Баланың денесін спорттық ойындар арқылы жаттықтыру

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Ж.Досмұхамедов атындағы педагогикалық колледжі

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:
Спорттық ойындар түрлері, өткізу ерекшеліктері

Орындаған:
Тексерген:

Орал, 2018 жыл
Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І. Спорттық ойындар бала денесін жаттықтырудың құралы ретінде
1.1. Спорттық ойындардың түрлері және оларға
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... .6
1.2. Баланың денесін спорттық ойындар арқылы
жаттықтыру ... ... ... ... ... ... . 13
ІІ. Мектепке дейінгі мекемелердегі спорттық ойындардың маңызы мен
міндеттері
2.1. Мектепке дейінгі мекемелердегі спорттық ойындар дене тәрбиесін
ұйымдастыру формасы
ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...17
2.2. Дене тәрбиесіндегі спорттық ойындардың маңызы мен
міндеттері ... ... 20
ІІІ. Мектепке дейінгі мекемелерде спорттық ойындарды өткізу ерекшеліктері
3.1. Спорттық ойындарды өткізу ерекшеліктері мен
әдістемесі ... ... ... ... ... ..24
3.2. Доп беру техникасын үйрету
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..31
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 36
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..38

Кіріспе

Зерттеудің өзектілігі. Спорт - аса жоғары нәтижелерге жетуге,
жарыстарға қатысуға бағытталған жүйелі түрде айналысуды
қарастырады. Спорт адамның дене және рухани күштеріне деген жоғары талаптар
қояды, сондықтан оған жас шамалық дамудың белгілі кезеңіне жеткенде ғана
және тиісті әзірлігі болған жағдайда қол жетеді.
Мектеп жасына дейінгі балалар әр түрлі спорттық жаттығуларды ғана
(шаңғы, коньки, шана, велосипед, жүзу т. б.) пайдаланады. Осындай әлдеқайда
жеңіл спорттық жаттығулар техникасының негізін қалыптастыра отырып, балалар
дене тәрбиесінің олардың жас ерекшеліктері ескерілетін басты міндеттерін
шешеді.
Еліміздің егемендік алуы Қазақстандағы дене шынықтыру, ұлттық ойындар
мәселесіне басқаша сын көзбен қарауды талап етеді. Осы орайда соңғы жылдары
біздің қарастырып отырған ізденіс тьақырыбымызға орай бірнеше ғылыми
еңбектер жарық көрді. Е.Мұхиддинов қазақтың ұлттық ойындарын дамыған
қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық құрылыммен байланысты қарастырады. Дене
шынықтыру пәнінің теориялық дәлелдемесін қазақтың ұлттық ойындарының
тәжірибелік жағымен біртұтас алып қарайды.
XXI- ғасыр білімділер ғасыры болғандықтан бүгінгі таңда заманымызға сай
зерделі, ой- өрісі жоғары, жан- жақты дамыған ұрпақ қалыптастыру
мемлекетіміздің алға қойған аса маңызды міндеті болып тұр.Тәрбие мен
білімнің алғашқы дәні – мектепке дейінгі тәрбие ошағында беріледі.
Отбасында ата-ананың ықыласы мен мейірімінен нәр алған бала балабақшада
тәрбиешілердің шұғылалы шуағына бөленеді. Баланың бойындағы жақсы
қасиеттер мен мүмкіндіктерді ашып, олардың өнегелі де тәрбиелі болып
тәрбиеленуіне балабақшаның маңызы зор.
Дене тәрбиесінің көздейтін маңызды мақсаты – бала организмін шынықтыру.
Шынықтыру арқылы балалардың салқын тиюден болатын және жұқпалы ауруларға
төтеп беру қабілеті күшейтіледі. Жүйелі шынықтыру организмде сыртқы ортаның
түрлі жағдайына және өзгерістеріне: температураның ауытқуына, желді және
жауын-шашынды ауа райына бейімделу қабілетін қалыптастырады.
Дене тәрбиесінің елеулі міндеті – балалардың қимыл дағдыларын,
іскерлігін, дене күші сапаларын қалыптастыру.
Қимыл өсіп келе жатқан организмнің жетілуіне елеулі әсер етеді. Алуан
түрлі белсенді қимыл іс-әрекеті сүйек-бұлшық ет системасының дамуына,
балалар организмі қызметінің жетілуіне септігін тигізеді, сыртқы ортаның
түрлі жағдайына бейімделуіне көмектеседі.
Дұрыс жолға қойылған дене шынықтыру ойындары оқу-білім алуға бөгет
емес, қайта бойды сергітіп, ойыңа жәрдем ететін нәрсе
Спорттық ойын дегеніміз – ұшқын, құмарлық пен еліктеудің маздап жанар
оты. Ойын дүниеге қарай ашылған үлкен жарық терезе іспетті, ол арқылы
баланың рухани сезімі жасампаз өмірмен ұштасып, өзін қоршаған дүние туралы
түсінік алады. Ойын баланың күш-қуатын молайтып, оны шапшаңдыққа, дәлдікке
ғана тәрбиелеп қоймай, оның ақыл-ойының толысуына, есейіп өсуіне де
пайдасын тигізеді.
Спорттық ойындар элементтері бар ойындар қимыл-қозғалыс ойындарына
қарағанда жинақылықты, ұйымшылдықты, бақылағыштықты, балаларға айқын,
қолайлы қимыл техникасын, ұшқыр қимыл сезімін көбірек талап етеді.
