбекке бейнділген әрі ісі қимылда ұқытылаққа үйренген.

Қазақтын халық ойндары, кеінгі уақытта заңғы жалғасын туып, тәрбиелік мінін арттыра тұсті.

Бүгінгі жас ұрпаққа жан-жақты білім беру тәрбиелеу әрбір ұстаздың міндеті. Кейбір ұстаздар сабақтың тәрбиенің жаңа түрлерін пайдаланса да мақсат -бағдарламадағы материалдық мазмұнын шікірт бойнша сіңіру.

Республикамыздың өз алдына отау тініп, егеменді ел болып отырған қазіргі шақта мектеп окушылардың елін, жерін, туған халқының тілі мен салт-дәстұрлерін қастерлейтін саналы да парасатты адамзат етіп тәрбиелейді халық педагогикасының алатын орны ерекше. Осыған байланысты халық педагогикасына бүгінде отбасында да, балабақшада да, мектепте де бала тәрбиесінің ең негізгі құралы болып отыр.

Халық педагогикасының әдемі үлгілері ауыз әдебиетінің өлең-жыр тақпақ, жаңылтпаш ертегі, мақал-мәтел, ойындар сияқты түрлерінін өзекті орын алады. Мысалы: «Бәйге», «Дастархан», «Ақ сүйек», «Киіз үй құру» ойндары арқылы оқушыға бойна халықтың педагогиканы, салт-санашы оқцшы боыйна сініру.

Қорыта айтқанда, ұлттық ойындар, Ұлтың дәстүр-бұл жас өспрімнің өзінше еңбегі жалпы өмірде ұлттық педагогиканың қоғамдық мәні бар. Халықтың педагогиканы қолдана отырып, балалардың қоғамдық өмірге көзқарасынын алғашқы үлгісінін алып ересектер арасында қырым-қатынасы ұлғая түседі. Балалалар іс жүзінде әлі шамасы келе бермейтін ересектердің іс-қимыл дарын атқаруға ұмтылады. Ерешектардың әлеуметтік ролін түсіне отырып, бала адамгершілік әрекетін игеруге талпынады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.