Шетелдердегі болжау мен жоспарлау тәжірибесі

1.Шетелдерде экономикалық болжау
2.Болжау мен жоспарлауың дамуы
3.АҚШ.та болжау мен жоспарлау ерекшеліктері
4.Франциядағы жоспарлаудың дамуы

Реферат: шетелдердегі жоспарлау мен болжаудың пайда болуы, тәжірибесі, дамуы қарастырылады. АҚШ-та, Францияда жоспарлау мен болжау ерекшеліктері жөнінде мәліметтер келтіріледі.

Шетелдерде экономикалық болжау жөнінде әзірлеулер XIX ғасырдың соңғы ширегінде пайда бола бастады. Сол кездегі экономикалық болжаудың басты әдістері сарапшылар бағасы (салалық талдау негізінде) және қарапайым экстрополяция (өткен тенденцияларды болашаққа көшіру).
ХХ ғасырдың басында экономикалық индикаторларды анықтауда алғашқы талпыныстар жасалды. 1911 жылы Дж. Брукмайер экономикалық болжауға үш түрлі хронологиялық көрсеткіштерді қолдана бастады: банк кредиттерінің индексі, акция бағаларының индексі, жалпы экономикалық активтердің индексі. ХХ ғасырдың 20-жылдары экономикалық болжауды ары қарай дамытуда бұл индекстер Гарвард университетінде қолданыс тапты. Сонымен қатар Гарвард университетінде «гарвардтың А, В, С қисықтары» қолданылды. А қисығы – биржадағы бағалы қағаздар құнының индексін, В қисығы – байктердегі депозиттер көлемін, С қисығы – пайыздық норманы көрсетті. Индикатар ретінде осы көрсеткіштерді қолдану экономикалық конъюнкторлардың ретімен өзгеруін бақылауға негіз болды.
Болжау мен жоспарлауың дамуына 1929-1933 жылдардағы дағдарыс түрткі болды. Яғни, осы дағдарыстан шығу жолдарын іздеу барысында экономикалық болжау мен жоспарлау дами бастады.
ХХ ғасырдың 30-жылдарында алғаш рет шетелдерде макродеңгейдегі жоспарлау пайда бла бастады. Болжам мен жоспар экономиканы реттеу жүйесіндегі ең қажетті элемент болып табылды. Болжамдар сызықтық программалау, жүйелік талдау үлгілері және сарапшылар талдауы негізіндегі «шығын – шығару» моделінің көмегімен жасалған.
Макродеңгейдегi алғашқы жоспарлар қаржылай - бюджеттiк және ақшалай-несие саясаттарды қамтыды және ұлттық бюджеттердi құрастыру кезінде өрнектелдi. Олардың мемлекеттік бюджеттен айырмашылығы, табыстарды тек қана мемлекет емес, бүкіл ел есепке алатын болған.
1944 жылы Ландауэр «Ұлттық экономикалық жоспарладың теориясы» кітабын жарыққа шығырды. Автор ұсынған жоспарлау жүйесі кейінірек әйгілі болған «Индикативті жоспарлау» жүйесіне өте ұқсас болды.
Соғыстан кейінгі жылдарда макродеңгейдегі жоспарлау дағдарыстан құтылудың жолы ғана емес, сонымен қатар тауарларды үлестіру процессін реттеу болып табылды. Экономикадағы мемлекеттік сектордың өсуі үкіметке сыртқы саудаға, баға және қаражатқа тікелей бақылау жүргізүге мүмкіндік берді.
50-жылдары елдерде жоспарлаудың жаңа екі бағыты пайда болды. Біріншісі – әкімшілік аппараттың күрделенуімен, екіншісі – жоспарлау салаларының көбеюімен байланысты болды. Бірінші бағытта ұлттық экономикалық жоспар Қаржы министрлігінде жасалатын болған. Ал, 60-жылдардың басында арнайы жоспарлы органдар құрыла бастады: Францияда – Жоспарлау бойынша бас комиссариат; Жапонияда – Экономикалық консультациялық кеңес, Экономикалық жоспарлауды басқару; Нидерландыда – Орталық жоспарлы бюро; Канадада – Экономикалық кеңес.

1. Борисевич В.И. «Прогнозирование и планирования экономики» - Минск 2008.
2. Котляров В.П.«Основы бизнеса» - Минск 2008.
3. Кузык Б.Н. «Прогнозирование стратегическое, планирование и национальное программирование» - Минск 2009.