Зерттеу объектісі: №42 Гүлдер бөбекжайы, ересектер тобы
Зерттеу пәні: дене тәрбиесі және оқыту әдістемесі
Зерттеудің мақсаты: спорттық ойындар түрлері және өткізілуі туралы
түсінік беру.
Зерттеудің міндеттері:
- Спорттық ойындардың түрлері және оларға сипаттама беру;
- Баланың денесін спорттық ойындар арқылы жаттықтыру жолдарын
қарастыру;
- Спорттық ойындарды өткізу ерекшеліктері мен әдістемесін анықтау;
- Доп беру техникасын үйрету жолдарын қарастыру;
- Дене тәрбиесіндегі спорттық ойындардың маңызы мен міндеттерін
айқындау.
Зерттеудің теориялық маңызы: Педагогикалық іс-әрекеттегі мектепке
дейінгі мекемелердегі спорттық ойындарды қткізу ерекшеліктері теориялық
және тәжірибелік тұрғыдағы тұтастығы басшылыққа алынды;
Зерттеудің әдістемелік маңызы: спорттық ойындардың түрлері мен өткізу
ерекшеліктері әдістемелікі зерттеулер жүргізу негізінде талданды.
Зерттеу әдістері: психологиялық, педагогикалық, ғылыми-әдістемелік
материалдар мен әдебиеттер, талдау, зерттеу нысаны мен пәніне байланысты
негізгі ұғымдарды сараптау.
Зерттеу көздері: педагогика, психология, философия, ғылымдарының
классиктерінің еңбектері,жалпыға міндетті білім берудің мемлекеттік
стандарттары, оқу бағдарламалары.
Курстық жұмыстың құрылымы: Курстық жұмыс кіріспеден, үш тараудан,
қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады
І. Спорттық ойындар бала денесін жаттықтырудың құралы ретінде

1.1. Спорттық ойындардың түрлері және оларға сипаттама
Біздің елімізде спортты дамытуға зор көңіл бөлінеді. Совет
спортшыларының жоғары жетістіктері совет адамдарының дене шынықтыру
жаттығуларының әр түрлі салаларына қатысуының бұқаралық сипатының нәтижесі.
Ғылыми негізделген медотика бойынша жүргізілетін мұндай жұмыстар процесінде
спорттық нәтижелер ғана өсіп қоймайды, сонымен бірге денсаулық сақтауда,
біздің қоғамымыз үшін маңызды адамгершілік қасиеттерін, дене мен ақыл-ой
қабілеттерін дамытуға жоғары көрсеткіштерге жетеді.
Мектепке дейінгі жаста техниканы дұрыс игеру негізі, дене қасиеттерін
жетілдіру, сондай-ақ моральдық-ерік қалыптасуы игеріледі, олар дене
шынықтыру жаттығулары және спорттың сан алуан түрлерімен одан әрі ойдағыдай
айналысуға мүмкіндік береді.
Балабақшадағы тәрбие бағдарламасында шаңғы, коньки, шана, велосипед,
самокат, спортроллер, тербеткіш, аткеншек, карусель тебу, сондай-ақ жүзу
және басқа да спорттық жаттығулар көзделген. Бұлардың бәрі бұлшық еттердің
негізгі топтарын нығайтуға, сүйек, жүрек-қан тамыр, тыныс алу, нерв
системаларын дамытуға жағдай жасайды, сондай-ақ шынықтыруға көмектеседі.
Оның үстіне жаттығулар процесінде дене қасиеттері: ептілік, шапшаңдық,
көзбен мөлшерлеу, тепе-теңдік, күш, төзімділік дамиды. Табиғи жағдайда
жаттығу жасау балалардың бойында жағымды эмоциялар туғызады, ал балалар
шаршағанын сезбей жаттығуларды ұзақ уақыт орындайды. Коллективті түрде
айналысу, әсіресе балабақша территориясынан тыс жерде серуендеу саналы
тәртіптілікке, жолдастық өзара көмекке және т.б. тәрбиелеуге көмектеседі.
Спорттық жаттығулармен айналысу таңертеңгілік (сабақтан кейін) және
кешкі (бесін мезгіліндегі тамақтан соң) мезгілде балалар таза ауада болып
келгеннен кенін ұйымдастырылады. Бұл жаттығулар барлық топта бір мезгілде,
шағын топта және жеке жүргізіледі. Балалар жаттығуларды дұрыс орындау
техникасын меңгерген және тәрбиешінің көмегі мен сақтандыруы қажет болмай
қалған кезде өз бетінше велосипед, шана, әткеншек және т.б. тебуіне рұқсат
етіледі.
2. Үстел тенисі, бадментон, баскетбол, хокей, футбол ойындарының
мазмұны және сипаттамасы.
3. Спорт ойындары үшін қажетті құралдар, өткізілетін орны, жасалынатын
жағдайлар.
Конькимен жүгіру-бұл дене жаттығуының түрі, бұл жаттығуды адам мұз
бетінде арнайы дайындалған құралда, аяқ киімге бекітілген конькимен
сырғиды. Белсенді демалу, денсаулықты күшейту мақсатындағы аздаған
жылдамдықпен конькимен жүгіру ойын-сауығы жәй сырғанау деп аталады. Жәй
сырғанаудың ішіне- жеке, жұптық және топтық жылжу, сонымен қатар мұз
үстіндегі ойындар кіреді. Сонымен конькидің әр түрлі үлгілері қолданылады.
Жәй сырғанау ереже бойынша конькимен спорттық жаттығудың барлық түрлерінің
мамандандырылған сабақтарының алдында тұрады: конькимен жаттығулар, шапшаң
сырғанау, мәнерлеп сырғанау (жеке және жүппен), мұз үстіндегі спорттық би,
хоккей, шайба және доппен ойындар. Сол себеп бойынша оны конькимен косымша
жаттығуларға жатқызады. Конькимен шапшаң сырғанау (Коньки спорты)- бұл
спорттық жаттығудың түрі, бұл жаттығуды орындағанда коньки тебуші жарыс
шартында барынша мүмкіндігі бар өз жылдамдығымен ереже бойынша
регламенттелген ара-қашықтықты жеңіп алуға тырысады. Шапшаң сырғанауда жәй
және арнайы конькилер қолданылады.
Шаңғы жарысы-Қазақстандағы спорттың кең таралған түрінің бірі.
Көпшілікке әйгілі болып жүрген спорт түрінің бірі әр түрлі ара
қашықтықтағы шаңғы жарысы болып табылады. Спорттың осы түрімен айналысу
дене тәрбиесінің маңызды құралы болып табылады, қозғалыс әрекеттегі бірінші
орын алады.
Еліміздің көптеген аймақтарында, қыс мерзімі ұзақ және қарлы
жерлерінде, шаңғымен айналысу дене тәрбиесінің кең тараған түрі. Шаңғымен
айналысу кезіндегі дене тәрбиелік жүктеме көлемі және қарқындылығы бойынша
өте жеңіл бөлінеді. Бұл шаңғыны әр жас шамасындағы әйелдер мен ер адамдар
үшін дене тәрбиесі құралы ретінде, денсаулықтың қалпың және дене тәрбиесі
дайындығын жарнама етуге мүмкіндік туғызады.
Бірыңғай бұлшық ет қимылдарымен жұмыс жасау, төмен температураларда
және таза аяз ауада, ағзаның әр түрлі ауруларға шалдығуына қарсылық жасауын
көтереді және жұмыс жасауға жаратымды көмегін тигізеді. Шаңғымен әдемі
ормандарда және беткей бойынша әр түрлі өңірлерде серуендеу, сырғу жүйкелік
жүйеге, ми және тәннің еңбекке қабілеттілігіне жаратымды ықпалын тигізеді.

Мәнерлеп сырғанау-спорттың қысқы түрі, спортшылар конькимен мұз
үстінде қосымша элементтер жасайды, әсіресе музыкамен бірге. Ресми
жарыстарда ереже бойынша медальдардың төрт топтамасы ойнатылады: әйелдердің
дара сырғанауы, ерлердің дара сырғанауы, жұппен сырғанау және сонымен қатар
мұздағы спорттық би. Мәнерлеп сырғанау Қысқы Олимпиядалық Ойындарының
бағдарламасына енгізілген.
Сырғанаушылар әр-түрлі шоуларға жие қатысады, олардың шеберліктерін
төрешілер емес, көрермендер бағалайды.
Құзға өрмелеу- Бұл жылуды ұнататын спорттың бір түрі, ол жерде қар да
мұз да жоқ. Сонымен қатар өзіңмен бірге үлкен, ауыр арқа қоржынды тасу
қажет емес. Құзға өрмелеу-спорттың дербес түрі, альпинизмнен шығып кеткен
және ұзақ уақыттары онымен айырылмас байланысты болды. 1947 жыл спорттық
құзға өрмелеудің туған жылы болып есептеледі.
Қазіргі кезде құзға өрмелеу спорты кәсіби айналысатын немесе кейін
шанайы құздарға шығып, халықаралық жарыстарға қатысатын экстремалды спорт
түрі ғана емес. Осының арқасында құзға өрмелеу спорты Қазақстанда әйгілі
болып жатыр. Бұл ғажап емес: Шет елдерде, мысалы Франция және Италияда
спорттың бұл түрі мектеп бағдарламасына міндетті түрде енгізілген және
құзға өрмелеу спорт түрімен ол жақтарда демалыс күндері бойынша әр отбасы
бірге айналысады.
Құзға өрмелеу-бұл спорттың түрі және белсенділік демалыстың тәсілі,
оның мәні-табиғи құздар бойынша немесе жасанды бедерде өрмелеу болып
табылады. Құзға өрмелеу спортын жие альпенизммен шатастырады, бырақ бұл
мүлде екі түрлі спорт түрлері. Альпенизмге қарағанда құзға өрмелеумен
айналысқанда құзға өрмелеуді ұйғарады, оның биіктігінің аңықталған маңызы
жоқ. Осы себептер бойынша құзға өрмелеу спортымен айналысу үшін тауларға
шығу міндетті емес, жақын жердегі скалодромға да бару жеткілікті.
Скалодром-бұл құздың бедеріне еліктейтін, биіктігі 5 тен 15 м-ге
дейінгі жарлары бар және құзға өрмелеу сабақтары үшін арнайы жасалған жабық
жай. Скалодромның негізгі элементтері-жарға бекітілген тікшіл немесе әр
түрлі түсті ілгектерімен теріс енкейтілген тақта болып табылады. Әр
скалодром өз келушілеріне қиындықтардың дәрежесі бойынша бөлінетін,
өрлеудің әр түрлі бағдарын ұсынады.
Құз бойынша өрмелеумен салыстырғанда скалодром жаттығу үшін аса
ыңғайлі орын болып табылады.
Спорттық бағдарлау-бұл қатысушылар карта және компас көмегімен
өңірлерде орналасқан бақылау пунктінің (қысқаша-БП) берілген саның өту
керек болатын спорттың бір түрі, ал қортындылар арақашықтық өтетін уақыт
(аңықталған жағдайларда айыптық уақыт есебі) бойынша немесе алған
баллдарының саны бойынша аңықталады.
Спорттық бағдарлаудағы аса көп таралған жарыстың бірі тапсырылған
бағытта бақылау пунктің (БП) іздеу болып табылады. Қатысушылар картада
белгіленген, аңықталған жүйелілікпен БК арқылы жүгіреді.
Сөреде спортшыға БП-нің өңірде нақты орналасқан карта беріледі, сол
карта бойынша спортшылар өз еркіндерімен ақпарат негізінде жолдарын
тандайды. Олардың тапсырмалары-аз уақытта барлық БП тауып алу. Спорттық
бағдарлаудың көп түрлері бар екені сөзсіз (Таңбаланған тас жолында
бағдарлау, таңдау бойынша бағдарлау, паркттық бағдарлау, қолжалғау, шаңғы
бағдарлау, велосипедпен бағдарлау және т.б.). Брақ спорттық бағдарлау
бойынша жарыстың көп таралған түрі осы берілген бағыттама болып табылады.
Спорттық туризм (СТ)- негізінде бағдарлармен жарыс өтетін, табиғат
ортасындағы және арақашықтықтарда, жасанды беткейде (асулар, биіктіктер,
табалдырықтар, арна және үнгүрлер т.б). деген сияқты дәрежеленген
кедергілерді жену тапсырмасы бар спорттың түрі.
Жарыстар тәртіптің екі топтамасы бойынша өткізіледі: бағдар және
арақашықтық
Қол күрестіру-жекпе-жектік спорттың түрі. Олимпийадалық спорт түріне
жатпайды. Спорт түрі жарақатты: шынтақ, иық буындарына, байламдарына және
сүйектеріне жүктеме түсіреді.
Жекпе-жекте келесі фазаларды тауып алуға болады: сөрелік ұстаным,
артықшылыққа жету, артықшылықты орындау. Қол күрестіру спорты негізінде-
техникалық ауыр және байыпты спорт түрі. Алғашқы басып алу кезінде,
спортшылардың қолдары арнайы белдікпен байланады. Сол кезде тек қана жеңу
немесе жеңілу ғана қалады.
Гір тасын көтеру спорты- адамның негізгі тән сапасын, күшін және
күштілік шыдамдылығын дамытуға бағыттайтын спорт түрі, және сонымен қатар
бұл спорт түрі адам ағзасының функционалдық мүмкіндіктері мен жұмысқа
қаблеттілік денгейін көтеруге мүмкіндік береді. Классикалық ауыр
атлетикамен салыстырғанда гір тасын көтеру спорты цикылды қозғалысқа
жатады, үлкен жұмыспен және барын көп қуаттылықпен сиппаталады, осы спорт
түрінде жетістіктер сандық межелермен бағаланады. Гірдің қайта-қайта
өрлеуі, техниканың дұрыс есебімен жаттығуды орындау спортшыдан өзінің тән
және қызметтік мүмкіндіктерін үнемділікпен және нәтижелі жұмсауды талап
етеді.
Сомдалу (ағылшын тілінен powerlifting: power-күш, және lift-көтеру)-
күш беретін спорттың түрі, бұл спорт түрінің мәні-ауыр үлкен ауырлықтың
салмағын аңықтау болып табылады. Сомдалу сондай ақ күш беретін үшсайыс деп
та аталады. Себебі жарыстық тәртіп сапасында оған үш жаттығу кіреді:
штанганы йыққа салып отыру, жатық орындықта штангімен жатып сығымдау және
штанганы көтеру- осы жерде спортшының біліктілігін аңықтайды. Сомдалуда
бодибилдингке қарағанда дененің сәні емес, күштік көрсеткіштердің маңызы
зор.
Шорт-трек (ағылшын тілінде. Short track speed skating, орыс. Қысқа
соқпақта конькимен жылдамдық жүгіріс)-коньки тебу спортының формасы.
Жарыстарды бірнеше спортшылар (ереже бойынша 4-8: арақашықтық үлкен болған
сайын, жүгірісте көп спортшылар болады) ұзындығы 111,12 м сөпақ мұз соқпақ
бойынша бірмезгілде сырғиды. Шорт-трек (ағыл. Short track-қысқа соқпақ),
хоккей алаңы ішінде жарыстық арақашықтықты тез иелену үшін конькимен жылдам
жүгірудің түрі. (мұздың шеңбері-111,12 м). Шорт-трек Канадада 20 ғасырда
пайда болды.
Ауыр атлетика-күш бертін спорттың түрі, бұл спорт түрі штанганы бастан
жоғары көтеру бойынша жаттығуларды орындау болып табылады. Бүгінгі кездегі
ауыр атлетика бойынша жарыстарға екі жаттығу кіреді-жұлқыну және итеру.
Ғылыми негізделген әдістемесі бойынша жүргізілетін мұндай жұмыстар
процесінде спорттық нәтижелер ғана өсіп қоймайды, сонымен бірге денсаулық
сақтауда, біздің қоғамымыз үшін маңызды адамгершілік қасиеттерін, дене мен
ақыл ой қабілеттерін дамытуға жоғары көрсеткіштерге жетеді.
Мектепке дейінгі жаста техниканы дұрыс игеру негізі, дене қасиеттерін
жетілдіру, сондай-ақ моральдық-ерік қалыптасуы игеріледі, олар дене
шынықтыру жаттығулары және спорттың сан алуан түрлерімен одан әрі ойдағыдай
айналысуға мүмкіндік береді.
Балабақшадағы тәрбие бағдарламасында шаңғы, коньки, шана, вилосипед,
самокат, спортроллер, тербеткіш, әткеншек, карусель тебу, сондай-ақ жүзу
және басқа да спорттық жаттығулар көзделген. Бұлардың бәрі бұлшық еттердің
негізгі топтарын нығайтуға, сүйек, жүрек-қан тамыр, тыныс алу, нерв
системаларын дамытуға жағдай жасайды, сондай-ақ шынықтыруға көмектеседі.
Оның үстіне жаттығулар процесінде дене қасиеттері: ептілік, шапшаңдық,
көзбен мөлшерлеу, тепе-теңдік, күш, төзімділік дамиды. Табиғи жағдайда
жаттығу жасау балалардың бойында жағымды эмоциялар туғызады, ал балалар
шаршағанын сезбей жаттығуларды ұзақ уақыт орындайды.
Коллективті түрде айналысу, әсіресе балабақша территориясынан тыс жерде
серуендеу саналы тәртіптілікке, жолдастық өзара көмекке және т.б.
тәрбиелеуге көмектеседі.
Паркте, орманда, өзенде айналысу табиғат сұлулығын балалардың жақыннан
көруіне мүмкіндік жасайды, эстетикалық сезімін оятады.
Дене шынықтыру жабдықтарын күтіп ұстау балаларды тиянақтылыққа,
ұқыптылыққа үйретеді, еңбек сүйгіштікке қалыптастырады.
Спорттық жаттығулармен айналысу таңертеңгілік (сабақтан кейін) және
кешкі (бесін мезгіліндегі тамақтан соң) мезгілде балалар таза ауада болып
келгеннен кейін ұйымдастырылады. Бұл жаттығулар барлық топта бір мезгілде,
шағын топта және жеке жүргізіледі. Балалар жаттығуларды дұрыс орындау
техникасын меңгерген және тәрбиешінің көмегі мен сақтандыруы қажет болмай
қалған кезде өз бетінше велосипед, шана, әткеншек және т.б. тебуіне рұқсат
етіледі.
Спорттық гимнастика - дене шынықтыру қүралдары- нық бір түрі болып
табылады. Негізгі міндеті дененіқ
қалыптасуы мен спорттық шеберліктіқ жоғары дәреже- сіне жетуге
бағытталған адамнық икемділігін жетілдіру болып табылады.
Оқу жүмысында спорттық гимнастиканық жүйелік бағдарламасы бар, осы
бағдарлама негізінде гимнастика- лық жарыстар өткізіледі.
Акробатика қимыл-қозғалыс пен моральдық-ерік қасиеттерін, күшті,
ептілікті, икемділікті дамытуға кө- мектеседі, өз денесін ширақ меқгере
білуге, үшқыр сезімталдыққа, батылдыққа, табандылыққатөрбиелейді. Ак-
робатикалық жаттығулар - алдыға айналып түсу, артқа айналып түсу, көпірше
жасау, пирамида жасау, тік түру. Акробатикалық жаттығулар жеке, екі адам,
топпен де орындалады. Жаттығулар түрлері снарядсыз және сна- рядтарда
орындалады.
Акробатикалық жаттығулар жүйелі бағдарлама бойынша орындалады, жарыстар
өткізіледі.
Көркем гимнастика қимыл-қозғалысты жетілдіруде де спорттық сипатқа ие.
Көркем гимнастиканық негізгі жаттығулары - қимыл-қозғалыстық жоғары
әсемділігін, үйлесімділігі мен мәнерлігін меқгертеді. Көркем гимнастика,
спорттық гимнастика, акробатика сияқты спорттық бағыты бар. Көркем
гимнастикамен тек әйелдер айналысады.

1.2. Баланың денесін спорттық ойындар арқылы жаттықтыру
Балалардың дене тәрбиесінің дұрыстығы – мектеп жасына дейінгі
балаларға арналған мекемелердің алдындағы міндеттерінің бірі.Мектеп жасына
дейінгі жақсы денсаулық, адамның жалпы дамуының іргетасы болып талады.
Мектеп жасына дейiнгi балалардың, жалпы бiлiм беретiн және кәсiптiк
мектептер, колледждер, лицейлер оқушыларының, жоғары оқу орындары
студенттерiнiң дене тәрбиесi оқу және ұзартылған күн режимiнде, оқу
жоспарларына, дене тәрбиесiнiң кешендi мемлекеттiк бағдарламаларына,
санитариялық ережелер мен гигиеналық нормативтерге сәйкес сабақтан тыс
уақытта және дербес жүзеге асырылады.
Мектепке дейінгі жастағы балаларға арналған мекемелерде дене шынықтыру
жаттығулары топтық гимнастикалық сабақтар мен спорттық ойын-сауық
түрлерінде өткізіледі. Баланың киімі қимылды қиындатпайтындай денесіне бос
болу керек. Сабақтар әр түрлі және еліктіргіш болу үшін, әр түрлі заттар
мен жабдықтар қолдану керек: доптар, жалаулар, құрсаулар, отырғыштар,
баспалдақтар. Жабдықтар баланың бойы мен жасына сәйкес келу маңызды. Зерек
бала, Біз мектепке барамыз бағдарламаларына сәйкес, 3 жастан бастап
күнделікті таңғы жаттығулар өткізу керек, басында 5-6 минут (3жас) және 10-
12 минутқа дейін (6 жас). Бұнымен қоса, бос уақытта дене шынықтыру
жаттығуларының айына 1 рет 10-20 минут, 6 жастағы балалар үшін 40 минутқа
дейін өткізілуі қарастырылады. Гимнастикамен айналысу үшін кілемше қажет
және оны тазалықта сақтау маңызды. Гимнастикалық жаттығуларды таңғы астан
кейін немесе күндізгі ұйқыдан кейін 30 минуттан кейін ғана жасау керек.
Балаларда таңғы жаттығуды әрдайым жасауға әдептің қалыптасқаны өте маңызды.
Ұзақ, қозғалыссыз отыратын – сурет салу, илеу, қол шеберлiк сабақтарынан
кейін гимнастикалық жаттығулар сеансын өткізу аса маңызды.
Балаларға ұсынылатын жаттығуларды тәрбиешілер, медбике, ата-аналар
меңгеріп алулары керек. Балалардың ықыласын шоғырландыру қиын болғандықтан,
оларға тапсырмаларды ұзақ түсініктерсіз, нақты және айқын беру керек.
Атауларды рационалды түрде оңайлату, мысалы, жаттығуларды мысық, құс,
паровоз және т.б. жалпылай атау. Бұл жаста балаларда үйлестіру қабілеті
енді ғана қалыптаса бастайтындықтан, олардан тапсырманы толығымен дұрыс
орындауларын талап етуге болмайды. Баланың бақытты болуы үшін, денінің сау
болуы үшін үлкен қамқорлық жасауымыз керек. Дені сау баланың ақыл- ойы
айқын, өз- өзіне сенімді, жан- жағына қуанышпен шаттана қарайтындай болуы
шарт. Бала денсаулығының мықты болып, қозғалыс, дене құрылысының дұрыс
жетілуі мектепке дейінгі кезеңде қалыптасады. Сондықтан, бала организімінің
қызметін жетілдіру, қабілетін арттыру ең басты міндетіміз.Организмнің
қорғаныс қабілеті нашар қалыптасқан кішкентай балалар сыртқы ортаның
қолайсыз әсерлеріне тез ұшырайды. Сондықтан да сүйектің, буынның дұрыс әрі
мерзімінде жетілуіне бел омыртқаның физиологиялық иіндерінің қалыптасуына
табан дөңестерінің дұрыс жетілуіне айрықша мән беру керек. Бұлшық еттерді
қатайту, жүрек қан тамыр жүйесінің жетілуіне, тыныс алудың тереңдігі мен
ырғақтылығына, тыныс алуды қозғалыспен үйлестіруге мүмкіндік жасап, үнемі
ықпал жасау керек.Сондай- ақ баланың қозғалысын жетілдіру, қимыл-
дағдыларын және дененің икемділігін , шапшаңдық, күштілік, төзімділік
сияқты қасиеттерін қалыптастыруға тұрмыста және дене тәрбиесі оқу іс-
әрекеттерінде қажетті жеке және қоғамдық гигиена дағдыларын дамытуға баса
назар аударылады. Дене тәрбиесі балалардың ақыл- ой, адамгершілік, еңбек
және эстетикалық жағынан тәрбиелеу жұмысын жүзеге асыруға, олардың сергек,
шат көңілді және белсенді болуларына мүмкіндік тудырады. Балалар
мекемелерінде дене тәрбиесінің мазмұны жүргізілуіне , дене жаттығулары,
табиғаттың сауықтырушы күші, гигиеналық және әлеуметтік – тұрмыстық
факторлар қолданылады. Дене жаттығуы- дене тәрбиесінің негізгі және ерекше
құралы, ол педагогтың арнайы іріктеп алған, әдістемелік дұрыс
ұйымдастырылған және басқаруға болатын қозғалыс пен қозғалыс қызметінің
күрделі түрлерін қамтиды.Дене жаттығуы еркінді сипаттағы белсенді қимыл -
әрекеттеріне негізделген. Дене жаттығуы баланың жан- жақты жетілуіне ықпал
етеді. Дене тәрбиесінің негізгі мазмұны денені жаттықтыру болып табылады.
Ол мынадай түрлерге бөлінеді.
- Таңертеңгілік жаттығу
- Қимыл- қозғалыс ойындары, спорт ойындары.
- Спорттық жаттығулар.
Балабақшадағы дене тәрбиесін ұйымдастырудың түрлері: күн әртібі
бойынша сауықтыру шаралары ( таңертеңгілік жаттығу, қимыл- қозғалыс
ойындары, серуен кезіндегі жаттығулар мен спорттық ойындар, сергіту сәттері
, ауладан тыс жерге саяхат жасау, спорттық ойын сауықтар).
Дене шынықтыру балалардың денсаулығын сақтап, нығайтады. Дене
мүсінінің сұлулығын қалыптастырып, қимыл- қозғалыс қабілетінің
белсенділігін арттырады .Дені сау, рухы таза ұрпақ өсіру ең маңызды мәселе
дей отырып, біздің балабақшадағы басты міндетіміз: баланың денсаулығын
нығайту, шынықтыру, түрлі аурулардың алдын-алу сақтану жұмыстарын дәстүрден
тыс әдістерді қолдану арқылы жүргізіледі. Бүлдіршіндердің денесін
шынықтыруға көп көңіл бөлінеді.Дене шынықтырудың нұсқаушысы Н.Г.Хольнова
мен бірлесіп әртүрлі массаждар жасатып, жалпақ табандылыққа қарсы алдын-
алу жаттығуларын жасатамыз.Барлық топтарда оқу іс- әрекеттерінде және одан
тыс кезде тәрбиешілеріміз балалардың қимыл белсенділігін арттырып отырады.
Ауа, су, күн шуағын қабылдау ықшам киім, ертеңгілік жаттығу, ауладағы дене
шынықтыру, серуендеу шаралары бәрі де баланың шынығып, шымыр болуына
ықпалын тигізеді.Балабақшамыздың медбикесі С.Еңсепова балалар денесінің
өсіп жетілуін қадағалап, әртүрлі жұқпалы аурулардың алдын –алу шараларын
өткізеді. Түрлі емдік шөптерден, фито шәй дайындап балаларға
бергізеді.Денсаулықты нығайту мақсатында түрлі спорттық сауықтыру
жұмыстарын ұйымдастырады.
ІІ. Мектепке дейінгі мекемелердегі спорттық ойындардың маңызы мен
міндеттері

2.1. Мектепке дейінгі мекемелердегі спорттық ойындар дене тәрбиесін
ұйымдастыру формасы ретінде
Дене шынықтыру жүйесінің үш бағыты бар: жалпы дене шынықтыру, кәсіптік
қолданбалы және спорттық дайындық.
Жалпы дене шынықтыру денсаулықты нығайтуға, дене қуатын арттырып, қимыл
ептілігін дамытуға негізделген арнайы спорттық дайындық шаралары. Дене
шынықтыруға өр түрлі дене төрбиесі амалдары, жаттығулары жөне санитарлық-
гигиеналық фактор лар жатады.
Кәсіптік қолданбалы дене шынықтыру дайындығы дегеніміз - еңбек пен
әскери іс-өрекеттерге тікелей бағытталған дене тәрбиесінің арнайы мамандану
үрдісі. Кәсіптік дене шынықтыру дайындығына ең алдымен, кәсіптік іс түріне
ұқсас жаттығулар қолданылады. Кәсіптік дене шынықтыру дайындығы тәсілдерін
қолдану еңбектегі қимыл ептілігі мен дағдысының қалыптасуын тездетеді.
Еңбек өнімділігін арттырады, адам ағзасының сыртқы қолайсыз факторларға
қарсылығын күшейтеді.
Адамның өзі қалаған спорт түрі бойынша жоғары нәтижелерге жету
жолындағы ізденістері мен талпыныс- тарын спорт дайындығы дейміз.
Мектепке дейінгі балалардың дене шынықтыру жүйесінің қағидаларына
тоқталсақ:
Қағида - бастапқы негіз, қандай да бір теория ілімінің даму заңдылығы.
Дене шынықтыру жүйесінің қағидаларына: балалардың үйлесімді дамуы; дене
шынықтыру қағидаларының еңбек ету және Отан қорғау тәжірибесі мен үйлесімі;
дене шынықтыруының денсаулықты нығайту пәрменділігі жатады.
Мектепке дейінгі балалардың жан-жақты үйлесімді даму қағидасы екі
бағытқа бөлінеді:
1. Дене шынықтыру тәрбиенің басқа түрлерімен тығыз байланыста болып,
баладарды өнегелі тәрбиеге баулиды, зейінділік, еңбексүйгіштік қасиеттерін
қалыптастырады, адамның көркемдік-өсемдік танымына әсерін тигізеді.
2. Дене шынықтырудың әр түрлілігі. Дене күшін жан- жақты дамытуға
арналған жаттығулар дене шынықты үрдісі кезінде балалардың қимыл
шеберлігін, дағдысын жетік игеруіне көмектесуі керек. Дене шынықтыру
қағидасының еңбек ету және Отан қорғау тәжірибесі мен үйлесуі дене
шыныңтырудың жеткіншек ұрпақты еңбекке және Отан қорғауға бейімдейтін
қолданбалы ерекшелігін көрсетеді. Дене шынықтыру жаттығуларымен айналысу
балалардың денсаулығын нығайтып, қимыл ептілігі мен дағдысын меңгеруге
көмектеседі. Жұмыс істеуге ынтасын арттырады. Дене тәрбиесі және спортпен
айналысатын балалардың мамандық игеруге, спортпен айналыспаған адамдармен
салыстырғанда уақытты 1,5-2 есе аз жұмсайды.
Дене шынықтырудың денсаулықты нығайту қағидасы. Барлық дене шынықтыру
жаттығулары, сабақтары балалардың денсаулығын нығайтуға арналуы тиіс. Бұл
сабақтардың нәтижесі олардың көлемі мен жаттығуды орындау қарқынына
байланысты. Оқытушы ағзаның биологиялық заңдылыңтарын, балалардың жас
ерекшеліктері мен барлық мүмкіндіктерін білуі керек, педагогикалық
тәсілдерді және дәрігерлік бақылауды жақсы меңгеруі қажет. Сонда ғана ол
денсаулықты нығайту жолында жемісті еңбек ете алады.
Мектеп жасына дейінгі балалармен жұмыстағы негізгі міндеттердің бірі –
дене тәрбиесін дұрыс жүргізу болып табылады.
Дене тәрбиесі – жалпы тәрбиенің құрамды бөлігі. Ол денені жетілдіруге,
яғни денсаулықтың, дене дамуының және дене әзірлігінің жоғары деңгейіне
жетуіне бағытталған. Ол тәрбиенің басқа түрлері – адамгершілік,
эстетикалық, ақыл-ой, еңбек тәрбиелерімен байланысты. Сондықтан да біздің
елімізде дене тәрбиесі процесінде жалпы тәрбие мақсатынан туындайтын
педагогикалық міндеттер де шешімін табады.
Ден тәрбиесі білімі – дене тәрбиесі салаларының бірі; ол арнаулы
білімді, қимыл-қозғалыс дағдылары мен іскерліктерді меңгеріп қамтиды.
Дене тәрбиесі мәдениеті – жалпы мәдениеттің бір бөлігі, қоғамның адам
денесін жетілдіру саласында қоғамдық — тарихи практика процесінде жиналған
табыстарының жиынтығы. Ден тәрбиесімәдениеті – дене тәрбиесі теориясының
барлық ұғымдарының ішіндегі ең кең ұғым. Ол оғарыда қарастырылған
ұғымдардың бәрінің мазмұнын қамтиды.
Дене тәрбиесі теориясы – адам денесін жетілдіру процесін басқарудың
жалпы заңдары туралы ғылым. Ол педагогикалық ғылымдар жүйесіне енеді,
психологиямен және педагогикамен, спорттың жекелеген түрлерінің теориясы
және методикасымен тығыз байланыста болады.
Дене тәрбиесі теориясы спорттың жекелеген түрлерінің жалпы және өзіндік
заңдылықтарын спортпен айналысатындардың әр түрлі құрамындағылармен
сабақтар оқу және өткізу методикасын талдап жасау кезінде ескеріп отырады.
Мәселен, спорттың жекелеген түрлері бойынша жүргізілген зерттеулердің
мәліметтері мектеп жасына дейінгі балалармен сабақ өткізу методикасын
талдап жасауға көмектеседі.
Мектеп жасына дейінгі балалар дене тәрбиесінің теориясы – коммунистік
қоғамның болашақ құрылысшысы – баланың дене тәрбиесінің жалпы заңдылықтары
жайындағы ғылым. Балалар дене тәрбиесінің теориясы дене тәрбиесі жүйесінің
жалпы идеологиялық және методологиялық негіздерінен шығады және оның бір
бөлігі болып табылады.
Мектеп жасына дейінгі балалар дене тәрбиесінің теориясы тәрбиелеу және
оқыту процесінде баланың дамуын басқарудың жалпы заңдылықтарын танып
біледі.
Мектепке дейінгі жастағы балалар дене тәрбиесінің басты міндеті — өмір
қорғау және денсаулық нығайту, балалардың орғанизмін шынықтыру болып
табылады.
Ал, жақсы денсаулық барлық органдар мен организм жүйелерінің нормаға
сай жұмыс істеуімен анықталады.
Мектеп жасына дейінгі балалар дене тәрбиесі теориясының қазіргі кездегі
проблемаларын одан әрі дамыту қоғамдық өмір талаптарымен байланысты.
Өмірдің шапшаң қарқыны, ғылыми – техникалық прогресс, еңбектің алуан
саласындағы сан түрлі шығармашылық іс-әрекет қабылдау, еске сақтау, ойлау
процестерінің активтілігін, дәл және тез бағдарлауға және түсіп жатқан
информация тудыратын реакцияға деген қабілетті талап етеді.
Осыған байланысты сәби жастан бастап балалардың дене тәрбиесін дұрыс
ұйымдастыру, денсаулығын нығайту және жан-жақты дамыту, мектепке және
алдағы қоғамдық өмірге дер кезінде даярлаудыжүзеге асыру маңызды болып
табылады.

2.2. Дене тәрбиесіндегі спорттық ойындардың маңызы мен міндеттері
Балалар дене-бітімінің дұрыс дамуы, денсаулығының нығаюы, жұмыс
қабілетінің артуы сыртқы ортаның қолайсыз жағдайларына қарсы тұруға ықпал
етеді. Жақсы денсаулық -адамның еңбек және қоғамның іс-әрекетке жемісті
қатысуының маңызды кепілі. Балалардың денсаулығына қамқорлық жасауға біздің
қоғамымыз мейлінше мүдделі. Сабақтарда, сабақтан тыс уақытта, спорт
секцияларында дене тәрбиесін күн сайын ұйымдастырып, қолайлы жағдайлар
жасау қажет.
Табиғи қозғалыстың түрлері жүгіру, қарғу, жүзу, лақтыру, шаңғы, коньки,
велосипед тебу, акробатика өмірге қажетті дағды және іскерліктерді
қалыптастырады. Жас адамдардық денесі түрлі жаттығулар көмегімен ширап,
дамиды. Сондықтан күш, жылдамдық, төзімділік, икемділік сияқты адам
қабілетін дамыту балалардың қозғалтқыш тәжірибесін байытады, дене
қозғалысын үйлестіреді.Дене тәрбиесі саласында ырғақ, жеке гигиена, дене
шынықтыру мәдениеті, туризм, спорт ерекше орын алады.
Дене ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.