Атмосфераны қабатқа бөлу

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Аэрофототүсіріс - ұшақтан жер бетін түсіретін процесс. Аэрофототүсірістің жүргізу жағдайы метеорологиялық жағдайға және аэрофототүсіріс құрал-жабдықтарына, техникалық талаптарға байланысты жүргізіледі. Бұл пәннің мақсаты аэрофототүсіріс жұмыстарын жүргізу және ұйымдастыру, практикалық және теориялық негіздерді біліп - тану болып саналады. Сонымен қатар аэрофототүсіріс құрал-жабдықтарына пайдалану және зерттеу жүргізіледі. Аэрофототүсіріс материалдары геодезиялық, геологиялық, экологиялық, карта жасауда, инженерлік ізденіс зерттеулерінде және т. б. қолданылады. Еліміздің табиғи ресурстарын игеру, топографиялық және арнайы карта жасау, жобалық - ізденіс жұмыстарын жүргізу, қоршаған ортаның жағдайын оқып - білу кезіндегі аэрофототүсіріс және басқа да аэроәдістер негізі, деректер және ақпараттарды жинаудың ең тиімді құрал-жабдықтары болып табылады. БҰҰ ұйымының мәліметтері бойынша аэрофототүсіріспен құрлықтың 90 %, -ы, Дүниежүзілік мұхиттық қайраң зонасының 5%, түсірілген (1978 жылғы мәлімет) . Қазіргі кезде 1:25000 масштабта топог- рафиялық карта құрылады. Олардың мерзімдік жаңартылуы аэрофото- түсіріс материалдары бойынша жүргізіледі. Ірі желілі обьект құрылысы кезінде аэрофототүсіріс әдістерін қолдана отырып, жолдар, ЛЭП, мұнай және газ құбырлары, каналдар, география саласындағы әр түрлі іздеу жұмыстары, гидрогеология жұмыстары, мұхитты зерттеу саласы және т. б. бойынша жобалықіздеу жұмыстары жүргізіледі.

1. ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТ

1. 1. Аэрофототүсірістің даму тарихы.

Аэрофототүсірістің даму тарихы азаматтық авиацияның дамуымен тікелей байланысты. Аэрофототүсірістің құрылуына және дамуына 3 негізгі фактор әсер етті: 1) жобалау-ізденіс жұмыстарын жүргізу, жер бетін картаға түсіру, жердің табиғи ресурстарын оқумен байланысты, халық шаруашылық салаларының дамуы; 2) авиациялық және ғарыштық техниканың, яғни, аэрофототүсірісті жүргізетін ұшақ аппаратының дамуы. 3) фотографиялық комплекстердің дамуы және жаңаруы: Аэрофототүсірістің құрал-жабдықтары, фотожабдықтары, фото- зертхана- лық жабдықтары, фотограмметриялық құрал-жабдықтары. 1855 жылы әуеде суретке түсіруде француз фотографы Феликс Нота ең алғаш сынақ жүргізді, ол үшін әуе шарын және ылғалды колоидты процесті қолданды. Аэрофототүсіріс (АФТ) алғаш әскери және барлау мақсатында қолданылған. Ұшақ аппараттары, әуе шарлары, аэростаттар мен ұшақтарды, ең бірінші әскери мамандары игерді. Сондықтан Ресей- де аэрофототүсірістің дамуымен әскери мамандар айналысты. Батыс Еуропада АФТ-пен негізінен әуесқой адамдар айналысты. 1886 жылы 18 мамырда бірінші әуеден суретке түсіру іске асырылды. Жергілікті жер- дің планын құруға (фототүсірістер бойынша) полковник В. Т. Найденов үлкен үлесін қосқан. 1925 - 1930 ж. ж. АФТ және фотограмметрияның құрылуының бастапқы мерзімі болды. Бұл кезде шетел фирмаларының ұшақтары, яғни “Фарман”, “Дорнье”, “Юнкерс”, “Меркурий”, “Цейсс” аэрофотоаппараттары қолданылды. Осы кезден бастап Мәскеу геоде- зиялық институтында АФГ бойынша мамандар дайындала бастайды. 1962 ж ГОСНИИГА ұсынған Ил-14 модификациялы ұшағы пайдаланылды. ГОСНИИГА-ның техникалық талаптары бойынша Ан-24 ұшағының негізінде 1974 ж. алғашқы рет аэротүсіріске арналған Ан-30 ұшағы пайдалануға берілді.

1. 2. Аэрофототүсіріс жұмыстарын ұйымдастыру .

Қазіргі кезде аэрофототүсіріс ТМД аумағында арнайы мемлекеттік, азаматтық, авиация кәсіпорындарында жүргізіледі. АФТ жұмыстарын жүргізу үшін мынадай АФТ құралдарының техникалық кешендері қажет. Оларға: ● 1. АФТ мақсаты үшін қайта өңделген. ● 2. АФТ құралдары: АФА (камера, жетекші пульт, командалық аспап), гироплатформалар, АФУС немесе ілмелі құралдар; арнайы аспаптар - радиобиіктік өлшеуіштер, статаскоп; фоторегистраторлар. ● 3. Аэрофильмдерді фотохимиялық өңдеу және фото өнімдерді дайындауға (суретті шығару машиналары немесе позитивті репродукциялық аспаптарды дайындауға арналған машиналар, күміс қалдығын жинауға арналған құралдар, негативті және позитивті фотоматериалдарға арналған құрғату материалдары, фотоматериалдарды жууға арналған құралдар, өнімнің сапасын сенситометриялық бақылау аспаптары) арналған фотолабораториялық құралдар. ● 4. МЕСТ талаптарымен АФТ материалдарының сапасына қатысты бақылау жүргізуге арналған фотограмметриялық құрал-жабдықтар. ● 5. Фотоқұрал-жабдықтар (аэрофотопленкалар, фотоқағаздар) . Барлық АФТ жұмыстары бүкіл техникалық кезеңдерге регламенттік құжаттар, нұсқаулары МЕСТ-қа қатысты орындалады. Аэрофототүсіріс (АФТ) жұмыстарының ұйымдастыру сұлбасы. Объектіге аэрофототүсіріс жұмыстарын жүргізу үшін: ● 1. Тұтынушы орындаушыға тапсырыс береді, оған: а) АФТ жұмыстарын жүргізуге қажетті мемлекеттік орындардан рұқсат алынады. Рұқсат алу тәртібі СТГМ нұсқауы бойынша құрылады; б) 1:1 масштабта жасалған топографиялық картада және одан да үлкен масштабтардағы объектінің картограммасы немесе обь- ектінің шегі; в) АФТ масштабы және құрылатын карта немесе план (АФТ-тің мақсаты) ; г) түрі және АФА-ның фокустық қашықтығы, кадр форматы, пленканың түрі; д) арнайы аспаптарды қолдану қажеттілігі; е) жергілікті жұмыс істеу алаңының жағдайы; ж) жұмыстың күнтізбелік мерзімі; з) қосалқы жағдайлар (қосалқы АФА, Px, Py, маршруттар бағыты және т. б. ) ; ● 2. Обьектінің АФТ-іне техникалық жоба құру: - фотоматериалдың қажеттілігін есептеу; - обьектіге жаз мезгіліндегі сағатты есептеу; - АФТ-тың техникалық параметрлерін есептеу; ● 3. “Тапсырыс беруші” мен “авиация” арасындағы орындалатын келісім мынадай мәселелерді қарастырады: АФТ-тың техникалық жағдайы; жұмыстың құны; екі жақтың жауапкершілігі және басқа да келісімнің стандарттық мәселелері; және арнайы құрылған әуе кемелері. ● 4. АФТ жүргізетін ұшақтың құрал-жабдығы, аппаратураны ұшақта қолдану кезінде: АФТ құрал-жабдығын (әскери) әуе кемесінде- гі ұшаққа орнату; әуеде ұшу кезінде материалдардың сапасын тексеру . ● 5. АФТ-ті кәсіпорын саласында қолдану: ұшу жоспарын ұсыну; ұшу алдындағы дайындық; АФТ жұмыстарын ұшу кезінде игеру; АФТ материалдарын өңдеуге өткізу. ● 6. АФТ материалдарын фотолабораториялық және фотограммет- риялық өңдеу. АФТ материалдарын МЕСТ талаптарына қатысты тек- серу. ● 7. АФТ материалдарын дайындау және тұтынушыға жеткізу. Аэрофототүсіріс және фотограмметриялық құрал-жабдықтарды негізінен швейцариялық Wild және немістің Zeiss фирмалары жасай- ды. Қазіргі кезде аэрофототүсіріс жұмыстарын орындау үшін түрлі конструкциядағы 1500-ден астам ұшақ қолданылады. АФТ жұмыста- рымен кіші обьектілерді үлкен масштабта орындау үшін 10 тонналық салмағы жеңіл ұшақтар қолданылады. Карта жасау мақсатында орташа және кіші масштабтағы АФТ-ке орташа кластық 10-25 тонналық ұшақтар қолданылады. Жерді қашықтықта зондтау үшін салмағы 50-150 т ауыр ұшақтар қолданылады, ұшу биіктігі 20 км, қашықтығы 4 - 6 мың км құрайды.

2. АВИАЦИЯЛЫҚ МЕТЕОРОЛОГИЯ НЕГІЗДЕРІ

2. 1. Атмосфера және оның құрылымы Метеорология - бұл атмосферадағы өзгерістерді және физикалық процестерді зерттейтін ғылым (грекше “атмос” - “бу”, “ауа”; “сфайра”- “шар”, “сфера”; “метеоро” - “ауа”, “логос”- “ғылым” деген мағынаны білдіреді) . Атмосфера жердің ауа қабаты, ол 4 000 км құрайды. Салмағы 5, 27 1015. Ауаның 99% - ы жерден 30 - 35 км биіктіктегі қабатта орна- ласады. Жердің атмосферасы мынадай механикалық қоспа газдардан тұрады: азот- 78, 084%, оттек - 20, 948%, аргон - 0, 934% басқа газдар 0, 01% - (неон, гелий, криптон, сутек, ксенон, озон) . Негізгі атмосферада 4 %-ға дейін су буы және 0, 04 %-ға дейін көмірқышқыл газы, сонымен қатар түрлі қоспалар: шаң, жанатын өнімдер, тұздар болады. Атмосфераны қабатқа бөлу. Ауа құрамы бойынша атмосфера мынадай бөлімдерге бөлінеді: - гомосфера биіктігі 90-100 км-ді құрайды; оның құрамындағы құрғақ ауа және оның молекулалық массасы биіктікке байланысты өзгермейді. - гетеросфера биіктігі 100-24000 км; мұнда ауа құрамы өзгеріп, оттектің құрамы әлсін-әлсін ұлғайып тұрады және молекулалық массасы биіктікке байланысты төмендейді. Атом бөліктерін электрлеу және газдардың молекулалары бойынша: - озоносфера биіктігі 20-25 км. Атмосфера қабатында кішігірім озон концентрациясы болады (О3), озоносфера ультракүлгін және инфрақызыл сәулелерді сіңіреді; - ионосфера қабатының ерекшелігі газдардың молекулалары мен атомдары электрлік зарядталған, яғни иондалған. Иондалу себебі ультракүлгін және рентген сәулелерінің газдың молекула және атомдарға әсері радио ағындарының таралуына үлкен әсер етеді. Орналасу биіктігі 60 км. Д - қабаты жай иондалған; Е - қабаты 90-120 км-ге дейін, F - қабаты биіктігі 180 км-ден жоғары. Ұшатын аппараттардың ұшу жағдайы бойынша: - ауа кеңістігі - биіктігі Н - 70 км дейін; - ғарыштық кеңістігі - Н = 70 - 150 км, - бергі жақын ғарыш Н = 150 - 1000 км; - алыс ғарыш Н = 1000 - 93 км. Вертикаль бойынша ауа температурасының таралу сипаттамасы: Тропосфера - атмосфераның қалыңдығы 7 - 18 км құрайтын төменгі ең тығыз қабаты. Бұл қабатта биіктік жоғарылаған сайын әрбір 100 м-де температура орта шамамен 0, 65оС-қа төмендейді. Сонымен қатар қабаттың 4/5 бөлігі ғана ауа массасын құрайды, сулы будың көп бөлігінен бұлттар пайда болып, циклон және антициклонды тудырады. Тропопауза қалыңдығы шамамен бірнеше жүздеген метрден 1- 2 км-ге дейінгі аралықты құрайды. Осы қабаттағы температураның жоғарыдан төмендеуі бәсеңдейді немесе тоқтайды. Тропопауза вертикаль ауа қозғалысын тежейді. Стратосфера - биіктігі 50 км-ге дейін жететін тропосфераның бір қабаты, температурасы 25-30 км биіктікте жоғарылайды және 0°- қа жақындап, сол қабаттың жоғарғы шегіне жетеді. Биіктігі 30 км қабатта түссіз бұлттар пайда болады, олар диаметрі 2 мкм-ден кіші тамшы және мұз кристалдарын құрайды.

Мезосфера - биіктігі 50 - 80 км-ге созылып жатқан атмосфера қабаты; осы биіктіктегі температура 90° - қа дейін төмендейді де, күміс түстес бұлттарға айналып, мезопауза өтпелі қабатымен аяқталады. Термосфера - 80 - 100 км-ге дейін созылып жатқан атмосфера қабаты; оның температурасы 250 км биіктікте жоғарылап, +15000С құрайды, әрі қарай өзгеріссіз қалады да, молекулалық азотпен және күн сәулесі шығаратын ультракүлгін сәуленің оттекті сіңіруінен температура жоғарылайды. Осы кезде 200 км-ге дейін молекулалық азот жиналып, одан жоғары қарай - атомдық оттек, өте жоғары қабаттарында - жеңіл газдар, гелий және сутек болады. Бұл атмосфералық қабатта полярлық шағылыс байқалады. Соңында т е р м о п а у з а өтпелі қабатымен аяқталады. Экзосфера - 800 км-ден 24 000 км-ге дейінгі созылып жатқан атмосфера қабаты. Бұл қабат шашыранды болып, онда газдың Жер ат- мосферасынан тарағаны байқалады. Стандарттық атмосфера Атмосфераның нақты жағдайы тұрақсыз өзгеріп, оның өзгеруі уақытқа және сол орынға байланысты болады. Атмосфераның осы жағдайы, яғни температура, қысым және ауа тығыздығы әуе кемесінің ұшуына үлкен әсер етеді. Сондықтан ұшақтың аэродинамикалық жағ- дайын және құрал-жабдықтарын есептеу кезінде ескеру қажет. Осындай тапсырмаларды шешу үшін “стандарттық атмосфера” қолданылады. Бұл тұрақты атмосфера, ол теңіз деңгейінде атмосфераның негізгі метеорологиялық элементтерінің жылдық орташа сипаттамалары бойынша есептеледі. Стандарттық атмосфераның негізгі сипаттамалары: 1) нөлдік деңгейге теңіз деңгейін қабылдау қажет; 2) нөлдік деңгей кезіндегі ауа қысымы Ро = 1013525, 0, сынап бағанасы Па = 760 мм = 1013, 25 мб. ; 3) нөлдік деңгейдегі ауа температурасы t = 15оС; 4) ауаның молярлық массасы (Мо=28, 964), 95 км биіктікке дейін тұрақты болады. 5) биіктікке байланысты температуралық градиент: биіктікте 0 - 11км = - 6, 5о км; 20 км = 0, 0; 47 км = +2, 8о км; 51 км = 0; 70 км = - 0, 002о км. 6) Дыбыс жылдамдығы ac=340. 294 м/с; 7) Еркін құлау үдеуі g0=9. 80665 м/с2 Барлық сипаттамалар МЕСТ-қа, халықаралық стандартқа (ISO) және азаматтық авиацияның халықаралық ұйым стандартына (ICAO) қатысты құрылады.

Атмосфералық қысым - жоғары қарай барлық атмосфера бойымен созылып жатқан ауаның бағана салмағынан туындайтын, 1 см2 горизонталь беткейдегі бірлікке әсер ететін күш. Ол барометрдегі сынап бағанасының биіктігімен, бір қалыптағы ауа бағанасымен мм с. б. немесе миллибармен (мб) өлшенеді (1мм с. б. = 1, 333мб) . Өлшем бірлігі - Паскаль (Па) . Қысымның өзгеруін бари деңгеймен немесе қысым- ның вертикаль градиент мәнінің биіктігімен көрсетуге болады. Бари деңгейі деп - биіктігі жоғары көтерілуі немесе төмен түсуін айтады, яғни қысым 1 мбар-ға өзгеруі қажет. Кері барилық деңгейдің мәні вертикаль бариалық градиент деп аталып қысымның төмендеуін сипаттайды. Бірдей қысымдағы нүктелерді қосатын сызықты изобара деп атайды. (Изос - “тең”, “барос” - “ауыр салмақты” деген мағананы білдіреді) . Жер бетінің бір қалыпты қызбауын және оның салқындауын, жылы және суық ауа массаларының қозғалуы қысымның өзгеруіне апарып соғады. Атмосфералық қысымды үздіксіз тіркеу үшін барограф аспабы қолданылады. Барограмма атмосфералық қысымның өзгеруін үздіксіз бақылап отырады.

Көріну . Жердің горизонталь қашықтықта көрінуі деп бір аралықта заттың пішіні, түсі, қашықтығы (жарықтығы) бойынша анықтауға болатын арақашықтықты айтады. Ұшақтан анықталатын нақты объектілердің көрінуін ұшу кезіндегі көріну деп атайды. Оны горизонталь, вертикаль және еңіс деп бөледі. Горизонталь ұшу кезіндегі көрініс - ұшақтың ұшу деңгейіндегі орналасқан объектілердің ауадан көрінуі.

Вертикаль ұшу кезіндегі көрініс - 90°С бұрышта жерде орналасқан объектілердің көрінісі. Еңіс ұшу кезіндегі көрініс - әр түрлі бұрышта көрінетін объектілер. Көріну қашықтығы әртүрлі факторға байланысты: атмосфераның таза ашықтығы, зат және оның реңінің жарықтануы.

Ауа ылғалдылығы - ауадағы сулы будың құрамы, абсолюттік және салыстырмалы бірлікпен негізделеді. Абсолюттік ылғалдылық - 1м3 ауадағы сулы будың құрамы (грамм) . Меншікті ылғалдылық─ 1 кг ылғалды ауадағы сулы будың грамдағы құрамы. Салыстырмалы ылғалдылық - ауадағы сулы будың осы температурадағы ауаны қанықтыруға қажетті мөлшеріне қатынасы. Шық - ауаның қанығуынан туындайтын температура. Ауа температурасымен шық ортасы арасындағы айырмашылық шық ортасының жетіспеушілігін тудырады. Егер салыстырмалы ылғалдылық 100% -ды құраса, онда шық ортасы ауа температурасына тең болып, ауа ылғал- дылығы психрометрмен анықталады. Яғни ауа температурасын бақылау кезінде құрғақ және суланған құбырдағы екі термометрдің көмегімен анықтайды. Аспапты психрометр деп атайды. Бұлт - жер бетінен әр түрлі биіктікте конденсацияланатын су буын айтады. Конденсация - сулы будан сұйыққа айналуын айтады (ол -40° температураға дейін байқалады) . Сублимация - сулы будың қатты денеге айналуы (-40° - тан төмен температурада байқалады) . Жер қабатындағы ұсақ тамшы суының конденсациясы және сублимациясы нәтижесінде және мұздақ кристалдары атмосферада газдардың жиынтығын, тұман және жоғарғы қабаттарда бұлтты түзейді. Ұсақ тамшылардың араласуынан немесе мұз кристалдарының өсуі жаңбыр, қар, бұршақ жаууына себепші болады. Жел - ауаның горизонталь қозғалысы. Желдің негізгі сипаттамалары - бағыты және жылдамдығы. Метеорологияда, жел қай жақтан соғады, жел бағытын горизонттың сол жағынан белгілеп, меридианның солтүстігінен 0° - ден 360° - қа дейін сағат тілі бойымен градуспен өлшейді. Жел жылдамдығы м/с немесе км/сағ - пен өлшенеді. Желдің пайда болу себебі: қысымның бір қалыпсыз горизонталь таралуы. Ауа жоғарғы қысымды жерден төменгі жерге ауысады. Сонымен қатар ауа қозғалысына Жердің айналу күші, үйкеліс күші әсер етеді.

Атмосфералық қабаттың газдануы . Атмосфера қабатының құрамы жоғарғы жарық өткізгіштік қасиеті бар көзге көрінбейтін ашық газдың жиынтығын құрайды. Егер атмосфера қабаты тек газдан ғана тұрса, онда күннің ашық кезіндегі көрінуі шамамен 300 км құрап, Жердің қисықтығымен шектелер еді. Атмосферадағы будың, қатты бөлшектердің конденсациясы атмосфераның ашықтығын және көріну қашықтығын төмендетеді. Күннің сәулесі атмосфера арқылы өткенде газ молекулалары, өте ұсақ су бөлшектері және шаңмен әрекеттесіп, олардан үздіксіз шағылып таралады. Күннің ең көп таралуы ауадағы су бөлшектері және шаң конденсациялары жиналатын жер беткейінде болады. Осы қабаттан өтетін жарық сәулелерінің шағылып таралуымен негізделетін атмосфераның жарық өткізгіш қабаты - атмосфераның газданған қабаты деп аталады. Метеорологияда газданудың пайда болу принципі бойынша былай бөлінеді: Газданудың бірінші түрі (көк) - атмосфераны құрайтын газ молекулаларының жарық ағынын тарату нәтижесінде болатын молекулалық газдану. Бұл газдану қысқа толқынды радиацияны тез таратады; Газданудың екінші түрі (сұр) - аэрозольды таралудан болатын газдану. Аэрозоль - қатты немесе сұйық заттектердің бөлшектерін құрайды.

Ауа масасы . Ауа райы (температура, ылғалдылық, бұлт, бағыт және жел жыл- дамдығы, т. б) және біртекті физикалық қасиеттері бар, біршама ауданды алып жатқан үлкен мөлшердегі ауаны - ауа массасы деп атайды. Горизонталь бағытта метеорологиялық элементтер бір ауадағы массадан екінші ауадағы массаға ауысу кезінде ауа массалары ішінде жай және үздіксіз қозғалып, қалыпсыз өзгереді. Ал вертикаль бағытта біртекті ауа массасы- ның барлық бөліктерінде метеоэлементтер бірдей өзгереді.

Ауадағы массаның термодинамикалық жіктелуі. Тұрақты ауа массасы - вертикаль қозғалысының дамуы үшін қолайсыз, яғни одан шығатын ағындар әлсіз дамиды немесе типті дамымайды. Ауа массасы беттікке қарағанда жылы болады. Ол үймелі - қабатты, қабатты бұлттармен, әлсіз қарлы боранмен, үсікпен немесе тұманмен сипатталады. Тұрақсыз ауадағы масса - вертикальды қозғалуға жағдай туындайды, беттіктен суығырақ болады. Ол күшті үймелі және үймелі- жауынды бұлттармен, құйынды жауынмен, найзағаймен сипатталады. Бейтарап ауа массалары - айтарлықтай өзгерістерге қарамастан бір аумақта ұзақ тұрады.

