Тәрбие гуманизациясы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Ғылым және Білім министірлігі Ы. Алтынсарин атындағы Арқалық мемлекеттік педагогикалық институты.

Тақырыбы: Тәрбие гуманизациясы.

Орындаған: ҚЭН -21тобының студенті

Магзумов Ж.

Тексерген: Қоянбаева Г. Қ.

Арқалық - 2009 ж

Тәрбиені гуманизациялаудың қажетті жағдайы - бұл іске оқушылардың өздерін тарту, олардың өзін-өзі тәрбиелеудегі әрекетін жандандыру. Мұндайда адамның өз ісіне, өз сапасына толғануы, баға беруі зор роль атқарады. Өйткені оқушылар кейде педагогтың айтуымен өзін-өзі тәрбйелеу туралы баяндағанымен, алайда олар өзіндегі үміт еткен

сапаны дамытуға ешқандай әрекет етпейді.

Олар өз басындағы кемшіліктерді түзетудің, адамгершілік сапаны нығайтудың, өз ойлағанын жүзеге асырудың бірден - бірі тиімді жолы өзін -өзі тәрбйелеу екендігін мойындамайды, өзін- өзі тәрбиелеуде адмгершілік мұратқа еліктеудің зор маңызы бар, ал бұған мұғалім ықпал ете алады.

Николай Д. Мінезінің қатаңдығымен, алдына қойған мақсатты орындаудағы табандылығымен ерекше көзге түспесе де, Рахметовтың өжеттігіне, еркінің құрышптай беріктігіне қайран қалатын. Класс жетекшісі оқушылар мен талай рет әңгіме өткізіп, Рахметов мәнезіндегі ерекшеліктерге көңіл бөлуді, жастар осындай мінез құлықты қалыптастыруы қажет екендігіне назар аударған болатын. Ал, Николай да мұндай мінез жоқ еді. Кейіннен Николай студент болған кеэде, класс жетекшісіне хат жазып, онда ұстазының басшылығымен өзін қалайда түзетуге, өз еркін тәрбиелеуге мінезіндегі табандылықты мақсаткерлікті қалыптастыруға тырысқаны, өзінің сүйікті қаһарманына аз да болса ұқсағысы келгені әлі есінде екнін айтқан еді.

Өзін өзі тәрбиелеуде арман мұраттың маңыздылығын атап көрсете отырып кейде кез келген, тіпті пайдалы арман мұраттың өзіне де оқушылардың өзімен жұмыс істеуіне ықпал ете қоймайтындығын ескерген жөн. Жасөспірімдер мен жоғарғы кластағылар өздері қалаған қаһарманның іс әрекетінен, оның ішкі әлемін көре білгенде ғана өзін өзі тәрбиелеуіне арман мұраты ықпал етуі мүмкін. Олай болмаған жағдайда қаһарманның сырт келбетіне, оның іс әрекетіне ғана еліктеген болады да оқушы өзінің ішкі әсемін шыңдап жетілдіруге құлшына кіріспейді.

Мұның барлығы балалардың арман мұратына моральдық және интелектуалдық сапасы туралы ұғымының ішкі әлемінің ерекшеліктеріне дұрыс айыра білуін қалыптастыруы қажет екндігін

көрсетеді.

Тәрбие жұмысында көрнекті мемлекет қайраткерінің өндіріс озатарының ғалымдардың космоновтардың өмірі мен қызметіне мысалдар келтірудің айрықша маңызы бар, мұның өзі біздің уағызымызда қоғамға қызмет етудің нақты жолдарын, біздің мемлекетімізде ең таңдаулы адамгершілік сапаның дамытуға және ашуға неғұрлым қолайлы жағдай жасалып отырғандығын айқын көре білуге көмектеседі.

Жастардың өзін өзі адмгершілікке тәрбиелеуін жандандыруда В. И. Лениннің өмірі мен қызметін үлгі етіп көрсетудің ерекше маңызы бар. Адам баласындағы ең таңдаулы спаларды жинақтаған көсем бейнесі адамдардың ақыл ойы мен жүрегіне ерекше ықпал етеді. Мұныі өзі оқушыларды тәрбиелеуге ерекше қолайлы жағэай жасайды, әрі сонымен қоса тәрбиеге зор жауапкершілікті жүктейді. Н. К. Крупская ұлы көсем үлгісінде тәрбиелеудің ерекше қолайлы мүмкіндігін талай рет атап көрсете отырып сонымен қоса мұндайда балалардың білімі мен жас ерекшеліктерін де ескеру қажеттігін ескертті: « . . . Балалардың жас ерекшеліктерін, білім қорын ескеру қажет. Бастауыш мектеп балаларына әңгімені бір арнада жоғары класс оқушыларымен екінші арнада сөйлесуі қажет дегенмен қай қайсысымен болса да әңгіме өткізген кезде . . . барлық еңбекшілердің тоқшылығы, салауатты, саналы, жарқын өмірі үшін күрескері, яғни социализм жолының күрескері ретінде Ленин бейнесі айқын болуы тиіс. Мұны балалардың түсінетіні ешқандай күмән жоқ »

Жүргізілген зерттеулерге қарағанда оқушылар көп жағдайда өзінің сүйікті және қаһармандарына:ревалюция, азамат соғысы және Ұлы Отан соғысы ардагерлеріне, халық бақыты үшін күресушілерге, космосты бағындырушыларға т. б еліктитіндігін көрсетті. Алайда, жеткіншектер мен жасөспірімдер өз арман мұратында өзін ерекше қызықтыратын бір екі сапаны бөліп алады да, жеке адамдардың адамгершілік ерекшелігін ескермейді, сөйтіп олардың идеалдарының әсерлігін, өзін өзі тәрбиелеудің тиімділігін төмендетіп алады. Сондықтанда кейде оқушылардың өзін өзі тәрбиелеуі бір жақты жүргізілген. Оқушылар өз қаһарманының батылдығына ғана зер салып өзінің ерік жігерін дамытуға көңіл бөледі де, басқа да тиімді саналарын дамытуды ойламайды. Осыған орай оқушылардың өзін өзі тәрбиелеуін мазмұнды ету үшін,

олардың өнегелі идеалы жан жақты түсіруіне көмектесуі жағы көзделеді.

Оқушылардың идеалдары терең түсінуіне ықпал ете отырып, жеткіншектер мен жоғары кластағылардың ересектерге ұқсағысы келетіндігін, дегенмен ересетер мен өзінің арасындағы едәуір айырмаш

лықты ескере отырып, олар жас айырмашылығына жеңілдік жасайтынын ескеру қажет. Кейбір оқушылар өзін ересекпен салыстыра келіп, кейін мен сондай жасқа келгенде, мен де солардай боламын деп өзін өзі жұбатады .

«Менің арманым менің апайым сияқты хирург болу. Ол майданда болды. Оның біздің семьяда барлыңы құрметтеді. Мен кейін есейгенде апайым сияқты болгым келеді. Тек папам ғана:сенің ұстамдылығың мен ерік жігерің қайда?- дейді. Сен күрделі операцияны жасамақ түгіл, тіпті жақсы оқи да алмайсың ғой. Папамның бұлай деуі дұрыс емес. Егер мен үлкен болсам, мен де жақсы оқи алар едім. Үлкейгенде -мен де апайым секілді батыл боламын»(Светлана П) «Мұгалімдер бізге өздерінің сүйікті қаһармандарыңа ұқсау керек деп талай рет айтты. Әрине, осылай етуге тырысу қажет, бірақ бұл мүмкін бе?Өйткені адам өмірінің әрбір жылы -ұзақ мерзім. Әр жылда мен откен жылда талай сорақылық жасағанымды көріп жүрмін. Өз арманымды ғана емес, ойлаған ісімді де жүзеге асыру үшін әуелі толық есейіп алу керек»(Валерий С) .

Осыған орай ең маңыздысы, оқушылардың сана сезімінде адамгершілік арман мұрат тек үлкендер арқылы ғана емес, өздерінің құрбы құрдастары арқылы да үйлесім табуына күш салу қажет; өзін өзі тәрбиелеу туралы әңгімелесу кезінде қаһарманның - пионерлер мен комсомолдардың жеке басындағы бағалы ерекшеліктерді аша білуі керек .

Өзін өзі тәрбиелеуді қалыптастырудың дербес мәні келешекте басқа тарапында, өзін өзі тәрбиелеуге жанама түрде байланысты -«практикалық» тұрғыда да ықпал етіп, өзін ұнатқан сапаны « иелену » ендігі жерде басқа мақсатқа жетудің :өзін комсомолға өтуге, жоғары оқу орнына түсуге әзірлеудің т. б құралыны айналады.

Мәселен, Владимир Л. Спорт жарысында бірінші орынды алуға тырысып, осы мақсатта өзімен жұмыс істеді - ерік жігерін тәрбиеледі. Ольга Д. оқу жылын жақсы бағамен аяқтағысы келді. Ол осы мақсатына жеткеннен кейін өзін табандылыққа, жинақылыққа тәрбиелеуге тырысты.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.