Шама өлшеу ұғымы
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
М. Мәметова атындағы Қызылорда гуманитарлық колледж
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Ауданды оқыту әдістемесі
Орындаған: Бисен Назерке
Тобы: ББ-Б-14к
Жетекшісі: Тлеумбетова И.
Қызылорда, 2017
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3-4б.
І.АУДАНДЫ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
1.1.Фигураның ауданы және оны өлшеу туралы түсінік қалыптастыру ... ... ...5-7б.
1.2. Аудан және оның бірліктері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8-10б.
1.3.Көпбұрыштың ауданы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11-12б.
1.4. Тік төртбұрыш пен шаршының ауданы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..13б.
1.5.Үшбұрыштың ауданы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14б.
1.6. Математиканы оқыту әдісі туралы ұғым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15-16б.
1.7.Фигураның ауданын палетканың көмегімен табуға берілген есептер ... ...17-18б.
ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ. Сабақ жоспарлары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 19-25б.
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26-27б.
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28б.
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Қазақстан дербес мемлекет ретінде тәуелсіздігін алғаннан бері қоғам дамуының қазіргі талаптарынан туындап отырған міндет пен мақсаттарға орай өскелең ұрпаққа білім мен тәрбие беру мәселесін жан-жақты жетілдіру қажет болып отыр.
Сонымен қатар мемлекеттік білім беру салысындағы саясаттың тұжырымдамасы, Қазақстан мемлекетінде матемитикадан білім берудің мемлекеттік стандартында жеке тұлғанын шығармашылық, танымдық қабілетін дамыту. Біліктілігі жоғары білімді мамандар даярлауды көздейді. Осы орайда орта мектепте математиканы оқытудың білімдік мақсаты-кіші мектеп жасындағы оқушыны математикалық дамыту, практикалық міндеттерді шешуге қажетті математикалық ұғымдарды, білім мен білікті, іс-әрекет тәсілдерін игерген білімді тұлға қалыптастыру және негізгі мектептің математикасын оқытуға дайындау, математика пәні арқылы түйінді құзіреттіліктерді қалыптастыру.
Әрине, бұл білім беру жүйесінің барлық буындарына , соның ішінде бас-тауыш буынға зор жауапкершілік жүктеледі. Өйткені, білім мен тәрбиенің негізі бастауыш мектепте қаланады.
Осы бағытта біршама шаралар жүзеге асырылуда. Атап айтқанда: бастауыш мектепте оқытылатын пәндерден жаңа мемлекеттік стандарт, бағдарламалар жасалып , соларға сәйкес оқу-әдістемелік кешендер жазылады, демек, оқу-тәрбие процесін ұйымдастырудың жаңа жүйесі мектептердің тәжірибеісіне енгізілуде, яғни педагогикалық ғылымның озық идеялары мен жинақталған тәжірибелердің нәтижелері жаңа жағдайларда өзінің қолданысын тауып отыр.
Зерттеу жұмысының міндеттері:Бастауыш буында математиканы оқытуға қатысты жүргізілген ғылыми-зерттеу жұмыстары, озық тәжірибе қорытындыла-нады;Педагогикалық процестің жалпы заңдылықтары , математиканы оқытудың жолдары қарастырылады;
Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту процесінің өзіндік ерекшеліктерін айқындайды:
+ Математиканы оқытудың мақсаты тұжырымдалады;
+ Кімді оқытатынымыз негізделеді, яғни бастауыш буындағы оқушылардың жас және психологиялық ерекшеліктері зерттеледі;
+ Арифметикалық амалдар және олардың заңдылықтары мен қасиеттері;
+ Ауданды өлшеу, игерту әдістемесі;
+ Ауданды өлшеуді үйретуге арналған жаттығулар
Зерттеу жұмысының мақсаты: Бастауыш мектепте шамаларды түсініп, қолданып математиканы оқыту нәтижесін бақылау тиімділігін арттырудың технологиялық-педагогикалық негіздерін анықтап, оның әдістемесін жасау .
Бастауыш сынып математикасын оқыту үрдісінде есепті шығара білу шеберлігін қалыптастыру, жетілдіру және дамытудың шешуші бағыттарына тоқталайық.
+ Есеп шығаруға үйрету - математиканы оқытудағы ең қиын әрі күрделі мәселелердің бірі. Бұл балалардың шама-шарқына, психологиялық жас ерекшелігіне сәйкес салыстыру, жан-жақты талдау жасау, қарама-қарсы қою. Жалпылау, түрлендіру, зерттеу, әр алуан категорияларға біріктіру, қорытындылау, абстрактциялау сияқты түрліше меңгеруіне байланысты бірдей дәрежеде орындала бермейді.
+ Балалардың топтық, өзіндік ерекшеліктері қабілет деңгейлерінің әр түрлілігіне байланысты, олардың бәрінен де бір тарақтың жүзінен шыққандай есепті шығара білуге біркелкі үйренеді деуге болмайды.
+ Есеп шығаруға үйрету алғашқы сабақтардың өзінде-ақ басталып, сынып ілгерілген сайын бірте-бірте сәйкес шеберлік те қалыптаса бастайды.
Ғылыми жаңашылдығы : Математика ғылымымен , яғни осы уақытқа дейін оқытылып-үйретілген , математиканың бастауыш курсының теориялық негіздерімен тығыз байланысты.
Күтілетін нәтиже: Бастауыш сынып оқушыларына білім беру, тәрбиелеу, олардың логикалық ой-өрісін дамытудың мақсаттарын, міндеттерін айқындайтын педагогикалық ғылым . Математика пәнінен оқушыларға ауданның өлшем бірліктерін, көпбұрыштың, үшбұрыштың, тік төртбұрыштың аудандарын есептеу ережелерін үйрете отырып , балалардың танымдылығы мен логикалық ойлау қабілеттерін дамыту.
І.АУДАНДЫ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
1.1.Фигураның ауданы және оны өлшеу туралы түсінік қалыптастыру
Оқытудың міндеттері:
1. Фигураның ауданы туралы түсінік беру және фигураның ауданы салыстырудың әр түрлі тәсілдерімен таныстыру.
2. Аудан бірілктері: см2, дм2, м2, мм, ар, гектармен таныстыру. Палетканың көмегімен фигураның ауданын табуға үйрету.
3. Аудан бірліктері арасындағы қатынасты игерту және шамаларды түрлендіруге, салыстыруға және аудан бірліктерімен амалдар орындауға үйрету.
4. Тік төртбұрыш, шаршы, сондай-ақ әлдеқайда күрделі фигуралардың аудандарын табуға үйрету.
5. Ауданды табуға берілген есептерді шығару, осы шамамен берілген өзара кері есептерді құрастыру және шығару біліктерін қалыптастыру.