Ауа массасының географиялық жіктелуі: - арктикалық ауа (теңіз және континенталь) . Континенталь арктикалық суық ауа, тұрақты, құрғақ мұз қатқан арктикалық теңізден немесе шеткі Сібірден келеді. Континенталь Арктика ауасы солтүстік- батыстан мұзы жоқ жылы арктика теңізінен келеді, ондағы ауа жылы, ылғал және тұрақсыз; - қоңыржай ауа (теңіздік және континенталь) қыста солтүстік бойлықтан 40о - 65оС арасында, жазда солтүстік бойлықтан 50-70оС арасында қалыптасады. Оның қасиеттері әр түрлі және қалыптасатын аумаққа байланысты болады; - тропикті ауа - континентті. Тропикті ауа Африканың солтүстігінде және оңтүстік Азияда қалыптасады. Теңіздік тропикті ауа - Тынық және Атлант мұхитының субтропикалық бойлығында қалыптасады; - экваторлық ауа - орта бойлыққа сирек түсетін өте жылы, ылғалды және экватор бойындағы аумақтарда қалыптасады; - атмосфера фронттары деп метеорологиялық элементтердің қалыпсыз өзгеруімен сипатталатын ауа массасы арасындағы бөлімнің үстіңгі қабаты немесе өтпелі зонаны айтады.

Фронттардың жіктелуі . Жылы фронт - жылы ауаның суық ауаны ығыстыруы; ол ақша бұлттың біртіндеп қатпарлы - жауынды бұлтқа айналуымен, температураның өсуімен және қысымның төмендеуімен сипатталады. Суық фронт - жылы ауадағы массаның суыққа ығысуы. Температура төмендейді. Суық фронттың бірінші түрі сағатына 30 км/сағ-қа дейінгі жылдамдықпен баяу қозғалады. Суық фронттың екінші түрі - жылдам қозғалатын фронт (40 - 50 км/сағ. және одан жоғары) . Жердегі суық фронт дауылды жел, құйынды жауын-шашын, найзағай, қармен қоса келеді. Окклюзия (латынша occlusio - жабу, жұту) - фронты суық және жылы фронттардан тұратын фронттардың жиынтығы. Окклюзияның жылы фронты фронттар алдында жылжитын суық массаға қарағанда, жылырақ болып келіп, жылжып бара жатқан жылы масса артынан жылжитын суық фронттан туындайды. Суық фронт фронттар алдынан жылжитын ауа массасына қарағанда суық болып, фронт артынан жылжитын ауа массасынан туындайды. Окклюзияның фронттары жылдың суық кездерін көрсетеді. Екінші деңгейдегі фронттар - әр түрлі температуралық қасиет- тері бар, бір ауа массасының ішінде бөлек пропорциялар арасындағы бөлім сияқты пайда болатын фронтты айтамыз. Ол көбінесе қалыпты емес артикалық немесе қоңыржай ауада кездеседі. Екінші фронттағы процестер негізгі фронтқа қарағанда әлсіз болып келеді, күннің вертикаль бойынша бұлттылығы төмен болады.

Бари жүйесі . Теңіз деңгейінде жер беткейінің бойымен ауа қысымының таралуын бари рельефі немесе бари жүйесі деп атайды. Бірдей қысым көрсетілген көрініс бір қалыпты қисық сызықпен бейнеленіп изобара деп аталады. Циклон деп тұйықталған изобара жүйесімен шектелген төменгі қысым аймағын айтады. Ең төменгі қысым тұйықталған изобара жүйесінің ортасында байқалады да, Н әрпімен белгіленеді. Антициклон - жоғары қысым ортасы, тұйықталған изобараның шектеулі жүйесін білдіреді. Ең жоғары қысым жүйенің ортасында байқалып, В әрпімен белгіленеді. “Ылди” - циклон ортасынан бастап төмендеген қысымның созыңқы түрін білдіреді. “Ылди” осі бар, оның бойымен изобаралар күрт үзілісте болады. “Жота” - антициклон орталығынан бастап, қысымның жоғарылаған ұзына бойы созылып жатқан түрін білдіреді, оның осімен изобаралар күрт сүйірленеді. “Қазан шұңқұр” - бари жүйесін білдіреді, ол бір-біріне циклон және антициклон болып қарама-қайшы қабаттасып жатады.

2. 2. Ұшуды метеорологиялық қамтамасыз ету

2. 2. 1. Синоптикалық карталар және халықаралық метеорологиялық КН-01 коды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.