Биполярлық транзисторлар

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар факультеті

Автоматтандыру және есептеу техникасы кафедрасы

СӨЖ №3

Пән: Электроника

Тақырыбы: Биполярлық және өрістік транзисторлар

Орындаған: Әбдікәрім Ә. Қ

Топ: АУ-601

Тексерген: Турусбекова Б. Ш.

Семей 2018

Жоспар :

Кіріспе 3-4-бет

1. Биполярлық транзисторлар 4-6-бет
2. Транзистордың жұмыс атқару ұстанымы. 6-8-бет
3. Биполярлық транзистор сипаттамасы 8-11-бет
4. Транзистор параметрлері 11-13-бет
5. Биполярлық транзисторлардың негізгі сипаттамалары мен ең үлкен мәндері . . . 13-14-бет
6. Транзистор -күшейткіш . . . 14-15-бет
7. Өрістік транзисторлар . . . 15-16-бет
8. Өріс эффектілерін сипаттайтын транзистор . . . 16-18-бет
9. Өрістік транзисторлардың типтік сипаттамалар мен шектік мәндер . . . 18-бет

Қорытынды 19-бет

Пайданылған әдебиеттер 20-бет

Кіріспе

Транзисторлар негізгі екі класқа бөлінеді - биполярлық (БТ) және өрістік - (арналық) транзисторлар. Сонымен қатар, жартылай өткізгіштер қандай материалдан жасалғанына байланысты кремний немесе германий негізінде деп бөлінеді. Олардың: жалпы міндеті, компьютерлерде - күшейткіштер, электр кілттерінде, ажыратқыштар мен қосқыштар ретінде, т. б. қолданылады.

Биполярлық транзистор - үш электродты шала өткізгіш транзистордың бір түрі. Электродтар үш тізбектей орналасқан қоспа өткізгіштері кезектесетін үш тізбектей орналасқан шалаөткізгіш қабаттарына жалғанған. Осы кезектесу тәсіліне байланысты және транзисторлары ( (negative) - қоспалы өткізгіштің электронды түрі, (positive) - кемтіктік түрі) болады. Биполяр транзисторда негізгі заряд тасушылар ретінде электрондар мен кемтіктер («би» - «екі» сөзінен) алынады. Орталық қабатқа жалғанған электрод база деп атайды, сыртқы қабаттарына жалғанған электродтар коллектор және эмиттер деп аталады. Қарапайым сұлбада коллектор мен эмиттер айырмашылығы көрінбейді. Негізінде коллектордың негізгі айырмашылығы өткелінің үлкен аумағы, ал транзистордың жұмысына өте аз аумақ қажет. Активті режимде транзистордың эмиттерлі өткелі тура бағытта жылжытылған (ашық), ал коллекторлы өткелі кері бағытта жылжытылып қосылған. Анықтау үшін транзисторын қарастырамыз, ал транзисторы үшін барлығы да дәл осылай қайталанады, тек «электрондар» сөзі «кемтіктер» сөзіне ауысады және керісінше, сонымен қатар, барлық кернеулердің таңбалары керіге өзгереді. транзисторда эмиттердегі негізге тасымалдаушылар, электрондар.

1-кесте - Транзисторлардың классификациясы

Бұл классификацияларды да одан әрі де құрамдастыруға болады, мысалы, төменгі жиілікті қуатты беру транзисторлары немесе төменгі деңгейде шуылдайтын (шулы) жоғары жиіліктік транзисторлар.

