Қазақ облыстарының автономиясы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
Орал гуманитарлық-техникалық колледжі

Педагогика және

психология кафедрасы

Курстық жұмыс

Тақырыбы: Ш.Х.Құрманалинаның іс-тәжірибесінің маңызы

Орындаған:
тобының студенті
Жетекшісі:

Орал қаласы - 2018
Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

Негізгі бөлім:

І. Ш.Құрманалинаның педагогика ғылымына қосқан үлесі
1.1.Ш.Х.Құрманалинаның өмір
жолынан ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2.Алаш құндылықтары негізінде ұлттық сананы қалыптастыру мақала-сының
маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..8

1.3.Білім берудегі жаңаша әдіс-тәсілдердің
тиімділігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ...12

ІІ. Ш.Х.Құрманалинаның іс-тәжірибесінен және олардың маңызы
2.1.Педагогикалық кадрларды дайындаудың
мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... .15

2.2.Педагогтің кәсіби білігі мен құзыреттілігін дамыту
жолдары ... ... ... ... ... 20

2.3.Педагог кадрлардың инновациялық моделін
дайындау ... ... ... ... ... ... ... .36

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 30

Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..31

Кіріспе

Зерттеудің өзектілігі. Педагогикалық іс-тәжірибе - оқыту, білім беру
және тәрбие тәжірибесі, дәлірек айтсақ нәтижесі оқушының жеке тұлғалық
сапаларынан көрінетін, белгілі бір мақсатпен ұйымдастырылатын педагогикалық
процесс. Көпщілік мұғалімнің педагогикалық тәжірибесі – бұл педагогикалық
ғылымының жетістіктерін қолданып жұмыс істеп жатқан білім беру ұйымдарының
тәжірибесі. Озат педагогикалық тәжірибе сөзін түрліше түсінеміз. Кең
мағынада озат педагогикалық тәжірибе - мұғалімнің шеберлігінің жоғары
деңгейі, тұрақты педагогикалық нәтиже беретін оқыту және тәрбие тәжірибесі.
Мұғалімнің тәжірибесінде жаңалық болмауы мүмкін, бірақ ол ғылымда белгілі
принциптерді, әдістерді табысты түрде қолданып, басқа мұғалімдерге үлгі
болып, озат тәжірибесі басқа мектептерге таратылады. Педагогикалық озат
тәжірбиенің тар мағынасы: шығармашылық ізденіс, жаңалығы бар тәжірибе,
жаңашылдардың тәжірибесі. Мұндай педагогикалық тәжірибе өте құнды, себебі
ол мектеп тәжірибесіне жаңалық енгізеді. Сондықтан, бірінші кезекте осы
тәжірибені талдап, баға беріп, тарату керек. Жай шеберлік пен жаңашылдық
арасындағы айырмашылықты көру қиын, себебі мұғалім ғылымда белгілі
принциптер мен әдістерді қолданып, қол жеткен жетістіктермен шектелмейді,
жаңа әдістерді қолданып, немесе ескі әдіс-тәсілдерді тиімді етіп үштас-
тырып, бірте-бірте жаңашыл болады, олай болса кез келген жақсы тәжірибені
мектептің тәжірибесіне енгізуге болады, біраң жаңашыл мұғалімдердің іс-
тәжірибесін жан-жақты талдап, қорытындылап, тарату керек. Озат
педагогикалық тәжірибенің белгілері, оған қойылатын талаптар. Бірінші
белгісі – қоғам дамуының бағытына, әлеуметтік сұранысқа сәйкестігі. Озат
мұғалімдер мен білім беру ұйымдарының қызметкерлері өмір талаптарына сай
жұмыс істеп, педагогикалық процесті жетілдірудің тиімді жолдарын табады.
Озат тәжірибенің екінші белгісі – педагогикалық қызметтің тұрақты,
жақсы нәтижелері. Педагогикалық "өнім" - оқушылардың білім, іскерлік,
дағдыларының, жалпы дамуының, тәрбиелілігінің деңгейі.
Осы барлық деңгейлердің ұшар шыңына жеткен, Ұстаздардың-ұстазы
атауына лайық – Шалқымы Хайроллақызы Құрманалина. Шалқыма Хайроллақызы 4
монография, 26 ғылыми еңбектің, 50 басылым, көптеген оқулықтар мен оқу
құралдарының авторы.
Бұл курстық жұмысымда Шалқыма Хайроллаевнаның өмірлік іс-тәжірибесін
зерттеп, болашақ мамандарға таныту мақсатында бәрнеше мысалдар келтіре
отырып, ұстазымыздың педагогикалық жолындағы озат тәжірибелерін ортаға
салмақпын.
Зерттеу пәні: педагогика
Зерттеу объектісі: Ш.Х.Құрманалинаның іс-тәжірибесі
Зерттеудің мақсаты: Ш.Ө.Құрманалинаның іс-тәжірибесінің маңызын
зерттеу, ашу, тарату.
Зерттеудің міндеттері:
Зерттеудің теориялық маңызы: Педагогикалық іс-әрекетте
Ш.Х.Құрманалинаның іс-тәжірибесінің маңызы теориялық және тәжірибелік
тұрғыдан тұтастық принципін басшылыққа ала талданды.
Зерттеудің әдістемелік маңызы: Ш.Х.Құрманалинаның іс-тәжірибесінің
маңызы ғылыми-әдістемелік түрғыда зерттеулер жүргізу негізінде талданды.
Ғалым-педагогтың еңбектеріне әдістемелік жүйеде зерттеулер жүргізілді.
Зерттеу әдістері: Ш.Х.Құрманалинаның еңбектеріне салыстырмалы талдау,
зерттеу нысаны мен пәніне байланысты негізгі ұғымдарды сараптау,
эксперименталды-диагностикалау әдістемелер қолданылды.
Зерттеу көздері: Ш.Х.Құрманалинаның еңбектері, әріптестері мен
журналистердің зерттеулері мен мақалалары, оқу бағдарламалары.
Курстық жұмыстың құрылымы: Курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан,
қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І. Ш.Құрманалинаның педагогика ғылымына қосқан үлесі

