Салық төлеушінің міндеттері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

КІРІСПЕ 3

1 КІРІСТЕР МЕН ШЫҒЫСТАРДЫ БЮДЖЕТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 5
1.1 Кірістердің мәні және кәсіпорын қызметіндегі рөлі 5
1.2 Шығындар және шығыстар туралы ұғым, олардың классификациясы 8
1.3. Бюджет мәні және түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11

2 КӘСІПОРЫН БЮДЖЕТІН ҚҰРУ 14
2.1ЭлектроМонтаж ЖШС бюджетін құру 14
2.2 Икемді бюджетті құру және басқарушылық бақылау 23

3. АУЫТҚУЛАРДЫ ТАЛДАУ ЖӘНЕ БАҚЫЛАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26

ҚОРЫТЫНДЫ 28

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 30

Кіріспе

Курстық жұмыстың өзектілігі. Мемлекеттің бюджеттің негізгі көзі жеке және заңды тұлғалардан алынған салықтық түсімдерден құрылады. Салықтар тек қана бюджеттік кіріс жағын құрап қоймай, сонымен қатар экономикаға реттеу жүргізіп отырады.
Салықтар не үшін қажет? Заңды және жеке тұлғалар мемлекетке не үшін салық төлеуі тиіс? Мемлекет шекараны қорғауға, басқару органдарын ұстауға, құқықтық тәртіпті сақтауға және басқа да жалпы мемлекеттік қызметтерді атқаруға қажетті жалпымемлекеттік ақша қаражаттарының қоры қажет, басқаша айтқанда- мемлекеттік қазына. Осыған орай қоғамның әрбәр мүшесі мемлекеттік қазынаға меншікті табысының белгілі бір мөлшерін аударуы тиіс.
Мемлекет қазынасына төлемдерді өндірістің негізгі қатысушылары қамтамасыз етеді: өз еңбегімен материалдық және материалдық емес игіліктерді жасап, нәтижесінде нақты бір табыс алатын жұмыскерлер; кәсіпкерлік саласындағы шаруашылық жүргізуші субъектілер, капитал иелері. Салық жарналары есебінен бюджетке жұмылдырып, әрі қарай іргелі ғылымды дамытуға, әлеуметтік, экономикалық, әскери және қорғаныс , құқық қорғау және басқа да міндеттерді шешу үшін қажеттік мемлекеттік ресуртар қалыптастырылады.
Салық салудың негізгі мақсаты- белгілі бір территорияда заңда көрсетілген мөлшерлемеге сәйкес салық алу ғана емес, салықтың барлық құраушы элементтерін (салық төлеуші, салық базасы, салық салу объектісі, салық кезеңі және т.б.) анықтау болып табылады.
Салық төлеушінің Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес мемлекет алдында туындайтын міндеттемесі салық міндеттемесі деп танылады, оған орай салық төлеуші салық органында тіркелу есебіне тұруға, салық салу объектілерін және (немесе) салық салуға байланысты объектілерді айқындауға, салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді, сондай-ақ олар бойынша аванстық және ағымдағы төлемдерді есептеуге және төлеуге, салықтық нысандарды жасауға, салық тіркелімдерін қоспағанда, салықтық нысандарды салық органына белгіленген мерзімде табыс етуге міндетті.
Салықтық міндеттемелердің пайда болуы- заңдылықтың әр түрлі фактілермен ара- қатынасынан пайда болады: мүлікті иемдену, тауар өткізу, қызмет көрсету, табыс алу және т.б.
Еліміздегі салық нормаларының өзіндің құрылу ерекшеліктеріне байланысты мемлекет өзінің нормативтік базасын құруға мәжбүр болады, бұл нормативтік базаның көмегімен салық жүйесінің құрылуы мен салықтық қарым- қатынастардың құқықтық реттелуі, белгілі салық түрлері мен төлемдердің есептеу мен төлеу тәртібін бір жүйеге келтірі мақсатында Қазақстанда Салық Кодексі қабылданды.
Курстық жұмыстың мақсаты - салық міндеттемелерінің есебін қарастыру.
Осы қойылған мақсатқа қол жеткізу үшін келесідей міндеттерді шешу қарастырылады:
- салықтардың қажеттілігі; салықтардың мәні және функциялары;
- салық міндеттемесі туралы түсінік және салық есептілігі;
- бюджетпен есеп айырысуды есепке алу;
- Golden Trust ЖШС- де бюджетпен салықтар бойынша есеп айырысу есебі.
Курстық жұмыстың зерттеу объектісі- Астана қ. Golden Trust ЖШС.
Golden Trust ЖШС- де клиент туындайтын күрделі мәселелерді кешенді тәсілдеме қамтамасыз етеді. Бұл барлық мамандардың тәжірибесі мен сараптама ықпал етеді: аудиторлар, заңгерлер, бухгалтерлер және салық кеңесшілері. Кәсіпорындар мен ұйымдарға ғылыми-кеңес беру қызметтері, олар ауызша және жазбаша ақыл-кеңестер, әдістемелік ұсыныстар, оқу құралдарын әзірлеу, талдамалы материалдар дайындау, ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу, кадрларды оқыту және машықтандырмадан өткізу, т.б. қызметтер көрсетеді.
Зерттеудің ақпараттық базасын бюджетпен есеп айырысу есебі бойынша Қазақстандық және шетел авторларының еңбектері; осы саланы реттейтін нормативтік - құқықтық актілер; Golden Trust ЖШС- нің бюджетке төленетін төлемдердің есебін құрайды.

1. Салықтарды зерттеудің теориялық негіздері

1.1 Салықтардың қажеттілігі. Салықтардың мәні және функциялары

Салықтар- заңнамамен бекітілген тәртіпке сәйкес пайыздық мөлшерлемемен шаруашылық жүргізуші субъектілерден және азаматтардан алынатын міндетті төлемдер.
Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес, салықтар дегеніміз заңнамамен бекітілген біржолғы және қайтарымсыз сипаттағы бюджетке төленетін міндетті ақшалай төлемдер болып табылады.
Сонымен, салықтар қоғамның жүйелі дамуына байланысты мемлекетте нақты фактінің болуына негізделген объективтік қажеттілік болып танылады.
Салық төлеушінің міндеттері:
1) салық органдарынан қолданылып жүрген салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы, Қазақстан Республикасының салық заңнамасындағы өзгерістер туралы ақпарат, салықтық нысандарды толтыру тәртібі бойынша түсіндірмелер алуға;
2) Қазақстан Республикасының салық заңнамасында реттелетін қатынастарда жеке өзі не өзінің өкілі арқылы немесе салық консультантының қатысуымен өзінің мүдделерін білдіруге;
3) Салық Кодексінде белгіленген жағдайларда салықтық бақылау нәтижелерін алуға;
4) салық органында Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен бекітілген мемлекеттік қызметтер көрсету стандарттарын, салықтық өтініштердің белгіленген нысандарының бланкілерін және (немесе) электрондық нысанда салық есептіліктері мен өтініштерін беру үшін қажетті бағдарламалық қамтамасыз етілімді тегін алуға;
5) өтініш бойынша салық органында бұрын өзі тапсырған салық есептілігінің көшірмесін алуға;
6) салық органдарына салықтық бақылау нәтижелері бойынша салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеу мен төлеу жөніндегі түсіндірмелерді табыс етуге;
7) салық органы салықтық өтініш алған кезден бастап екі жұмыс күнінен кешіктірмей салық міндеттемесін, сондай-ақ міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есептеу, ұстау және аудару, әлеуметтік аударымдарды есептеу және төлеу бойынша міндеттемелерді орындау бойынша бюджетпен есеп айырысудың жай-күйі туралы жеке шоттан үзінді көшірме алуға және т.б.
Салық төлеушілер мен бюджет арасындағы өзара қарым- қатынас жүйесі бір жағынан салықтардың бюджетке жұмылыдыруын(жиналуын), екінші жағынан бюджеттен әртүрлі салалардың қаржыландырылуы бойынша байланыстар жүйесін сипаттайды (1-сурет).
Бюджеттік- қаржылық жүйенің негізгі және күре тамыры салықтар болып табылады. Салық салудың әдістері мен нысандары әртүрлі. Бұл өз кезегінде салық төлеушілердің төлем қабілеттігін анықтауға, жалпы салық ауыртпалығын психологиялық тұрғыда азайтуға, табыс нысандарының көптүрлілігін айқындауға, тұтыну мен жинақтауға ықпал жасауға мол мүмкіндік береді. Сонымен бірге алуан түрлі салық нысандарының дербес және жиынтық түрінде тиімді қызмет етуін қарастырады.

Салықтар
Заңды тұлға
Жеке тұлға

Мемлекеттік бюджет

1-сурет Бюджет пен салық төлеушілердің өзара қарым- қатынас жүйесі

Бюджеттің табыстары ҚР салық және бюджет заңдарына сәйкес құрылады(бюджетке түсетін табыстар құрамында мақсатты бюджеттік қорлардың табыстары ерекше есепке алынады). ҚР бюджеттік табыстары салық және салықтан тыс түсімдерден, сонымен қатар негізгі капиталды сатудан түскен табыстардан қалыптасады.
Салықтан түсетін табыстарды келесі топтарға жіктеуге болады:
* салықтардан түсетін табыстар мен алымдар;
* бюджетке төленетін міндетті төлемдер;
Салықтық емес түсімдерді келесідей топтарға жіктеуге болады:
* мемлекеттік мүлік пен жауапкершілік операциясының нәтижесінде түсетін табыстар;
* бюджетке төленетін басқада түсімдер .
Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер келесідей жіктеледі:
* негізгі капиталды сатуадан түсетін табыс.
Салық төлеуші, салық міндеттемесін орындау барысында, салық салынатын объектісін, салық базасын, салық мөлшерлемесін, салық кезеңін білуге міндетті болады. Бұл кезде: салық салынатын объектісі және салық салумен байланысты объектілері: мүлік және әрекеті болып табылады, егер де олар бар болса, онда салық төлеушінің міндеттемесі де пайда болады.
Салық мемлекет пайда болғаннан бері экономикалық қатынастарды байланыстыру тетігі болды. Мемлекеттік құрылым нысанының өзгеруі мен дамуы әлеуметтік- экономикалық үдерістердегі салықтардың рөлін нығайтуға, функцияларының кеңеюіне елеулі әсер етті.
Салық функциясы - оның жұмыс істеуінің мәні. Функциялар экономикалық категорияның қоғаммен байланыс деңгейін көрсетеді. Сондықтан салықтың қайта бөлу функциясы басты қызмет ретінде мемлекет табысын құндық тұрғыда бөлу және қайта бөлу құралы ретіндегі мәнін сипаттайды.
Тарихи қызметтің бірі фискалдық функцияның негізіндегі фиск сөзі мемлекет қазынасы дегенді білдіреді. Бұл функция арқылы салықтың қоғамдық басты қызметі- мемлекеттік бюджетке қаражаттың түсуі, қоғамдық міндеттер мен функцияларды жүзеге асыру үшін мемлекеттің қаржы ресурстары қамтамасыз етіледі. Өндірістегі тауар- ақша қатынастарының дамуы барысында фискальдық функция мемлекетке түсетін ақша кірістерінің артуын сипаттайды.
Экономикалық категория ретінде салықтың бюджетке түсуі мен қайта бөлініуін қадағалау бақылау функциясы арқылы жүзеге асырылады. Ол арқылы әрбір салық каналының және жалпы салық жүгінуінің тиімділігі бағаланады, салық жүйесі мен бюджет саясатына өзгеріс енгізу қажеттігі анықталады. Салықтардың бақылау функциясының жүзеге асырылуы, оның жеткілікті дәрежеде толықтығы мен тереңдігі төлем тәртібінің жағдайына тәуелді. Сондықтан бақылау фукнциясын жүзеге асыру салық төлеушылердің салық заңнамасымен бекітілген барлық салықтарды уақытылы әрі толық көлемде төлеуін қамтамасыз етеді.
Салықтардың бөлу функциясы ұдайы өндіріс үдерісіндегі көп қырлы рөлін сипаттайтын жекелеген қасиеттерге ие. Бастапқыда салықтардың бөлу функциясы тек фиксальдық сипатта болды: әскер, шенеуніктер аппараты ен әлеуметтік саланы (ағарту, денсаулық сақтау және т.б.) ұстау мүмкіндігі үшін мемлекеттік қазынаны толтыруға бағытталды. Бірақ одан бері, елдің шаруашылық қызметін ұйымдастырудан басқа, салық механизмі арқылы жүзеге асатын реттеушілік функциясы пайда болды. Сондықтан, замануи өркениетті мемлекет жағдайында бөлу функциясы мемлекеттің экономикалық қызметін реттеуші сипатына ие болып келеді және салықтардың реттеушілік функциясы ретінде көрсетуге болады. Мемлекет салық механизмі арқылы халықшаруашылығының дамуына нысанына ықпалын тигізеді. Бұл жағдайда салық нысандарын таңдау, ставкаларын, жеңілдіктер мен алыну әдістерін өзгерту қолданылады. Бұл реттегіштер қоғамдық ұдайы өндіріс құрылымы мен пропорциясына, жинақтау мен тұтыну көлеміне, ал оларды қолдану ғылыми- техникалық прогрессті ынталандыруға тиімді әсер етеді. Салықтық реттер арқылы салықтардың ішкі функциялары: ынталандырушы және шектеуші ішкі функциялар, сондай- ақ ұдайы өндірістік бағыттағы ішкі функция іске асады. Бұдан мемлекеттік бюджетке салық төлемдерінің дұрыс әрі толық көлемде есептелуін бақылау үшін салық қызметі органдарының негізгі қызметі туындайды. Бақылау функциясы салық, қаржы қатынастарының тек бөлу функциясында ғана көрініс табады.
Салықтардың ынталандырушы ішкі функциясы жеңілдік, шегерім, преференция жүйесі арқылы жүзеге асырылады. Нәтижесінде салық объектісі мен салық базасы өзгеріп, салық ставкалары төмендейді. Ынталандырушы реттегіштер негізінен мүгедектер мен зейнеткерлердің жұмыс бастылығын қамтамасыз ету, қайтарымдылық қызмет, өндірістік және өндірістік емес құрылыстарды дамыту шығындарын қаржылаудыру, т.б. бойынша салық төлеушінің қызығушылығын арттыру үшін пайдаланады.
Салықтардың шектеуші ішкі функциясы ынталандырушы ішкі функцияға қарама- қарсы міндеттерді қояды және салық ставкаларының артуы барысында сипатталады. Өндірістік бағыттағы ішкі функция жалпымемлекеттік табиғи ресурстарды пайдалану үшін алынатын салықтарды сипаттайды(2-сурет).