1. Биполярлық транзисторлар

Биполярлы транзисторлар үш кезектелген электрондық ( ) немесе кемтіктік ( ) өткізгіштік аймақтардан тұрады. Олар және типті болып ажыратылады. Биполярлық транзистордың ортаңғы облысы база, қалған екеуі эмиттер және коллектор деп аталады. База, эмиттер мен коллектордан тиісінше, эмиттерлік және коллекторлық ауысуларымен бөлінген. Биполярлық транзистордың жұмыс істеу принципі база арқылы өтетін негізгі емес заряд тасушылардың ағынын бақылауға негізделген. Эмиттерлік ауысу тура бағытта ығысқан және ол негізгі емес заряд тасушылардың инжексиясын (итерілуін, ендірілуін) қамтамасыз етеді, ал коллекторлық ауысу кері бағытта ығысқан, ол эмиттер итерген негізгі емес заряд тасушыларды жинап алуды қамтамасыз етеді. Биполярлық транзисторлар негізінен электр сигналдарын өндіруге, күшейтуге арналған. Транзисторлар физикалық және басқа да параметрлеріне байланысты төмен ( -ке дейін), жоғары ( -ке дейін), аса жоғары жиілікті ( -тен жоғары), аз қуатты (шектік жұмсалу қуаты 1 Вт-қа дейін), үлкен қуатты (шектік жұмсалу қуаты 1 Вт-тан жоғары), жоғары және төмен кернеулі, дрейфтік, т. б. түрлерге бөлінеді. Транзистор қазіргі кездегі микроэлектроника құрылғыларының негізгі элементі болып табылады. Қазіргі кезде транзисторлар өмірімізде түпкілікті орын алды. Аналогты және сандық құралдар құрамында бола отырып, олар электр құралдарының негізі болып саналады. Ең бірінші транзистор алтын фольгасына оралған үшкір пластиктен, аз мөлшерде германийден тұратын. Басында бұл құрал арқылы тек радио тыңдалды.

Биполярлық транзисторлар әдетте, кремний немесе германий материалдарының түйіндерінде немесе ауысуларын қамтиды. Түйіндер іс жүзінде, қоспасы бар кремнийдің бір бөлігі сызбада көрсетілген. Жартылай өткізгіштердің ішінде кейбір қолайсыз қоспалардың енуіне кедергі жасау үшін диффузиялық қоспа, фотографиялық тәсілдер қорғайтын материалдың қабаты алынады. Кремний транзисторларының германий транзисторларымен салыстырғанда қолданатын жерлері әлдеқайда көп, әсіресе, жоғары температурада, олай болса, германий құрылғылары қазіргі кездегі электрондық құрылғыларда сирек кездеседі.

1-сурет

ауысуларының символдары мен жеңілдетілген үлгілері 3- суретте келтірілген. База аймағының ( транзисторлары үшін -типті материал немесе -типті материал транзистор үшін) өте тар екенін айта кету керек.

2-сурет

1- сурет пен 2- суреттерде және транзисторларының құрылымдары (конструкциясы) келтірілген. Жылуды өткелден өткізу үшін (орта және жоғары күштік тізбекте маңызды) коллектор транзистордың және

3-сурет

2. Транзистордың жұмыс атқару ұстанымы

4, а- суретте транзисторының жұмыс істеу ұстанымы көрсетілген:

(а) -типті эмиттердегі негізгі заряд тасымалдаушыларға электрондар жатады.

(b) база-эмиттер өтуі негізгі тасымалдаушыны тура бағытта ығыстырады, сонда электрондар өткелден өтіп, база аймағында пайда болады.

(с) База-аймағында өте жіңішке өте төмен қоспаланған кемтік, сондықтан кемтіктер, кейбір рекомбинацияларға ұшырап жатады, алайда, электрондардың көбі база аймағында қала береді.

(d) База-коллектор өткелі кері бағытқа ығысқан, сонда база аймақтарында кемтіктер, ал коллектор аймағында электрондар пайда болады, сонан кейін база аймағында электрондар пайда болуы үшін тура бағытқа ығысады; бұл электрондар коллектор клеммаларындағы оң потенциалын тартып алады.

(е) База-аймағындағы электрондардың көбі өткелден коллектор базаға коллектор аймағында өтіп отырады, сөйтіп коллекторда ток түзіле бастайды.

4-сурет

транзисторының жұмыс істеуі принципі 5, а- суретте келтірілген.

5-сурет

4, b- суретте көрсетілгендей әдетте, токтың бағыты кемтіктің қозғалысымен алынады, яғни, оның бағыты электрондар ағынының бағытына қарама-қарсы алынады. Электрондардың 99. 5% эмиттерден шығып жатқан база-коллектор өткелінен өтіп, тек 0. 5 % электрон кемтікке айналады, өте тар база аймағында.

транзистордағы жұмыс істеу принципі :

(а) Эмиттер материалындағы негізгі тасымалдаушылар ол кемтіктер.

(b) База-эмиттер негізгі тасымалдаушыларды тура бағытта ығыстырады, сөйтіп, кемтіктер өткелден өтіп, база аймағында болады.

(с) База аймағы өте жұқа және электрондармен өте төмен қоспаланған кейде электрондар кемтіктермен жұптарды түзе алғанымен сонда да аймағында кемтіктер көп.

(d) База аймағында электрондардың болуы үшін ол коллектор аймағында қайтадан кемтіктер болу үшін база-коллектор өткелі кері бағытталған, бірақ тура бағытта кемтіктер ығысқан; Бұл кемтіктер коллектордың теріс клеммасын өзіне тартады.

(е) База аймағындағы кемтіктің біраз көп бөлігі база-коллектор өткелінен өтіп, коллектор аймағына жетеді, сөйтіп коллекторда токты түзеді, әдетте токтың бағыты кемтіктің қозғалыс бағытымен сәйкес келеді.

5, b-суретте транзистордың жұмыс істеу принципі келтірілген. Эмиттерден шыққан 99. 5% кемтіктер база-коллекторының өткелінен өтеді, алайда, 0. 5% кемтіктер өзгеріске ұшырап, электронмен өте жіңішке база аймағын құрайды.

3. Биполярлық транзистор сипаттамасы

Әдетте, транзистор сипаттамалары транзистордың клеммалары жанында кернеулер мен ток үшін графиктер жиынтығы түрінде келтірілген. 6-суретте ауысуы үшін жалпы эмиттер режимінде жұмыс істейтін операциялық биполярлық транзисторға тән кіріс сипаттамасы ( ток қарама-қарсы орналастырылған) келтірілген. Бұл режим үшін кіріс ток базаға келтіріледі, ал шығу тогы коллекторде пайда болады. Ал эмиттерде екі тізбек үшін шығысы мен кірісі бірдей.

Транзистордың кіріс сипаттамасы база-эмиттердегі кернеу 0. 6 В шамасынан асқанша база тогының өте кішкентай екенін көрсетеді. Осыдан кейін база тогы тез ұлғая бастайды - бұл жағынан осы қасиеті бойынша транзистор кремний диодының алдыңғы жағындағы бөлігімен ұқсас.

6-сурет

7- суретте биполярлық транзисторлар үшін нағыз (коллектор) шығу жиынтығының сипаттамалары ( ток қарама- қарсы) келтірілген. биполярлы транзисторлардың сипаттамасының әрбір қисығына база тогының басқа мәндері сәйкес. -дан төмен аймақта сипатталатын қисықтың түріне көңіл аударған жөн.

7-сурет

Қисықтардың түрлері тегіс. Осы себептен (коллектор тогы онша өзгермейді, коллектор -эмиттер кернеуді өзгертеді) біз осы құбылысқа тұрақты ток сипаттамасы ретінде қараймыз. 8- суретте жазық биполярлық транзистор үшін оған тән транзисторлық сипаттаманы көруге болады. Әлсіз сигналдар үшін арналған жалпы транзисторға міндетті мен байланысы берілсін.

8-сурет

мен қатынасы немесе қисықтың көлбеу еңісі транзистордың ток бойынша жалпы эмиттордың күшейткіштерінің коэффициенті болып табылады.

Кіретін сипаттамасын беру үшін -ің белгілі бір мәніне сәйкес -ның мен мәндері беріледі. Мұндай өлшеулерді -дің әртүрлі параметрлері үшін қайталанып, пайда болған тәуелділік транзистордың кіру сипаттамасын береді.

9-сурет

Шығатын сипаттамасы үшін өзгереді, мысалы, тең болады. -нің әртүрлі мағынасына мен сәйкес мәндері белгіленген. графигінен алынады. Осы қайталана беріп, , , т. с. с. шамаларды түсіру арқылы тізбектің шығу сипаттамасын 7- суреттен аламыз.

4. Транзистор параметрлері

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс