Көліктегі аспаптар панелі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе
3
1 Көліктегі аспаптар панелі
5
1.1 Аспаптар панелінің аралас құрылғылары
6
1.2 Құралдар панелінің таңбалары
7
2 Сандық құралдар панелі
14
2.1 Жүйеге қойылатын талаптар
14
2.2 Аспаптар панеліне арналған инновациялар
15
2.3 Проекциялау дисплейі
16
3 Борттық компьютер
18
3.1 Әмбебап борттық компьютер
18
3.2 Маршруттық компьютер
19
3.3 Сервистік (диагностикалық) компьютер
19
3.4 Басқарушы компьютер
20
Қорытынды
21
Пайдаланылған әдебиеттер
22

Кіріспе

Автомобиль әлемдегі ең көп көлік құралы болып табылады. Жыл сайын миллиондаған автокөлік шығарылады. Әрбір машина өз сатып алушысын табу үшін автомобиль компаниялары үнемі автомобиль конструкциясын жетілдіруге мәжбүр. Қазіргі заманғы модельдер пайда болып, автомобильдің жаңа жүйелері әзірленуде және енгізілуде. Мұның бәрі жоғалту қиын емес үлкен ақпарат ағынымен сүйемелденеді.
Бұл жобаның міндеті қазіргі заманғы автомобильдің түрлі жүйелері туралы қысқаша және түсінікті түрде айту, олардың құрылысы мен жұмысын көрсету болып табылады.
Автомобиль-көптеген кіші жүйелерден тұратын күрделі техникалық жүйе. Техникалық жүйе деп ортақ техникалық міндетті шешуге арналған өзара біріктірілген құрылымдық элементтердің жиынтығы түсініледі. Автомобильдің құрылымын анықтайтын негізгі жүйелер қозғалтқыш, трансмиссия, рульдік басқару, тежегіш жүйесі, көтергіш жүйе, аспа және доңғалақтар болып табы - лады.
Қозғалтқыш көлік қозғалысы үшін қажетті механикалық энергия көзі болып табылады. Механикалық энергия энергияның басқа түрлерін түрлендіру жолымен алынады,олардың ішінде ең көп таралған отын жану энергиясы мен электр энергиясы. Қозғалтқыш трансмиссиямен байланысты, ол өз кезегінде энергияны жетекші дөңгелектерге түрлендіреді және береді. Доңғалақтар ме - ханикалық энергияны көліктің үдемелі қозғалысы энергиясына түрлендіреді.
Автомобильдің барлық жүйелері тасымалдау жүйесіне (шанаққа) негізделеді. Шанақ пассивті қауіпсіздік жүйесінің маңызды элементі болып та - былады. Доңғалақтар мен шанақтың тығыз байланысы аспаны қамтамасыз етеді. Автомобильді басқару екі негізгі жүйе - рульдік басқару және тежегіш жүйесінің көмегімен жүргізіледі. Рульдік басқару қозғалыс бағытын өзгерту үшін қызмет етеді. Тежегіш жүйесі автомобиль қозғалысының жылдамдығын өзгертуді, оның тоқтауын және орнында ұстауды қамтамасыз етеді.
Автомобиль конструкциясын жетілдіру бағыттары
Қазіргі заманғы автомобиль конструкциясы бірнеше бағытта дамиды, олардың арасында:
1. Қауіпсіздікті арттыру. Автомобиль қауіптілігі жоғары объект болып та - былады, бұл әртүрлі қауіпсіздік жүйелерінің дамуын анықтайды. Белсенді қауіпсіздік жүйелері, соның ішінде тежегіштердің блоктауға қарсы жүйесі, курстық тұрақтылық жүйесі кеңінен таралған. Пассивті қауіпсіздік құралдарын қолдана отырып, жүргізуші мен жолаушылардың қорғалуы айтарлықтай ар - тады.
2. Отын үнемділігін арттыру. Отын шығыны едәуір дәрежеде қозғалтқыш конструкциясына және беріліс қорабына байланысты. Қозғалтқыш үнемділігі тікелей бүрку жүйесін, Common Rail бүрку жүйесін қолданумен қамтамасыз етіледі. Отын үнемдеуге берік болаттарды, жеңіл металдар мен пластиктерді қолдану арқылы автомобиль массасын төмендету есебінен қол жеткізіледі.
3. Экологиялық қауіпсіздікті арттыру. Автомобиль қоршаған ортаны ла - стаудың көзі болып табылады, бұл экологиялық қауіпсіздікті үздіксіз артты - руға ынталандырады. Автоөндірушілер 2015 жылдан бастап басшылыққа ала - тын Еуро-6 қазіргі заманғы экологиялық нормалары шығару жүйесіндегі, қозғалтқышты басқару жүйесіндегі өзгерістер есебінен зиянды шығарынды - ларды азайтуды болжайды.
4. Жайлылықты арттыру. Мәселелердің кең шеңберін қамтиды және ав - тоөндірушілердің тұтынушылардың жеке сұраныстарына барынша толық жауап беретін автомобильдерді жасауға ұмтылуымен байланысты. Автоматты беріліс қорабын, күшейткіші бар рульдік басқаруды, климат-бақылау жүйесін қолдану практикаға кірді. Ең озық модельдер бейімделген аспамен, белсенді бас жарық жүйесімен жабдықталған.
1 Көліктегі аспаптар панелі

