Көмірсулар алмасуы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1) Зат алмасу - тірі организмдерге тән қасиет
2) Көмірсу алмасуының бұзылуы
III. Қорытынды
IV. Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе
Көмірсулар -- органикалық қосылыстар, бір немесе қарапайым қант молекулалардың көптеген тұратын. көмірсулар молярлық көп 100 1000000 Da (сутегі атомы 1 массасы шамамен тең Dalton жаппай,) ауқымында өзгеріп отырады. Олардың бірлескен формуласы әдетте түрінде Cn (H2O) N (- кемiнде үш N) жазылған. 1844 жылы алғаш рет, мерзімді орыс ғалымы Қ Шмидт (1822-1894) кірді.
Көмірсулар осы қосылыстар тобын бірінші танымал жақтаушылары талдау негізінде пайда болды. Ол осы препараттар көміртегі, сутегі және ауаның тұрады фактісі табылған, және сутегі атомдарының реттік нөмірі және олардың әуе су бірдей ие болды: 2 сутегі -- ауаның уақыт атомы. Бұл жолы олар сумен біріктіру көміртегі ретінде бағаланды. Кейінірек ол осы шартты сай келмейтін көмірсулар үлкен санын біледі, бірақ көмірсулар атағы, сондықтан уақыты ақ белгіленеді болды. көмірсулардың жануарлар жасуша 5,2% аспайтын бірқатар бар. кейбір жағдайларда олардың мазмұны бай көмірсулар өсімдік клеткаларының, қандай (мысалы, картоп түйнектерінің, тұқым) құрғақ салмағы 90% жетеді.
Көмірсулар 3 топқа бөледі: кезінде қандай моносахаридтерге немесе жай қант (глюкоза, фруктоза); олигосахаридов -- 2-10 аралас молекулалар кезекпен қарапайым қант (сахароза, мальтоза) тұратын құрама; қант 10-нан астам молекулалар (крахмал, целлюлоза), оның ішінде полисахаридтер.
Көмірсулар -- ағзада энергияның көзі. Олар тәулік бойы колданылатын энергияның 67% дейін және 50% кем емес энергияның алмасуын камтамасыз етеді. Глюкоза ішектен жасушаларға түсіп, оларда фосфорланып, глюкоза-6-фосфат түзіледі. Соңғысы аталған 4 жолмен өзгерістерге ұшырайды: 1) бос глюкозаға; 2) гликоген синтезінде колданылатын Г-6-Ф-қа; 3) глюкозаның СО-ге дейін ыдырауы және АТФ түрінде колданатын энергияньгң түзілуі жүретін негізгі жолы немесе лактатка ыдырауы (анаэробты гликолизде); 4) тотықсыздану реакцияларына сутегінің көзі болып табылатын НАД-ФАН2 синтезі және ДНҚ мең РНҚ синтезіне кажетті рибозо-5-фосфаттың түзілуі жүретін пентозофосфаттық жолмен (ПФЖ) ыдырауы. Бауыр көмірсулардың аралық реакцияларында маңызды қызмет атқарады. Әсіресе, олардың ішінде галактозаның глюкозаға, фруктозаға, гликогеннің синтезі мен ыдырауы, глюконеогенез глюкозының тотығуы, глюкурон қышқылының түзілуі маңызды. Көмірсулар ағзада гликоген түрінде бауырда, бұлшық еттерде, бүйректерде қорға жиналатын, оңай мобилизацияланатын энергетикалық материал қызметін атқарады. Бұл кораы ағза энергия шығындары көп болғанда немесе тамактану жетіспеушілігінде пайдаланады. Көмірсулардың аралық алмасуының өнімдері дәнекер тіннің құрылым компоненттері болып табылатын липидтердің, амин қышкылдарының, гомополисахаридтер мен гетерополисахаридтердің түзілуіне қолданылады. Бұл жерде көмірсулар пластикалық материал ретінде колданылады. Галактозаның глюкозаға айналуы. Галактоза ағзаға сүт қантымен түседі. Ол бауырда уридинфосфогалактоза аркылы глюкозо-1-фосфатқа айналады. Бауыр қызметінің бұзылыстарында галактозаны сініру, қолдану мүмкіншілігі азаяды. Бауырдың галактозамен жүктеу сынамасы осыған негізделген. Фруктозаның глюкозаға айналуы. Фруктокиназа ферментінің көмегімен АТФ катысуымен фруктоза фруктозо-1-фосфатқа (Ф-І-Ф) айналады. Одан кейінгі альдолаза, гексокиназа, глюкозофосфатазамераза ферменттерінің кезек-кезек әсер етуі аркылы глюкозо-фосфатқа (Ф-6-Ф), яғни белсендірілген глюкозаға айналады.
Гликогеннің түзілуі мен ыдырауы. Гликоген глюкозаның корға жиналған түрі. Ол жануарлардың ағзасында өсімдіктегі крахмалдың аналогы болып табылатын полисахарид. Гликоген бауырда белсендендірілген глгокозадан (Г-6-Ф) гликоген-синтетаза ферментінің катализімен Г-1-Ф-дан түзіледі. Бауыр гликогенді көмірсу алмасуының баска өнімдерінен, лактат пен пируваттан түзе алады. Гликогеннің ыдырауы гидролиз және негізінен фосфорлану арқылы жүреді. Фосфоролизді (фосфор қышқылы компоненттерінің қосылуы мен жүретін гликогеннің ыдырауы) катализдейтін фосфорилаза немесе гликогенфосфорилаза ферменттері әсерінен Г-І-Ф түзіледі, ол өз кезегінде алмасу үдерістеріне (бұлшық еттерде -- аэробты және анаэробты гликолиз, т.б.) катысатын фосфоглюкомутаза әсерінен Г-6-Ф-қа айналады. Бауырда Г-6-Ф глюкоза мен фосфатқа ыдырайды. Глюкоза қанға түседі. Осылайша, қайтымды синтез және ыдырау реакцияларының көмегін глюкозаның мөлшері ағзаның қажеттілігіне байланысты бақыланады. Гликоген деңгейі гормондармен реттеледі. АКТГ, глюкокортикоидтар, инсулин гормоны бауырдағы гликогеннін мөлшерін көбейтеді, ал адреналин, глюкагон, соматотропты гормон, тироксин -- керісінше азайтады.
Негізгі бөлім
1. Зат алмасу - тірі организмдерге тән қасиет. Қоршаған ортамен зат алмасу - барлық тірі организмдерге тән негізгі қасиеттердің бірі. Адам организмінің жасушаларында бір зат түзіліп, басқа зат ыдырайтын күрделі химиялық реакциялар үздіксіз жүреді. Мысалы, сыртқы ортадан тамақпен бірге түскен күрделі органикалық қосылыстар ас қорыту жолында жай қосылыстарға дейін ыдырайды. Нәруыздар аминқышқылдарына, көмірсулар - глюкозаға, майлар - глицерин мен май қышқылдарына дейін энергия бөліп ыдырайды. Олар қан мен лимфаға өтіп, біздің денеміздің мүшелерінің барлық жасушаларына жеткізіледі. Жасушаларда біздің организмімізге тән нәруыздар, майлар мен көмірсулар биосинтезінің химиялық реакциялары жүреді. Осы кезде биосинтезге күрделі органикалық қосылыстар ыдырағанда бөлінетін энергия жұмсалады. Яғни, биосинтезбен бірге бұрын синтезделген заттардың ыдырауы жүреді. Демек, бір процесс барысында энергия жұмсалады және жинақталады, ал басқа процесс барысында, керісінше бөлінеді.
Осылай организм сыртқы ортадан оттек, органикалық заттар, минералды тұздар мен су алады. Сыртқы ортаға зат алмасудың соңғы өнімдерін: көмірқышқыл газын, су мен минералды тұздардың артық мөлшерін, сондай-ақ несепнәр (мочевина), зәр қышқылының тұздары мен басқа заттарды бөледі. Осы алмасу процесінде біздің организміміз тірші-лігімізге қажет энергияны органикалық қосылыстардан алады. Бұл энергияның көп бөлігі біздің организмімізге қажет күрделі заттардың түзілуіне жұмсалады, ал бір бөлігі жылу түрінде қоршаған кеңістікке шығарылады. Демек, организм мен сыртқы орта арасында зат және энергия алмасу үздіксіз жүреді, оның негізінде өзара тығыз байланысты, бір-бірінен ажырағысыз екі процесс жатыр. Бұл - пластикалық алмасу және энергетикалық алмасу.
Пластикалық алмасу - биосинтез реакцияларының жиынтығы; жаңа жасушалар, олардың органоидтері мен жасушааралық заттардың түзілуіне және энергия жинақталуына жұмсалатын жай заттардан күрделі заттардың түзілуі. Пластикалық алмасу есебінен жасуша бөлінуі, дамуы және өсуі жүзеге асады.
Энергетикалық алмасу - жасуша құрамына кіретін органикалық қосылыстардың энергия бөліп, тотығуы мен ыдырауы жүретін процесс.
Пластикалық және энергетикалық алмасу процестері бір мезгілде жүреді, олар өзара тығыз байланысты, бірақ бір-біріне тең емес.
Себебі жас кезде организм өседі әрі дамиды, оның жасушалары қарқынды бөлінеді. Бұл кезде пластикалық алмасу басым болады.Қартайған кезде, керісінше, энергетикалық алмасу басым бола бастайды.
Көмірсулар алмасуы. Көмірсулар организмге, негізінен, өсімдіктекті тағамдармен, сондай-ақ аз мөлшерде жануартекті тағаммен түседі. Олар дене массасының 1-2%-ын құрайды. Азықтық тағам құрамына кіретін көмірсулар адам организмінде глюкозаға дейін ыдырайды. Глюкоза қанға түседі де, бүкіл организмге тасымалданады. Глюкозаның бір бөлігі бауырда, бұлшық етте, жануар крахмалы -- гликоген түрінде қорға жиналады.
Басқа бөлігі жасуша ядросы мен цитоплазмасының құрамына кіреді және жүйке жүйесінің (ми) қалыпты іс-әрекеті үшін маңызы зор. Қандағы глюкоза мөлшері салыс-тырмалы түрде тұрақты және 0,08 -- 0,12%-дан аспайды. Қанда глюкоза мөлшері төмендегенде, мысалы, дене жұмысы кезінде гликоген бауырда глюкозаға дейін ыдырайды да, қанға түседі. Бұл процесс ұйқыбезден бөлінетін инсулин және глюкагон гормондары арқылы реттеледі. Көмірсулар организмде, сондай-ақ нәруыздар мен майлардың ыдырау өнімдерінен синтезделеді. 1 г көмірсу ыдырағанда, 17,6 кДж энергия бөлінеді. Энергияның бір бөлігі дене еңбегіне жұмсалады да, жылу көзі болып табылады, ал белгілі бір бөлігі АТФ синтезіне жұмсалады. Организмде көмірсулардың артық мөлшері майларға айналады.
Көмірсулардың маңызы көп қырлы. Олар өсімдік клеткаларының негізін құрайды және қоректік заттардың қоры крахмал түрінде жиналады. Жануар мен ими организмінде көмірсулар химиялық энергияның ең басты көзі болып табылады. Жануар организмінің тканьдерінде гликоген түрінде қор болып жиналады
Жануар сілекейінде көмірсуларды глюкозаға жүзім қантына ыдырауын туғызатын иминия болады. Птиалин ферментінің амилазалардың әрекетімен крахмал әуелі декстриндерге, одан соң дисахарид мальтозаға бірден айналады. Сілекейдің екінші ферменті боп саналатын мальтаза мальтозаны глюкозаның екі молекуласына ыдыратады. Сілекейдің бейтарап реакциясы амилаза мен мальтозаның ең активті әрекетіне сәйкес келеді. Сілекей ферменттері барынша активті болғанымен, тамақ ауыз қуысында өте аз уақыт болатындықтан, ауызда крахмал глюкозаға толық ыдырай қоймайды
Жоғарыда сипатталған өте күрделі процестерден кейін түзілген төмен молекулалы қосындылар, яғни моносахаридтер глюкоза, фруктоза, галактоза және басқалары лимфа мен қанға тарайды. Сөйтіп, көмірсулардың қорытылуы ащы ішекте аяқталады
Көмірсулар алмасуы -тірі организмдерде жүретін көмірсулардың қорытылу, ыдырау, сіңірілу, сондай-ақ, олардың басқа қарапайым заттардан биологиялық түзілу процестерінің жиынтығы. Адам мен жануарлардың қоректенуіне қажетті негізгі көмірсуларға крахмал жатады. Адам қорегінде дисахаридтердің де атқаратын қызметі үлкен. Ферменттердің (амилазалар, мальтазалар, сахаразалар және лактазалар) әсерінен ас қорыту жолдарында бұл көмірсулар гидролиздік жолмен ыдырайды. Осының нәтижесінде түзілетін моносахаридтер (негізінен, глюкоза, фруктоза және галактоза) қан тамырлары арқылы тіндерге тарайды
Моносахаридтер
* Глюкоза - миға басты энергия жеткізуші. Ол тұқымдар мен жидектердің құрамында көптеп кездеседі және ағзаны энергиямен қамтамасыз етуге, бауырда гликогеннің түзілуніе қажет.
* ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.