Салық функциялары

Фискальдық(бюджеттік)
Бақылау
Реттеушілік

2-сурет. Салық функциялары

Салық функциясының міндеті - бюджеттің табыс бөлігінің орындалуына жауап беретін бірден бір мемлкеттік орган.
Салық- бірінші кезекте, бюджет саясатын жүзеге асыра отырып, мемлекеттік бюджетті толықтыруды көздейді. Осы бюджетке түскен салық түсімдеріне қайдан келеді және қайда кетеді жөнінде бақылау жасайды. Ал енді осы қызметтердің қорытындыс ретінде бюджетке түсетін салық және салықтық емес түсімдерге қайта бөлу жасалады. Оның мақсаты- мемлекет әділетті түррде өз шығындарын да жаба отырып, елдің әлеуметтік топтарына да қолдау көрсетіп, басқа да шығыстарды жаба білу.
Қорытындылай келе, салықтар мемлекеттің өмір сүруінің негізі болып саналады. Мемлекетті ұстау үшін, халықтың ақшалай немесе натуралдық формада тұрақты түрде төлейтін жарналары қажет болады. Адамзаттың даму тарихында салықтың нысандары мен әдістері мемлекеттің сұранымдары мен қажеттеріне қарай бейімденіп, өзгерістерге ұшырап отырады.
Нарықтық экономика жағдайында салық функциялары қолдану өте маңызды, өйткені оның қалыпты кызмет етуі экономиканың қандай да бір саласына, өңірге, жалпы мемлекетке дұрыс ықпал жасауға мүмкіндік береді.

1.2 Салық міндеттемесі туралы түсінік және салық есебі

Салық төлеушінің Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес мемлекет алдында туындайтын міндеттемесі салық міндеттемесі деп танылады.
Оған орай салық төлеуші салық органында тіркелу есебіне тұруға салық салу объектілерін және салық салуға байланысты объектілерді айқындауға, салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеуге, салықтық нысандарды жасауға, салық тіркелімдерін қоспағанда, салықтық нысандарды салық органына белгіленген мерзімде табыс етуге, салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуге міндетті.
Мемлекеттің салық қызметі органы арқылы салық төлеушіден оның салық міндеттемесінің толық көлемінде орындауын талап етуге, ал салық міндеттемесі орындалмаған жағдайда Салық Кодексінде көзделген тәртіппен оларды қамтамасыз ету жөніндегі тәсілдері мен мәжбүрлеп орындату шараларын қолдануға құқығы бар.
Салық салу объектісі және салық салуға байланысты объект:
Мүлік пен іс- әрекеттер салық салу объектісі және салық салуға байланысты объект болып табылады, осыған байланысты салық төлеушінің салық міндеттемесі туындайды.
Салық базасы салық салу объектісінің құн, физикалық немесе өзге де сипаттамаларын білдіреді, олардың негізінде салықтың және бюджетке төленуге жататын басқа да міндетті төлемдердің сомасы айқындалады.
Салық ставкасы салық салу объектісінің немесе салық базасының өлшем бірлігіне салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемді есептеу жөніндегі салық міндеттемесінің щамасын білдіреді. Салық ставкасы салық салу объектіснің немесе салық базасының өлшем бірлігіне пайызбен немесе абсолютті сомамен белгіленеді.
Салық кезеңі деп салықтың жіне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің жекелеген түрлеріне қатысты белгіленген уақыт кезеңімен түсіндіріледі, ол аяқталған соң салық салу объектісі, салық базасы айқындалады, салықтың және бюджетке төленуге жататын басқа да міндетті төлемдердің сомасы есептеледі
Егер осы Кодексте өзгеше белгiленбесе, салық төлеушi салық мiндеттемесiн орындауды дербес жүзеге асырады. Салық төлеушi салық мiндеттемесiн орындау үшiн мынадай iс-әрекеттер жасайды:
1) салық органына тiркеу есебiне тұрады;
2) салық салу объектiлерi мен салық салуға байланысты объектiлердiң есебiн жүргiзедi;
3) салық салу объектiлерi мен салық салуға байланысты объектiлердi, салық базалары мен салық ставкаларын негiзге ала отырып, бюджетке төленуге тиiстi салық және басқа да мiндеттi төлемдер сомасын есептейдi;
4) салық есептiлiгiн жасайды және оны белгiленген тәртiппен және мерзiмдерде салық қызметi органдарына табыс етедi;
5) салық заңдарында белгiленген тәртiппен және мерзiмдерде салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң есептеп шығарылған және есептелген сомаларын, сондай-ақ салық мiндеттемесi орындалмаған жағдайларда, салық өсiмпұлдары мен айыппұлдарын төлейдi.
Салық төлеушi салық мiндеттемесiн осы Кодексте белгiленген тәртіппен және мерзiмдерде орындауы тиiс. Салық төлеушi салық мiндеттемесiн мерзiмiнен бұрын орындауға құқылы.
Төлем көзінен ұсталынатан салық сомаларын есептеуді салық агенті жүзеге асырады.
Бірқатар жағдайларда салық міндеттемесін орындау салық комитететінің жіберген жазбаша Хабарламасы арқылы жүзеге асырылады- Хабарлама негізінде төленетін салық мерзімі хабарлама түріне байланысты (кесте 1)

Кесте 1
Салық міндеттемесін орындау мерзімі бойынша хабарлама түрлері

Хабарлама түрлері
Салық міндеттемесін орындау мерзімі
Салық органы салық кодексіне сәйкес есептеген салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің сомасы туралы
Есептен шығарылған күннен бастап үш жұмыс күннен бастап үш жұмыс күннен кешіктірмей
Салық тексеруі нәтижелері бойынша салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер, өсім- пұлдар мен айыппұлдардың есептелген сомасы туралы
Салық тексеруі актісін табыс еткен күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірмей
Мерзімінде орындалмаған салық міндеттемесінің орындалуын қамтамасыз ету жөнінде қолданылатын шаралар туралы
Аталған мерзімдер аяқталғанға дейін
Салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алудың қолданылатын шаралары туралы
Мәжбүрлеп өндіріп алу шаралары қолданыла бастағанға дейін бес жұмыс күнінен кешіктірмей
Дебиторлардың банк шоттарындағы ақшадан өндіріп алу туралы
Өндіріп алуға дейін он жұмыс күннен кешіктермей
Салық заңдарын бұзушылықты жою туралы
Оларды анықтаған күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірмей
Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы хабарлама жіберген жағдайда, салық міндеттесі салық төлеушіге хабарлама тапсырылған күннен кейінгі он жұмыс күні ішінде орындауы тиіс. Салық төлеушінің өтініші бойынша салық міндеттемесін орындау мерзімі 60 жұмыс күніне ұзартылуы мүмкін. Бұл ретте, көрсетілген өсімпұл есептеле отырып, осы кезеңнің әрбір 15 жұмыс күні сайын тең үлеспен бюджетке төленуі тиіс.
Салық берешегі туған жағдайда оны өтеу мынадай тәртіппен жүргізіледі:
1) берешек сомасы;
2) есептелген өсімпұлдар;
3) есептелген айыппұлдар.
Салық берешегін өтеу тәртібі бюджетке төленген төлемдердің есеп- қибасына байланысты өзгеруі мүмкін.
Таралатын заңды тұлға салық берешегін өтеуі тиіс. Бұл ретте заңды тұлғаның филиалдары мен кұрылымдық бөлімшелерінің салық берешегі де өтеледі. Осы мақсатпен тарату декларациясы құрылады және салық міндеттемесі аталған заңды тұлғаның ақшасы, соның ішінде оның мүлкін сатудан алынған ақша есебінен өтеледі. Егер таратылатын заңды тұлғаның мүлкі салық берешегін толық өтеу үшін жеткіліксіз болса, салық берешегінің қалған бөлігін таратылатын заңды тұлғаның құрылтайшылары (қатысушылары) өтейді.
Қайта ұйымдастырылған заңды тұлғаның салық міндеттемесін орындау оның құқықтық мирасқорына жүктеледі. Заңды тұлғаның қайта ұйымдастырылуыдеп заңды тұлғалардың қосылуын немесе керісінше, бір заңды тұлғаның бөлінуі нәтижесінде екі жаңа заңды тұлғаның құрылуын айтамыз.
Заңды тұлғаның қайта ұйымдастырылуы оның салық міндеттемесін орындау мерзімі мен сомасының өзгеруіне негіз болып табылмайды, қайта ұйымдастырылған заңды тұлғаның бюджетке артық төлеген төлемдер сомасы оның құқықтық мирасқорына қайтарылуы тиіс.
Қайтыс болған жеке тұлғаның ол қайтым болған күнінде жиналып қалған салық берешегін оның мұрагері мұраға қалдырған мүлік құны шегінде және мұраны алған күнгі ондағы үлесіне барабар өтейді.
Жеке тұлғаның мұрагері болмаған жағдайда, ол қайтыс болған күнінде жиналып қалған салық берешегі өтелді деп есептеледі.
Жеке тұлғаны сот хабар- ошарсыз кетті деп таныған жағдайда, мұндай жеке тұлғаға қатысты салық міндеттемесі шешім шығарылған күннен бастап тоқтатылады. Бұл жағдайда салық берешегін хабар- ошарсыз кеткен адамның мүлкін басқаруға қорғаншы орган уәкілеттік берген адам өтейді.
Егер хабар- ошарсыз кетті деп танылған адамның мүлкі салық берешегін өтеу үшін жеткіліксіз болса, онда салық берешегінің өтелмеген бөлігін салық органы есептен шығарады.
Салық міндеттемесі бойынша талап қою мерзімі бес жыл , яғни салық қызметі органы салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің есептелген сомасын салық кезеңі аяқталғаннан кейін бес жыл ішінде есептей алады немесе қайта қарай алады. Осыған байланысты салық төлеушілер салық декларациясын құруға негіз болған құжаттарды салық кезеңі аяқталғаннан кейін бес жылы бойы сақтауға міндетті.
Салық төлеуші бюджетке төленетін төлемдердің артық төленген сомасын салық кезеңі аяқталғаннан кейін бес жыл бойы ішінде есепке жатқызуды немесе қайтаруды талап етуге құқылы.
Бюджетке артық төленген салық сомасы:
1) салықтың басқа түрлері бойынша өсімпұлдар мен айыппұлдарды өтеу есебіне;
2) салықтың басқа түрлері бойынша берешегін өтеу есебі;
3) салықтың осы және басқа да түрлері бойынша алдағы төлемдер есебіне жатқызылуы тиіс.
Егер аталған берешектер болмаған жағдайда, тұлғаға артық төленген соманы қайтару өтініш берілген күннен бастап 15 жұмыс күні ішінде жүргізіледі.
Салықтарды (төлем көзінен ұсталатын салықтар мен акциздерден басқа) төлеудің мерзімін салық төлеушінің өтініші негізінде, неғұрлым кеш мерзімге, бірақ күнтізбелік жылдың он айынан асырмай ауыстыруға болады, бірақ бұл салық төлеушінң салықтар сомаларын дер кезінде төлемегені үшін өсімпұл төлеуден босатпайды.
Бюджетке төленетін төлемдерді орындау мерзімдерін өзгерту құқығын:
- республикалық бюджетке төленетін төлемдер бойынша салық органдары Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігінің келісімімен;
- жергілікті бюджетке төленетін төлемдер бойынша салық органдары жергілікті атқару органының келісімімен айқындайды.
Салық есептілігін қарасытырудың қажеттілігі, салық есебінің дербес бөлуінің негізгі болып табылады. Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 10 желтоқсанындағы № 99 - IV қабылданған Қазақстан Республикасының Салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Заңында (Салық Кодексі), салық салу элементтері көрсетілген және салықтар бойынша бөлек есепті қолдану мүмкіндігі мен салық есебін есептің жеке дара түрі ретінде белгіленген. Салық есебі ұғымын кең және тар мағынада анықтауға болады. Осылайша, салық есебінің кең көлемдегі мағынасы ретінде салық төлеушінің мүлкін тіркеу, салық төлеудің шаруашылық операцияларын бюджетке төленетін салық сомасын анықтау мақсатында тіркеу болып табылады.
Қазақстан Республикасының Салық Кодексінің 12 - тарауында салық есебі жүйесін салық төлеушінің өзі ұйымдастыратындығы, алайда салық есебінің құжаттарының салық органдарының міндетті нысандарының жоқтығы көресетілген. Мұндай жағдайда салық салу мақсатына байланысты салық есебі бухгалтерлік есеп көрсеткіштерін түзету ретінде қарастыралады. Бірегей әдістемелік базаның болмауы және салық есебін құру өніндегі баламалы ұсыныстардың болмауы қазіргі кездегі салық есебінің негізгі проблемасы болып табылады. Салық есебінің әдістемелік мәселесін шешу барысында ақпараттық қозғалыстар мен есептілікті құру көзқарасы бойынша салық есебін енгізуді таңдауға негізделуі қажет. Дегенмен, салық есебін есептің жеке түрі ретінде қарастыруға болмайды, өйткені ол өзіне салық есебін, қаржы есебін және басқару есебін қосатын бухгалтерлік есеп жүйесінің бір бөлігі болып табылады.
Салық есебінің негізгі міндеті - әр шаруашылық операция негізінде толық және сенімді салық салу мақсатындағы ақпаратты қалыптастыру. Бұл ақпарат негізінде келесілер айқын болуы тиіс:
- белгілі есептік кезеңде салық салу мақсатында кірістер мен шығыстар қалай анықталады;
- келесі салықтық кезеңде шығындарға жатқызылатын шығындар (зиян) сомасы қандай;
- ұйымда резервтер қалай қалыптасады;
- салық бойынша бюджетпен есеп айырысудың міндеттемесі қанша соманы құрайды.
Шетелдік тәжірибеде салық есебі негізгі 3 нұсқасы бойынша жүргізіледі. Бірінші нұсқасында бухгалтерлік ақпараттық жүйені ешбір түзетусіз қолданады. Екінші нұсқасы салық есебін бухгалтерлік көрсеткіштердің түзеті көрсеткіштері арқылы құруды ұсынады. Үшінші нұсқасы бойынша бухгалтерлік есеп көрсеткіштерін қолдануынсыз салық базасының есебін құрастырады. Ол келесі объективті көрсеткіштерді қамтиды: белгілі бір салық түрін есептеу мақсатында бухгалтерлік есепті енгізудің міндетті болмауы. И.А. Слабинская бухгалтерлік есеп пен салық есебінің мақсаты мен міндеттерін салыстыра отырып, салық есебінің жеке есеп түрі ретінде бөлінуінің қабілетсіздігі мен қажетсіздігін дәлелдеп отыр.
Қазақстан Республикасының Салық Кодексінде салық төлеуші тұлғалардың салық органдарына ұсынатын, салық міндеттерінің шегерілуі туралы ақпаратты қамтитын құжаттарды салық есептілігі ретінде айқындайды. Салық Кодексінің 8- тарауының 63- бабында көрсетілгендей, салық есептілігі - бұл салық төлеушінің осы Кодексте белгіленген тәртіпке сәйкес салық қызметі органдарына табыс етілетін, салық төлеуші арқылы, салық салу объектілері және салық салуға байланысты объектіліер туралы, сондай- ақ салық міндеттемелерін, міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын, әлеуметтік аударымдарды есептеу туралы мәлеметтерді қамтитын құжаты.
Салық есептiлiгi салық төлеушi (салық агентi) салықтардың, бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң түрлерi, мiндеттi зейнетақы жарналары, мiндеттi кәсiптiк зейнетақы жарналары және әлеуметтiк аударымдар бойынша жасауға және ұсынуға жататын салық декларацияларын, есептеулерiн, оларға қосымшаларды, сондай-ақ мониторингке жататын iрi салық төлеушiлер табыс ететiн мониторинг бойынша есептiлiктi, импортталған тауарлар бойынша жанама салықтар жөнiндегi декларацияны, тауарларды әкелу және жанама салықтардың төленгенi туралы өтiнiштердi, сауда объектілерін, сауда объектілеріндегі, оның ішінде сауда базарларындағы сауда орындарын жалға (пайдалануға) беретін дара кәсіпкерлер және заңды тұлғалардың жалға беру (пайдалану) шарттарының тізілімін қамтиды.
Импортталатын тауарлар бойынша жанама салықтар жөніндегі декларацияны, тауарларды әкелу және жанама салықтардың төленгені туралы өтінішті қоспағанда, салық есептілігі мынадай түрлерге бөлінеді:
1) бастапқы есептілік - салық төлеушіні тіркеу есебіне қою жүргізілген және (немесе) осы тұлға салық төлеуші (салық агенті) болып табылатын салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің белгілі бір түрлері бойынша салық міндеттемесі, сондай-ақ міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есептеу, ұстау мен аудару және әлеуметтік аударымдарды есептеу мен төлеу бойынша міндеттеме алғаш туындаған салық кезеңі үшін тұлға табыс ететін салық есептілігі;
2) кезекті есептілік - салық төлеушіні тіркелу есебіне қою жүргізілген және (немесе) осы тұлға салық төлеуші (салық агенті) болып табылатын салықтың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің белгілі бір түрлері бойынша салық міндеттемесі, міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есептеу, ұстау мен аудару және әлеуметтік аударымдарды есептеу мен төлеу бойынша міндет алғаш туындаған салық кезеңінен кейінгі салық кезеңдері үшін, сондай-ақ салық кезеңі ішінде салық салу объектілері шығып қалған жағдайда - салық кезеңінің қорытындылары бойынша тұлға табыс ететін салық есептілігі;
3) қосымша есептілік - осы өзгерістер және (немесе) толықтырулар жататын салық кезеңі үшін бұрын табыс етілген салық есептілігіне осы тұлға салық төлеуші (салық агенті) болып табылатын салықтың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түрлері бойынша, сондай-ақ міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары және әлеуметтік аударымдар бойынша өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізілген кезде тұлға табыс ететін салық есептілігі;
4) хабарлама бойынша қосымша есептілік - салық органы камералдық бақылау нәтижелері бойынша бұзушылықтарды анықтаған салық кезеңі үшін бұрын табыс етілген салық есептілігіне осы тұлға салық төлеуші (салық агенті) болып табылатын салықтың, бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түрлері бойынша, сондай-ақ міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары және әлеуметтік аударымдар бойынша өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізген кезде тұлға табыс ететін салық есептілігі;
5) тарату есептілігі - салық төлеуші қызметін тоқтатқан немесе қайта ұйымдастырылған кезде осы тұлға салық төлеуші (салық агенті) болып табылатын салықтың, бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түрлері бойынша, міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары және әлеуметтік аударымдар бойынша, сондай-ақ тіркелу есебінен шығарылған кезде қосылған құн салығы бойынша тұлға табыс ететін салық есептілігі.
Салықтық есепке алу - салық салу объектілері және (немесе) салық салуға байланысты объектілер туралы ақпаратты қорыту және жүйелеу, сондай-ақ салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеу және салық есептілігін жасау мақсатында салық төлеушінің (салық агентінің) осы Кодекстің талаптарына сәйкес есепке алу құжаттамасын жүргізу процесі.
Жиынтық салықтық есепке алу - бірлескен қызмет туралы шартқа қатысушылардың уәкілетті өкілі осындай қызмет бойынша жиынтық түрінде де және бірлескен қызмет туралы шартқа әрбір қатысушының қатысу үлесі бойынша да жүзеге асыратын салықтық есепке алу.
Салықтық есепке алу ережесі:
1) Салық төлеуші (салық агенті) салықтық есепке алуды Салық Кодексінде белгіленген тәртіппен және шарттарда есепке жазу әдісі бойынша теңгемен жүргізуді жүзеге асырады.
2) Есепке жазу әдісі - есепке алу әдісі, оған сәйкес операциялар мен өзге де оқиғалардың нәтижелері ақшаны немесе оның баламасын алған немесе төлеген күннен бастап емес, олардың жасалу фактісі бойынша, оның ішінде жұмыстар орындалған, қызметтер көрсетілген, тауарлар мүлікті өткізу немесе кіріске алу мақсатында сатып алушыға немесе оның сенім білдірілген тұлғасына тиеп жіберілген және берілген күннен бастап танылады.
3) Салық төлеуші (салық агенті) салық кезеңінің қорытындылары бойынша салықтық есепке алу негізінде салық салу объектілерін және (немесе) салық салуға байланысты объектілерді анықтайды, салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептейді
4) Салық салу мақсатында бағамдық айырманы есепке алу халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.
5) Тауарлық-материалдық қорларды салық салу мақсатына орай есепке алу, егер осы Кодексте өзгеше көзделмесе, халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.
6) Борышкер кепілмен қамтамасыз етілген міндеттемені орындамаған кезде айырбас шарты бойынша операция, кепіл нысанасын кепіл ұстаушыға беру салық мақсатына орай тауарларды өткізу, жұмыстарды орындау, қызметтер көрсету ретінде қарастырылады.
Салық есептiлiгiн салық төлеушi, салық агентi не олардың өкiлдерi Салық Кодексіне сәйкес уәкiлеттi орган белгiлеген тәртiппен және нысандар бойынша дербес жасайды.
Кодексте салық салудың әртүрлi шарттары көзделген қызмет түрлерiн жүзеге асыратын салық төлеушiлер мұндай қызметтiң әрбiр түрi үшiн бөлек салық есептiлiгiн жасайды.
Салық есептiлiгi қағазда және (немесе) электрондық көздерде мемлекеттiк тiлде немесе орыс тiлiнде жасалады. Салық есептiлiгi электрондық көздерде жасалған кезде салық төлеушi, салық агентi уәкiлеттi органның талап етуi бойынша осындай құжаттардың қағазға түсiрiлген көшiрмелерiн табыс етуге мiндеттi.
Қағазға түсiрiлген салық есептiлiгiне салық төлеушi, салық агентi (басшы және бас бухгалтер) не оның уәкiлеттi өкiлi қол қоюға, сондай-ақ ол салық төлеушiнiң, салық агентiнiң не оның уәкiлеттi өкiлiнiң мөрiмен расталуға тиiс. Салық есептiлiгi электронды түрде жасалған кезде электрондық құжат салық төлеушiнiң электрондық цифрлық қолтаңбасымен расталуға тиiс. Салық төлеушi, салық агентi салық есептiлiгiн жасаған кезде, оның iшiнде мұндай есептiлiктi оның өкiлi жасаған жағдайда, салық есептiлiгiнде көрсетiлген деректердiң дұрыстығы үшiн жауаптылық салық төлеушіге, салық агентiне жүктеледі. Салық төлеушi, салық агентi салық есептiлiгiн тиiстi салық органдарына Кодексте белгiленген тәртiппен және мерзiмде табыс етедi. Салық төлеушi (заңды тұлға) қайта ұйымдастыру немесе тарату туралы шешiм қабылданған күннен бастап үш жұмыс күнi iшiнде ол туралы салық органына жазбаша хабарлайды.
Таратудың салық есептiлiгi заңды тұлғаның қайта ұйымдастырылуына немесе таратылуына байланысты құжаттық тексерудi жүргiзу туралы өтiнiшпен бір уақытта өткiзу актiсiн, бөлу немесе тарату балансын бекiткен күннен бастап үш жұмыс күнi iшiнде тапсырылады.
Салық есептiлiгi алдын ала камералдық бақылаусыз қабылданады.
Егер салық есептiлiгiнде: салық төлеушiнiң тiркеу нөмiрi көрсетiлмесе не дұрыс көрсетiлмесе; салық кезеңi көрсетiлмесе; осы баптың қолтаңба мен салық есептiлiгiн куәландыруға қатысты талаптары бұзылса, уәкiлеттi орган белгiлеген электрондық пiшiмнiң құрылымы бұзылса, салық есептiлiгi салық органына берiлмеген болып есептеледi.
Салықтық есепке алуды жүргізу ерекшеліктері:
1) Дара кәсіпкерлер шетел валютасымен жасалған операцияларды операция жасалған күннің алдындағы соңғы жұмыс күні айқындалған валюта айырбастаудың нарықтық бағамын қолдана отырып теңгемен қайта есептейді. Бағамдық айырма салық салу мақсатында ескерілмейді.
2) Салықтық есепке алуда тауар-материалдық қорлар оларды дара кәсіпкер не ол уәкілеттік берген тұлға алған кезде, оның ішінде оларды дара кәсіпкер құрамынан өзге де активтерді ауыстыру арқылы негізгі құралдарды бөлшектеу нәтижесінде өндіргеннен кейін өзіндік құны бойынша танылады.
Қорытындылай келе, салық міндеттемесі мемлекет алдындағы әрбір салық төлеушінің міндеттемесі болып табылады және ол салық заңына сәйкес жүргізіледі.

2 Салықтар бойынша бюджетпен есеп айырысу операцияларының жүргізілуі

2.1 Бюджетпен есеп айырысуды есепке алу

Мекемелер мемлекеттік бюджеттің кіріс бөлігінің қалыптасуына қатысады, олардың қаражаттары ел экономикасының келешекте дамуына, мемлекетік құрылымдарды ұстап тұруға, халықтың материалдық және мәдениеттік деңгейін көтеруге және басқа мақсаттарға пайдаланылады. Мемлекеттің мұқтаждықтары үшін салықтар, алымдар және басқа да міндетті төлемдер ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.