1.1.Ш.Х.Құрманалинаның өмір жолынан
Адам — өз өмірінің сәулетшісі деп жатады. Сол рас болар. Ұзақ жыл
ұстаздық қызмет етіп, өзінің мақсатының биігіне жеткен Шалқыма Құрманалина
бүгінде педагогикалық ғылым академиясының академигі. Оның жас кезінен
жақсылыққа ұмтылған жүрегі ұстаздықты қалады.
Сонау сұрапыл соғыстан кейінгі жеңістің жарқын жылдарында Жұрын
станциясында дүниеге келген оның есімінің өзі сол уақыттағы халықтың жақсы
көңіл күйімен сабақтас қойылғандай.
Ауыл қызы алға ұмтылып өсті. Облыстық мектеп-интернатты алтын медальмен
аяқтап, қатарының алдында жүрген оның қай жоғары оқу орнына барамын десе
де, алдынан білім ордасының есігі ашылып тұрғандай сәт еді. Бастапқыда
Қазақ политехникалық институтына түсіп, тым жақсы оқи бастағанымен, оның
мұғалім болуға ынтызарлығы ауа береді. Сөйтіп, үшінші курстан бастап оқуын
Орал педагогикалық институтының физика-математика факультетінде
жалғастырады. Қолына диплом тигеннен кейін алғашқы еңбек жолын сол
шаһардағы педагогикалық училищеде бастайды.
Кадрларға талаптың қатты кезі, өзіңді танытып, сыннан өтуің керек. Сол
ретпен ол лаборант болып қызметке орналасады.
Жылдар желісімен бірге Шалқыма да тәжірибе жинақтап, өз мамандығына сай
шәкірттерге білім беруге бейімделеді. Қатардағы оқытушы, директордың
орынбасары бола жүріп, өзінің білімі мен біліктілігін жетілдіріп, заманауи
талаптарға сай оқу орнының материалдық-техникалық ахуалын жақсартуға үлес
қосады. Кейінгі жиырма екі жылда Шалқыма Хайроллақызы — педагогикалық
колледждің директоры.
Ж.Домұхамедов атындағы педагогикалық колледжде Шалқыма Құрманалинаның
басшылығымен жұмыс істейтін ғылым мектебі бар. Педагогикалық, филологиялық,
жаратылыстану пәндерінен электрондық-әдістемелік жүйе жасақталған, оның
жетекшілігімен бірнеше оқытушы кандидаттық диссертацияларын қорғады. Бұдан
басқа бірнеше ізденушілер магистрлық диссертация қорғап, педагогика,
техника ғылымдарының магистрі атақтарын алды.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі делегациясының
құрамында шетелдердегі іссапарда болып, Сингапурдағы орта білім жүйесін
зерттеу, Швеция мен Данияның орта кәсіптік білім жүйесін практикалық
енгізілуін зерттеу тақырыптарында ізденіс жүргізіп, Орта Азия елдеріне
арналған InWEnt gGmbH жобасы шеңберінде Германияның Кобленц қаласында
Орта кәсіптік оқу орындарындағы менеджмент және басқару тақырыбында білім
жетілдіру курсына қатысты.
Республикалық оқу-әдістемелік кеңестің шешімімен оның Жеке тұлғаны
қалыптастыру моделі авторлық бағдарламасы, Техникалық және кәсіптік білім
беру жүйесіндегі педагогикалық менеджмент, Интерактивтік оқыту әдістері
оқу құралдары бекітіліп, республика шеңберінде таратылуда.
Шалқыма Хайруллақызының шығармашылық жұмысы мен табанды-лығының
нәтижесінде педагогикалық колледж Үздік әдістемелік қызмет, Техникалық
және кәсіптік білім беру оқу орындарының үздігі респу-бликалық
байқауларының жүлдегері атанды.
2013 жылы Қазақстанда алғашқы жасақталған Мектепке дейінгі тәрбиелеу
мен оқыту, Бастауыш білім беру, Негізгі орта білім, Дене тәрбиесі
және спорт, Кәсіптік оқыту кәсіптік қызмет салалары бойынша кәсіптік
стандарттарының, кәсіптік стандарт негізінде техникалық және кәсіптік білім
беру мамандықтары мен пәндері бойынша үлгілік оқу жоспары мен
бағдарламаларын жасақтау әдіснамасының авторы атанған ұстаз ұлағаты бүгінде
кейінгі буынға бағдар іспетті.
Колледжде ақпараттық оқыту ортасын құру бағытында ерекше бетбұрыс
жасады, 1999 жылы алғашқы электрондық оқу залын ашып, интернет класс,
мобильді жылжымалы компьютер класы, лингафон кабинеттері, Promethean
фирмасының жабдықтарымен жабдықталған интерактивтік кабинеттердің жүйелі
жұмыс жасауына ықпал жасады, оқу үрдісінің мониторингісі және оқу
кабинеттерін электрондық басқаруды жүзеге асыруда.
Шалқыма Хайроллақызы қоғамдық жұмыстармен де белсене айналы-сады, ол —
Қазақстан Республикасы Іскер әйелдер ассоциациясының мүшесі, Орал қалалық
мәслихатының депутаты, Батыс Қазақстан облысы техника-лық және кәсіптік
білім беру ұйымдары директорлары кеңесінің төрағасы. Қазақстан Республикасы
білім қызметкерлерінің бірнеше съездерінің делегаты, колледждегі Ажар
қоғамдық бірлестігінің жетекшісі.
Ол бірнеше рет Қанатты әйел атты идеялар мен тауарлар ұлттық
жәрмеңкесіне қатысып, сертификатқа ие болды. 2014 жылы G-Global форматында
ауыспалы кезеңде тәуекелді басқару VII Астана экономикалық форумына және
оның шеңберінде өткен G-GLOBAL: жаңа экономикадағы әйелдің ролі
халықаралық әйелдер форумына барды.
Шалқыма Хайроллақызы — Қазақстан Республикасы білім беру ісінің озаты,
Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қызметкері, бірнеше мерекелік және
Ы.Алтынсарин медалінің иегері. Оның білім беру саласындағы, кадрлар
даярлаудағы жемісті еңбегі жоғары бағаланып, 2014 жылы Құрмет орденін
кеудесіне тақты.
Өзінің өнегелі өмір соқпағында сыйластық пен достықтың ұлағатын
ұлықтап, үлкенге құрмет, кішіге ізет болар ұлттық дәстүрлерді үкілеп келе
жатқан Шалқыма Хайроллақызын жерлестері мақтан тұтады. Ол өзінің туған жері
- Жұрын ауылына жиі ат басын бұрып тұрады. Ғұмырдың жетпісінші белесіне қол
созып, кемелді кезеңге көтерілгенмен балалықтың бал дәурені өткен мекен
жанына ыстық.
Мағыналы өмірінің, шуақты шаңырағының алтын діңгегі Жетібай аға екеуі
жарты ғасырдан астам уақыт қол ұстасып бақытты ғұмыр кешуінің белгісі -
құлпырып өскен төрт қызы мен олардан тараған бұтақтары емес пе?!
Балаларының бәрі де мектепті алтын белгімен, үздік аттестатпен бітірді.
Жаннасы қазір философия ғылымдарының кандидаты, Қазстройсервис фирмасының
басшысы, Гүлнары медицина академиясының аспирантурасын тәмамдады, Ләззаты
Орал қаласында жауапты қызметте, Салтанаты Қазақ менеджмент, экономика және
болжамдау институтын бітірді. Бәрі де әке тәрбиесі, ана тәлімін бойларына
сіңірген қалыптарымен өз қатарларының алды болып жүр.
...Шалқыманың ұлы атасы Нұртай заманында Уфадағы Ғалия медресесін
бітірген, Жұрында мешіт ұстап, балаларды оқытқан. 1914 жылы Тәшкент
қаласында өткен Орта Азия мұсылмандарының құрылтайына қатысқан.
Осындай ұлағатты адамның ұрпағы Шалқыманың ізгілікті ісінің бірі — елге
келіп, сол бабасының есімімен аталатын мешіт үйінің салынуына себі тигені
де бүгінде оған деген ел құрметін туғызып отыр.
Педагогика ғылымдарының докторы, профессор Шалқыма Хайроллақызы
Құрманалина педагогикалық еңбек жолын лаборанттық қызметтен бастап,
оқытушы, директордың орынбасары, колледж дирек-торына дейін көтерілген. Ж.
Досмұхамедов атындағы педагогикалық кол-ледж ұжымын білікті маман
дайындауда нәтижеге бағытталған білім мен тәрбиелеу жолдарын жоғары
деңгейде ұйымдастырған, республика көлеміне танымал ғалым-әдіскер, қоғам
қайраткері.
Шалқыма Хайроллақызының бастамасымен колледжде ғылыми-эксперименттік
жұмыстар жүргізіліп, нәтижесінде бастауыш сыныпқа арналған алғашқы
қазақстандық математика оқулықтары мен оқу-әдістемелік кешендері
жасақталып, жаңа мамандықтар ашылды.
Ш.Қ.Құрманалина Ақтөбе облысына қарасты Октябрь ауданының Жұрын
ауылында өмірге келген. Кішкентай кезінен ата-әжесінің қызы болып өскен.
Атасы Нұртай Құрманәлин мешіт ұстаған молда, әрі сол кездегі ауқатты, бай
адам болыпты. 1937 жылы атасын бай деп ұстап алып кеткен. Кейіннен ақталып
шықты. Ол кісінің артында әжесімен бірге Хайролла деген ұлы мен Шалқия
деген қызы қалған. Шалқыма Хайроллақызы сол атасының жалғыз тұяғы
Хайролланың үлкен қызы. Жанұяда төрт қыз, үш ұл өскен. Әжесі Ажар майор
кемпір атанған ақылды, қайратты адам болған. Ауылдағы ұрыс-керіс, дау-
дамайларды шешіп, бүгінгінің әкімдері сықылды, ылғи ел ортасында жүретін.
Ауылдың адамдары әжесіні төбесіне көтеріп, сыйлайтын еді. Шалқыма
Хайроллақызыынң Орал өңірі газетіне берген сұхбатына назар аударайық:
— Бала болып ойнап көрмеппін. Ылғи жерге жатып, ақ қағазды шимайлап
жаза беретінмін. Әкем теміржолда қызмет жасайтын. Үйге көп газет алып
келетін. Сол газеттің алғашқы бетіндегі Правда, Гудок деген сөздерді ақ
қағазға өзім жазып үйрендім. Сонда өзімнің не жазып жатқанымды да
білмеймін. Әріптерді үйреніп жүрген түрім ғой. Әжем мені Осы қызым
оқымысты болады дейтін. Тағы бір есімнен кетпейтіні, мектепке барғым
келуші еді. Мен үшін мектепке баратын балалар бір ғажап ертегі әлеміне
барып жүргендей көрінетін. Содан жылап қоймағасын, әжем мені бес жасқа
толар-толмастан мектепке алып келді. Сол жылы қабылдамай қойды. Еңіреп
жылап, үйге қайттым. Алақандай ауылдағы шағын мектепке келесі жылы бүкіл
әріптерді танып, 100-ге дейін санауды біліп, әжеммен тағы бардым. Алғашқы
мұғалімім Мұхамбетжан ағай маған сұрақтар қойды, мен тақылдап жауап
бердім. Әрі сол жылы бірінші сыныпқа келетін ешкім жоқ. Бары екі-ақ
оқушымыз. Оның бірі — ауылдағы бір апамыздың жыл сайын мектепке бармаймын
деп жылайтын сегіз жасар қызы. Ол оқымаймын деп жылайды, ал мен
оқимын деп еңіреп тұрмын. Осы бір сәт ұмытылмастай көз алдымда, жадымда
жатталып қалыпты. Бірінші сыныпта екі оқушы, шағын жинақталған мектепте
барлығы 12 оқушы болдық. Кейіннен шағын мектептің проблемасы туралы көп
зерттедім. Ауылдағы бастауыш мектепті бітірген соң, мен әкемнің апасы
Шалқияның қолында оқыдым. Ол кісі қазақ тілі мен әдебиетінен, оның жұбайы
физикадан сабақ беретін. Әжем де менің жанымда болды. Бұл үйдегі аура бөлек
еді. Үй толған кітап. Мен шетінен алып, кітап оқи беретінмін. Олар менің
екінші әке-шешемдей болып кетті. Шалқия апамның өз баласы болмағасын, мен
сол үйдің қызы болып есептелдім. Апам үйге толтырып 9-10 сыныптың
мазмұндама дәптерлерін әкеліп, түнімен тексереді. Мен қызығамын. Дәптер
тексергім келеді. Өзі жоқта жайлап тексеріп, іштей қателерін шығарып
қоямын. Бір күні апама дәптер тексергім келетінін айттым. Ол алғашында
тексерткісі келмеді. Сосын қателерін шығарып бере ғой деп рұқсат берді.
Кейіннен менің сауатты тексеретінімді білген соң, апам маған осы жұмысты
сеніп тапсыратын болды. Мұғалім болсам деген арман осы кезден басталды.
Сондай-ақ апам бізді жұмсап өсірді. Бірақ мен жұмсауды күтпей-ақ, үй
тірлігін өзім жасай беретінмін. От жағып, су тасып, үлкен кілемдерді
мықшыңдап сыртқа шығарып, қағып-сілкіп, керім шаруа жасайтынмын. Өзім кіп-
кішкентай болып сол кілемдерді қалай көтердім екен деп қазір ойлап қоямын...

1.2.Алаш құндылықтары негізінде ұлттық сананы қалыптастыру мақаласының
маңызы

Бүгінгі күні Қазақстан Республикасы саясатында ұлттық мемлекеттілікті
нығайту басты басымдықтардың бірі болып отыр.Қазіргі тарихи кезеңде бұл
бағытты жүзеге асыру үшін тарих тағылымынан сабақ алып, ұлттық мемлекетті
қайта қалпына келтіру.Ұлттық сананы қалыптастыру жолындағы Алаш
қайраткерлерінің қызметін терең зерделеп, жетекші ойларын басшылыққа алу
орынды. Тәуелсіз елде Алаш даналарын тарихи сахнаға қайтарып, ұмытылмас
тарихи тұлғалар тағылымына тағзым етуді жастар саясатының бір бағытына
айналдыру өте орынды болмақ.Кезінде Алаш партиясының жетекшілері сынған
көптеген қағидалар күні бүгінге дейін өз маңызын сақтап отыр. Бұл ұлттық
емес, патриоттық ұйым. алдына қойған мақсаты қазақ қоғамын бірте-бірте
өзгертіп, оны осы заманға шындыққа бейімдеу еді.
Егемендік алып, еркіндікке, тәуелсіздікке колымыз жеткенде, "Алаш"
үғымы көк байрағымыздың желбіреуімен сабақтасып, әлемге өткір үнімен
естіліп, қуанышымыздың символ-ұраны болып жаңғырды. XX ғасырдың басында
ұлттық бірлікті нығайту идеясын алға тартқан игі жақсылар қазақтың ұлттық
идеясын жасау міндетін өз мойнына алды. Олар өз кызметінің басты мұраты
қазақ халқының ұлттық төлтумалылығын сақтау, сонымен бірге, оның тарихи
өткенін қалпына келтіріп, ұлттық санасын шындау деп санаған, - деп
көрсетеді Н.Назарбаев Тарих толқынында кітабында.
Олар, ұлт зиялылары Ә. Бөкейханов,М. Дулатов.Ә. Ермеков, X. Ғаббасов,А.
Байтұрсынов, X. Досмұхамедов. Ж. Досмұхамедов, т.б қоғамның түрлі тарабынан
шыққандар, әрі, ең алдымен, дәстүрлі дала ақсүйектерінің өкілдері еді.
Қазақ халқының көшбасшысы болған зиялылар жаңа қоғам құру сәті келгенін
айқын түсініп, жаңа жағдайдағы саяси күрес жолына шықты.
1917 жылғы 19-22 сәуір аралығында Орал қаласында Орал облысы қазақтарының I
съезі өтті. Съезге 800-ден астам делегат қатысты.
Ж. Досмұхамедов басшылық еткен бұл өкілетті жиын қазақ жұрты көптеп тұратын
алқапты басқарудың жүйесін анықтады, қазақ зиялылары ескі мемлекеттік
аппараттың жергілікті органдарын түгел жоюды белгілеп, ауылды, болысты,
уезді және уалаятты басқарудың тиісті өкімет және атқарушы органдары туралы
100 баптан тұратын уақытша Ереже қабылдады. Таң қалдыратыны жергілікті
өкімет пен басқару органдарының барлық салаларының құрылымы мен міндеттерін
жан-жақты анықтап, теориялық тұрғыдан да, практикалық жағынан да шешуге
мүмкіндіктерінің жеткілікті екендігін көрсетті. Мысалы, күн тәртібіне мына
мәселелер енгізілді: Бүкілроссиялық мемлекет құрылысы; Қазақ облыстарының
автономиясы; Жер мәселесі; Милиция құру; Земство; Халык ағарту ісі; Сот
туралы; Дін жөнінде; Әйел теңдігі. Бүкіроссиялық құрылтайға әзірлік халық
ағарту ісін қанағаттанғысыз деп тауып, мұғалімдер съезін өткізу
жоспарланды. Оралда гимназия бағдарламасы негізінде қазақ балаларына арнайы
оқу орнын ұйымдастырып, оны қазақ қаражатына салынған бұрынғы кәсіптік
ремеслендік мектептің үйіне орналастыру белгіленді (қазіргі облыстық
өлкетану мұражайының ғимараты), Қазақ тілінде газет, кітапшалар шығару
шаралары жүзеге асырылуы туралы айтылды. Қорыта айтқанда, Орал облыстық
қазақ съезі шешімдері арқылы Ж. Досмұхамедов басқарған Уалаяттық Қазақ
Комитеті 1918-1919 жылдары ұлттық мемлекеттік-саяси құрылым ретінде дүниеге
келген Ойыл уалаятының қызмет жүйесінің негізін қалады.Кезінде
Жаһанша:Біздің максатымыз - ел билеуді халықтың өз қолына беру, қазақ
халқы автономияға ие болып, алдағы уақытта тағдырын өз қолына алады десе,
қазір Президент партияның Саяси кеңесіне қатысушылар алдында сөйлеген
сөзінде Нұр Отан еліміздің барлық халқының мүддесін қорғайтын шын
мәніндегі көшбасшы партияға айналып отырғанын атап көрсетті.
Президент Нұр Отан партиясы дамуының жаңа кезеңі басталғанын, ол
Қазақстандағы жүйелі өзгерістердің басты жолсерігіне, елдегі бұқаралық
саяси жұмыстын ең тиімді тетігіне айналуы тиіс екендігін атап өтті.
Ғасырдан астам уақыт бұрын басталған идеяның қазір жалғасын тауып,
еліміздің қадамы нықталып, қарымы кеңейгенін, халықаралық беделінің
артқанын көргенде, мен үлкен мақтаныш сезіміне бөленемін. Бұл ретте Н.
Назарбаев бастаған Нұр Отан партиясы маңызды рөл атқаруда.
Кезінде Алаштықтар Біздер тапқа, жікке бөлінбейміз - біртұтас халық
ретінде болашақ үшін күресеміз, Жайық өңірін мекендеген басқа ұлттармен
достық одақ жасап, араздасуға жол бермеуіміз керек, өйткені, ғасырлар бойы
олардың тағдыры тығыз байланысты болды десе, қазір "Нұр Отан" партиясы
ұлтаралық татулық пен келісім, этностық және діни толеранттылық идеясын
белсенді насихаттауда, партия мүшелері осы міндетті шешудің идеологы,
локомотиві болып, патриотизмнің үлгісін көрсетулері керек деп ойлаймын.
Жастарымыз ар-намыс, парызға сенімділік, парасаттылық, Отаны-мыздың
өркендеуі жолындағы жасампаздық сияқты жоғары құндылықтар-дың жолын ұстанып
өсуіне біз де жұмыстанудамыз.Алаш партиясының желбіреген жасыл туы, кезінде
бостандықтың символы ретінде халықты бірлікке, туысқандыққа шақырды. Қазақ
шаңырағы бәріне де пана бола білді, саяси авантюристерден жолды бөгеу, қан
төгіске жол бермеу үшін күресті де, қазақта бірліктің жоқтығына өкінді.
Соған байланысты, қазақты дұшпаны біріне-бірін қарсы қойып, қан кақсатты.
Сол кезде береке-бірлік әперетін әділдікті аңсаған алаштықтар елдің
тұрмысын, тілін, мінез-құлқын, әдет-ғұрпын білетіндерге елді
басқартты.Жаһаншаның сол кезде сөйлеген сөздерінен біз бүгінгі тәуелсіз
елдігімізді аңсағанын, соған жетудің жолда-рын бір ғасырдай бұрын сезініп,
бағытын белгілегенін және ауызбірлікке, тұтастыққа елді шакырғанын көреміз.
Халықты ұлтаралық бірлікке үндеді. Осы жағынан алғанда, ол ұлтшылдықты
арқау еткен жоқ, керісінше, ұлтын сүйген ұлтжанды азамат екенін танытты.
Елінің басқару жүйесі жөнінде, халқының болашақтағы тағдыры жөнінде,
өскелең жас ұрпақтың тәлім-тәрбиесі мен білім алу деңгейі жөнінде көршілес,
еншілес өмір сүріп жатқан басқа ұлттар жөнінде өз пікірін халқы алдында
айтып, халықты бірлікке шақыруы бүгінгі ең қажетті құндылық, ұлттық сананы
қалыптастыру, әрі тәуелсіз Қазақстан мемлекетінің саясатымен үндесіп
жатқанын көреміз. Біздің қазіргі басты міндеттеріміздің бірі - жас ұрпақты
жалпы адамзаттық кұндылыққа негіздей отырып тәрбиелеу.Философияда құндылық
қоршаған дүниедегі объектілердің әлеуметтік ерекшеліктерін, олардың адам
мен қоғам үшін, қоғамдық өмір мен табиғаттағы құбылыстардың дұрыс немесе
қате мәнін (игілік, жақсылық пен жаманшылық, әсем мен көріксіздік) түсіну
үшін қолданылады. Жалпы адамзаттық құндылықтарға философтар, прогресшіл
ойшылдар мен педагогтар адамның құқығы, бостандығы, табиғат, ата-
бабаларымыздан қалған мәдени мұра және соған сәйкес келетін тәрбие мен
білім ұғымдарын енгізеді.Жалпы адамзаттық құндылықтар - түрлі халықтың,
түрлі діннің, түрлі дәуірдің рухани мақсаттарын жақындастыратын, туыс
ететін құбылыс. Ең биік құндылықтардың бірі - адамның өмірі. Оған озбыр-лық
жасауға ешкімнің құқығы жоқ. Келесі құндылық - адамға өмір сыйлаған адамның
алдында бас ию. Туған жер, үй, отбасы құндылықтарынан адамның ары, абыройы
нәр алып, қоректеніп, еркіндікке талпынысы, патриоттық, адамгершілік
қасиеттері қалыптасады. Жалпы әлемдік құндылықтардың бірі - тәрбиенің
қажеттілігі, басқа адамды жақсы көру. Адамның тағдыры әлемдік дүниемен,
адамдармен, жыммен байланысты. Ұжым баланың өмірі мен қызметіне, оқушының
жеке басы мен мінез-құлқына адамдардың көпшілігі жоғары бағалайтын адалдық,
қайырымдылык, ізгілік, батылдық сынды маңызды қасиеттерді ендіреді.
Ұжымшылдық - тиімді бірлескен қызмет, ынтымақтастық және ұйымшыл орта,
топтың, ұжымның мүдделеріне адал-дық, басқаны түсіну, қамқорлық, оқушыны
өзіндік пікірі бар тұлға ретінде қарастыру. Біз жастардың көзқарасымен
келіспесек те, оны құрметтеуге тәрбиелейміз.
Құрмет - адамның кемшіліктерінен бұрын, оңды қасиеттерін көре білу.
Қазір қоғамда дінге ынта-ықылас күшеюде. Дін - адам санасынан тысқары емес,
қоғамдык өмірдегі сананың бір бөлігі. әлеуметтік ақиқат, шындық фактор.
Сондықтан да, ағайын, алаш құндылықтары негізінде ұлттық сананы
қалыптастыру бағытында кейбір ғымдардың мәні мен маңызына құлақ түре
отырып, корытынды жасау керек. Алашорда қозғалысының жеңіліске жетуі неде
жатыр, сол кезде кеткен кемшіліктер қазір қайталанбауы үшін оның басты
себептерін айта кетуге болады:
✓ бұқаралық сананың кемдігі:
• ішкі әлеуметтік негіздердің жоқтығы;
• зиялылардың-халықты бастаушылардын арасында бірлестіктің болмауы:
алауыздық, бір-бірімен айтысып, өзара тіл таба алмағандығы;
• тоталитарлық үстемдік орнатуға бағыт ұстаған күштердің халықты
тапқа, жікке бөліп-қырғынға ұшырату әдісін қолдануы;
• кейбір елді артына ерткен адамдардың мансапқорлық дертіне ұшырауы
сайып келгенде, олардың қызыл империя әмірін орындаушы-
қолшоқпарына айналуы.
Алаш қайраткерлерінің қателерін қайталамай, партия қатарында болу
коғамда мақтаныш пен құрметтің негізіне айналуы керек. Қазақ тілі
мемлекеттік тіл ретінде Қазақстан қоғамы бірлігінің, топтасқандығының
факторы болуы керек. Қазақстанда түрлі этнос өкілдері тұрады, бірақ еліміз
- біреу. Біз қоғамды "қазақстандық" түсінік төңірегінде топтастыруға
тиістіміз. "Біз - қазақстандықпыз. Қазақстан - менің Отаным, менің елім!".
Біздің ұранымыз осындай. Қазақстан Республикасының рәміздерін құрметтеу
арқылы ұлттық сана оянып, ұлттық идеяны алға тарту патриоттар тәрбиелеу,
барымызды бағалау. Осыған сәйкес, бізге партия мүшелерінін, жас
саясаткерлердін, әрбір қазақстандықтың жауапкершілігін жоғарылату қажет.
Егер, сен партия қатарына өтсең, онда партияның мақсаттарын бөлісетініңді,
оларды жүзеге асыруға белсенді қатысып жүргеніңді, "Нұр Отанның" беделін
көтеруге ұмтылысыңды сөзіңмен емес, ісіңмен дәлелде, мемлекетіміздің нығаюы
мен халықтың игілігінің өсуіне Алаш қозғалысы басшыларының, ұмытылмас
тарихи тұлғалардың тағылымына тағзым ете отырып, өз үлесімізді қосайық.
Бүгінгі біздің қызметімізге бір ғасырдан кейін келесі ұрпақ өз бағасын
беретінін ұмытпайық. Ешкім де, ештеңе де ұмытылмайды.

1.3.Білім берудегі жаңаша әдіс-тәсілдердің тиімділігі

Қазіргі қоғамда педагогика теориясы елеулі өзгерістерге ұшырап, білім
беру мазмұнында жаңа көзқарастардың пайда болуы білім беру құрылымында
жаңарту керек екеніне көз жеткізді. Білім беруді жетілдіру, ақпараттандыру,
білім алушылардың танымдық, шығармашылық қабілетін арттыру, оқу дағдысын
жетілдіру мәселелері көтерілуде. Сондықтан мұғалімдер оқыту барысында білім
берудің жаңа әдіс-тәсілдерін тиімді пайдалануы шар.
Әдіс – оқу-тәрбие жұмыстарының алдында тұрған міндеттерді дұрыс орындау
үшін мұғалім мен оқушылардың бірлесіп жұмыс істеу үшін қолданатын
тәсілдері. Әдіс арқылы мақсатқа жету үшін істелетін жұмыстар ретке
келтіріледі. Оқытуда ең басты нәрсе – әдіс. Оқыту әдістері ең анық
фактілерді білуді қамтамасыз етеді, теория мен тәжірибенің арасын
жақындатады..
Қазіргі әлемде болып жатқан қарқынды өзгерістер әлемдік білім беру
жүйесін қайта қарау қажет екендігін паш етті. Қарқынды өзгеріп жатқан
әлемде білім саласындағы саясаткерлер үшін де, жалпы мектептер үшін де,
соның ішінде мұғалімдер үшін де ең басты, маңызды мәселе болып отырғаны:
ХХІ ғасырда нені оқыту керек? және де екіншісі – ол да маңызы жағынан
біріншіден еш кем емес: Мұғалімдер оқушыларды ХХІ ғасырға қалай
дайындайды?. Осындай сұрақтарға байланысты ҚР-ның педагог қызметкерлерінің
біліктілігін арттыру курстары ашылған.
Білім беру саласында қол жеткізілген бітімнің мәні оқушылар үшін
білімнің де, дағдылардың да тең дәрежеде маңызды екендігіне саяды. Заманауи
тәсілдің ең негізгі ерекшелігі оқушылардың алған білімдерін жай ғана
иеленіп қоймай, оларды орынды жерде қолдана білуіне басты назар аудару
болып табылады, ал ХХІ ғасырда талап етілетін дағдылардың мәні
осында.Мұғалімдер ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласында мықты
дағдыларды игеріп, оқытудың тиімді құралы ретінде оларды қалай пайдалану
әдістемелерін меңгеруге тиіс, сондай-ақ, оқу үдерісін бақылауда ақпараттық-
басқару жүйелерін, оқыту барысында оқыту әдіс-тәсілдерін тиімді қолдана
білгені жөн. Сол әдіс-тәсілдердің бірі - Ынтымақтастық оқу – оқыту мен оқу
тәсілі.
Ынтымақтастық оқу – бұл оқыту мен оқу тәсілі, аталған тәсіл
проблемаларды шешу, тапсырмаларды орындау немесе әлдебір өнім жасау үшін
оқушылар тобының бірлесіп жұмыс істеуін білдіреді. Ынтымақтастық оқу оқуды
табиғи әлеуметтік әрекет ретінде қабылдауға негізделген, оған қатысушылар
бір-бірімен әңгімелеседі және осы әңгімелесу арқылы білім алады.
Ынтымақтастық оқу сыныпта пайдаланатын әдіс қана емес, жеке философия
болып табылады. Адамдар топтарға бірлескен барлық жағдайларда топтың
жекелеген мүшелерінің қабілеті мен іске қосқан үлесі құрметтеліп, атап
көрсетілетін, адамдармен жұмыс істеудің басқатәсілі орын алады. Топтың
жұмысы тиімді болуы үшін билік пен жауапкершілік топ мүшелері арасында
бөлінеді. Ынтымақтастық оқудың негізгі аспектісі топ мүшелерінің
ынтымақтастықарқылы бітімге, келісімге қол жеткізуіне негізделген.
Педагогикада ынтымақтастық оқу тәсілдерінің саны жеткілікті, бірақ та
бірлескен оқу үдерісінің негізгі сипаттамалары мынадай:
1. Оқу оқушылар ақпаратты игеретін және өздері игерген мәліметті бұған
дейін меңгерген білімдерімен байланыстыратын белсенді үдеріс болып
табылады.
2. Оқу тапсырмаларды орындау үшін механикалық есте сақтау мен
қайталауды емес,құрдастардың белсенді қатысып, ақпараттарды өңдеуі және
қорытуын талап етеді.
3. Қатысушылар әр адамның көзқарасымен танысудан пайда алады.
4. Оқу оқушылардың әңгімелесу кезіндегі әлеуметтік ортасы жағдайында
жетіледі. Осы зияткерлік жаттығу кезінде оқушылар ой-пайымдарының негізін
құрып, мәнін ұғады.
5. Оқудың ынтымақтастық ортасында оқушылар әлеуметтік және эмоционалдық
тұрғыдан да дами түседі, өйткені олар түрлі көзқарастарды тыңдап, өз
идеяларын айтуға және қорғауға мәжбүр болады. Мұндайда оқушылар
сарапшылардың немесе мәтін аясында шектеліп қалмай, өздерінің ерекше
тұжырымдамалық түсініктерін құруды бастайды. Осылайша ынтымақтастық оқу
жағдайында оқушылар құрбы-құрдастарымен қарым-қатынас жасауға, идеяларды
ұсынуға және қорғауға, әртүрлі ұстанымдармен алмасуға, басқа
тұжырымдамаларға күмәнмен қарауға және оған белсенді қатысуға мүмкіндік
алады.
Әр сабақта оқушыларға оқу үдерісінің барлық аспектілеріне белсенді
қатысукерек: олар өзінің болжамдары мен сұрақтарын құрастырады, бір-біріне
кеңес береді, өз алдына мақсат қояды, алынған нәтижелерді қадағалайды,
идеялармен эксперимент жасайды жәнеқателер – оқудың ажырамас бөлігі екенін
түсіне отырып, тәуекелге барадыәр сабақта оқушыларға оқу үдерісінің барлық
аспектілеріне белсенді қатысукерек: олар өзінің болжамдары мен сұрақтарын
құрастырады, бір-біріне кеңес береді, өз алдына мақсат қояды, алынған
нәтижелерді қадағалайды, идеялармен эксперимент жасайды жәнеқателер –
оқудың ажырамас бөлігі екенін түсіне отырып, тәуекелге барады.
Оқушылар оқу үдерісіне белсенді қатысқанда тиімділікпен оқиды.
Зерттеушілер оқитын пәніне қарамастан, басқа оқу нысанында ұсынылған сол
ақпараттан гөрі, шағын топтарда жұмыс істейтін оқушылар, әдетте, оқытылатын
нәрсе туралы көбірек біліп, соның нәтижесінде алған білімін ұзақ
сақтайтындығын дәлелдеп отыр. Сонымен қатар ынтымақтастық топтарда жұмыс
істейтін оқушылардың өзінің сыныптарына анағұрлым көңілі толатын сияқты
болып көрінеді.
Қазіргі кезде жас ұрпақты тәрбиелеу, оларды келешекке кемел біліммен
дайындау мұғалім үшін аса жауапкершілікті талап етеді. Мен өз тәжірибелік
жұмысымда оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру үшін топтық
жұмыстардың тиімді екеніне көз жеткіздім. Топтық жұмыстар арқылы
оқушылардың арасында ынтымақтастық орнайды, осының арқасында оқушылар бір-
бірімен әңгімелесу арқылы білім алады. Дәстүрлі оқыту кезінде, бір сарынды
оқулықпен мұғалімнің пікірін тыңдау мен ғана шектеліп қалатын. Ал бүгінгі
оқыту оқушының жан-жақты дамуын және оны ұйымдастыруды қажет етіп отыр.

ІІ. Ш.Х.Құрманалинаның іс-тәжірибесіне және олардың маңызы

2.1.Педагогикалық кадрларды дайындаудың мәселелері

Елбасы жалпыға ортақ Еңбек Қоғамын құру идеясы туралы мақаласында білім
саласы үшін маңызды тапсырмалар беріп, әлеуметтік мәселелерге, мұғалімдер
мен жастарға, педагогикалық кадрларды дайындаудың проблемалары мен
келешектеріне көп көңіл бөлетінін көрсетті.
Әлемдік тенденцияларға талдау жасасақ, мектепке дейінгі тәрбиенің
мектепке дейінгі білім беруге, ерте жастан оқытуға, жан-жақты дамытуға
айналып келе жатқанын көреміз. АҚШ-та, Ұлыбританияда, Германияда бұл тәсіл
кеңінен қолданылады. Сондықтан, біз мектепке дейінгі оқыту мен тәрбиенің
мазмұнын және әдістерін әр баланың жеке қабілетін дамытуға бағыттай отырып,
қайта қарауымыз керек және білім беретін жаңа буын педагогтарын кәсіби
құзыреттілікке бағыттап даярлау талап етілуде. Ата-аналарды барлық білім
беру деңгейінде белсенділік танытуға шақырып, тиімді байланыс жасау
механизмдерін қарастырған жөн. Біздің ойымызша, мектепке баланы дайындау
үшін, мектепке дейінгі ұйымдар түлектерінің моделін, мектеп оқушысының,
болашақ тәрбиеші мен оқытушының моделін жасақтаудан бастаған жөн. Модель
жасақтау портфолио арқылы қалыптасады.
Қазіргі кезде орта білім саласында көптеген реформалар болып, түбегейлі
шаралар қабылдануда. Елбасының қолдауымен заманға сай білім беру құрылымы
белсенді қалыптасып келеді, педагог мәртебесін көтеру, мұғалімдерге лайықты
еңбекақы төлеу, олардың біліктілігін арттыру, орта арнаулы, жоғары оқу
орындарында мұғалімдер даярлау жүйесіне түбегейлі өзгертулер керек. Өздерің
білесіңдер, Елбасының тапсырмасына сәйкес 2012 жылдан бастап, педагогтардың
біліктілігін арттыру жүйесін түбегейлі өзгертуді Назарбаев Зияткерлік
мектептері мен Өрлеу ұлттық біліктілікті арттыру орталығы әлемдік
тәжірибе негізінде жүзеге асыруды қолға алуда. Педагог кәсібінің қоғамдағы
имиджін жүйелі түрде арттыру да бұқаралық ақпарат құралдары, үздік
мұғалімдердің жетістіктерін насихаттау, педагогикалық конкурстар, ата-
аналармен, жұмыс берушілермен өзара байланыс арқылы жүргізілуде.
Білім беру мекемелерін оңтайландыру, оқу-тәрбие үдерісін жаңғырту,
білім беру қызметтерінің тиімділігі мен қолжетімділігін арттыру жолдарын
тиімді енгізуді, біріншіден, білім беру жүйесінде директорлар корпусының
сапасын жақсартудан бастау керек. Басшылық орынға бұрын әдіскер, орынбасар
болып істеген, жеткілікті өтілі, категориясы бар мамандар сайланса жұмыс
жүрген болар еді, өкінішке орай, қазіргі басшылардың басым көпшілігі оқу
орындарындағы пән мұғалімі, немесе, тәрбиеші ретінде көзге көрінген,
педагогикалық менеджментті білмейтін, шаруашылық қызметтерін ұйымдастырушы
деңгейінен көтеріле алмай жүр, кейбіреулерінің жоғары білімі болғанмен,
арнайы кәсіби білімі де жоқ. Екіншіден, біз шетел мамандарының көрсеткен
кемшіліктеріне жүгінсек, Қазақстанда мұғалімдердің біліктілік және кәсіби
міндеттерді орындау деңгейі төмен, білім философиясы оқушы – оқушы, оқушы –
мұғалім арасындағы қарым-қатынас, зерттеу жұмысы, жоба қорғау жұмыстарына
бейімделмеген, оқытушының әдістемелік дайындығында және практикалық
жұмысында оқушыны тұлға ретінде қалыптастыру қарастырылмаған, ақпараттық
технологияны пайдалану арқылы тыңдаушылардың функционалдық сауаттылығын
жетілдіруге көңіл бөлінбеген. Бұл көрсетілген кемшіліктер мұғалім даярлау
және жас мұғалімдерді ғылыми әдістемелік жұмыстарға тарту білім ұйымдары
директорларының аталған бағыттарға көңіл бөлмегендіктерінің нәтижесінде деп
ойлаймын. Біздің тәжірибемізден, басшының басқаруымен мұғалімдердің
біліктілік және кәсіби міндеттерді орындау деңгейін көтеру үшін
төмендегідей нақты іс-шаралар қолға алыну керек. Біріншіден, ҰБТ-ға
дайындауда жаттанды оқуды қойып, логикалық есептер, құзыреттіліктерді
қалыптастыруға бағытталған тапсырмалармен жұмыстану нақты қолға алыну
керек. Екіншіден, нәтижеге бағытталған педагогикалық технологияларды енгізу
арқылы білім беру стандарттарын, оқыту бағдарламаларын, деңгейлік
тапсырмалар жүйесі енгізілген оқулықтарды құзыреттіліктерді қалыптастыруға
бағыттап жасақтау арқылы білім беру стандарттары мен мектеп оқулықтарының
сапасын арттыруға болады. Үшіншіден, мектептегі білім сапасын бағалаудың
тиімді жүйесін әзірлеу керек. Білім және ғылым министрі Б.Жұмағұловтың
айтуы бойынша, біздің мектептерде әлі күнге дейін оқыту сапасы дегенді
4 пен 5-ке оқитын оқушылар санының пайыздық қатынасы деп түсінетін ескі
ұғым бар. Әлемдік практикада білім сапасы нақты критерийлерге сәйкес, білім
– түсіну – қолдану – жүйелеу және жалпылау мақсаттары бойынша бағаланады.
Ал біздің мұғалімдер өте жақсы деген баға сапа иерархиясындағы ең төменгі
білім деңгейі үшін ғана қойылатынын білмейді. Сондықтан да мұғалімдер
өздігінен құзыреттіліктерді қалыптастыруға бағытталған деңгейлік
тапсырмалар жүйесін құрастырып, оны шешуге үйренсе, бағалаудың
критерилерімен танысса, ол үшін ғылым жаңалықтары туралы семинар,
конференциялар ұйымдастырылып, педагогтардың функционалдық, әдістемелік
сауаттылығы қалыптастырылады. Төртіншіден, көпшілік мектептердегі оқу
сапасын элиталық білім беретін мектептердің деңгейіне жеткізу және
Назарбаев Зияткерлік мектептері үлгісінде корпоративтік басқару,
педагогикалық менеджмент элементтерін енгізу керек. Қамқоршылық кеңестердің
өкілеттігін заңды түрде бекітіп, олардың оқу сапасын бағалау, мектеп
басшылығын тағайындау ісінде рөлін арттыру қарастырылады.
Келесі Елбасының бақылауындағы мәселе: Электрондық оқытуды (E-learning)
енгізу, интерактивті және қашықтан оқытуды кеңейту. Мысалы, біздің
колледжде 222 компьютер бар, 2 жылжымалы компьютер класы, 7 мультимедиялық
проектор, 6 интерактивтік проектор, 1999 жылдан бері электрондық оқу залы,
8 компьютерлік класс, 10 мультимедиалық кабинет, интерактивтік тақталар,
ActivBoard, ActivStudio, ActivTablet, Activout, жылжымалы экрандар, Work-
Center мини-типографиясы қолданылуда, барлығы колледжішілік желіге және
бүкіләлемдік Интернет желісіне қосылған. Болашақта Виртуалды мектеп,
Виртуалды колледж, Онлайн сабақтар мен семинарлар жобалары бойынша
Назарбаев мектептерінің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.