Аспаптар панелі жүргізушінің негізгі ақпараттық жүйесі болып табылады. Көлік жүргізу кезінде, бақылау панелі арқылы әртүрлі ақпараттар алуға және кейбір функцияларды басқаруға мүмкіндік аламыз.
Әдетте, аспаптар панелі аспаптар тақтасына салынған және жүргізушіге қарама-қарсы орналасқан. Сирек жағдайларда ол аспаптар тақтасының ортасында, жүргізуші мен жолаушы арасында болуы мүмкін.
Кез-келген көліктін аспаптар панелі көліктегі орнатылған барлық таразылар мен датчиктердің жақсы көрінуін қамтамасыз етуі керек, алайда пайдалану үшін өте қарапайым, барлық қажетті ақпаратты жүргізушіге беру керек. Бұл ең алдымен:
қозғалыс қауіпсіздігін тікелей қамтамасыз ететін көлік жүйесінің қазіргі жағдайы ( тежеу жүйесі , автокөлік сигнализациясы және пассивті қауіпсіздік жүйесі );
Қозғалыс сипаттамалары (жылдамдық, қозғалтқыштың жылдамдығы, нысанның алдындағы қашықтық);
қозғалтқыштың, шассидің, трансмиссияның, электр жабдығының және бүкіл көлік құралының дұрыс жұмыс істеуі;
басқа ақпарат (мысалы, ағымдағы уақыт).
Міндетті аспаптарды, ескерту шамдарын және негізгі және қосымша жабдықтарды басқаруды қамтиды.
Көлікті сатып алу кезінде аспапта панелі ең бірінші әсерді айқындатады, сондықтан көлікті сатып алу туралы шешімге әсер еткізеді. Сондықтан көлік өндірушілер жобалау кезінде аспаптар панелінің дизайннына, ақпараттауына, функционалдық және эргономикалығына үлкен көңіл бөледі (1.1 сурет).

Сурет 1.1 - AUDI RS5 COUPE салоны

Көліктің аспаптар панелі орталық консольмен құралдар комбинациясының тіркесімін қамтиды. Алдыңғы консольде мысалы: қолғап жәшігі, алдыңғы жолаушының қауіпсіздік жастықшасы, жылыту, желдету және ауа баптау жүйелер ағымы, жарық жүйесін қосқышы, тұтату құлпы, динамик және т.б. сияқты бірқатар басқа элементтері бар (1.1 сурет).
Аспаптар панелін әрлеу үшін әртүрлі материалдар пайдаланылады. Ең та - нымал болып полиуретаннан жасалған жұмсақ аспаптар тақтасы. Бюджетті көліктерде поливинилхлоридтті (ПВХ) аспаптар тақтасымен жаб - дықталған. Бақылау тақтасын шынайы былғары, ағаш немесе ағаштан жасалған материалдар, металл кірістері пайдаланылады.
1.1 Аспаптар панелінің аралас құрылғылары
Жүргізушіге бірінші кезекте әртүрлі динамикалық және анықтамалық ақпараттар аспаптар комбинациясына шығарылады. Аспаптардың қазіргі заманғы комбинациясы - бірнеше бақылау және өлшеуіш аспаптарымен, сигналдық және бақылау шамдарын, сондай-ақ борттық компьютердің ақпараттық дисплейін біріктіретін жеке блок.
Аспаптар комбинациясында, әдетте, мынадай бақылау - өлшеуіш аспаптары пайдаланылады: тахометр, спидометр, салқындатқыш сұйықтықтың температурасының көрсеткіші, отын деңгейінің көрсеткіші.
Тахометр қозғалтқыштың иінді білігінің айналу жиілігін көрсетеді. Ол механикалық қорапты пайдалану кезінде берілісті ауыстырып қосудың оңтайлы режимін таңдау немесе автоматты беріліс қорабын пайдалану кезінде қозғалтқыш айналымын бақылау үшін пайдаланылады. Тахометрдегі қызыл аймақ қозғалтқыштың барынша рұқсат етілген айналу жиілігін көрсетеді. Спидометр автомобиль қозғалысының ағымдағы жылдамдығын көрсетеді. Осы типке отын деңгейінің көрсеткіші, қозғалтқыштың салқындатқыш сұйықтығының температурасының көрсеткіші сияқты аспаптар жатады. Сонымен қатар, түрлі автомобильдерде аккумулятор зарядының көрсеткіштері, шинадағы қысым, КПП май температурасы сияқты қосымша құралдар орнатылуы мүмкін (1.2 сурет).

Сурет 1.2 AUDI - A4 аспаптар панелі
Кез келген аспапты панель қандай да бір комбинацияларда бақылау - өлшеу шамдарын қамтиды. Стандартты шамдарға бұрылыс индикаторлары мен жақын және алыс жарық шамдары, "авариялар", тұрақ тежегішін және артқы жүрісті қосу және т. б. жатқызуға болады.
Аспаптар комбинациясында бағыттамалық (аналогтық), сандық (электронды) бақылау - өлшеу аспаптары немесе олардың үйлесімі пайдаланылады. Жүргізушілердің көпшілігі дәстүрлі бағыттамалық бақылау-өлшеу құралдарына артықшылық береді. Конструктивті бағыттамалы аспап қозғалтқышты басқару блогымен немесе өз блогымен біріктірілген қадамдық электрқозғалтқышты білдіреді. Виртуалды басқару панелі үлкен танымалдыққа ие.
Сонымен қатар, аспаптық панельде борттық компьютердің дисплейі де болуы мүмкін.
Егер индикаторлар мен шамдардың түсі әдепкі шамдары болса, онда өлшеу құралдарының шамдары, әдетте ажыратқышпен реттеледі.
Түрлі автомобильдер мен модельдердегі аспаптар түрлі түстермен жарықтандырылуы мүмкін. Кейбір өндірушілер жүргізушіге өз бетінше түс таңдауға мүмкіндік береді. Мысалы, автомобильді спорт режиміне ауыстырған кезде индикаторлар түсі автоматты түрде өзгеруі мүмкін (сурет 1.3).

Сурет 1.3 - AUDI SPORT QUATTRO спорт моделінің аспаптар панелі

1.2 Апаптар панелінің таңбалары
Жыл сайын өндірушілер автомобильдерге жаңа жүйелерді, сондай-ақ өз индикаторлары мен көрсеткіштері бар функцияларды орнатады, оларды түсіну өте қиын. Сонымен қатар, әр түрлі өндірушілердің автомобильдерінде бірдей функция немесе жүйе басқа маркалы автомобильдегі индикаторға ұқсас емес индикатор болуы мүмкін.
Аспаптар комбинациясы құрылымындағы сигналдық шамдар жүргізушіге пайда болған ақаулар туралы ескертеді. Бақылау шамдары белгілі бір функциялардың орындалуы туралы хабарлайды. Сигналдық және бақылау шамдарының (аспаптық панельдің индикаторларының) құрамы мен орналасуы автомобильдің маркасына, моделіне және жиынтығына байланысты ерекшеленеді.
Көптеген сигналдық және бақылау шамдары стандартталған (жалпы қабылданған бейнесі бар). Кейбір Шамдарды қосқанда, дыбыс сигналдары қосымша беріледі.
Сигналдық және бақылау шамдары қызыл, сары, жасыл және көк түсті. Қызыл шамдар автомобильдің күрделі ақаулықтары немесе одан әрі қозғалуға тыйым салынатын белгілі бір функцияларды орындау туралы ескертеді. Қызыл шамды белсендіру жүргізушінің дереу реакциясын болжайды.
Сары индикаторлар жүргізушіні автокөліктің кейбір ақаулары мен функциялары туралы хабардар етеді және жүргізушінің белгілі бір реакциясын болжайды (автосервиске бару, май немесе техникалық сұйықтықтарды толтыру, шиналарды айдау, отын багының қақпағын жабу).
Қызыл және сары шамдардың сигналдарын елемеу автомобильдің зақымдануына және Елеулі апатқа әкелуі мүмкін. Жасыл түсті тек бақылау шамдары бар, ол жүргізушіні жеке функцияларды орындау туралы хабардар етеді.

Кесте 1.1
Бақылау панеліндегі таңбашалардың барлық белгіленуі. Ескерту индикаторлары

Индикаторлар
Анықтамасы

Тұрақ тежегіші іске қосылған, тежегіш сұйықтығының төмен деңгейі болуы мүмкін, сондай-ақ тежегіш жүйесінің ақау ықтималдығы болмауы мүмкін.

Қызыл түс салқындату жүйесінің жоғары температурасы, көк-төмен температура. Жыпылықтайтын көрсеткіш-салқындату жүйесінің электрикасындағы ақаулық.

Қозғалтқыш майлау жүйесіндегі қысым төмендеді (Oil Pressure). Майдың төмен деңгейін белгілеуі мүмкін.

Қозғалтқышта май деңгейінің датчигі (Engine Oil Sensor). Май деңгейі (Oil Level) рұқсат етілген мәннен төмен түсті.

Автоматты трансмиссияның мәселелері-майдың қызып кетуі, АКПП басқару блогындағы қателіктер, істен шығу.
Кесте 1.1 жалғасы
Индикаторлар
Анықтамасы

Автомобиль желісіндегі кернеудің төмендеуі, батарея зарядының болмауы, сондай-ақ электрмен жабдықтау жүйесіндегі басқа да ақаулықтар болуы мүмкін.

STOP-шұғыл тоқтаудың сигналдық шамы.

Жүргізуші үшін ескерту сигналы, штаттан тыс жағдай туындаған жағдайда (май қысымының күрт төмендеуі немесе жабылмаған есік және т.б.)

Электрондық тұрақтандыру жүйесіндегі іркіліс.

SRS-Supplemental Restraint System проблемасы, бұл қазақ тіліне аударғанда пассивті қауіпсіздік жүйесіндегі ақаулар туралы айтады немесе қауіпсіздік жастықтары деп аталады.

Ақпараттылығы бойынша алдыңғылармен ұқсас индикаторлар тек алдыңғы жолаушының қауіпсіздік жастықтары жұмыс істемейтінін көрсетеді.

Жүргізушіге алдыңғы орындықта салмағы аз бала немесе адам екендігі туралы сигнал беретін пассивті қауіпсіздік жүйесінің индикаторы, бұл жол-көлік оқиғасы кезінде алдыңғы жолаушы жастығының іске қосылуынан бас тартуға себеп болуы мүмкін.

Апат алдындағы қауіпсіздік жүйесі (Pre Collision or Crash System -- PCS) жұмыс істемейді, ол автомобиль аударылып кеткен кезде жұмыс істейді. Кейбір жағдайларда индикатор жолсыз қозғалыс кезінде немесе кейін жануы мүмкін.

Апат алдындағы қауіпсіздік жүйесі жұмыс істемейді (Pre Collision or Crash System-PCS)

Бұл индикатор иммобилайзерді немесе штаттық айдап кетуге қарсы жүйені іске қосу кезінде жанады.

Ұрлыққа қарсы штаттық жүйені қосу немесе оның жұмыс істемейтін күйі қате.

Бұл shift up сары көрсеткі жүргізушіге отынды үнемдеу үшін жоғары беріліске ауысатынын айтады.
Кесте 1.1 жалғасы
Индикаторлар
Анықтамасы

Бұл белгішені көптеген спорттық автокөліктерден көруге болады, оның пайда болуы трансмиссияның ақаулы екенін көрсетеді, ақпаратты елемеу автомобильді басқармауға әкелуі мүмкін.

Автоматты трансмиссиясы бар кейбір автомобильдер, егер қорабында төмен деңгейі, қызып кету датчиктердің бірі жұмыс істемейді немесе басқа ақау бар болса. Бұл жағдайда жүйе авариялық режимді қамтиды - АКПП бөлшектерін бұзылудан сақтау үшін қозғалтқыштың ең аз айналымымен ең аз жылдамдықта ғана қозғала алады.

Жұмыс істемейді немесе рульде гидроусилителде проблемалар бар.

Тежегіш жүйесіндегі сұйықтық деңгейі рұқсат етілгеннен төмен

ABS (Antilock Braking System) жүйесі өшірілген немесе жұмыс істемейді.

Тежегіш қалыптарының тозуына жол берілмейді.

"CHECK" индикаторы, әдетте, күш агрегатының жұмысы кезінде жанады және қозғалтқыштың бір немесе одан да көп жүйелерінің ақаулығы бар екендігі туралы белгі береді. Кейбір автомобильдерде бұл белгішенің пайда болуы ақаулықтар анықталғанша және жойылғанша кейбір жүйелерді ажыратумен қатар жүруі мүмкін. Сондай-ақ жүктемені азайту үшін жоғары айналымдардағы қозғалтқыштың жұмысын болдырмау үшін отын беруді шектеу мүмкін.

Трансмиссияның электрондық бөлігінде ақаулық немесе күш агрегатының жұмысындағы проблема анықталды. Сондай-ақ, бұл индикатор иммобилайзердің ақаулығы немесе бүрку жүйесінің ақаулығы туралы сигнал бере алады.

Отын багының қақпағы жабық емес.
Кесте 1.1 жалғасы
Индикаторлар
Анықтамасы

Пайдаланылған газдарды шығару жүйесінің катализаторы қызған немесе бұзылған. Әдетте, бұл ретте мотор қуаты айтарлықтай азаяды.

Жүргізушіге дабыл, май (OIL CHANGE) мен қозғалтқыш сүзгілерін ауыстыра отырып, жоспарлы ТҚ өтудің уақыты. Алайда, кейбір машиналарда индикатор бірінші жою қажет күрделі проблемалар болған кезде жануы мүмкін. Бұл жағдайда компьютерлік диагностика ұсынылады.

Қозғалтқыштың ауа сүзгісін ауыстыру керек.

Бұл индикаторлар қозғалтқыштың суыту жүйесіне жатады және олардың аспапта пайда болуы салқындатқыш сұйықтықтың деңгейі рұқсат етілгеннен төмен немесе оның температурасы рұқсат етілген мәннен асып түсетіні туралы айта алады.

Blind Spot-BSM (көрінбейтін аймақтарды бақылау) жүйесі жұмыс істемейді немесе дұрыс жұмыс істемейді.

Тұрақтандыру жүйесі жұмыс істемейді (ақаулы немесе ажыратылған), бұл ретте автомобиль ерекше проблемалар - сыз басқарылуы мүмкін.

Круиз-бақылау болған кезде, егер ол осы белгішенің пайда болуы қосылса, алда кедергі немесе қозғалатын автомобиль пайда болғанын білдіреді.

Артқы шыныны жылыту қосылған

Park Assist-тұрақ кезіндегі көмек жүйесі. Жасыл индикатор Park Assist іске қосылуын көрсетеді, сары жүйе ақауларын көрсетеді.

Отынды үнемдеу режимі белсендірілген.

Автомобильде алдыңғы және артқы жетек болған кезде осы индикатор автомобильдің трансмиссиясының артқы дөңге - лектердің жетегіне өтуі туралы сигнал береді.

Толық жетек қосылған
Кесте 1.1 жалғасы
Индикаторлар
Анықтамасы

Жүргізушіге автомобиль трансмиссиясы артқы жетек ре - жимінде жұмыс істейтінін көрсететін белгі, бірақ қажет болса, дөңгелектің толық жетегі автоматты түрде қосы - лады.

Артқы дөңгелектердің дөңгелекті аралық дифференциалы бұғатталған.

Дифференциал қызып кетті немесе толық жетек жүйесінде өзге де проблемалар бар.

Қуат айтарлықтай төмендеді.

Электр тартудағы қозғалыс режиміндегі Гибрид. EV (electric vehicle) MODE.

Белгішелер электробильде проблеманың болуын білдіреді. Сары индикатор-сыни мәселе емес, қызыл-сыни, қозғалыс өте ұсынылмайды. Қуаттың төмендеуі мүмкін, апаттық режимге ауысуын куәландырады.

Сыртқы жарықтандыру қосылған.

Сыртқы жарықтандыру шамдарының бірі жұмыс істемейді. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.