Оқыту әдістемесі:
2-сыныпта аудан ұғымына дайындың жұмысы жүргізіледі. Фигура ауданын қарастырудағы жұмыс әдістемесінде кесіндінің ұзындығы мен жүргізілетін жұмыспен көптеген ортақ жайлары бар. Алдымен аудан жазық нәрселердің қасиеті ретінде олардың басқа қасиеттерінен арасынан ажыратылып көрсетіледі.
1-2 сыныптарда геометриялық материялдарды оқып үйрену процесінде аудан жөнінде жазық геометриялық фигуралардың қасиеті ретіндегі түсініктері айқындала түседі. Фигуралар ауданы бойынша әртүрлі де бірдей де болуы мүмкін екендігін анағұрлым айқынырақ ұғына түседі. Бұған қағаздардан фигураларды қиғызуға, оларды сыздыруға және оларды дәптерлерінде бояуға жаттықтыру көмегін тигізеді.
Оқушылар келесі кезеңде тік төртбұрыштың ауданын өлшеу әдісімен танысады. Әуелі олар квадрат сантиметрге бөлініп қойылған тік төртбұрыштарды қарастырады.
Тік төртбұрыштардың ауданын және периметрін есептеуге берілген есептерді
шығару процесінде ауданы бірдей болмауы мүмкін екенін, сондай-ақ периметрлері бірдей емес фигуралардың аудандары бірдей болмауы мүмкін екенін көрсеткен жөн. Мысалы, мынадай таблицаны толтырғанда оны оңай байқауға болады:
Ұзындығы
7 см
6 см
5 см
4 см
Ені
1 см
2 см
3 см
4 см
Периметрі
16 см
16 см
16 см
16 см
Ауданы
7 см 2
12см2
15 см2
16 см2
Таблица бойынша оқушылар өлшемдері көрсетілген тік төртбұрыштарды сызады, ауданы периметрін есептеп және оларды таблицаға жазады. Көрнекі иллюстрациялар балаларға бағылап отырған қатытарды ұғынуға көмектеседі. Периметрлері бірдей болғанда, қабырғалары тең болатын тік төртбұрыштардың (квадраттардың) ауданы ең үлкен болатынын оңай байқауға болады. Осы сияқты жұмыстарды аудандары бірдей болғанда, қабырғаларының ұзындығының өзгеруіне байланысты периметрінің өзгеруін бақылау бойынша жүргізуге болады (мысалы, қабырғалар мынадай болатын тік төртбұрыштар: 12 см және 2 см, 8 см және 3 см, 6 см және 4 см).
Бірнеше тік төртбұрыштардан құралған фигуралардың периметрін есептеуге арналған ауызша және жазбаша тапсырмалар енгізіледі. Бірнеше тік төртбұрыштардан құралған фигуралардың ауданын және периметрін есептеуге арналған ауызша және жазбаша тапсырмалар енгізіледі. Бірнеше тік төртбұрыштардан құралған фигуралардың ауданын және периметрін есептеуге жаттығулар өте пайдалы. Мұнда оқушының әрбір тік төртбұрыштың ауданын есептеуге тура келеді. Ал одан кейін олардың қосындысын, яғни берілген фигуралық ауданын табады. Әрі қарай оқушылар квадрат дециметрмен танысады. Квадрат сантиметрді енгізген сияқты және бірліктің көрнекі бейнесі қарастырылады, балалар оның модулін қағаздан қиып алады, дәптерге қабырғасы Ідм болатын квадрат сызады, бірнеше квадрат дециметрден фигураларды құрастырады. т.с.с. Квадрат дециметрмен квадрат сантиметр арасындағы қатыс тағайындайды.
Оқушылар қабырғасын 1 дм болатын квадраттың ауданын сантиметрмен өздері тауып, оны жазады: 1дм2 = 100см2. Сонан кейін балалар ұсақ бірліктерді ірі бірліктермен алмастыруды және керісінше алмастыруды үйренеді. Тік төртбұрыш тордың және қабырғалар дециметрмен сантиметрмен берілген тік төртбұрыштан құралған ауданын есептеп табуға есептер шығарылады. Келесі кезеңде осылайша квадрат қарастырылады, практикалық есептер шығаруға ерекше көңіл аударылады: кластың, колидордың, бөлменің еденінің ауданының өлшеу және есептеу айталық, ені бірдей ұзындықтары әр түрлі үйлердің аудандарын салыстыру. Берілген ұзындығы мен ені бойынша тік төртбұрыштың ауданын берілген ауданын табуға арналған есептерді шығарумен қатар, тік төртбұрыштың белгісі бір қабырғасын табуға кері есептер шығарылады. Аудан бұл ұзындығы мен енінің көбейтіндісі, сондықтан ұзындығы (ені) - көбейткіштердің бірі. Тік төртбұрыштың қабырғаларының бірін табу көбейтінді мен көбейткіштердің біреуі бойынша екінші көбейткішті табуға келтіріледі. Жай есептерден басқа, аудан мен периметр қоса қарастырылатын құрама есептер де шығарылады.
Шамалар және оларды өлшеу
психология
педагогика
ӘДІСНАМА
Математиканың теориялық негіздері
Шамалар арасында-ғы тәуелділік
Халықаралық бірліктер жүйесі (Си)
Шама өлшеу ұғымы
Шама ұғымы
Кесіндіні ұзындығы
Фигураның ауданы
және оны өлшеу
Көлем
Уақыт
Дененің салмағы және оны өлшеу
Бастауыш сыныпта шамаларды оқыту әдістемесі
Бастауыш сыныпта оқытылатын математика курсындағы шамалар
Көлемді оқыту әдістемесі
Ауданды оқыту әдістемесі
Салмақты оқыту әдістемесі
Ұзындықты оқыту әдістемесі
Уақытты оқыту әдістемесі
Шаманың өзіндік ерекшелігін ескеріп және практикалық іс-әрекеттерге сүйене отырып, шама жайында түсінік беру мына ретпен жүзеге асырылады:
+ Нақты шама туралы оқушының түсінік деңгейі анықталады және сәйкес ұғым мен термин енгізіледі;
+ Біртекті шамалар салыстырылады ( сезіну, көз мүшелерімен , беттестіру, еркін алынған шартты өлшеуіштер көмегімен және т.б. арқылы );
+ Шаманың негізгі өлшеу бірлігі таңдалып алынады да, онымен таныстырылады және өлшеу құрал-жабдықтары көрсетіледі;
+ Негізгі өлшеу бірлігінің көмегімен шаманы өлшеу процесі көрсетіледі;
+ Шаманы өлшеудің жаңа бірлігі енгізіледі және оның өмірдегі мұқтаждықтан туындап отырғандығында көз жеткізіледі, өлшеу бірліктерін түрлендіреді, яғни олардың бірінен екіншісіне көшеді және әр түрлі өлшеу бірліктерінің ара қатынасы тағайындалады;
+ Өлшеудің бір атау бірлігімен өрнектелген шамадан осы текті шаманың басқадай атау бірлігіне көшуге жаттықтырылады;
+ Бірдей немесе әр түрлі атау бірліктерімен өрнектелген шамаларды қосу мен азайту және шаманы санға көбейту мен бөлу қарастырылады.
1.2. Аудан және оның бірліктері
Аудан қарапайым шамалардың , соның ішінде геометриялық шамалардың мысалы болып табылады. Алдымен, ауданға ие болу қасиетінің қандай да бір затқа , яғни нәрсеге тән екенін , яғни аудан - заттың қасиетін сипаттайтынын түсіндірген жөн. Әр түрлі заттарды үстелге қойып , олардың әрқайсысының үстел бетінің біраз жерін алып тұрғанын көрсетуге болады.
Ендеше әр заттың сәйкес бетінің ауданы бар. Көрнекі құралдарды пайдаланып , көз мөлшерімен және беттестіру әдісімен аудандары бірдей немесе аудандары әр түрлі болатынын көрсетуге болады, яғни салыстырып артық, кем, тең деп айтуға болады. Жазық фигураларды беттестіру кезінде олардың аудандары әр түрлі болса, бірінің ішіне бірі толық сыйып тұрады, ал аудандары бірдей болса, онда екеуі дәлме-дәл келеді.
Ауданды оқып үйрену мына ретпен жүзеге асырылады:
1. Алып тұрған орнына байланысты (үстелдің үстінде, партда, тақтада, бір бет ақ қағазға орналасатын ) фигуралардың аудандарына тең еместігі анықталады.
2. Фигураларды беттестіру арқылы салыстыру барысында аудан термині енгізіледі.
3. Фигураны бірнеше бөліктерге бөліп, шыққан бөліктерден басқа фигура құрастырып , санау арқылы олардың аудандары салыстырылады.
4. Төртбұрыш (шаршы) туралы түсінік қайталанып, олардың қасиеттері еске түсіріледі де, ауданның өлшем бірлігі квадрат сантиметр енгізіледі. Мысалы:1см -1 см2,3см - 3см2.Тік төртбұрышты шаршыларға бөліңдер. Сонда суретте неше қатар бар?
1) Әр қатарда қанша шаршы бар?
Барлығы қанша шаршы екенін табу үшін 3,5 немесе 5,3 бұл-тік төртбұрыштың ауданы.
2) Тік төртбұрыш шаршыларға бөлінбеген, бірақ та сурет бойынша қабырғасына неше шаршыдан салынатынын анықтауға болады.
Мәселен , егер баған бойы 6 шаршы , ал жол бойы 4 шаршы салынатын болса, онда бұл тек төртбұрыштың ауданын есептеп шығаруға болады, ол 6,4 немесе 4,6 ға тең болады. Себебі бұл шаршының саны:
3) Тік төртбұрыштың қабырғалары нүктелер арқылы сантиметрлерге бөлінген, ұзындығы мен ені неше сантиметр екенін есептеп , ауданын қалай табуға болатынын айтамыз.
Мұндай тапсырмаларды орындау арқылы оқушылар тік төрт бұрыштың ауданын есептеу алгоритмін меңгереді. Кез келген тік төртбұрыштың ауданын есептеу үшін оны квадрат сантиметрге бөлмей-ақ , ұзындығы мен енін бірдей бірлікпен өлшесе, олардың көбейтіндісі ауданды анықтайды немесе тік төртбұрыштың ауданы оның ұзындығы мен енінің көбейтіндісіне тең болады .
Осы сияқты шаршы дециметр, шаршы метр енгізіледі де, ауданның барлық белгілі өлшем бірліктерінің арасындағы байланыс анықталады, яғни:
1 м =10 дм, 1 м2= 100 дм2
1 дм =10 см, 1 дм2= 100 см2
1 м =100 см, 1 м2= 10000 см2
Барлық фигуралардың ауданын жоғарыда көрсетілген тәсілдермен анықтау мүмкін емес, мысалы, үшбұрыш, дөңгелек, т.б.фигуралардың ауданын табу үшін не істейміз? Оны шаршыларға бөлеміз. Бірақ та оларда бүтін шаршылардан басқа жарты шаршылар да болады. Жалпы , шаршы сантиметрлерге дәл бөлінбейтін геометриялық фигуралардың ауданын табу үшін палетканы пайдаланады.
Палетка - дегеніміз тең шаршыларға бөлінетін мөлдір пластинка . Палетканы еңбек сабағында оқушылардың өздеріне рамаға жіп тарту арқылы немесе калькаға тор түсіру арқылы жасатуға болады. Ең қарапайым палетка қағазға қабырғасы 1см-ден шаршылар сызу. Палетканы өлшенетін фигураға салып, барлық алып тұрған шаршылардың санын тауып, оған бүтін емес шаршылардың жалпы санын екіге бөліп , нәтижелерді қосу керек.
Балалар көпбұрыштың ауданы мен периметрі ұғымдарын шатастырмауы үшін , геометриялық фигуралардың ауданы мен периметрін қатар табуға арналған жаттығулар қарастырылады.
Мысалы:
A. Тік төртбұрыштың ауданын, периметрін есептеп шығару.
Ә. Мына фигураның ауданын және периметрін есептеп шығар. Мұнда оқушылар әрбір тік төртбұрыштың ауданын тауып, оның қосындысын есептеп шығарады.
Жаттығуларды орындау процесінде ауданы бірдей фигуралардың периметрлері бірдей болуы, не болмауы, ондай-ақ периметрлері бірдей болуы, не болмауы мүмкін екенін көрсеткен жөн.
Мысалы:
Ұзындығы
8см
7см
6см
5см
4см
3см
2см
9см
10см
Ені
1см
2см
3см
4см
3см
2см
1см
4см
5см
Периметрі
18см
18см
18см
18см
14см
10см
6см
26см
30см
Ауданы
8см2
14см2
18см2
20см2
12см2
6см2
2см2
36см2
50см2
Өлшемдері көрсетілген тік төртбұрыштарды сыз, ауданы мен периметрін есептеп шығар , салыстыр. Келесі кезеңде ауданы мен қабырғаларының біреуі белгілі болғанда, қалған қабырғалары табылады. Сол сияқты периметрі белгілі болғанда ауданын табу немесе ауданы және бір қабырғасы белгілі болса , периметрі табылады.
Мысалы:
Ұзындығы
8см
7см
6см
5см
4см
3см
Ені
1см
2см
3см
4см
3см
2см
Периметрі
18см
18см
18см
18см
14см
10см
Ауданы
8см2
14см2
18см2
20см2
12см2
6см2
Аудан - фигураның беті. Әр түрлі фигураның ауданы да әр түрлі болады, сондықтан оларды өлшеу қажет. Аудан шаршы см-мен өлшенеді. 1 см2 дегеніміз - барлық қабырғалары 1 см болатын шаршы. Оқулықпен жұмыс. Яғни, фигураның ауданын табу үшін ауданы 1 см2 неше шаршы құрастырылғанын анықтау. Ол үшін палетканы пайдалануға болады. Палетка - шаршы, см-ге бөлінген мөлдір пластина.
Толық тор - 3 14:2 = 7
Толық емес -14 7+3 = 10(см2)
Дм2,см2 - м. - 4
Аудан шаршы сантиметрмен немесе шаршы дециметрмен өлшеу қолайсыз болғанда біршама ірі аудан бірлігі - шаршы метрді пайдаланады. Шаршы метр (қысқаша м2) - қабырғасы 1м шаршының ауданы.
1м=10дм 1м = 100см
1м2=100дм2 1м2= 10000см2
Егістіктің ауданы гектармен , армен өлшенеді.
100м2 = 1а (ар)
10000м2= 1га(гектар)
1.3.Көпбұрыштың ауданы
Көпбұрыштың қабырғалары оның шекаралары болып табылады. Кез келген көпбұрыштың шекараларынан басқа ішкі аумағы болады.
Көпбұрыштың осы ішкі аумағын өлшеуге болады. Ол үшін өлшем таңдап алынады. Мұндай өлшем қабырғалары 1см-ге тең шаршы болуы мүмкін. Ол квадрат сантиметр деп аталып, былай жазылады: 1см2
Көпбұрыштың ішіне сыятын осындай шаршылардың саны көпбұрыштың ауданы деп аталады. Аудан латын алфавитінің бас әрпімен (S) белгіленеді.
Көпбұрыштың ауданын палетканың көмегімен өлшеуге болады.
Палетканы былай жаса:
1. Калькаға қабырғалары 10см шаршы сыз.
2. Бұл шаршыны қабырғасы 1см тор көздерге бөл.
3. Палетканы ұқыппен қи
1см2
Ауданды өлшеу үшін көпбұрыштың үстіне палетканы қойып , көпбұрышқа неше толық тор көздер , неше толық емес тор көздер сыйып тұрғанын сана. Алынған барлық тор көздердің санын қосып , сен көпбұрыштың ауданын анықтайсың.
А және В фигураларының ауданын есептейік.
А
В
Жауабы: А фигурасының ауданы 10см2 - ге тең,
В фигурасының ауданы 16см2 -ге тең.
1.4. Тік төртбұрыш пен шаршының ауданы
Тік төртбұрыштың ауданын кез келген көпбұрыш сияқты палетканың көмегімен өлшеуге болады. Палетканы тіктөртбұрыштың үстіне қоя отырып, тік төртбұрыштың ішіндегі квадрат сантиметрлердің саны оның ұзындығы мен енінің көбейтіндісіне тең екенін көріп отырсың.
b=2см
S = a*b
a=5см
S= 5*2 =10 cм2
Тіктөртбұрыштың ұзындығын табаны, ал енін биіктігі деп атайды.
L
S = L*h
h
табаны
Тіктөртбұрыштың ауданы оның табаныны мен биіктігінің көбейтіндісіне тең.
Сонымен , тік төртбұрыштың ауданын формула бойынша есптейді:
S = L*h
S =a*b
Шаршының ұзындығы мен ені тең, оның ауданын мына формула бойынша есептейді:
S = a*a
S =4*4 =16см2
1.5.Үшбұрыштың ауданы
Егер тіктөртбұрышқа диоганаль жүргізсе , онда ол тіктөртбұрышты тең екі тік бұрышты үшбұрыштарға бөледі.
Тік бұрышты үшбұрыштардың белгілеуде тік бұрышының төбесі ортаға жазылады. ∆АВС немесе ∆ АDС
Демек, тікбұрышты үшбұрыштың ауданы тік төртбұрыштың ауданынан екі есе кем. Тікбұрышты үшбұрыштың ауданының формасы:
S∆ = L*h:2
Бұл формула бойынша тек тік бұрышты үшбұрышты ғана емес, кез келген үшбұрыштың ауданын есептеуге болады, ол үшін кез келген үшбұрышты тік төртбұрышқа дейін толықтырып салу керек
Енді кез келген үшбұрыштың ауданын формула бойынша есептец аласындар: S∆ = L*h:2
L - үшбұрыштың қабырғасы , h- қарама-қарсы төбесінен осы қабырғаға жүргізілгент биіктік.
1.6. Математиканы оқыту әдісі туралы ұғым.
Математиканы оқыту әдісін мұғалім мен шәкірттің оқып үйрену негізіндегі қызмет әрекет айырмашылықтарына қарай екі түрге бөлуге болады:
1)Оқыту әдістері (мұғалім әрекеті) - ақпараттық және оқушының қызметін басқару әдістері жатады.
2)Оқу әдістері (шәкірт әрекеті) - оқу материалдарын танып білу әдісі жатады. Математиканы оқып үйренудің әдістері деп оқушының өздерінің математика жөніндегі белсенді дербес тану әрекетін іске асыру ұйымдастыру тәсілдерін айтады. Бұл әдістер математиканы үйренудің ғылыми және оқу әдістері болып бөлінеді.
Біріншісі, математиканы ғылым ретінде зерттеп білуге құрал болады. Екіншісі, орта мектеп математика педагогикасында математиканы оқытуды күшейту үшін арнайы жасалған әдістер. Олар эвристикалық әдіс, модельдер арқылы үйрену әдісі және бағдарламалық әдістер жатады.
Үйрену мен үйрету, оқу мен оқыту егіз жүретін үрдістер. Сондықтанда математика дидактикасында үйрету (оқыту) әдістерімен формаларына үлкен орын беріледі.Оқыту әдістері оқушыларға математикалық білім білік дағдылардың белгілі бір жүйесін беру болып табылады. Оқыту әдістеріне мұғалімнің үйретуші кеңесі, әңгімесі, дәрістері түсіндіру жаттығу ретіндегі өзіндік жұмысты басқару шәкірттің оқу әдебиеті мен жұмысына әсер етуі жатады.
Дәстүрлі емес сабақта
Сабақтың түрі
Негізгі әдіс-тәсілдері белгілері
Қай сабақтарда пайдалануға болады
Тиімділігі
1.Дәріс сабақ.
Сөздік әдісі оның ішінде лекция, пікірлесу, сұрақ-жауап.
Жаңа білім беруде материал мол күрделі қосымша хабарламаларға бай, әрі көп деректер беретін сабақтар бар.
1)мол беріп үлгереді; 2)әрі тыңдайды, әрі конспект жазады. 3)оқулықтан тыс хабарлар, деректер беріледі.
Семинар сабақ.
1)Семинар сұрақтары; 2)сұрақ-жауап; 3)Баяндама; 4)Ғылыми қосымша материалдар мен өздік жұмыс.
Қорытынды қайталау сабақтары және шолу тақырыптарда.
1)Өздік жұмыстарға ... жалғасы
М. Мәметова атындағы Қызылорда гуманитарлық колледж
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Ауданды оқыту әдістемесі
Орындаған: Бисен Назерке
Тобы: ББ-Б-14к
Жетекшісі: Тлеумбетова И.
Қызылорда, 2017
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3-4б.
І.АУДАНДЫ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
1.1.Фигураның ауданы және оны өлшеу туралы түсінік қалыптастыру ... ... ...5-7б.
1.2. Аудан және оның бірліктері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8-10б.
1.3.Көпбұрыштың ауданы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11-12б.
1.4. Тік төртбұрыш пен шаршының ауданы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..13б.
1.5.Үшбұрыштың ауданы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14б.
1.6. Математиканы оқыту әдісі туралы ұғым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15-16б.
1.7.Фигураның ауданын палетканың көмегімен табуға берілген есептер ... ...17-18б.
ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ. Сабақ жоспарлары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 19-25б.
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26-27б.
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28б.
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Қазақстан дербес мемлекет ретінде тәуелсіздігін алғаннан бері қоғам дамуының қазіргі талаптарынан туындап отырған міндет пен мақсаттарға орай өскелең ұрпаққа білім мен тәрбие беру мәселесін жан-жақты жетілдіру қажет болып отыр.
Сонымен қатар мемлекеттік білім беру салысындағы саясаттың тұжырымдамасы, Қазақстан мемлекетінде матемитикадан білім берудің мемлекеттік стандартында жеке тұлғанын шығармашылық, танымдық қабілетін дамыту. Біліктілігі жоғары білімді мамандар даярлауды көздейді. Осы орайда орта мектепте математиканы оқытудың білімдік мақсаты-кіші мектеп жасындағы оқушыны математикалық дамыту, практикалық міндеттерді шешуге қажетті математикалық ұғымдарды, білім мен білікті, іс-әрекет тәсілдерін игерген білімді тұлға қалыптастыру және негізгі мектептің математикасын оқытуға дайындау, математика пәні арқылы түйінді құзіреттіліктерді қалыптастыру.
Әрине, бұл білім беру жүйесінің барлық буындарына , соның ішінде бас-тауыш буынға зор жауапкершілік жүктеледі. Өйткені, білім мен тәрбиенің негізі бастауыш мектепте қаланады.
Осы бағытта біршама шаралар жүзеге асырылуда. Атап айтқанда: бастауыш мектепте оқытылатын пәндерден жаңа мемлекеттік стандарт, бағдарламалар жасалып , соларға сәйкес оқу-әдістемелік кешендер жазылады, демек, оқу-тәрбие процесін ұйымдастырудың жаңа жүйесі мектептердің тәжірибеісіне енгізілуде, яғни педагогикалық ғылымның озық идеялары мен жинақталған тәжірибелердің нәтижелері жаңа жағдайларда өзінің қолданысын тауып отыр.
Зерттеу жұмысының міндеттері:Бастауыш буында математиканы оқытуға қатысты жүргізілген ғылыми-зерттеу жұмыстары, озық тәжірибе қорытындыла-нады;Педагогикалық процестің жалпы заңдылықтары , математиканы оқытудың жолдары қарастырылады;
Бастауыш сыныптарда математиканы оқыту процесінің өзіндік ерекшеліктерін айқындайды:
+ Математиканы оқытудың мақсаты тұжырымдалады;
+ Кімді оқытатынымыз негізделеді, яғни бастауыш буындағы оқушылардың жас және психологиялық ерекшеліктері зерттеледі;
+ Арифметикалық амалдар және олардың заңдылықтары мен қасиеттері;
+ Ауданды өлшеу, игерту әдістемесі;
+ Ауданды өлшеуді үйретуге арналған жаттығулар
Зерттеу жұмысының мақсаты: Бастауыш мектепте шамаларды түсініп, қолданып математиканы оқыту нәтижесін бақылау тиімділігін арттырудың технологиялық-педагогикалық негіздерін анықтап, оның әдістемесін жасау .
Бастауыш сынып математикасын оқыту үрдісінде есепті шығара білу шеберлігін қалыптастыру, жетілдіру және дамытудың шешуші бағыттарына тоқталайық.
+ Есеп шығаруға үйрету - математиканы оқытудағы ең қиын әрі күрделі мәселелердің бірі. Бұл балалардың шама-шарқына, психологиялық жас ерекшелігіне сәйкес салыстыру, жан-жақты талдау жасау, қарама-қарсы қою. Жалпылау, түрлендіру, зерттеу, әр алуан категорияларға біріктіру, қорытындылау, абстрактциялау сияқты түрліше меңгеруіне байланысты бірдей дәрежеде орындала бермейді.
+ Балалардың топтық, өзіндік ерекшеліктері қабілет деңгейлерінің әр түрлілігіне байланысты, олардың бәрінен де бір тарақтың жүзінен шыққандай есепті шығара білуге біркелкі үйренеді деуге болмайды.
+ Есеп шығаруға үйрету алғашқы сабақтардың өзінде-ақ басталып, сынып ілгерілген сайын бірте-бірте сәйкес шеберлік те қалыптаса бастайды.
Ғылыми жаңашылдығы : Математика ғылымымен , яғни осы уақытқа дейін оқытылып-үйретілген , математиканың бастауыш курсының теориялық негіздерімен тығыз байланысты.
Күтілетін нәтиже: Бастауыш сынып оқушыларына білім беру, тәрбиелеу, олардың логикалық ой-өрісін дамытудың мақсаттарын, міндеттерін айқындайтын педагогикалық ғылым . Математика пәнінен оқушыларға ауданның өлшем бірліктерін, көпбұрыштың, үшбұрыштың, тік төртбұрыштың аудандарын есептеу ережелерін үйрете отырып , балалардың танымдылығы мен логикалық ойлау қабілеттерін дамыту.
І.АУДАНДЫ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
1.1.Фигураның ауданы және оны өлшеу туралы түсінік қалыптастыру
Оқытудың міндеттері:
1. Фигураның ауданы туралы түсінік беру және фигураның ауданы салыстырудың әр түрлі тәсілдерімен таныстыру.
2. Аудан бірілктері: см2, дм2, м2, мм, ар, гектармен таныстыру. Палетканың көмегімен фигураның ауданын табуға үйрету.
3. Аудан бірліктері арасындағы қатынасты игерту және шамаларды түрлендіруге, салыстыруға және аудан бірліктерімен амалдар орындауға үйрету.
4. Тік төртбұрыш, шаршы, сондай-ақ әлдеқайда күрделі фигуралардың аудандарын табуға үйрету.
5. Ауданды табуға берілген есептерді шығару, осы шамамен берілген өзара кері есептерді құрастыру және шығару біліктерін қалыптастыру.
Оқыту әдістемесі:
2-сыныпта аудан ұғымына дайындың жұмысы жүргізіледі. Фигура ауданын қарастырудағы жұмыс әдістемесінде кесіндінің ұзындығы мен жүргізілетін жұмыспен көптеген ортақ жайлары бар. Алдымен аудан жазық нәрселердің қасиеті ретінде олардың басқа қасиеттерінен арасынан ажыратылып көрсетіледі.
1-2 сыныптарда геометриялық материялдарды оқып үйрену процесінде аудан жөнінде жазық геометриялық фигуралардың қасиеті ретіндегі түсініктері айқындала түседі. Фигуралар ауданы бойынша әртүрлі де бірдей де болуы мүмкін екендігін анағұрлым айқынырақ ұғына түседі. Бұған қағаздардан фигураларды қиғызуға, оларды сыздыруға және оларды дәптерлерінде бояуға жаттықтыру көмегін тигізеді.
Оқушылар келесі кезеңде тік төртбұрыштың ауданын өлшеу әдісімен танысады. Әуелі олар квадрат сантиметрге бөлініп қойылған тік төртбұрыштарды қарастырады.
Тік төртбұрыштардың ауданын және периметрін есептеуге берілген есептерді
шығару процесінде ауданы бірдей болмауы мүмкін екенін, сондай-ақ периметрлері бірдей емес фигуралардың аудандары бірдей болмауы мүмкін екенін көрсеткен жөн. Мысалы, мынадай таблицаны толтырғанда оны оңай байқауға болады:
Ұзындығы
7 см
6 см
5 см
4 см
Ені
1 см
2 см
3 см
4 см
Периметрі
16 см
16 см
16 см
16 см
Ауданы
7 см 2
12см2
15 см2
16 см2
Таблица бойынша оқушылар өлшемдері көрсетілген тік төртбұрыштарды сызады, ауданы периметрін есептеп және оларды таблицаға жазады. Көрнекі иллюстрациялар балаларға бағылап отырған қатытарды ұғынуға көмектеседі. Периметрлері бірдей болғанда, қабырғалары тең болатын тік төртбұрыштардың (квадраттардың) ауданы ең үлкен болатынын оңай байқауға болады. Осы сияқты жұмыстарды аудандары бірдей болғанда, қабырғаларының ұзындығының өзгеруіне байланысты периметрінің өзгеруін бақылау бойынша жүргізуге болады (мысалы, қабырғалар мынадай болатын тік төртбұрыштар: 12 см және 2 см, 8 см және 3 см, 6 см және 4 см).
Бірнеше тік төртбұрыштардан құралған фигуралардың периметрін есептеуге арналған ауызша және жазбаша тапсырмалар енгізіледі. Бірнеше тік төртбұрыштардан құралған фигуралардың ауданын және периметрін есептеуге арналған ауызша және жазбаша тапсырмалар енгізіледі. Бірнеше тік төртбұрыштардан құралған фигуралардың ауданын және периметрін есептеуге жаттығулар өте пайдалы. Мұнда оқушының әрбір тік төртбұрыштың ауданын есептеуге тура келеді. Ал одан кейін олардың қосындысын, яғни берілген фигуралық ауданын табады. Әрі қарай оқушылар квадрат дециметрмен танысады. Квадрат сантиметрді енгізген сияқты және бірліктің көрнекі бейнесі қарастырылады, балалар оның модулін қағаздан қиып алады, дәптерге қабырғасы Ідм болатын квадрат сызады, бірнеше квадрат дециметрден фигураларды құрастырады. т.с.с. Квадрат дециметрмен квадрат сантиметр арасындағы қатыс тағайындайды.
Оқушылар қабырғасын 1 дм болатын квадраттың ауданын сантиметрмен өздері тауып, оны жазады: 1дм2 = 100см2. Сонан кейін балалар ұсақ бірліктерді ірі бірліктермен алмастыруды және керісінше алмастыруды үйренеді. Тік төртбұрыш тордың және қабырғалар дециметрмен сантиметрмен берілген тік төртбұрыштан құралған ауданын есептеп табуға есептер шығарылады. Келесі кезеңде осылайша квадрат қарастырылады, практикалық есептер шығаруға ерекше көңіл аударылады: кластың, колидордың, бөлменің еденінің ауданының өлшеу және есептеу айталық, ені бірдей ұзындықтары әр түрлі үйлердің аудандарын салыстыру. Берілген ұзындығы мен ені бойынша тік төртбұрыштың ауданын берілген ауданын табуға арналған есептерді шығарумен қатар, тік төртбұрыштың белгісі бір қабырғасын табуға кері есептер шығарылады. Аудан бұл ұзындығы мен енінің көбейтіндісі, сондықтан ұзындығы (ені) - көбейткіштердің бірі. Тік төртбұрыштың қабырғаларының бірін табу көбейтінді мен көбейткіштердің біреуі бойынша екінші көбейткішті табуға келтіріледі. Жай есептерден басқа, аудан мен периметр қоса қарастырылатын құрама есептер де шығарылады.
Шамалар және оларды өлшеу
психология
педагогика
ӘДІСНАМА
Математиканың теориялық негіздері
Шамалар арасында-ғы тәуелділік
Халықаралық бірліктер жүйесі (Си)
Шама өлшеу ұғымы
Шама ұғымы
Кесіндіні ұзындығы
Фигураның ауданы
және оны өлшеу
Көлем
Уақыт
Дененің салмағы және оны өлшеу
Бастауыш сыныпта шамаларды оқыту әдістемесі
Бастауыш сыныпта оқытылатын математика курсындағы шамалар
Көлемді оқыту әдістемесі
Ауданды оқыту әдістемесі
Салмақты оқыту әдістемесі
Ұзындықты оқыту әдістемесі
Уақытты оқыту әдістемесі
Шаманың өзіндік ерекшелігін ескеріп және практикалық іс-әрекеттерге сүйене отырып, шама жайында түсінік беру мына ретпен жүзеге асырылады:
+ Нақты шама туралы оқушының түсінік деңгейі анықталады және сәйкес ұғым мен термин енгізіледі;
+ Біртекті шамалар салыстырылады ( сезіну, көз мүшелерімен , беттестіру, еркін алынған шартты өлшеуіштер көмегімен және т.б. арқылы );
+ Шаманың негізгі өлшеу бірлігі таңдалып алынады да, онымен таныстырылады және өлшеу құрал-жабдықтары көрсетіледі;
+ Негізгі өлшеу бірлігінің көмегімен шаманы өлшеу процесі көрсетіледі;
+ Шаманы өлшеудің жаңа бірлігі енгізіледі және оның өмірдегі мұқтаждықтан туындап отырғандығында көз жеткізіледі, өлшеу бірліктерін түрлендіреді, яғни олардың бірінен екіншісіне көшеді және әр түрлі өлшеу бірліктерінің ара қатынасы тағайындалады;
+ Өлшеудің бір атау бірлігімен өрнектелген шамадан осы текті шаманың басқадай атау бірлігіне көшуге жаттықтырылады;
+ Бірдей немесе әр түрлі атау бірліктерімен өрнектелген шамаларды қосу мен азайту және шаманы санға көбейту мен бөлу қарастырылады.
1.2. Аудан және оның бірліктері
Аудан қарапайым шамалардың , соның ішінде геометриялық шамалардың мысалы болып табылады. Алдымен, ауданға ие болу қасиетінің қандай да бір затқа , яғни нәрсеге тән екенін , яғни аудан - заттың қасиетін сипаттайтынын түсіндірген жөн. Әр түрлі заттарды үстелге қойып , олардың әрқайсысының үстел бетінің біраз жерін алып тұрғанын көрсетуге болады.
Ендеше әр заттың сәйкес бетінің ауданы бар. Көрнекі құралдарды пайдаланып , көз мөлшерімен және беттестіру әдісімен аудандары бірдей немесе аудандары әр түрлі болатынын көрсетуге болады, яғни салыстырып артық, кем, тең деп айтуға болады. Жазық фигураларды беттестіру кезінде олардың аудандары әр түрлі болса, бірінің ішіне бірі толық сыйып тұрады, ал аудандары бірдей болса, онда екеуі дәлме-дәл келеді.
Ауданды оқып үйрену мына ретпен жүзеге асырылады:
1. Алып тұрған орнына байланысты (үстелдің үстінде, партда, тақтада, бір бет ақ қағазға орналасатын ) фигуралардың аудандарына тең еместігі анықталады.
2. Фигураларды беттестіру арқылы салыстыру барысында аудан термині енгізіледі.
3. Фигураны бірнеше бөліктерге бөліп, шыққан бөліктерден басқа фигура құрастырып , санау арқылы олардың аудандары салыстырылады.
4. Төртбұрыш (шаршы) туралы түсінік қайталанып, олардың қасиеттері еске түсіріледі де, ауданның өлшем бірлігі квадрат сантиметр енгізіледі. Мысалы:1см -1 см2,3см - 3см2.Тік төртбұрышты шаршыларға бөліңдер. Сонда суретте неше қатар бар?
1) Әр қатарда қанша шаршы бар?
Барлығы қанша шаршы екенін табу үшін 3,5 немесе 5,3 бұл-тік төртбұрыштың ауданы.
2) Тік төртбұрыш шаршыларға бөлінбеген, бірақ та сурет бойынша қабырғасына неше шаршыдан салынатынын анықтауға болады.
Мәселен , егер баған бойы 6 шаршы , ал жол бойы 4 шаршы салынатын болса, онда бұл тек төртбұрыштың ауданын есептеп шығаруға болады, ол 6,4 немесе 4,6 ға тең болады. Себебі бұл шаршының саны:
3) Тік төртбұрыштың қабырғалары нүктелер арқылы сантиметрлерге бөлінген, ұзындығы мен ені неше сантиметр екенін есептеп , ауданын қалай табуға болатынын айтамыз.
Мұндай тапсырмаларды орындау арқылы оқушылар тік төрт бұрыштың ауданын есептеу алгоритмін меңгереді. Кез келген тік төртбұрыштың ауданын есептеу үшін оны квадрат сантиметрге бөлмей-ақ , ұзындығы мен енін бірдей бірлікпен өлшесе, олардың көбейтіндісі ауданды анықтайды немесе тік төртбұрыштың ауданы оның ұзындығы мен енінің көбейтіндісіне тең болады .
Осы сияқты шаршы дециметр, шаршы метр енгізіледі де, ауданның барлық белгілі өлшем бірліктерінің арасындағы байланыс анықталады, яғни:
1 м =10 дм, 1 м2= 100 дм2
1 дм =10 см, 1 дм2= 100 см2
1 м =100 см, 1 м2= 10000 см2
Барлық фигуралардың ауданын жоғарыда көрсетілген тәсілдермен анықтау мүмкін емес, мысалы, үшбұрыш, дөңгелек, т.б.фигуралардың ауданын табу үшін не істейміз? Оны шаршыларға бөлеміз. Бірақ та оларда бүтін шаршылардан басқа жарты шаршылар да болады. Жалпы , шаршы сантиметрлерге дәл бөлінбейтін геометриялық фигуралардың ауданын табу үшін палетканы пайдаланады.
Палетка - дегеніміз тең шаршыларға бөлінетін мөлдір пластинка . Палетканы еңбек сабағында оқушылардың өздеріне рамаға жіп тарту арқылы немесе калькаға тор түсіру арқылы жасатуға болады. Ең қарапайым палетка қағазға қабырғасы 1см-ден шаршылар сызу. Палетканы өлшенетін фигураға салып, барлық алып тұрған шаршылардың санын тауып, оған бүтін емес шаршылардың жалпы санын екіге бөліп , нәтижелерді қосу керек.
Балалар көпбұрыштың ауданы мен периметрі ұғымдарын шатастырмауы үшін , геометриялық фигуралардың ауданы мен периметрін қатар табуға арналған жаттығулар қарастырылады.
Мысалы:
A. Тік төртбұрыштың ауданын, периметрін есептеп шығару.
Ә. Мына фигураның ауданын және периметрін есептеп шығар. Мұнда оқушылар әрбір тік төртбұрыштың ауданын тауып, оның қосындысын есептеп шығарады.
Жаттығуларды орындау процесінде ауданы бірдей фигуралардың периметрлері бірдей болуы, не болмауы, ондай-ақ периметрлері бірдей болуы, не болмауы мүмкін екенін көрсеткен жөн.
Мысалы:
Ұзындығы
8см
7см
6см
5см
4см
3см
2см
9см
10см
Ені
1см
2см
3см
4см
3см
2см
1см
4см
5см
Периметрі
18см
18см
18см
18см
14см
10см
6см
26см
30см
Ауданы
8см2
14см2
18см2
20см2
12см2
6см2
2см2
36см2
50см2
Өлшемдері көрсетілген тік төртбұрыштарды сыз, ауданы мен периметрін есептеп шығар , салыстыр. Келесі кезеңде ауданы мен қабырғаларының біреуі белгілі болғанда, қалған қабырғалары табылады. Сол сияқты периметрі белгілі болғанда ауданын табу немесе ауданы және бір қабырғасы белгілі болса , периметрі табылады.
Мысалы:
Ұзындығы
8см
7см
6см
5см
4см
3см
Ені
1см
2см
3см
4см
3см
2см
Периметрі
18см
18см
18см
18см
14см
10см
Ауданы
8см2
14см2
18см2
20см2
12см2
6см2
Аудан - фигураның беті. Әр түрлі фигураның ауданы да әр түрлі болады, сондықтан оларды өлшеу қажет. Аудан шаршы см-мен өлшенеді. 1 см2 дегеніміз - барлық қабырғалары 1 см болатын шаршы. Оқулықпен жұмыс. Яғни, фигураның ауданын табу үшін ауданы 1 см2 неше шаршы құрастырылғанын анықтау. Ол үшін палетканы пайдалануға болады. Палетка - шаршы, см-ге бөлінген мөлдір пластина.
Толық тор - 3 14:2 = 7
Толық емес -14 7+3 = 10(см2)
Дм2,см2 - м. - 4
Аудан шаршы сантиметрмен немесе шаршы дециметрмен өлшеу қолайсыз болғанда біршама ірі аудан бірлігі - шаршы метрді пайдаланады. Шаршы метр (қысқаша м2) - қабырғасы 1м шаршының ауданы.
1м=10дм 1м = 100см
1м2=100дм2 1м2= 10000см2
Егістіктің ауданы гектармен , армен өлшенеді.
100м2 = 1а (ар)
10000м2= 1га(гектар)
1.3.Көпбұрыштың ауданы
Көпбұрыштың қабырғалары оның шекаралары болып табылады. Кез келген көпбұрыштың шекараларынан басқа ішкі аумағы болады.
Көпбұрыштың осы ішкі аумағын өлшеуге болады. Ол үшін өлшем таңдап алынады. Мұндай өлшем қабырғалары 1см-ге тең шаршы болуы мүмкін. Ол квадрат сантиметр деп аталып, былай жазылады: 1см2
Көпбұрыштың ішіне сыятын осындай шаршылардың саны көпбұрыштың ауданы деп аталады. Аудан латын алфавитінің бас әрпімен (S) белгіленеді.
Көпбұрыштың ауданын палетканың көмегімен өлшеуге болады.
Палетканы былай жаса:
1. Калькаға қабырғалары 10см шаршы сыз.
2. Бұл шаршыны қабырғасы 1см тор көздерге бөл.
3. Палетканы ұқыппен қи
1см2
Ауданды өлшеу үшін көпбұрыштың үстіне палетканы қойып , көпбұрышқа неше толық тор көздер , неше толық емес тор көздер сыйып тұрғанын сана. Алынған барлық тор көздердің санын қосып , сен көпбұрыштың ауданын анықтайсың.
А және В фигураларының ауданын есептейік.
А
В
Жауабы: А фигурасының ауданы 10см2 - ге тең,
В фигурасының ауданы 16см2 -ге тең.
1.4. Тік төртбұрыш пен шаршының ауданы
Тік төртбұрыштың ауданын кез келген көпбұрыш сияқты палетканың көмегімен өлшеуге болады. Палетканы тіктөртбұрыштың үстіне қоя отырып, тік төртбұрыштың ішіндегі квадрат сантиметрлердің саны оның ұзындығы мен енінің көбейтіндісіне тең екенін көріп отырсың.
b=2см
S = a*b
a=5см
S= 5*2 =10 cм2
Тіктөртбұрыштың ұзындығын табаны, ал енін биіктігі деп атайды.
L
S = L*h
h
табаны
Тіктөртбұрыштың ауданы оның табаныны мен биіктігінің көбейтіндісіне тең.
Сонымен , тік төртбұрыштың ауданын формула бойынша есптейді:
S = L*h
S =a*b
Шаршының ұзындығы мен ені тең, оның ауданын мына формула бойынша есептейді:
S = a*a
S =4*4 =16см2
1.5.Үшбұрыштың ауданы
Егер тіктөртбұрышқа диоганаль жүргізсе , онда ол тіктөртбұрышты тең екі тік бұрышты үшбұрыштарға бөледі.
Тік бұрышты үшбұрыштардың белгілеуде тік бұрышының төбесі ортаға жазылады. ∆АВС немесе ∆ АDС
Демек, тікбұрышты үшбұрыштың ауданы тік төртбұрыштың ауданынан екі есе кем. Тікбұрышты үшбұрыштың ауданының формасы:
S∆ = L*h:2
Бұл формула бойынша тек тік бұрышты үшбұрышты ғана емес, кез келген үшбұрыштың ауданын есептеуге болады, ол үшін кез келген үшбұрышты тік төртбұрышқа дейін толықтырып салу керек
Енді кез келген үшбұрыштың ауданын формула бойынша есептец аласындар: S∆ = L*h:2
L - үшбұрыштың қабырғасы , h- қарама-қарсы төбесінен осы қабырғаға жүргізілгент биіктік.
1.6. Математиканы оқыту әдісі туралы ұғым.
Математиканы оқыту әдісін мұғалім мен шәкірттің оқып үйрену негізіндегі қызмет әрекет айырмашылықтарына қарай екі түрге бөлуге болады:
1)Оқыту әдістері (мұғалім әрекеті) - ақпараттық және оқушының қызметін басқару әдістері жатады.
2)Оқу әдістері (шәкірт әрекеті) - оқу материалдарын танып білу әдісі жатады. Математиканы оқып үйренудің әдістері деп оқушының өздерінің математика жөніндегі белсенді дербес тану әрекетін іске асыру ұйымдастыру тәсілдерін айтады. Бұл әдістер математиканы үйренудің ғылыми және оқу әдістері болып бөлінеді.
Біріншісі, математиканы ғылым ретінде зерттеп білуге құрал болады. Екіншісі, орта мектеп математика педагогикасында математиканы оқытуды күшейту үшін арнайы жасалған әдістер. Олар эвристикалық әдіс, модельдер арқылы үйрену әдісі және бағдарламалық әдістер жатады.
Үйрену мен үйрету, оқу мен оқыту егіз жүретін үрдістер. Сондықтанда математика дидактикасында үйрету (оқыту) әдістерімен формаларына үлкен орын беріледі.Оқыту әдістері оқушыларға математикалық білім білік дағдылардың белгілі бір жүйесін беру болып табылады. Оқыту әдістеріне мұғалімнің үйретуші кеңесі, әңгімесі, дәрістері түсіндіру жаттығу ретіндегі өзіндік жұмысты басқару шәкірттің оқу әдебиеті мен жұмысына әсер етуі жатады.
Дәстүрлі емес сабақта
Сабақтың түрі
Негізгі әдіс-тәсілдері белгілері
Қай сабақтарда пайдалануға болады
Тиімділігі
1.Дәріс сабақ.
Сөздік әдісі оның ішінде лекция, пікірлесу, сұрақ-жауап.
Жаңа білім беруде материал мол күрделі қосымша хабарламаларға бай, әрі көп деректер беретін сабақтар бар.
1)мол беріп үлгереді; 2)әрі тыңдайды, әрі конспект жазады. 3)оқулықтан тыс хабарлар, деректер беріледі.
Семинар сабақ.
1)Семинар сұрақтары; 2)сұрақ-жауап; 3)Баяндама; 4)Ғылыми қосымша материалдар мен өздік жұмыс.
Қорытынды қайталау сабақтары және шолу тақырыптарда.
1)Өздік жұмыстарға ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz