Тарихты оқытудың зерттеу әдістері
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Тарихты оқыту әдістемесі
пәнінен оқу-әдістемелік кешені
050114 Тарих мамандағы (бакалавриат)
Оқыту түрі
күндізгі сырттай
кредит саны 3 3
аудиториялық сағаттар 45 45
лекция 30 30
семинар (практикалық) 15 15
оқытушының басшылығымен өтетін студенттердің өз 45
бетімен істейтін жұмыстары
студенттердің өз бетімен істейтін жұмыстары 45 45
емтихан (семестр) 5 8
Ұсынылғалы отырған бағдарламаны құрастырған. оның негізіне 2005 жылғы
мамырдың 11 жұлдызындағы 289 нөмірлі Қазақстан Республикасы білім және
ғылым Министрлігінің бұйрығымен бектілген нөмірі 050114 Тарих мамандығы
бойынша Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты алынды.
Қазақстан тарихы кафедрасының (№ Хаттама) отырысында талқыланып, оқу
процессінде пайдалануға ұсынылды.
Кафедра меңгерушісі
факультетінің әдістемелік бюросы (№ Хаттама) отырысында талқыланып,
мақұлданды.
Төрағасы:
Жыл сайынғы қайта бекіту туралы мәлімет:
№ оқу жылы жұмыс бағдарламасы қайта кафедра
туралы мәлімет бекіті-лген меңгерушісінің
күні, қолтаңбасы
ка-федра
хаттама-сыны
ң №
1 2010-2011
2 2011-2012
3 2012-2013
4 2013-2014
Типтік оқу бағдарламасы Жоғары кәсіби
білім
Тарихты оқыту әдістемесі 050114- тарих мамандығы бойынша
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі
Алматы 2006
АЛҒЫ СӨЗ
1.Абай атьндағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің Білім
тобындағы мамандықтар бойынша оқу- әдістемелік бірлестігі жасаған және
ұсынған
2.Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігінің 22.06.2006
ж., Республикалық жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім жөніндегі
Кеңес жиналысының Хаттама шешімімен БЕКІТІЛГЕН ЖӘНЕ ПАЙДАЛАНУҒА рұқсат
етілген.
3."Тарихты оқыту әдістемесі" типтік бағдарламасы ҚР Білім және Ғылым
Министрлігінің 11.05.2005 ж. 289 бұйрығына сәйкес шыққан бағдарламаның
орнына ешізілген.
4.Типтік оку бағдарламасы 050114 - Тарих мамандығы
бойынша Мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандартына сәйкес жасалған.
5.Бағдарламаны Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық
университетінің тарих факультетінің кеңесі ұсынған. Хаттама
Типтік бағдарлама Қазақстан Республикасы Білім және ғылым
министрлігінің рұхсатынсыз көбейтілмейді және таратылмайды.
Түсініктеме
Бұл бағдарламада мектептерде тарихты оқытудың негізгі Мәселелерін
қамтиды.
Тарих - жалпы негізгі білім беретін мектептегі барлық гуманитарлық
курстардың өзегін құрайды.
1965 ж. 14 мамырда КОКП Орталық Комитеті мен КСРО Министрлер Кеңесінің
Мектепте тарихты оқытудағы кейбір дәрістер туралы Қаулысына сай, КСРО
тарихын 7-10 сыныптарына дейін жүйелі курс болып енгізілсе ал Жаңа және
Қазіргі әлем тарихы 8-10 сыныптарда оқытылатын болды Мектептегі
бағдарламадан шамадан көп, қосьмша материалдың тым күрделі
болуы оқу процесінде формализмге әкеліп, оқушылардың ұғынуына қиындық
туғызды.
КОКП Орталық Комитеті мен КСРО Министрлер Кеңесінің 1959 ж. 8 қазандағы
Мектепте тарихты оқытудағы кейбір өзгерістер туралы қабылданған қаулысына
сәйкес, республика мектептерінде Қазақстан тарихы алғаш рет КСРО
тарихының құрамында курс болып оқытыла бастады. Пәнді оқыту бағдарламасы
мектептерге арнап біркелкі етіп жасалып келді.
1990 жылдан бастап халық ағарту саласында болып жатқан үлкен
өзгерістерге және де Қазақстан тарихының мектептің оқу жоспарына дербес пән
болып енуіне байланысты ол құрамындағы көптеген әдістемелік ұсыныстардың
қазіргі талаптарға жауап бере алмайтыны түсінікті.
Ал қазіргі күнде мектепте тарихты оқыту жайындағы көзқарас өзгертумен
сипатталады. Оны өзгертудегі басты бағыттар мыналар:
Тарихи білімнің нәтижеге бағдарлануы;
оқушының дайын білімді енжар алушыдан білімдегі процесстің белсенді
субъектісіне айналуын талап ететін білімдік моделді қалыптастыруға
бағытталуы;
- мектепте үзіліссіз білім беру жүйесінде тарих пәнінің білімдік,
танымдық және тәрбиелік рөлін күшейту;
Авторлар оқыту әдістемесінің бұл типтік бағдарламасын жоғары оқу
орындарында білікті маман дайындауға көмегі бар деп сенім артады.
1- Бөлім
Тарихты оқыту әдістемесі, даму ерекшеліктері Оқушылардың Қазақстан
тарихы пәніндегі танымдық қабілетін дамытуда және білімін сыныптан тыс
жүмыстың ролі. Пән бойынша сыныптан тыс жұмыстың мазмұны, түрі және
әдістері. Кейбір оқушылардың тапсырманы орындаудағы жекелеген өздік
жұмыстары.
1. Тарихты оқыту әдістемесінің пәні мен мақсаты.
Тарихты оқыту әдістемесі - мектептегі тарих курсьшының мазмүлын,
мақсатын, оқыту кұралдарын, әдістері мен тәсілдерін анықтайтын ғылыми
педагогикалық пән. Педагогикалық пәндер жүйесіндегі тарихты оқыту
методикасының орны. Тарихты оқытудың методикалық жүйесінің пайда болуы.
Әдістеменің ғылым ретінде қалыптасуын анықтайтын факторлар. Тарихты оқыту
әдістемесінің тарихи және саяси - әлеуметгік пәндермен байланысы. Тарихты
оқытудың зерттеу әдістері. Мектеп оқушыларын оқыту және тәрбиелеу
процесіндегі тарихи пәндердің ролі. Қазақстан Республикасы мектептеріндегі
тарихтан білім берудің казіргі кұрылымы.
2.Тарихты оқыту әдістемесінің жоспарлары мен бағдарламалары.
Мемлекеттік стандарт. Бағдарлама жасаудың концентратты принципі.
Хронологиялық принцип. Негізгі базалық компонент. Білімділік
компоненті. Мазмұндылық компоненті. Жас ерекшеліктерінің есебі. Тарихты
оқыту түрлілігі. 5-9 сыныптардың және 10-11 сыныптардың оку бағдарламалары.
2 Бөлім
Тарихты оқытудың тәсілдері
1. Тарихты оқытуда белсенді және инновациялық әдістерді
қолдану.
Тарихты оқытудағы белсенді әдістің бірі - ойын сабақ. Ойын сабақтың
жоғарғы танымдық потенциялы, ойын сабақ жариялылығы. Іскерлік ойындар,
тарихи шайқастар, театрлік қойылымдар мен байқаулар.
Тарихи білім мен фактылер. Оның Қазақстан тарихын оқытудағы
рөлі. Қазақстан тарихын оқыту процесінде тарихи ұғымдарды қалыптастыру.
Тарихи процесс заңдылықтарын түсінуді қалыптастыру. Қазақстан тарихын
оқыту әдістері. Қазақстан тарихын оқыту әдістері мен олардың өзара
байланысы. Отандық тарихты окыту әдісінің екі жағы: оку материалын ауызша
оқыту және оқыту танымдық қызметінің нұсқалары. Қазақстан тарихын оқыту
процесстерінің түрлері: пәндік, бейнелеу және схемалық көрнекілік.
Қазақстан тарихын оқыту түрлері. Әдіскерлік түрлердің топтары, олардың
сипаттамасы.
Қазақстан тарихын оқытудағы ауызша мазмұндау. Ауызша мазмұндама мен
оның сипаттары. Қазақстан тарихын оқытудық мәселелері. Қазақстан тарихы
сабағында танымдық мақсаттарды орындау талаптары:
1. Кино-фото құжаттарын, кезендік баспа материалдарын пайдалану.
Баспадағы тарихи мәліметтермен жұмыс әдістері. Баспа мәтіндері. Қазақстан
тарихы сабағында оларды пайдалану әдістері. Қазақстан тарихы пәні бойынша
көрнекі құралдарды классификациялау (топтастыру) пәндік көрнекілік,
(бейнелеу) суретті көрнекілік, шартты-графикалық (схемалық) көрнекілік.
Қолдан көрнекілік жасау. Қазақстан тарихын оқытудың аудиовизуалдық құралы.
Қазақстан тарихы пәні сабағында оларды қолдану әдістері. Тарихи -өлкетану
материалдарын оқытуда көрнекіліктің рөлі.
2.Қазіргі таңдағы Қазақстан тарихы сабағы.
Қазақстан тарихы сабағын мектепте оқьпудағы ұйымдастырудың түрі.
Қазақстан тарихы сабағына қойылатын талаптар. Ұғымдардың арақатынасы:
сабақты ұйымдастыру жайы, сабақты ұйымдастыру ережесі, Казақстан тарихы
пәні сабағына қойылатын талаптар. Қазақстан тарихын оқытудың дидактикалық
принциптері. Қазақстан тарихы сабағының типтері. Сабақ жоспарын кұру
әдістері. Казақстан тарихын оқытудың дәстүрлі емес түрлері. Сайыс - сабақ,
саяхат - сабақ, сабактың түрлері. Оқыту процесінде ойын сабақтарды жүзеге
асыру технологиясы. Педагогтың жене окушылардың іскерлік алгоритмі.
Сабақты өткізудің жаңа формаларының мазмұны, кұрылымы, ұйымдастырылуы, іске
асырылуы. Тарихты оқытуда ойын сабақ өткізу мектеп оқушыларының білімін
көтеру әдісі.
3. Тарихты оқытуда көрнекілік құралдарын пайдалану.
Тарихты көрнекілік құралдармен оқытудың функциясы мен мәні. Тарих
сабақтарында оқу картинасымен жұмыс істеу тәсілдері. Тарих оқулықтарындағы
иллюстрациямен жұмыс істеу тәсілдері. Тарихты окытудағы шартты көрнекілік.
Пәндік көрнекілік және оның танымдық кұндылығы. Қолданбалы көрнекілік және
оның эстетикалық кұндылығы. Шартты-графикалық құндылық және оқушылардың
ойлау қабілетін жетілдірудегі шартты белгілердің маңызы. Тарихта оку
картиналарының жіктелуі. Картамен жұмыс. Тарихи карта- оқушылардың тарихи
процестер байланыстарын ұғынудағы қажет әрі маңызды көрнекілік идеал.
"Картаны оқу" шеберлігі, картамен жұмыс істеу методикасы. Шартты белгілер,
символдар және шартты тыныс белгілер.
4.Тарихты оқытуда көрнекті құралдарды және компьютерлік техниканы
пайдалану.
Тарихты оқытудағы көрнекті құралдардың рөлі мен мәні. Шығармашылық
ойлау қабілетін реттеу үшін оқытудағы техникалық құралдарды пайдалану
тәртібі. Оқушылардың тарихи білім алуындағы компьютердің ролі. Тарих пәні
бойынша компьютерлік бағдарламалар қарастыру. Окушыларға тарихи
мағлұматтарды жүйелеу және оны тиімді меңгеруге көмек беру. Тарихи
процестер альтернативасы проблемасына деген кызығушылықтың артуына
байланысты әлеуметтік процестерді модельдеу. Мұғалімнің сабақта көтерген
мәселелерге қатысты мағлұмат беру. Бағдарламалық материалды меңгеру қарқыны
мен әдістерін оқушының өз еркімен таңдауына мүмкіндік беру.
5.Тарих сабақтарында тарихи мәліметтер мен кұжаттарды пайдалану.
Тарихты оқытудағы құжаттардың ролі мен мәні. Тарихта оқытуда
қолданылатын құжаттық-материалдық негізгі түрлері. Окушылардың тарихи
құжаттармен жұмыс істеу тәсілдері. Құжаттық материалдың жіктелуі. Актілік
құжаттар, баяндауышы - сипаттаушы құжаттар, көркем сөз естеліктері. Тарихи
құжаттар мен мәліметтерді зерттеу әдісі. Мәліметті конспектілеу.
Тарихи мәліметтердің сипаты: авторы, уақыты, жанры, негізгі идеялары,
тақырыптары мен көркемдік ерекшеліктерін анықтау. Тарихи мәліметтермен,
кұжаттармен жұмыс істеу оқушылардың зерттеушілік дағдысын қалыптастыру,
ойлау қабілетін жетілдіру.
6.Тарихты оқыту жұмыстарын ұйымдастыру формалары
Сабақ - оқушы мен мұғалім іскерлігінің , методикалық
тәсілдердің, мазмұнының жиынтығы, оқыту жұмысын ұйымдастырудың негізгі
формасы, Тарихи тақырыптың мазмұны, бөлімі, курс жүйесіндегі сабақтың
орыны.
Сабақ -. Қазіргі тарих сабағына қойылатын талаптар. Тарих бойынша сабақ
түрін тандауға шартты түрде өткізілетін сабақ түрлері мен факторлар. Оқыту
процесінде барлық сыныптарды қамтитын, жан - жақты сабақты өткізу
ерекшеліктері. Мұғалім баяңдаған жаңа материалды түсіну сабақтары. Дағды
мен шеберлікті қалыптастыру білімділікті тексеру сабақтары. Жалпылама
немесе қайталама- жалпылау сабақтары. Білімділік пен шеберлікті тексеру
сабақтары. Семинар сабақтар. Ықпалдастық сабақтар. Тарих сабағының
дидактикалық жабдықтары. Тарих сабағына мұғалімнің дайындалуы. Тақырыптық
сабақты жоспарлау. Сабақтың жұмыс жоспары мен оның негізгі компоненттері.
Сабақты бағалау критериясы. Тарихты сабақтан тыс оқытуды ұйымдастыру
формалары- факультативтер, тарихи үйірмелер, тарихи олимпиадалар "КӨО"
(кеңілді өнертапқыштар отауы), конференциялар, пікірсайыстар. Жоғарғы
сыныптардағы семинарлық және практикалық сабақтар.Оқу саяхаттары,
кеңестері, сынақтар.
З.Бөлім
Тарих сабағы, оны дайындау және өткізу
1 .Тарихты оқыту әдістері мен әдістемелік тәсілдері
Тарихты оқыту әдістері туралы ұғым. Тарихты оқыту әдістерінің
жіктелісіне деген түрлі көзқарастар. Оқыту әдістерін таңдау критериі.
Оқытудың "әдісі" мен "тәсілдер" ұғымдарының қатынастылығы. Тарихты оқыту
процесіндегі әдістер мен тәсілдердің танымдық, тәрбиелік, дамытушылық ролі.
Ауызша материал рөлі: әңгіме, образды, сюжетті әңгімелеу, картиналық және
аналитикалық сипаттау, түсіндіру , талдау.
2.Мектеп лекциясы. Лекция ұғымы. Лекция сабақтарында оқушыларға
берілетін тапсырмалыр. Мектептегі лекцияның түрлері:
Нұсқама, лекция - диалог, ғылыми кұрылымдық, проблемалы, ақпаратты,
пресс-конференциялар, телелекция, жалпы пәндік лекция, визуальды лекция
түрлері.
3. Антикалық және ежелгі дүние тарихын оқытудың
ерекшеліктері.
Ежелгі дүние тарихы курсының мазмұны. Оның хронологиялық шеңбері,
кезеңдері. Курс құрылымы. Антикалық және ежелгі дүние тарихы курсының
негізгі ұғымдары мен жетекші идеялары. Оқыту материалдарын таңдау критериі.
Оқулықтың кернекілік және деректік материалын пайдалану. Алғашқы деректі
қолдану. Эгей әлемінің пайда болуы мен құрылуы, крит, треон және микен
мәдениетінің гүлдену кезеңі, полистер әлемі мен оның күйреуі,эллиндік
дәуірдегі Жерорта теңізі. Ұлы Рим державасының калыптасуы, Рим
республикасының дағдырысы мен құлауы, принципат дәуіріндегі
императорлық Рим, III-ші ғасыр дағдарысы мен доминат кезеңі. Классикалық
Рим құқықгары. Императорлық Рим архитектурасы. Тәрбиелеу мақсаттарында
ежелгі Рим кейіпкерлерін үлгі ретінде пайдалану. Ішкі пәндік және пәнаралық
байланыстар. Антикалық жане Ежелгі дүние тарихы курсының тақырыптары мен
бөлімдерінің құрылымындағы жалпылау сабақтарының орны.
4. Орта ғасырлар тарихын оқыту ерешеліктері.
Орта ғасырлар тарихын мектеп курсының мазмұны, хронологиялық шеңбері
мен кезендері. Қоғамның даму заңдылықтарын ашуға қолайлы курстың негізгі
ұғымдары мен жетекші идеялары. Азия және Африка, Америка, Еуропа елдерінің
ортағасырлық тарихындағы негізгі оқиғалар мен процестерге дәйекті
сипаттама. Ерте орта ғасыр, орта ғасырлық гүлдену кезеңі. Орталыктанған
мемлекеттердің пайда болуы. Орталық Еуропадағы феодалдық күйреу. Батыс
Еуропа мәдениеті. Ұлы географиялық ашулар және отарлық шапқыншылық. Еуропа
елдерінің кейінгі отағасыр тарихы. Еуропа елдерінің экономикалық ,
әлеуметтік және мәдени дамуындағы түбегейлі өзгерістер, ерте капиталистік
қатынастардың пайда болуы. Англия, Германия, Франция мемлекеттік
құрылымындағы түбегейлі өзгерістер. Реформация, контрреформация, қайта
өрлеу сияқты жалпы еуропалық процестер. Еуропалық және Азиялық аймақтардағы
экономикалық және саяси дамуға географиялық және климаттық ерешеліктердің
ықпалы. Тарих сабақтарында және үй тапсырмасын орындауда оқулық
материалдарын пайдалану. Тұрмыс, салт-дәстүр, дін, мәдениет, тарихи
қайраткер тұлғаларды зерттеуде қосымша материалдарға көңіл аудару.
4 Бөлім
Қазақстан Республикасы тарихы оны оқыту әдістемесін қалыптастыру.
Қазақ халқының тарихы мен мәдениетіне, шығыстық өркениеттің қайталанбас
қожайыны үлгілерінен ұрпақтарына қалдырған бабалар даналығы мен бейбіт
жасампаздық құндылықтарына қызығушылығын арттыруы және құрметпен қарауды
қалыптастыру.
Оқушылардың тарихи білімді шығармашылықпен қолдану, тарихи деректермен
жүмыс істеу, тарихи оқиғалар мен құбылыстарды салыстырмалы талдау негізінде
ой-елегінен өткізе білу дағдыларын окушылардың бойына-қалыптастыру.
І.Қазақстан тарихын оқыту барысында тарихи білімді қалыптастыру.
Әдіскерлік құрылымдық талдау - мектептегі Қазақстан тарихы курсының
мазмұны. Тарихи білім мен фактілер. Оның Қазақстан тарихын оқыту процесі
деп тарихи ұғымды қалыптастыру.Оқушылардың тарихи процес желісін түсінуіне
негіз жасау.
2.Қазақстан тарихын оқыту әдістемесі.
Қазақстан тарихын оқыту әдістемесі және олардың байланысы.Тарихты
оқытудың екі түрлі әдістері ауызша және оқу материалын түсіндіру,әрі оқу
(оқушылардың таным қызметі).Танымдық қызмет түрлері – варианттары.Әдістеме
түрлері: көрнекілік әдісі,әңгімелесу және практикалық (тәжірибелік). Ой
қызметі түрлерінің сипаттамасы: пәндік,бейнелеу,схемалық көрнекілік.
Қазақстан тарихын оқытудағы әдістемелік тәсілдердің топтары және олардың
сипаттамасы.Қазақстан тарихын оқытудың мәселелері.Қазақстан тарихы
сабағындағы танымдық міндеттері. Қазақстан тарихы пәнің оқыту.Қазақстан
тарихы оқулығының мәтіндерімен жұмыс істеу әдістемесі.Қазақстан тарихын
оқытудың әдісі.Қазақставн тарихы көрнекілік құралдарды
топтастыру.Көрнекіліктер, бейнелеу көрнекілік,шартты графикалық схемалық
көрнекілік,өз қолымен жасалған көрнекілік,оқытудың аудиовизуальдық
құралдары.Көрнекілікпен оқытудың тәсілдері.Оқушылардың танымдық қызмет
тәсілдері.Мұғалімнің сабаққа дайындалу кезеңінде көрнекілік
материалдарын,ғылыми деректерді іріктеп алуы.Тарихи өлкетану материалдарын
оқытудағы көрнекілік рөлі.
Бейнелеу (суреті) көрнекілік. Қазақстан суретшілерінің тарихи
тақырыптарға салған картиналары,тарихи портреттер, газет, журнал,
кітаптардағы тарихи иллюстрациялық материалдар.
3.Қазақстан тарихын оқыту әдістемесінің қалыптасуы және оның қазіргі
жағдайы.
Қазақстан мектептерінде 1920-1930 жылдары тарихты оқыту
жайлары.Қазақстан мектептерінде 1940-1950 жылдардың басында оқыту
мәселелері.1950 жылдардың соңы мен 1960 жылдардың басында Қазақ КСР тарихын
оқытудың әдістемесі мен мектепте тарихи білім берудің дамуы.Қазақ КСР
тарихының жаңа оқулықтары мен бағдарламалары.Қазақ КСР тарихын оқыту
әдістемесін одан әрі жетілдіру.Қазақстан тарихын оқыту әдістемесінің ғылыми
негізінде теориалық және әдістемелік зерттеулерді енгізуде әдіскер-
тарихшылардың қосқан үлесі.Жалпы білім беретін мектептерден оқу жоспарында
жаңа дербес пән Қазақстан тарихы курсын енгізуге байланысты Қазақ КСР
тарихын оқыту әдістемесіндегі өзгерістер. Қазақстан тарихы пәнінің жаңа
бағдарламалары мен жаңа оқулықтары. Қазақстан тарихы мектептерінде оқыту
әдістемелерінің болашағы.
4.Қазақстан тарихын мектепте оқытудың қазіргі жүйесі.
Қазақстан тарихы мектеп ретінде.Мектеп Қазақстан тарихы курсының ғылыми
негізіндегі құрылымы.Қазақстан мектептерінде білім берудің қазіргі
жүйесі.Қазақстан тарихы курсын оқытудың құрылымы: әр курсты оқытуға бөлетін
уақыт.Қазақстан тарихын оқытудың міндетті. Қазақстан тарихы курсының
сипаттамасы. Курстардың хронологиялық қалыбы оны кезеңдерге бөлу. Қазақстан
тарихы курсының құрылысы. Оқушылардың жас мелшеріне сэйкес тарихи
фактілердің жүйесі. Қазақстан тарихы курсының негізгі ұғымдармен
дүниетанымдық идеялары. Қазақстан тарихы курсының ұлтаралық қатынастар
мәдениетін игерту, адамгершілік және гуманистік мораль нормаларының
мүмкіндіктері.
5.Қазақстанның ежелгі және ортағасырлық тарихын оқытудың ерекшеліктері.
Пән және курс мақсаты, негізгі оқу материалы. Қазақ мемлекетінің
құрылу тарихы. Көшпенді дала өркениетінің мәнін ашып көрсету. Қазақ
халқының материалдық жағынан дамуы. Мемлекеттік және тарихи тұлғалардың
тарихтағы орны. Қазақстанның ежелгі тарихының хронологиялық шеңбері.
Кіріспе Тарихқа саяхат, Қазақстанның орта ғасыр тарихы. Негізгі
түсіндірмелік аппарат. Негізгі икем. Хронологиялық рамка. Сабақ жүргізудің
интерактивті түрлері. Қосымша мәліметтер. Хрестоматиялар. Қазақстан тарихын
оқыту әдісінің қалыптасуы, дамуы және қазіргі жағдайы. Көп ұлтты
мемлекеттегі жергілікті, аймақтық және ұлттық тарих аралық баланс.
Фольклорлық материал. Мұражайлар мен көрмелердің мүмкіндіктерін пайдалану.
Салыстырмалы- тарихи әдістерді пайдалану.
6. Жаңа және жаңаша тарихты оқытудың ерекшеліктері.
Негізгі идеялар мен түсініктер. Материал мазмұнын ашу әдістерінің
ерекшеліктері.Курстың оқушыларды адамгершілікк тәрбиелеудегі
ерекшеліктері. Мектепте 8-9 және 10 сыныптардағы Қазақстан тарихы курсының
құрылымы мен білімдік тәрбиелік мәні. Олардың сипаттамасы. Курстардың
хронологиялық шеңбері, кұрылымы және кезеңдерге бөлінуі. Окушылардың жас
ерекшеліктеріне қарай, тарихи фактілердің жүйесі. Курстардың негізгі
ұғымдары мен әлемдік көзқарастарының идеясы. Қазақстан тарихы курсының
оқушыларды, жастарды ұлт аралық қатынас мәдениетіне, азаматтану мен
гуманистік мораль нормаларына тәрбиелеудегі мүмкіндіктері. Өлкетану
материалдарын оқьггудың әдіскерлік жүйесі.
Қазақстан тарихын оқытудағы тарихи білімді қалыптастыру. Мектептегі
Қазақстан тарихы курсының мазмұнына құрылымдық әдістемелік.
МАЗМҰНЫ
1. Типтік бағдарлама
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2. Пән бойынша жұмыс бағдарламасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.
Силлабус ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ..
4. Лекция сабағының
жиынтығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5. Көмекші және көрнекілік
материалдар ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6. СОӨЖ
тапсырмалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... .
7. СӨЖ
тапсырмалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...
8. Аралық қорытынды бақылауды өткізуге арналған
материалдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... .
9. Пәннің оқу-әдістемелік қамсыздануының картасы ... ... ... ... .
I.ПӘННІҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
АЛҒЫ СӨЗ
Қазақстан Республикасының Президентінің 2030 жылға дейінгі елді
дамытуға арналған стратегиясы табыспен жүзеге асуда. Елбасының бастамасымен
Қазақстанның дүние жүзінің таңдаулы елу елінің қатарына кіру жоспары
жасалды.
Еліміздің өркендеу, халқымыздың әл- ауқатын арттыру бағытында нақты
жұмыстар атқаруда әрине, алдымызға қойған жоспарлы бағыт- бағдар, белгілі
бір межеге жетудің жан- жақты ойластырылған тетіктері болу шарт. Нақ осы
тетік – Қазақстан-2030 даму стратегиясымен ұштасып жатқан, ел
Президентінің жыл сайынғы халыққа арнайтын Жолдауы.
Қазақстан-2030 стратегиясындағы негізгі бағыттардың бірі ретінде
білімі мен белгілі жағынан шетелдердегі замандастарымен бәсекеде
жеңілмейтін, сонымен қатар, бойында ұлттық ділі сақталған, отаншылдық рухы
кемел қазақстандықтардың жаңа ұрпағын тәрбиелеу қажеттігі баса
айтылған.Демек, Қазақстан тарихы білім беру жүйесіндегі негізгі мақсаты
студенттерді адамзат баласының оқыту әдістемесінің жетістіктерін игеруге,
мәдениеттің қалыптасуы мен дамуының әмбебаптық заңдылықтары мен негізгі
түрлерін меңгеруге және әлемдік оқыту әдістемесінің шығармашылық
шеберліктерін өз беттерімен түсініп-білуге, кәсіби деңгейлерін одан әрі
арттыруға ықпал етеді.
Тарихты оқыту әдістемесі пәнін игеру барысында алға қойылған
мақсатты жүзеге асыруда төмендегі міндеттер туындайды:
Бүгінгі студент-ертеңгі маман. Сондықтан студент бойында
жоғарғы идеялдық, адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру оларды өмірге,
еңбекке дайныдауға оқытудың негізі формасы сабақтың, әрбір сыныпта тарих
пәнін оқыту әдістемесі мүмкіндіктерін барынша толық пайдалануымыз керек.
Демек, өзінің мазмұн ерекшеліктеріне, оқу- тәрбие ісін ұйымдастыру мен
оқыту әдістеріне қарай әрбір пәннің алдында студентрдің дүниеге ғылыми
көзқарасын қалыптастыру міндеті тұр ХХІ- ғасыр компьютер мен интернет
жүйесіндегі білім қалыптастыру ғасыры екендігін адамзат әлдеқашан
мойындаған. Яғни, шегініс жасай беру басқа елдермен білім деңгейіндегі
жетістіктеріміздің терезесі тең ел саналуына кері ықпал етеді.
Ұсынылып отырған бағдарламада Тарихты оқыту әдістемесі пәнінің тарих,
этноло-гия, саясаттану, антропология, психология, педагогика философия,
сияқты гуманитарлық ғылымдармен байланысына баса назар аударылды.
Тарихты оқыту әдістемесі пәнінің тақырыптық жоспары.
Күндізгі оқу бөлім
№ Тақырыптар Дәріс
1 Жалпы тарих әдістеме курсынын пәні мен 2
мақсаты
2 Мектептегі тарихи білім білім берудін 2
қазіргі жүйесі.
3 Тарихты оқыту процесінде оқушылардың 2
іскерлігінің қалыптасуы
4 Мектептегі тарихи білімнін қалыптасуы. 2
5 Тарихи құбылыстарды тудыру 2
6 Тарихи түсініктердің қалыптасуы. 2
7 Тарихты оқыту процессінде оқушылар 2
білімінің қалыптасуы.
8 Оқытудағы әдіс және әдістемелік тәсілдер. 2
9 Көрнекті құралдарды пайдалана отырып, оқыту2
жұмысынын тәсәлдері.
10 Тарих сабақтарында баспа текстермен оқыту 2
жұмысынын тәсілдері.
11 Қазақстан тарихы мен қазақ әдебиетінің 2
байланыстыра оқытуды жетілдірудің ғылыми
әдістемелік жолдары.
12 Тарих және қоғамдық пәндерді оқыту 2
әдістемесі.
13 Қоғамдық пәндер сабақтарындағы патриоттық 2
тәрбие.
14 Тарихты оқыту процессіндегі білімді бағалау2
мен баға беру жүйесі.
15 Тарих мұғалімі 2
Барлығы: 30
Тарихты оқыту әдістемесі пәнінің тақырыптық жоспары
Сырттай бөлім
№ Тақырыптар Дәріс
1 ТОӘ курсының міндеті мен мақсаты 2
2 Қазіргі кездегі мектептік тарихи білім 2
жүйесі.
3 Мектептік тарих оқулықтарына мінездеме 1
беру.
4 Оқушыларға тарих білімін қалыптастыру 1
5 Тарихи көріністерді сабақ барысында 2
құрастыру.
6 Тарихи түсініктерді қалыптастыру. 1
7 Оқушылардың тоқсандық білім сапсының 1
көрсеткіштерін есептеу.
8 Әдіс және оқыту әдістемесі. 2
9 Көрнекіліктерді қолдану әдістеріне 1
қойылатын талаптар.
10 Тарих сабағында баспа мәтіндермен қолдану 2
әдісі.
11 Мақсат қою технологиясы 2
12 Тарих сабағы және оған қойылатын талаптар 4
13 Білім тексеру жүйесі және оқушылардың 2
білімін бағалау.
14 Тарих сабағына тыс жұмыстар 2
15 Тарих Мұғалімі. 1
16 Сабақтың талдауы. 2
17 Оқу процессін ұйымдастыру. Жұмыс құжаттарын2
қорғау және жобалау.
Барлығы 30
Тарихты оқыту әдістемесі пәнінің дәріс
сабақтарының тақырыптары мен жоспары
№1 Дәріс: Жалпы тарих әдістеме курсынын пәні мен мақсаты
Негізгі түсініктер: әдістеме, оқыту құралдары, оқыту әдісі.
Мақсаты: Тарихты оқыту әдістемесін педагогикалық ғылым ретінде түсіндіру
әдістеме-нің негізгі мақсаттары мен функцияларын көрсету.
Жоспары:
1. Тарихты оқыту әдісінің пайда болуы мен қалыптасуы.
2. Тарихты оқыту әдісінің ғылым ретінде мақсаты, пәні
және функциясы.
Мазмұны
1. Тарихты оқыту әдістемесі, даму ерекшеліктері. Оқушылардың
Қазақстан тарихы пәніндегі танымдық қабілетін дамытуда және білімін
сыныптан тыс жүмыстың ролі. Пән бойынша сыныптан тыс жұмыстың мазмұны, түрі
және әдістері. Кейбір оқушылардың тапсырманы орындаудағы жекелеген өздік
жұмыстары.
2. Тарихты оқыту әдістемесінің пәні мен мақсаты.Тарихты оқыту
әдістемесі - мектептегі тарих курсьшының мазмүлын, мақсатын, оқыту
кұралдарын, әдістері мен тәсілдерін анықтайтын ғылыми педагогикалық пән.
Педагогикалық пәндер жүйесіндегі тарихты оқыту методикасының орны. Тарихты
оқытудың методикалық жүйесінің пайда болуы. Әдістеменің ғылым ретінде
қалыптасуын анықтайтын факторлар. Тарихты оқыту әдістемесінің тарихи және
саяси - әлеуметгік пәндермен байланысы. Тарихты оқытудың зерттеу әдістері.
Мектеп оқушыларын оқыту және тәрбиелеу процесіндегі тарихи пәндердің ролі.
Қазақстан Республикасы мектептеріндегі тарихтан білім берудің казіргі
кұрылымы.
Бекіту сұрақтары:
1. ТОӘ курсының пайда болуы мен осы пәннің міндеті мен мақсаты қандай?
2. Революцияға дейінгі мектептерде оқыту әдісі қалай жүрді?
3. Оқыту әдісінің қалыптасу сатылары қандай?
Әдебиет:
1. Тұрлығулов Т. Тарих сабағын жетілдіру жолдары А., 1984
2. Ковжасарова М.Р., Нурмухаметов Н.Н. Аульбекова Г.Д.Технологизация
учебного процесса: казахстанский опыт.– Алматы: Изд. Зият-Пресс, 2005.-
224 с.
№2 Дәріс: Мектепте тарихи білім берудін қазіргі жүйесі.
Негізгі түсініктер:Тарихты оқыту әдістемесін педагогикалық ғылым ретінде
түсіндіру әдістеменің негізгі мақсаттары мен функцияларын көрсету.
Мақсаты: Тарихи білім беру құрылымын құрастыра отырып, Қазақстанда
мектептерде тарихи білім берудін қазіргі жүйесінің ерекшеліктерін көру.
Жоспары:
1. Мектептерде тарихи білім берудің қалыптасуы мен дамуы.
2. Қазақстан Республикасында тарихи білім берудің құрылысы мен қазіргі
жүйесі.
3. Тарих бойынша мектеп бағдарламасына сараптама жасау.
а) бағдарламаларға қысқаша мінездеме,
б) тарих бөлімдерінің құрлысы мен мазмұны, негізгі мақсаты
Мазмұны
1.Бұл бағдарламада мектептерде тарихты оқытудың негізгі Мәселелерін
қамтиды.
Тарих - жалпы негізгі білім беретін мектептегі барлық гуманитарлық
курстардың өзегін құрайды.
1965 жылғы 14 мамырда КОКП Орталық Комитеті мен КСРО Министрлер
Кеңесінің Мектепте тарихты оқытудағы кейбір дәрістер туралы Қаулысына
сай, КСРО тарихын 7-10 сыныптарына дейін жүйелі курс болып енгізілсе ал
Жаңа және Қазіргі әлем тарихы 8-10 сыныптарда оқытылатын болды
Мектептегі бағдарламадан шамадан көп, қосьмша материалдың тым күрделі болуы
оқу процесінде формализмге әкеліп, оқушылардың ұғынуына қиындық туғызды.
КОКП Орталық Комитеті мен КСРО Министрлер Кеңесінің 1959 ж. 8 қазандағы
Мектепте тарихты оқытудағы кейбір өзгерістер туралы қабылданған қаулысына
сәйкес, республика мектептерінде Қазақстан тарихы алғаш рет КСРО
тарихының құрамында курс болып оқытыла бастады. Пәнді оқыту бағдарламасы
мектептерге арнап біркелкі етіп жасалып келді.
1990 жылдан бастап халық ағарту саласында болып жатқан үлкен
өзгерістерге және де Қазақстан тарихының мектептің оқу жоспарына дербес пән
болып енуіне байланысты ол құрамындағы көптеген әдістемелік ұсыныстардың
қазіргі талаптарға жауап бере алмайтыны түсінікті.
Ал қазіргі күнде мектепте тарихты оқыту жайындағы көзқарас өзгертумен
сипатталады. Оны өзгертудегі басты бағыттар мыналар:
-Тарихи білімнің нәтижеге бағдарлануы;
-оқушының дайын білімді енжар алушыдан білімдегі процесстің белсенді
субъектісіне айналуын талап ететін білімдік моделді қалыптастыруға
бағытталуы;
-мектепте үзіліссіз білім беру жүйесінде тарих пәнінің білімдік,
танымдық және тәрбиелік рөлін күшейту;
Авторлар оқыту әдістемесінің бұл типтік бағдарламасын жоғары оқу
орындарында білікті маман дайындауға көмегі бар деп сенім артады.
3.Тарихты оқыту әдістемесінің жоспарлары мен бағдарламалары.Мемлекеттік
стандарт. Бағдарлама жасаудың концентратты принципі.Хронологиялық
принцип. Негізгі базалық компонент. Білімділік компоненті. Мазмұндылық
компоненті. Жас ерекшеліктерінің есебі. Тарихты оқыту түрлілігі. 5-9
сыныптардың және 10-11 сыныптардың оку бағдарламалары.
Бекіту сұрақтары:
1. Мектептерде тарихи білім беру қалай қалыптасты?
2. Қазақстан Республикасында тарихи білім берудің құрылысы мен қазіргі
жүйесі қандай?
Әдебиет:
1.Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2.Тарих бағдарламасы 5-11 сынып А., 1993 А., 2000
3. Отан тану курсының бағдарламасы. Отан тану курсын оқыту туралы
әдістемелік ұсыныстар). А., 1992
№3 Дәріс: Тарихты оқыту процесінде оқушылардың іскерлігінің қалыптасуы. (2
сағат)
Негізгі түсініктер: Оқу іскерліктері, біліктер, оқыту әдісі.,тарихты оқыту
процесі.
Мақсаты: Оқушыларды оқыту процесінде дамитын іскерлігін бекіту.
Жоспар:
1.Тарихты оқыту процесінде оқушылардың қабілеттері мен біліктерін дамыту.
2. Тарихты оқыту процесінде ақыл-ойлық біліктерінің дамуы.
3. Оқу іскерліктері мен біліктерінің сипаттамасы.
4. Оқушылар іскерліктерінің қалуыптасуының методикасы мен кезеңдері.
Мазмұны
1.Тарихты оқыту процесінде оқушылардың қабілеттері мен
біліктерін дамыту. Тарихты оқытуда белсенді және инновациялық
әдістерді қолдану.Тарихты оқытудағы белсенді әдістің бірі - ойын сабақ.
Тарихты оқыту процесінде ақыл-ойлық біліктерінің дамуы. Ойын сабақтың
жоғарғы танымдық потенциялы, ойын сабақ жариялылығы. Іскерлік ойындар,
тарихи шайқастар, театрлік қойылымдар мен байқаулар. Оқушылар
іскерліктерінің қалуыптасуының методикасы мен кезеңдері
Бекіту сұрақтары:
1.Тарихты оқыту процесінде оқушылардың қабілеттері дамыту әдістері қандай?
2. Тарихты оқыту процесінде ақыл-ойлық біліктерінің дамуын қалай түсінесің?
3. Оқу іскерліктері мен біліктерінің сипаттамасын айтыңыз?.
4. Оқушылар іскерліктерінің қалуыптасуының методикасы мен кезеңдері
туралы не айтасыз?
Әдебиет:
1. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2. Қазақстан тарихының оқулықтары 5-11 сынып таңдап алу.
3. Қазақстан тарихы курсы бойынша қолданатын қосымша құралдар
(хрестоматия, әдебиет, техника құралдары) дидактикалық материалдар.
4. Тарих бағдарламасы.
5. Ковжасарова М.Р., Нурмухаметов Н.Н. Аульбекова Г.Д. Технологизация
учебного процесса: казахстанский опыт.- Алматы: Изд. Зият-Пресс, 2005.-
224с.
№4 Дәріс: Мектептегі тарихи білімнін қалыптасуы.
Негізгі түсініктер: білім; факт; тарихи білім структурасы; тарихи
түсініктер; тарихм заңдылықтар.
Мақсаты: Тарихи білімнің негізінің функцмясын анықтау, тарихты білімнің
құрылымын көрсету, оқушылардың қабілетіне байланысты, тарихты оқыту
барысында білімді меңгеру процесін бақылау.
Жоспар:
1. Тарихи білімнің құрлымы мен функциясы.
2. Тарихты оқытуда фактілердің ролі.
3. Тарихты оқыту процессінде білімнің қалыптасу сатылары.
Мазмұны
І.Қазақстан тарихын оқыту барысында тарихи білімді
қалыптастыру.Әдіскерлік талдау - мектептегі Қазақстан тарихы
курсының мазмұны. Тарихи білім мен фактілер.
Оның Қазақстан тарихын оқыту процесі деп тарихи ұғымды қалыптастыру.
Оқушылардың тарихи процес желісін түсінуіне негіз жасау.
Бекіту сұрақтары:
1.Қазақстан тарихы курсының мазмұнына талдау бер?
2.Тарихи білім мен фактілердің білімдік маңызы неде?
3.Қазақстан тарихын оқытудағы тарихи фактілердің ролі қандай?
4.Тарихи заңдылықтарды қалай түсінесің ?
Әдебиет:
1. Ковжасарова М.Р., Нурмухаметов Н.Н. Аульбекова Г.Д. Технологизация
учебного процесса: казахстанский опыт.- Алматы: Изд. Зият-Пресс, 2005.-
224с.
2. Гора П.В. Повышение эффективности процесса обучения истории. М., 1989
3. Тұрлдығұлов Т. Тарих сабағын жетілдіру жолдары. А., 1984
4. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
№5 Дәріс: Тарихи құбылыстарды тудыру
Негізгі түсініктер: көріністер; тарихта болған фактілер жөнінде көріністер;
тарихи кезеңдерді бейнелеу.
Мақсаты: Білімді дамытуға жәрдем жасау, тарихи білім құрылымында қажетті
элемент ретінде тарихи құбылыстарды тудыру.
Жоспар:
1. Тарихи құбылыстарды елестетудің түрлері және тарихи білімнің қалыптасу
процесін-дегі ролі.
2. Оқушылаға тарихи құбылыстарды тудырудағы әдістер.
3. Тарихи кеңістікпен уақыттағы, өткен практикалар жөніндегі құбылыстарды
тудыру жолдары.
Мазмұны
1. Тарихи құбылыстарды елестетудің түрлері және тарихи білімнің қалыптасу
процесін-дегі ролі. .Тарихи құбылыстарды елестетудің түрлері.2. Оқушылаға
тарихи құбылыстарды тудырудағы әдістер. 3.Тарихи кеңістікпен уақыттағы,
өткен практикалар жөніндегі құбылыстарды тудыру жолдары. Білімді дамытуға
жәрдем жасау, тарихи білім құрылымында қажетті элемент ретінде тарихи
құбылыстарды тудыру.
Бекіту сұрақтары:
1.Тарихи құбылыстарды елестетудің түрлерін айтыңыз?
2. Тарихи білімнің қалыптасуының кезеңдері қалай жүзеге асады?
3. Оқушылаға тарихи құбылыстарды тудырудағы әдістерді атаңыз?
4. Тарихи кеңістікпен уақыттағы құбылыстарды тудыру жолдары қандай?
Әдебиет:
1. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2. Тұрлдығұлов Т. Тарих сабағын жетілдіру жолдары. А., 1984
3. Ө.И.Исенов .Академик М.Қозыбаевтың ғылыми еңбектеріндегі тарих
пен тағдыр, қоғам ұлт мәселелері 50-80 жылдары."М. Қозыбаев және
Қазақстанның тарихи ғылымы" атты сұқбат материалдарының жинағы. А.
Байтұрсынов атындағы ҚМУ. Қостанай 2002. 29-33 бб.
№6 Дәріс: Тарихи түсініктердің қалыптасуы.
Негізгі түсініктер: термин; тарихи түсініктер; жалпы тарихи түсініктер;
дара тарихи түсініктер; әлеуметтану түсініктері.
Мақсаты: Білім алу процессінде тарихи түсініктердің қалыптасуының
мағынасын көрсету. Түсініктердің әр түрлері тобын қарастыру.
Жоспар:
1. Тарихи түсініктердің қалыптасуының әдістемелік аспектілері.
2. Тарихи түсініктерді топтау
3. Тарихи түсініктерді анықтаудағы тәсілдер мен жағдайлар.
Мазмұны
І.Қазақстан тарихын оқыту барысында тарихи білімді қалыптастыру. Қазақ
халқының тарихы мен мәдениетіне, шығыстық өркениеттің қайталанбас қожайыны
үлгілерінен ұрпақтарына қалдырған бабалар даналығы мен бейбіт жасампаздық
құндылықтарына қызығушылығын арттыруы және құрметпен қарауды қалыптастыру.
Тарихи түсініктерді топтау
Әдіскерлік құрылымдық талдау - мектептегі Қазақстан тарихы курсының
мазмұны. Тарихи білім мен фактілер. Оның Қазақстан тарихын оқыту процесі
деп тарихи ұғымды қалыптастыру.Оқушылардың тарихи процес желісін түсінуіне
негіз жасау.
Бекіту сұрақтары:
1. Тарихи түсініктердің қалыптасуының әдістемелік аспектілері қандай?
2. Тарихи түсініктерді қалай топтауға болады.
3. Тарихи түсініктерді анықтаудағы тәсілдер мен жағдайлартуралы не
білесіз?
Әдебиет:
1. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2. Тұрлығұлов Т. Тарих сабағын жетілдіру жолдары. А., 1984
3.Ө.И.Исенов. Мектепте тарих сабағын оқытуда оқушылардың азаматтық
позициясын қалыптастыру"Педагогикалық жоғарғы оқу орындарында
мұғалімдердің біліктілік құзіреттілігін қалыптастыру жолдары'Ғылыми-
әдістемслік конференция материалдары 3 ақпан Қостанай, 2005109-112 бб.
№7Дәріс Тақырып: Тарихты оқыту процессінде оқушылар білімінін қалыптасуы.
Негізгі түсініктер: тарихи құбылыстар, жұмыс тәсілдерінің қалыптасуы,
Қабілеттін қалыптасу әдісі,тарихи материялдарды талдау және синтездеу.
Мақсаты: Тарихты оқыту процесінде оқушыларда дамитын білімнің негізін
меңгеру. Алған білімді іс жүзінде көрсете алу қабілетін дамыту.
Жоспар:
1. Әдісті үйретудегі оқушылардың негізгі сатыдағы жұмыс тәсілдерінің
қалыптасуы.
2. Мектепте тарихты оқыту процессінде арнайы оқу қабілетіне мінездеме.
3. Қабілеттін қалыптасу әдісі:
а тарихи материялдарды талдау және синтездеу.
б тарихи құбылыстарды салыстыру.
в қорытынды жасау.
г тарихи материалды түсіндіру.
Мазмұны
Сабақ -. Қазіргі тарих сабағына қойылатын талаптар. Тарих бойынша
сабақ түрін тандауға шартты түрде өткізілетін сабақ түрлері мен факторлар.
Оқыту процесінде барлық сыныптарды қамтитын, жан - жақты сабақты өткізу
ерекшеліктері. Мұғалім баяңдаған жаңа материалды түсіну сабақтары. Дағды
мен шеберлікті қалыптастыру білімділікті тексеру сабақтары. Жалпылама
немесе қайталама- жалпылау сабақтары. Білімділік пен шеберлікті тексеру
сабақтары. Семинар сабақтар. Ықпалдастық сабақтар. Тарих сабағының
дидактикалық жабдықтары. Тарих сабағына мұғалімнің дайындалуы. Тақырыптық
сабақты жоспарлау. Сабақтың жұмыс жоспары мен оның негізгі компоненттері.
Бекіту сұрақтары:
1. Әдісті үйретудегі оқушылардың негізгі сатыдағы жұмыс тәсілдері қалай
қалыптасады?
2. Мектепте тарихты оқыту процессінде арнайы оқу қабілетіне мінездеме.
3. Қабілеттін қалыптасу әдісінеден құралады?
4.Қорытындыны жасаудың маңызы қандай?
Әдебиет:
1. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2. Тұрлдығұлов Т. Тарих сабағын жетілдіру жолдары. А., 1984
3. Ө.И.Исенов. Академик М.Қозыбаевтың ғылыми еңбектеріндегі тарих пен
тағдыр, қоғам ұлт мәселелері 50-80 жылдары."М. Қозыбаев және
Қазақстанның тарихи ғылымы" атты сұқбат материалдарының жинағы. А.
Байтұрсынов атындағы ҚМУ. Қостанай 2002. 29-33 бб.
№8Дәріс: Оқытудағы әдіс және әдістемелік тәсілдер.
Негізгі түсініктер: Оқыту әдісі, оқыту әдіс классификациясы.
Мақсаты: Оқыту әдісі түсінігін анықтау, оқыту әдіс классификациясын
қарстыру.
Жоспар:
1. Оқыту әдісі туралы түсінік.
2. Тарихи материялды ауызша оқытудағы негізгі тәсілдер, оларға қысқаша
мінездеме.
3. Оқу материалын түсіндіру жолындағы оқушылардың үйретімділігі.
4. Тарих сабақтарында мәселелермен, үйретімділік жағдайлар мен жұмыс
істеу әдісі.
Мазмұны
1 .Тарихты оқыту әдістері мен әдістемелік тәсілдері.Тарихты
оқыту әдістері туралы ұғым. Тарихты оқыту әдістерінің жіктелісіне деген
түрлі көзқарастар. Оқыту әдістерін таңдау критериі. Оқытудың "әдісі" мен
"тәсілдер" ұғымдарының қатынастылығы. Тарихты оқыту процесіндегі әдістер
мен тәсілдердің танымдық, тәрбиелік, дамытушылық ролі. Ауызша материал
рөлі: әңгіме, образды, сюжетті әңгімелеу, картиналық және аналитикалық
сипаттау, түсіндіру , талдау.
Бекіту сұрақтары:
1.Оқыту әдісіне түсінік беріңіз?
2. тарихи материялды ауызша оқытудағы негізгі тәсілдерін
қандай?
3. Оқу материалын түсіндіру жолындағы оқушылардың
үйретімділігін қалай түсінесіз?
4. Тарих сабақтарында мәселелермен, үйретімділік жағдайлар
мен жұмыс істеу әдісі туралы не түсіндіңіз?
Әдебиет:
1. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2. Тұрлдығұлов Т. Тарих сабағын жетілдіру жолдары. А., 1984
3.Ө.И.Исенов .Оқыту жүйесіндегі тестілік бақылау және тест құрастыруға
қойылатын талаптар Білім беру жүйесінде мамандарды даярлау сапасын көтеру
жолдары Ыбырай Алтынсариннің педагогикалық оқылымдары туралы
материалдары. Қостанай ,2008 ж. 2 ақпан. 34-39 бб.
№9Дәріс: Көрнекті құралдарды пайдалана отырып, оқыту жұмысынын тәсілдері.
Негізгі түсініктер: шартты-графикалық, бейнелеу көрнекілік,
көрнекілікәдісі.
Мақсаты: Көрнекілік оқыту әдісіне мінездеме беру. Оқыту рпоцесіндегі бұл
әдістің қажеттігіне көңіл аудару. Көрнекілік әдісті пайдаланудағы оқушылар
қабілетінің өсуі.
Жоспар:
1. Көрнекілік оқыту әдісінің мағынасы. Көрнекі құралдарды таңдаудағы ғылыми-
әдістемелік жол және тарих сабақтарында олармен жұмыс істеу тәсілі.
2. Жұмыс істеу тәсілдері:
а бейнелеу көрнекілік құрамымен.
б шартты-графикалық
в сынып ерекшелігі бойынша жұмыс ерекшелігі.
Мазмұны
Тарихты оқытудағы көрнекті құралдардың рөлі мен мәні. Шығармашылық
ойлау қабілетін реттеу үшін оқытудағы техникалық құралдарды пайдалану
тәртібі. Оқушылардың тарихи білім алуындағы компьютердің ролі. Тарих пәні
бойынша компьютерлік бағдарламалар қарастыру. Окушыларға тарихи
мағлұматтарды жүйелеу және оны тиімді меңгеруге көмек беру. Тарихи
процестер альтернативасы проблемасына деген кызығушылықтың артуына
байланысты әлеуметтік процестерді модельдеу. Мұғалімнің сабақта көтерген
мәселелерге қатысты мағлұмат беру. Бағдарламалық материалды меңгеру қарқыны
мен әдістерін оқушының өз еркімен таңдауына мүмкіндік беру.
Бекіту сұрақтары:
1. Көрнекілік оқыту әдісінқалайтүсінесің?
2.Көрнекі құралдарды таңдаудағы ғылыми-әдістемелік жолы туралы небілдіңіз?
3.Көрнекі құралдармен тарих сабақтарында жұмыс істеу тәсілдерінатап
беріңіз?
Әдебиет:
1. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2.С. Тайшығанова,Қазіргі сабақ қандай болу керек? №5.2008 Қазақстан
тарихы әдістемелік журнал.15-18 б.
3.Ковжасарова М.Р., Нурмухаметов Н.Н. Аульбекова Г.Д.Технологизация
учебного процесса: казахстанский опыт.- Алматы: Изд. Зият-Пресс, 2005.-
224 с.
№10Дәріс: Тарих сабақтарында баспа текстермен оқыту жұмысынын тәсілдері.
Негізгі түсініктер: Оқулық текстермен жұмыс, баспа текстермен жұмыс, тезис
және конспект құру.
Мақсаты: Студенттерге тарих сабақтарында баспа текстермен жұмыс істеудің
қажеттігін түсіндіру.
Жоспар:
1. Оқушылардың өз бетімен оқулық текстерімен жұмыс істеуін талап ету, және
тарихты оқыту процесснде оның маңызы.
2. Оқулық текстермен жұмыс істеу тәсілдері:
а негізгі көрсету.
б жоспар көрсету
в тезис және конспект құру және басқа тәсілдер.
3. Тарихи документтер түрлері. Тарихты оқытудағы құжаттардың маңызы.
4. Құжаттармен жұмыс істеуді талап ету.
Мазмұны
Тарих сабақтарында тарихи мәліметтер мен кұжаттарды пайдалану.Тарихты
оқытудағы құжаттардың ролі мен мәні. Тарихта оқытуда қолданылатын құжаттық-
материалдық негізгі түрлері. Окушылардың тарихи құжаттармен жұмыс істеу
тәсілдері. Құжаттық материалдың жіктелуі. Актілік құжаттар, баяндауышы -
сипаттаушы құжаттар, көркем сөз естеліктері. Тарихи құжаттар мен
мәліметтерді зерттеу әдісі. Мәліметті конспектілеу. Тарихи
мәліметтердің сипаты: авторы, уақыты, жанры, негізгі идеялары, тақырыптары
мен көркемдік ерекшеліктерін анықтау. Тарихи мәліметтермен, кұжаттармен
жұмыс істеу оқушылардың зерттеушілік дағдысын қалыптастыру, ойлау қабілетін
жетілдіру.
Бекіту сұрақтары:
1. Оқушылардың өз бетімен оқулық текстерімен жұмыс істеуін талап ету,
2. Оқыту процессінде оқулық текстерімен жұмыс істеудің маңызы қандай?
3. Оқулық текстермен жұмыс істеу тәсілдерін атап беріңіз?
4. Тарихи документтер түрлерінатап беріңіз?
5. Тарихты оқытудағы құжаттардың маңызы қандай?
6. Құжаттармен жұмыс істеуді қалай талап етуге болады?
Әдебиет:
1. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2. Тұрлдығұлов Т. Тарих сабағын жетілдіру жолдары. А., 1984
3. Сарсекеев Б.С. Задания для самостаятельной работы учашихся по истории
Казахстана, Алматы, 1991.
№11 Дәріс: Қазақстан тарихы мен қазақ әдебиетінің байланыстыра оқытуды
жетілдірудің ғылыми әдістемелік жолдары.
Негізгі түсініктер: Пән аралық байланыс,ғылыми байланыс.
Мақсаты: Оқушының кітап оқуға құмалығын арттырудың бір тәсілін пайдалану.
Оларды сабақ барысында қызықтыра білу.
Жоспар:
1. Қазақстан тарихы сабағында көркем әдебиетті пайдалану.
2. Көркем шығармашылық арқылы сабақ үстінде оқушылардың өзіндік жұмысын
ұйымдастыру.
Мазмұны
1. Қазақстан тарихы сабағында көркем әдебиетті пайдалану. Тарихи көркем
әдебиетті пайдалану мен мәліметтерді зерттеу әдісі. Мәліметті
конспектілеу. Тарихи көркем әдебиетті: авторы, уақыты, жанры, негізгі
идеялары, тақырыптары мен көркемдік ерекшеліктерін анықтау. Тарихи
мәліметтермен, кұжаттармен жұмыс істеу оқушылардың зерттеушілік дағдысын
қалыптастыру, ойлау қабілетін жетілдіру.2. Көркем шығармашылық арқылы сабақ
үстінде оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру.
Бекіту сұрақтары:
1. Қазақстан тарихы сабағында көркем әдебиетті пайдаланудың тәсілдері
қандай?
2. Көркем әдебиеттің оқушылар үшін тарих сабағында пайдаланудың маңызы
неде?
3. Тақырыпқа байланысты көркем әдебиетті таңдауға мысал келтір?
Әдебиет:
1. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2. Тұрлдығұлов Т. Тарих сабағын жетілдіру жолдары. А., 1984
3. Құсайынов Р. Туған өлке – туған қазына, Қазақстан мектебі. 1991 №6.
№12Дәріс: Тарих және қоғамдық пәндерді оқыту әдістемесі.
Негізгі түсініктер: Дәріс-сабақ, Семинар сабағы, Реферат.
Мақсаты: Оқушылардың өз бетімен жұмыс істей алу дағдыларын қолдану арқылы
білім сапасын арттыруға үйрету.
Жоспар:
1. Дәріс-сабақ оқытудағы ең негізгі үрдіс.
2. Семинар сабағы. Оны өткізу жолдары.
3. Реферат- оқушының ізденіп жазған шығармашылығы.
Мазмұны
1. Сабақты бағалау критериясы. Тарихты сабақтан тыс оқытуды ұйымдастыру
формалары- факультативтер, тарихи үйірмелер, тарихи олимпиадалар "КӨО"
(кеңілді өнертапқыштар отауы), конференциялар, пікірсайыстар. Жоғарғы
сыныптардағы семинарлық және практикалық сабақтар.Негізгі идеялар мен
түсініктер. Материал мазмұнын ашу әдістерінің ерекшеліктері. Дәріс-сабақ
оқытудағы ең негізгі үрдіс.2. Семинар сабағы. Оны өткізу жолдары. Қазақстан
тарихын оқыту әдістемесі және олардың байланысы.Тарихты оқытудың екі түрлі
әдістері ауызша және оқу материалын түсіндіру,әрі оқу (оқушылардың таным
қызметі).Танымдық қызмет түрлері – варианттары.3. Мектеп лекциясы. Лекция
ұғымы. Лекция сабақтарында оқушыларға берілетін тапсырмалыр. Мектептегі
лекцияның түрлері:Нұсқама, лекция - диалог, ғылыми кұрылымдық, проблемалы,
ақпаратты, пресс-конференциялар, телелекция, жалпы пәндік лекция, визуальды
лекция түрлері. Реферат- оқушының ізденіп жазған шығармашылығы.
Бекіту сұрақтары:
1. Дәріс-сабақ оқытудағы қандай әдіс болып табылады?
2. Семинар сабағы қандай сабақ түрі ?
3. Семинар сабағын өткізудің тәсілдері қандай?
4. Реферат жазу, оған қойылатын талаптар туралы небілесіз?
Әдебиет:
1.С. Тайшығанова, Қазіргі сабақ қандай болу керек? № 5.2008 Қазақстан
тарихы әдістемелік журнал. 15-18 б.
2.Т. Хазіретәлі Жоғарғы сыныптардағы оқу сабақтары №3.2007 Қазақстан
тарихы әдістемелік журнал.
№13Дәріс: Қоғамдық пәндер сабақтарындағы патриоттық тәрбие.
Негізгі түсініктер: ұлтжандылық, отаншылдық, ертеңгі маман,
Мақсаты:Қазақстандық отаншылдыққа,ұлтжандылыққа ,елжандылыққа тәрбиелеу.
Қазақстандағы барлық халықттарды достық қатынасқа тәрбиелеу.
Жоспар:
1. Бүгінгі оқушы ертеңгі маман
2. Жастар- қоғамның болашақ құрылысшылары
Мазмұны
1. Бүгінгі оқушы ертеңгі маман Курстың оқушыларды адамгершілікке
тәрбиелеудегі ерекшеліктері. Қазақстан тарихы курсының құрылымы мен
білімдік тәрбиелік мәні. Олардың сипаттамасы. 2. Жастар- қоғамның болашақ
құрылысшылары Қазақстан тарихы курсының оқушыларды, жастарды ұлт аралық
қатынас мәдениетіне, азаматтану мен гуманистік мораль нормаларына
тәрбиелеудегі мүмкіндіктері.
Бекіту сұрақтары:
1.Бүгінгі оқушы ертеңгі маман дегенді қалай түсінесің?
2.Ел боламын десең бесігіңді түзе дегенді қалай түсінесің?
3.Жастар жөніндегі еліміздің саяси ұстанымы қандай?
4.Балапан ұяда некөрсе ұшқанда соны іледі деген халықымыздың аталы сөзінің
мектеп-тегі бала тәрбиесіне қатысы бар ма?
Әдебиет:
1.Е.Қайкенов.Қоғамдық пәндер сабақтарындағы патриоттық тәрбие. № 2.2007
Қазақстан тарихы әдістемелік журнал. 13-19 б.
2.Толеубаева К. М. Отаншылдық рухы әлсіремесін десек.Қазақ тарихы,
Алматы, 1998.
3.Ө.И.Исенов .Тарихи жыр-дасатандардағы ұлттық мұраттар басылым Қостанай
мемлекеттік педагогикалық институтының жаршысы. Қостанай, 2006. Қаңтар
№1(3). 109-112 бб
№14Дәріс: Тарихты оқыту процессіндегі білімді бағалау мен баға беру жүйесі.
Негізгі түсініктер: Білімді бағалау формалары, бағалау жүйесі,бағалау
тәсілдері
Мақсаты: Оқушылар білімін бағалау мен баға беру жүйесіне мінездеме беру.
Оқушылардың білімін тексеру мен бағалаудың әдістері мен танысу.
Жоспар:
1. Білімді тексеру мен бағалау жүйесінің мақсаты мен мағынасы.
2. Тексеру мен бағалау тәсілдері.
3. Білімді тексеру барысындағы сұрақтар мен тапсырмаларға мінездеме.
4. Білімді бағалау формалары.
Мазмұны
1. Оқу саяхаттары, кеңестері, сынақтар. Білімді ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Тарихты оқыту әдістемесі
пәнінен оқу-әдістемелік кешені
050114 Тарих мамандағы (бакалавриат)
Оқыту түрі
күндізгі сырттай
кредит саны 3 3
аудиториялық сағаттар 45 45
лекция 30 30
семинар (практикалық) 15 15
оқытушының басшылығымен өтетін студенттердің өз 45
бетімен істейтін жұмыстары
студенттердің өз бетімен істейтін жұмыстары 45 45
емтихан (семестр) 5 8
Ұсынылғалы отырған бағдарламаны құрастырған. оның негізіне 2005 жылғы
мамырдың 11 жұлдызындағы 289 нөмірлі Қазақстан Республикасы білім және
ғылым Министрлігінің бұйрығымен бектілген нөмірі 050114 Тарих мамандығы
бойынша Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты алынды.
Қазақстан тарихы кафедрасының (№ Хаттама) отырысында талқыланып, оқу
процессінде пайдалануға ұсынылды.
Кафедра меңгерушісі
факультетінің әдістемелік бюросы (№ Хаттама) отырысында талқыланып,
мақұлданды.
Төрағасы:
Жыл сайынғы қайта бекіту туралы мәлімет:
№ оқу жылы жұмыс бағдарламасы қайта кафедра
туралы мәлімет бекіті-лген меңгерушісінің
күні, қолтаңбасы
ка-федра
хаттама-сыны
ң №
1 2010-2011
2 2011-2012
3 2012-2013
4 2013-2014
Типтік оқу бағдарламасы Жоғары кәсіби
білім
Тарихты оқыту әдістемесі 050114- тарих мамандығы бойынша
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі
Алматы 2006
АЛҒЫ СӨЗ
1.Абай атьндағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің Білім
тобындағы мамандықтар бойынша оқу- әдістемелік бірлестігі жасаған және
ұсынған
2.Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігінің 22.06.2006
ж., Республикалық жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім жөніндегі
Кеңес жиналысының Хаттама шешімімен БЕКІТІЛГЕН ЖӘНЕ ПАЙДАЛАНУҒА рұқсат
етілген.
3."Тарихты оқыту әдістемесі" типтік бағдарламасы ҚР Білім және Ғылым
Министрлігінің 11.05.2005 ж. 289 бұйрығына сәйкес шыққан бағдарламаның
орнына ешізілген.
4.Типтік оку бағдарламасы 050114 - Тарих мамандығы
бойынша Мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандартына сәйкес жасалған.
5.Бағдарламаны Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық
университетінің тарих факультетінің кеңесі ұсынған. Хаттама
Типтік бағдарлама Қазақстан Республикасы Білім және ғылым
министрлігінің рұхсатынсыз көбейтілмейді және таратылмайды.
Түсініктеме
Бұл бағдарламада мектептерде тарихты оқытудың негізгі Мәселелерін
қамтиды.
Тарих - жалпы негізгі білім беретін мектептегі барлық гуманитарлық
курстардың өзегін құрайды.
1965 ж. 14 мамырда КОКП Орталық Комитеті мен КСРО Министрлер Кеңесінің
Мектепте тарихты оқытудағы кейбір дәрістер туралы Қаулысына сай, КСРО
тарихын 7-10 сыныптарына дейін жүйелі курс болып енгізілсе ал Жаңа және
Қазіргі әлем тарихы 8-10 сыныптарда оқытылатын болды Мектептегі
бағдарламадан шамадан көп, қосьмша материалдың тым күрделі
болуы оқу процесінде формализмге әкеліп, оқушылардың ұғынуына қиындық
туғызды.
КОКП Орталық Комитеті мен КСРО Министрлер Кеңесінің 1959 ж. 8 қазандағы
Мектепте тарихты оқытудағы кейбір өзгерістер туралы қабылданған қаулысына
сәйкес, республика мектептерінде Қазақстан тарихы алғаш рет КСРО
тарихының құрамында курс болып оқытыла бастады. Пәнді оқыту бағдарламасы
мектептерге арнап біркелкі етіп жасалып келді.
1990 жылдан бастап халық ағарту саласында болып жатқан үлкен
өзгерістерге және де Қазақстан тарихының мектептің оқу жоспарына дербес пән
болып енуіне байланысты ол құрамындағы көптеген әдістемелік ұсыныстардың
қазіргі талаптарға жауап бере алмайтыны түсінікті.
Ал қазіргі күнде мектепте тарихты оқыту жайындағы көзқарас өзгертумен
сипатталады. Оны өзгертудегі басты бағыттар мыналар:
Тарихи білімнің нәтижеге бағдарлануы;
оқушының дайын білімді енжар алушыдан білімдегі процесстің белсенді
субъектісіне айналуын талап ететін білімдік моделді қалыптастыруға
бағытталуы;
- мектепте үзіліссіз білім беру жүйесінде тарих пәнінің білімдік,
танымдық және тәрбиелік рөлін күшейту;
Авторлар оқыту әдістемесінің бұл типтік бағдарламасын жоғары оқу
орындарында білікті маман дайындауға көмегі бар деп сенім артады.
1- Бөлім
Тарихты оқыту әдістемесі, даму ерекшеліктері Оқушылардың Қазақстан
тарихы пәніндегі танымдық қабілетін дамытуда және білімін сыныптан тыс
жүмыстың ролі. Пән бойынша сыныптан тыс жұмыстың мазмұны, түрі және
әдістері. Кейбір оқушылардың тапсырманы орындаудағы жекелеген өздік
жұмыстары.
1. Тарихты оқыту әдістемесінің пәні мен мақсаты.
Тарихты оқыту әдістемесі - мектептегі тарих курсьшының мазмүлын,
мақсатын, оқыту кұралдарын, әдістері мен тәсілдерін анықтайтын ғылыми
педагогикалық пән. Педагогикалық пәндер жүйесіндегі тарихты оқыту
методикасының орны. Тарихты оқытудың методикалық жүйесінің пайда болуы.
Әдістеменің ғылым ретінде қалыптасуын анықтайтын факторлар. Тарихты оқыту
әдістемесінің тарихи және саяси - әлеуметгік пәндермен байланысы. Тарихты
оқытудың зерттеу әдістері. Мектеп оқушыларын оқыту және тәрбиелеу
процесіндегі тарихи пәндердің ролі. Қазақстан Республикасы мектептеріндегі
тарихтан білім берудің казіргі кұрылымы.
2.Тарихты оқыту әдістемесінің жоспарлары мен бағдарламалары.
Мемлекеттік стандарт. Бағдарлама жасаудың концентратты принципі.
Хронологиялық принцип. Негізгі базалық компонент. Білімділік
компоненті. Мазмұндылық компоненті. Жас ерекшеліктерінің есебі. Тарихты
оқыту түрлілігі. 5-9 сыныптардың және 10-11 сыныптардың оку бағдарламалары.
2 Бөлім
Тарихты оқытудың тәсілдері
1. Тарихты оқытуда белсенді және инновациялық әдістерді
қолдану.
Тарихты оқытудағы белсенді әдістің бірі - ойын сабақ. Ойын сабақтың
жоғарғы танымдық потенциялы, ойын сабақ жариялылығы. Іскерлік ойындар,
тарихи шайқастар, театрлік қойылымдар мен байқаулар.
Тарихи білім мен фактылер. Оның Қазақстан тарихын оқытудағы
рөлі. Қазақстан тарихын оқыту процесінде тарихи ұғымдарды қалыптастыру.
Тарихи процесс заңдылықтарын түсінуді қалыптастыру. Қазақстан тарихын
оқыту әдістері. Қазақстан тарихын оқыту әдістері мен олардың өзара
байланысы. Отандық тарихты окыту әдісінің екі жағы: оку материалын ауызша
оқыту және оқыту танымдық қызметінің нұсқалары. Қазақстан тарихын оқыту
процесстерінің түрлері: пәндік, бейнелеу және схемалық көрнекілік.
Қазақстан тарихын оқыту түрлері. Әдіскерлік түрлердің топтары, олардың
сипаттамасы.
Қазақстан тарихын оқытудағы ауызша мазмұндау. Ауызша мазмұндама мен
оның сипаттары. Қазақстан тарихын оқытудық мәселелері. Қазақстан тарихы
сабағында танымдық мақсаттарды орындау талаптары:
1. Кино-фото құжаттарын, кезендік баспа материалдарын пайдалану.
Баспадағы тарихи мәліметтермен жұмыс әдістері. Баспа мәтіндері. Қазақстан
тарихы сабағында оларды пайдалану әдістері. Қазақстан тарихы пәні бойынша
көрнекі құралдарды классификациялау (топтастыру) пәндік көрнекілік,
(бейнелеу) суретті көрнекілік, шартты-графикалық (схемалық) көрнекілік.
Қолдан көрнекілік жасау. Қазақстан тарихын оқытудың аудиовизуалдық құралы.
Қазақстан тарихы пәні сабағында оларды қолдану әдістері. Тарихи -өлкетану
материалдарын оқытуда көрнекіліктің рөлі.
2.Қазіргі таңдағы Қазақстан тарихы сабағы.
Қазақстан тарихы сабағын мектепте оқьпудағы ұйымдастырудың түрі.
Қазақстан тарихы сабағына қойылатын талаптар. Ұғымдардың арақатынасы:
сабақты ұйымдастыру жайы, сабақты ұйымдастыру ережесі, Казақстан тарихы
пәні сабағына қойылатын талаптар. Қазақстан тарихын оқытудың дидактикалық
принциптері. Қазақстан тарихы сабағының типтері. Сабақ жоспарын кұру
әдістері. Казақстан тарихын оқытудың дәстүрлі емес түрлері. Сайыс - сабақ,
саяхат - сабақ, сабактың түрлері. Оқыту процесінде ойын сабақтарды жүзеге
асыру технологиясы. Педагогтың жене окушылардың іскерлік алгоритмі.
Сабақты өткізудің жаңа формаларының мазмұны, кұрылымы, ұйымдастырылуы, іске
асырылуы. Тарихты оқытуда ойын сабақ өткізу мектеп оқушыларының білімін
көтеру әдісі.
3. Тарихты оқытуда көрнекілік құралдарын пайдалану.
Тарихты көрнекілік құралдармен оқытудың функциясы мен мәні. Тарих
сабақтарында оқу картинасымен жұмыс істеу тәсілдері. Тарих оқулықтарындағы
иллюстрациямен жұмыс істеу тәсілдері. Тарихты окытудағы шартты көрнекілік.
Пәндік көрнекілік және оның танымдық кұндылығы. Қолданбалы көрнекілік және
оның эстетикалық кұндылығы. Шартты-графикалық құндылық және оқушылардың
ойлау қабілетін жетілдірудегі шартты белгілердің маңызы. Тарихта оку
картиналарының жіктелуі. Картамен жұмыс. Тарихи карта- оқушылардың тарихи
процестер байланыстарын ұғынудағы қажет әрі маңызды көрнекілік идеал.
"Картаны оқу" шеберлігі, картамен жұмыс істеу методикасы. Шартты белгілер,
символдар және шартты тыныс белгілер.
4.Тарихты оқытуда көрнекті құралдарды және компьютерлік техниканы
пайдалану.
Тарихты оқытудағы көрнекті құралдардың рөлі мен мәні. Шығармашылық
ойлау қабілетін реттеу үшін оқытудағы техникалық құралдарды пайдалану
тәртібі. Оқушылардың тарихи білім алуындағы компьютердің ролі. Тарих пәні
бойынша компьютерлік бағдарламалар қарастыру. Окушыларға тарихи
мағлұматтарды жүйелеу және оны тиімді меңгеруге көмек беру. Тарихи
процестер альтернативасы проблемасына деген кызығушылықтың артуына
байланысты әлеуметтік процестерді модельдеу. Мұғалімнің сабақта көтерген
мәселелерге қатысты мағлұмат беру. Бағдарламалық материалды меңгеру қарқыны
мен әдістерін оқушының өз еркімен таңдауына мүмкіндік беру.
5.Тарих сабақтарында тарихи мәліметтер мен кұжаттарды пайдалану.
Тарихты оқытудағы құжаттардың ролі мен мәні. Тарихта оқытуда
қолданылатын құжаттық-материалдық негізгі түрлері. Окушылардың тарихи
құжаттармен жұмыс істеу тәсілдері. Құжаттық материалдың жіктелуі. Актілік
құжаттар, баяндауышы - сипаттаушы құжаттар, көркем сөз естеліктері. Тарихи
құжаттар мен мәліметтерді зерттеу әдісі. Мәліметті конспектілеу.
Тарихи мәліметтердің сипаты: авторы, уақыты, жанры, негізгі идеялары,
тақырыптары мен көркемдік ерекшеліктерін анықтау. Тарихи мәліметтермен,
кұжаттармен жұмыс істеу оқушылардың зерттеушілік дағдысын қалыптастыру,
ойлау қабілетін жетілдіру.
6.Тарихты оқыту жұмыстарын ұйымдастыру формалары
Сабақ - оқушы мен мұғалім іскерлігінің , методикалық
тәсілдердің, мазмұнының жиынтығы, оқыту жұмысын ұйымдастырудың негізгі
формасы, Тарихи тақырыптың мазмұны, бөлімі, курс жүйесіндегі сабақтың
орыны.
Сабақ -. Қазіргі тарих сабағына қойылатын талаптар. Тарих бойынша сабақ
түрін тандауға шартты түрде өткізілетін сабақ түрлері мен факторлар. Оқыту
процесінде барлық сыныптарды қамтитын, жан - жақты сабақты өткізу
ерекшеліктері. Мұғалім баяңдаған жаңа материалды түсіну сабақтары. Дағды
мен шеберлікті қалыптастыру білімділікті тексеру сабақтары. Жалпылама
немесе қайталама- жалпылау сабақтары. Білімділік пен шеберлікті тексеру
сабақтары. Семинар сабақтар. Ықпалдастық сабақтар. Тарих сабағының
дидактикалық жабдықтары. Тарих сабағына мұғалімнің дайындалуы. Тақырыптық
сабақты жоспарлау. Сабақтың жұмыс жоспары мен оның негізгі компоненттері.
Сабақты бағалау критериясы. Тарихты сабақтан тыс оқытуды ұйымдастыру
формалары- факультативтер, тарихи үйірмелер, тарихи олимпиадалар "КӨО"
(кеңілді өнертапқыштар отауы), конференциялар, пікірсайыстар. Жоғарғы
сыныптардағы семинарлық және практикалық сабақтар.Оқу саяхаттары,
кеңестері, сынақтар.
З.Бөлім
Тарих сабағы, оны дайындау және өткізу
1 .Тарихты оқыту әдістері мен әдістемелік тәсілдері
Тарихты оқыту әдістері туралы ұғым. Тарихты оқыту әдістерінің
жіктелісіне деген түрлі көзқарастар. Оқыту әдістерін таңдау критериі.
Оқытудың "әдісі" мен "тәсілдер" ұғымдарының қатынастылығы. Тарихты оқыту
процесіндегі әдістер мен тәсілдердің танымдық, тәрбиелік, дамытушылық ролі.
Ауызша материал рөлі: әңгіме, образды, сюжетті әңгімелеу, картиналық және
аналитикалық сипаттау, түсіндіру , талдау.
2.Мектеп лекциясы. Лекция ұғымы. Лекция сабақтарында оқушыларға
берілетін тапсырмалыр. Мектептегі лекцияның түрлері:
Нұсқама, лекция - диалог, ғылыми кұрылымдық, проблемалы, ақпаратты,
пресс-конференциялар, телелекция, жалпы пәндік лекция, визуальды лекция
түрлері.
3. Антикалық және ежелгі дүние тарихын оқытудың
ерекшеліктері.
Ежелгі дүние тарихы курсының мазмұны. Оның хронологиялық шеңбері,
кезеңдері. Курс құрылымы. Антикалық және ежелгі дүние тарихы курсының
негізгі ұғымдары мен жетекші идеялары. Оқыту материалдарын таңдау критериі.
Оқулықтың кернекілік және деректік материалын пайдалану. Алғашқы деректі
қолдану. Эгей әлемінің пайда болуы мен құрылуы, крит, треон және микен
мәдениетінің гүлдену кезеңі, полистер әлемі мен оның күйреуі,эллиндік
дәуірдегі Жерорта теңізі. Ұлы Рим державасының калыптасуы, Рим
республикасының дағдырысы мен құлауы, принципат дәуіріндегі
императорлық Рим, III-ші ғасыр дағдарысы мен доминат кезеңі. Классикалық
Рим құқықгары. Императорлық Рим архитектурасы. Тәрбиелеу мақсаттарында
ежелгі Рим кейіпкерлерін үлгі ретінде пайдалану. Ішкі пәндік және пәнаралық
байланыстар. Антикалық жане Ежелгі дүние тарихы курсының тақырыптары мен
бөлімдерінің құрылымындағы жалпылау сабақтарының орны.
4. Орта ғасырлар тарихын оқыту ерешеліктері.
Орта ғасырлар тарихын мектеп курсының мазмұны, хронологиялық шеңбері
мен кезендері. Қоғамның даму заңдылықтарын ашуға қолайлы курстың негізгі
ұғымдары мен жетекші идеялары. Азия және Африка, Америка, Еуропа елдерінің
ортағасырлық тарихындағы негізгі оқиғалар мен процестерге дәйекті
сипаттама. Ерте орта ғасыр, орта ғасырлық гүлдену кезеңі. Орталыктанған
мемлекеттердің пайда болуы. Орталық Еуропадағы феодалдық күйреу. Батыс
Еуропа мәдениеті. Ұлы географиялық ашулар және отарлық шапқыншылық. Еуропа
елдерінің кейінгі отағасыр тарихы. Еуропа елдерінің экономикалық ,
әлеуметтік және мәдени дамуындағы түбегейлі өзгерістер, ерте капиталистік
қатынастардың пайда болуы. Англия, Германия, Франция мемлекеттік
құрылымындағы түбегейлі өзгерістер. Реформация, контрреформация, қайта
өрлеу сияқты жалпы еуропалық процестер. Еуропалық және Азиялық аймақтардағы
экономикалық және саяси дамуға географиялық және климаттық ерешеліктердің
ықпалы. Тарих сабақтарында және үй тапсырмасын орындауда оқулық
материалдарын пайдалану. Тұрмыс, салт-дәстүр, дін, мәдениет, тарихи
қайраткер тұлғаларды зерттеуде қосымша материалдарға көңіл аудару.
4 Бөлім
Қазақстан Республикасы тарихы оны оқыту әдістемесін қалыптастыру.
Қазақ халқының тарихы мен мәдениетіне, шығыстық өркениеттің қайталанбас
қожайыны үлгілерінен ұрпақтарына қалдырған бабалар даналығы мен бейбіт
жасампаздық құндылықтарына қызығушылығын арттыруы және құрметпен қарауды
қалыптастыру.
Оқушылардың тарихи білімді шығармашылықпен қолдану, тарихи деректермен
жүмыс істеу, тарихи оқиғалар мен құбылыстарды салыстырмалы талдау негізінде
ой-елегінен өткізе білу дағдыларын окушылардың бойына-қалыптастыру.
І.Қазақстан тарихын оқыту барысында тарихи білімді қалыптастыру.
Әдіскерлік құрылымдық талдау - мектептегі Қазақстан тарихы курсының
мазмұны. Тарихи білім мен фактілер. Оның Қазақстан тарихын оқыту процесі
деп тарихи ұғымды қалыптастыру.Оқушылардың тарихи процес желісін түсінуіне
негіз жасау.
2.Қазақстан тарихын оқыту әдістемесі.
Қазақстан тарихын оқыту әдістемесі және олардың байланысы.Тарихты
оқытудың екі түрлі әдістері ауызша және оқу материалын түсіндіру,әрі оқу
(оқушылардың таным қызметі).Танымдық қызмет түрлері – варианттары.Әдістеме
түрлері: көрнекілік әдісі,әңгімелесу және практикалық (тәжірибелік). Ой
қызметі түрлерінің сипаттамасы: пәндік,бейнелеу,схемалық көрнекілік.
Қазақстан тарихын оқытудағы әдістемелік тәсілдердің топтары және олардың
сипаттамасы.Қазақстан тарихын оқытудың мәселелері.Қазақстан тарихы
сабағындағы танымдық міндеттері. Қазақстан тарихы пәнің оқыту.Қазақстан
тарихы оқулығының мәтіндерімен жұмыс істеу әдістемесі.Қазақстан тарихын
оқытудың әдісі.Қазақставн тарихы көрнекілік құралдарды
топтастыру.Көрнекіліктер, бейнелеу көрнекілік,шартты графикалық схемалық
көрнекілік,өз қолымен жасалған көрнекілік,оқытудың аудиовизуальдық
құралдары.Көрнекілікпен оқытудың тәсілдері.Оқушылардың танымдық қызмет
тәсілдері.Мұғалімнің сабаққа дайындалу кезеңінде көрнекілік
материалдарын,ғылыми деректерді іріктеп алуы.Тарихи өлкетану материалдарын
оқытудағы көрнекілік рөлі.
Бейнелеу (суреті) көрнекілік. Қазақстан суретшілерінің тарихи
тақырыптарға салған картиналары,тарихи портреттер, газет, журнал,
кітаптардағы тарихи иллюстрациялық материалдар.
3.Қазақстан тарихын оқыту әдістемесінің қалыптасуы және оның қазіргі
жағдайы.
Қазақстан мектептерінде 1920-1930 жылдары тарихты оқыту
жайлары.Қазақстан мектептерінде 1940-1950 жылдардың басында оқыту
мәселелері.1950 жылдардың соңы мен 1960 жылдардың басында Қазақ КСР тарихын
оқытудың әдістемесі мен мектепте тарихи білім берудің дамуы.Қазақ КСР
тарихының жаңа оқулықтары мен бағдарламалары.Қазақ КСР тарихын оқыту
әдістемесін одан әрі жетілдіру.Қазақстан тарихын оқыту әдістемесінің ғылыми
негізінде теориалық және әдістемелік зерттеулерді енгізуде әдіскер-
тарихшылардың қосқан үлесі.Жалпы білім беретін мектептерден оқу жоспарында
жаңа дербес пән Қазақстан тарихы курсын енгізуге байланысты Қазақ КСР
тарихын оқыту әдістемесіндегі өзгерістер. Қазақстан тарихы пәнінің жаңа
бағдарламалары мен жаңа оқулықтары. Қазақстан тарихы мектептерінде оқыту
әдістемелерінің болашағы.
4.Қазақстан тарихын мектепте оқытудың қазіргі жүйесі.
Қазақстан тарихы мектеп ретінде.Мектеп Қазақстан тарихы курсының ғылыми
негізіндегі құрылымы.Қазақстан мектептерінде білім берудің қазіргі
жүйесі.Қазақстан тарихы курсын оқытудың құрылымы: әр курсты оқытуға бөлетін
уақыт.Қазақстан тарихын оқытудың міндетті. Қазақстан тарихы курсының
сипаттамасы. Курстардың хронологиялық қалыбы оны кезеңдерге бөлу. Қазақстан
тарихы курсының құрылысы. Оқушылардың жас мелшеріне сэйкес тарихи
фактілердің жүйесі. Қазақстан тарихы курсының негізгі ұғымдармен
дүниетанымдық идеялары. Қазақстан тарихы курсының ұлтаралық қатынастар
мәдениетін игерту, адамгершілік және гуманистік мораль нормаларының
мүмкіндіктері.
5.Қазақстанның ежелгі және ортағасырлық тарихын оқытудың ерекшеліктері.
Пән және курс мақсаты, негізгі оқу материалы. Қазақ мемлекетінің
құрылу тарихы. Көшпенді дала өркениетінің мәнін ашып көрсету. Қазақ
халқының материалдық жағынан дамуы. Мемлекеттік және тарихи тұлғалардың
тарихтағы орны. Қазақстанның ежелгі тарихының хронологиялық шеңбері.
Кіріспе Тарихқа саяхат, Қазақстанның орта ғасыр тарихы. Негізгі
түсіндірмелік аппарат. Негізгі икем. Хронологиялық рамка. Сабақ жүргізудің
интерактивті түрлері. Қосымша мәліметтер. Хрестоматиялар. Қазақстан тарихын
оқыту әдісінің қалыптасуы, дамуы және қазіргі жағдайы. Көп ұлтты
мемлекеттегі жергілікті, аймақтық және ұлттық тарих аралық баланс.
Фольклорлық материал. Мұражайлар мен көрмелердің мүмкіндіктерін пайдалану.
Салыстырмалы- тарихи әдістерді пайдалану.
6. Жаңа және жаңаша тарихты оқытудың ерекшеліктері.
Негізгі идеялар мен түсініктер. Материал мазмұнын ашу әдістерінің
ерекшеліктері.Курстың оқушыларды адамгершілікк тәрбиелеудегі
ерекшеліктері. Мектепте 8-9 және 10 сыныптардағы Қазақстан тарихы курсының
құрылымы мен білімдік тәрбиелік мәні. Олардың сипаттамасы. Курстардың
хронологиялық шеңбері, кұрылымы және кезеңдерге бөлінуі. Окушылардың жас
ерекшеліктеріне қарай, тарихи фактілердің жүйесі. Курстардың негізгі
ұғымдары мен әлемдік көзқарастарының идеясы. Қазақстан тарихы курсының
оқушыларды, жастарды ұлт аралық қатынас мәдениетіне, азаматтану мен
гуманистік мораль нормаларына тәрбиелеудегі мүмкіндіктері. Өлкетану
материалдарын оқьггудың әдіскерлік жүйесі.
Қазақстан тарихын оқытудағы тарихи білімді қалыптастыру. Мектептегі
Қазақстан тарихы курсының мазмұнына құрылымдық әдістемелік.
МАЗМҰНЫ
1. Типтік бағдарлама
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2. Пән бойынша жұмыс бағдарламасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.
Силлабус ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ..
4. Лекция сабағының
жиынтығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5. Көмекші және көрнекілік
материалдар ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6. СОӨЖ
тапсырмалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... .
7. СӨЖ
тапсырмалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...
8. Аралық қорытынды бақылауды өткізуге арналған
материалдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... .
9. Пәннің оқу-әдістемелік қамсыздануының картасы ... ... ... ... .
I.ПӘННІҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
АЛҒЫ СӨЗ
Қазақстан Республикасының Президентінің 2030 жылға дейінгі елді
дамытуға арналған стратегиясы табыспен жүзеге асуда. Елбасының бастамасымен
Қазақстанның дүние жүзінің таңдаулы елу елінің қатарына кіру жоспары
жасалды.
Еліміздің өркендеу, халқымыздың әл- ауқатын арттыру бағытында нақты
жұмыстар атқаруда әрине, алдымызға қойған жоспарлы бағыт- бағдар, белгілі
бір межеге жетудің жан- жақты ойластырылған тетіктері болу шарт. Нақ осы
тетік – Қазақстан-2030 даму стратегиясымен ұштасып жатқан, ел
Президентінің жыл сайынғы халыққа арнайтын Жолдауы.
Қазақстан-2030 стратегиясындағы негізгі бағыттардың бірі ретінде
білімі мен белгілі жағынан шетелдердегі замандастарымен бәсекеде
жеңілмейтін, сонымен қатар, бойында ұлттық ділі сақталған, отаншылдық рухы
кемел қазақстандықтардың жаңа ұрпағын тәрбиелеу қажеттігі баса
айтылған.Демек, Қазақстан тарихы білім беру жүйесіндегі негізгі мақсаты
студенттерді адамзат баласының оқыту әдістемесінің жетістіктерін игеруге,
мәдениеттің қалыптасуы мен дамуының әмбебаптық заңдылықтары мен негізгі
түрлерін меңгеруге және әлемдік оқыту әдістемесінің шығармашылық
шеберліктерін өз беттерімен түсініп-білуге, кәсіби деңгейлерін одан әрі
арттыруға ықпал етеді.
Тарихты оқыту әдістемесі пәнін игеру барысында алға қойылған
мақсатты жүзеге асыруда төмендегі міндеттер туындайды:
Бүгінгі студент-ертеңгі маман. Сондықтан студент бойында
жоғарғы идеялдық, адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру оларды өмірге,
еңбекке дайныдауға оқытудың негізі формасы сабақтың, әрбір сыныпта тарих
пәнін оқыту әдістемесі мүмкіндіктерін барынша толық пайдалануымыз керек.
Демек, өзінің мазмұн ерекшеліктеріне, оқу- тәрбие ісін ұйымдастыру мен
оқыту әдістеріне қарай әрбір пәннің алдында студентрдің дүниеге ғылыми
көзқарасын қалыптастыру міндеті тұр ХХІ- ғасыр компьютер мен интернет
жүйесіндегі білім қалыптастыру ғасыры екендігін адамзат әлдеқашан
мойындаған. Яғни, шегініс жасай беру басқа елдермен білім деңгейіндегі
жетістіктеріміздің терезесі тең ел саналуына кері ықпал етеді.
Ұсынылып отырған бағдарламада Тарихты оқыту әдістемесі пәнінің тарих,
этноло-гия, саясаттану, антропология, психология, педагогика философия,
сияқты гуманитарлық ғылымдармен байланысына баса назар аударылды.
Тарихты оқыту әдістемесі пәнінің тақырыптық жоспары.
Күндізгі оқу бөлім
№ Тақырыптар Дәріс
1 Жалпы тарих әдістеме курсынын пәні мен 2
мақсаты
2 Мектептегі тарихи білім білім берудін 2
қазіргі жүйесі.
3 Тарихты оқыту процесінде оқушылардың 2
іскерлігінің қалыптасуы
4 Мектептегі тарихи білімнін қалыптасуы. 2
5 Тарихи құбылыстарды тудыру 2
6 Тарихи түсініктердің қалыптасуы. 2
7 Тарихты оқыту процессінде оқушылар 2
білімінің қалыптасуы.
8 Оқытудағы әдіс және әдістемелік тәсілдер. 2
9 Көрнекті құралдарды пайдалана отырып, оқыту2
жұмысынын тәсәлдері.
10 Тарих сабақтарында баспа текстермен оқыту 2
жұмысынын тәсілдері.
11 Қазақстан тарихы мен қазақ әдебиетінің 2
байланыстыра оқытуды жетілдірудің ғылыми
әдістемелік жолдары.
12 Тарих және қоғамдық пәндерді оқыту 2
әдістемесі.
13 Қоғамдық пәндер сабақтарындағы патриоттық 2
тәрбие.
14 Тарихты оқыту процессіндегі білімді бағалау2
мен баға беру жүйесі.
15 Тарих мұғалімі 2
Барлығы: 30
Тарихты оқыту әдістемесі пәнінің тақырыптық жоспары
Сырттай бөлім
№ Тақырыптар Дәріс
1 ТОӘ курсының міндеті мен мақсаты 2
2 Қазіргі кездегі мектептік тарихи білім 2
жүйесі.
3 Мектептік тарих оқулықтарына мінездеме 1
беру.
4 Оқушыларға тарих білімін қалыптастыру 1
5 Тарихи көріністерді сабақ барысында 2
құрастыру.
6 Тарихи түсініктерді қалыптастыру. 1
7 Оқушылардың тоқсандық білім сапсының 1
көрсеткіштерін есептеу.
8 Әдіс және оқыту әдістемесі. 2
9 Көрнекіліктерді қолдану әдістеріне 1
қойылатын талаптар.
10 Тарих сабағында баспа мәтіндермен қолдану 2
әдісі.
11 Мақсат қою технологиясы 2
12 Тарих сабағы және оған қойылатын талаптар 4
13 Білім тексеру жүйесі және оқушылардың 2
білімін бағалау.
14 Тарих сабағына тыс жұмыстар 2
15 Тарих Мұғалімі. 1
16 Сабақтың талдауы. 2
17 Оқу процессін ұйымдастыру. Жұмыс құжаттарын2
қорғау және жобалау.
Барлығы 30
Тарихты оқыту әдістемесі пәнінің дәріс
сабақтарының тақырыптары мен жоспары
№1 Дәріс: Жалпы тарих әдістеме курсынын пәні мен мақсаты
Негізгі түсініктер: әдістеме, оқыту құралдары, оқыту әдісі.
Мақсаты: Тарихты оқыту әдістемесін педагогикалық ғылым ретінде түсіндіру
әдістеме-нің негізгі мақсаттары мен функцияларын көрсету.
Жоспары:
1. Тарихты оқыту әдісінің пайда болуы мен қалыптасуы.
2. Тарихты оқыту әдісінің ғылым ретінде мақсаты, пәні
және функциясы.
Мазмұны
1. Тарихты оқыту әдістемесі, даму ерекшеліктері. Оқушылардың
Қазақстан тарихы пәніндегі танымдық қабілетін дамытуда және білімін
сыныптан тыс жүмыстың ролі. Пән бойынша сыныптан тыс жұмыстың мазмұны, түрі
және әдістері. Кейбір оқушылардың тапсырманы орындаудағы жекелеген өздік
жұмыстары.
2. Тарихты оқыту әдістемесінің пәні мен мақсаты.Тарихты оқыту
әдістемесі - мектептегі тарих курсьшының мазмүлын, мақсатын, оқыту
кұралдарын, әдістері мен тәсілдерін анықтайтын ғылыми педагогикалық пән.
Педагогикалық пәндер жүйесіндегі тарихты оқыту методикасының орны. Тарихты
оқытудың методикалық жүйесінің пайда болуы. Әдістеменің ғылым ретінде
қалыптасуын анықтайтын факторлар. Тарихты оқыту әдістемесінің тарихи және
саяси - әлеуметгік пәндермен байланысы. Тарихты оқытудың зерттеу әдістері.
Мектеп оқушыларын оқыту және тәрбиелеу процесіндегі тарихи пәндердің ролі.
Қазақстан Республикасы мектептеріндегі тарихтан білім берудің казіргі
кұрылымы.
Бекіту сұрақтары:
1. ТОӘ курсының пайда болуы мен осы пәннің міндеті мен мақсаты қандай?
2. Революцияға дейінгі мектептерде оқыту әдісі қалай жүрді?
3. Оқыту әдісінің қалыптасу сатылары қандай?
Әдебиет:
1. Тұрлығулов Т. Тарих сабағын жетілдіру жолдары А., 1984
2. Ковжасарова М.Р., Нурмухаметов Н.Н. Аульбекова Г.Д.Технологизация
учебного процесса: казахстанский опыт.– Алматы: Изд. Зият-Пресс, 2005.-
224 с.
№2 Дәріс: Мектепте тарихи білім берудін қазіргі жүйесі.
Негізгі түсініктер:Тарихты оқыту әдістемесін педагогикалық ғылым ретінде
түсіндіру әдістеменің негізгі мақсаттары мен функцияларын көрсету.
Мақсаты: Тарихи білім беру құрылымын құрастыра отырып, Қазақстанда
мектептерде тарихи білім берудін қазіргі жүйесінің ерекшеліктерін көру.
Жоспары:
1. Мектептерде тарихи білім берудің қалыптасуы мен дамуы.
2. Қазақстан Республикасында тарихи білім берудің құрылысы мен қазіргі
жүйесі.
3. Тарих бойынша мектеп бағдарламасына сараптама жасау.
а) бағдарламаларға қысқаша мінездеме,
б) тарих бөлімдерінің құрлысы мен мазмұны, негізгі мақсаты
Мазмұны
1.Бұл бағдарламада мектептерде тарихты оқытудың негізгі Мәселелерін
қамтиды.
Тарих - жалпы негізгі білім беретін мектептегі барлық гуманитарлық
курстардың өзегін құрайды.
1965 жылғы 14 мамырда КОКП Орталық Комитеті мен КСРО Министрлер
Кеңесінің Мектепте тарихты оқытудағы кейбір дәрістер туралы Қаулысына
сай, КСРО тарихын 7-10 сыныптарына дейін жүйелі курс болып енгізілсе ал
Жаңа және Қазіргі әлем тарихы 8-10 сыныптарда оқытылатын болды
Мектептегі бағдарламадан шамадан көп, қосьмша материалдың тым күрделі болуы
оқу процесінде формализмге әкеліп, оқушылардың ұғынуына қиындық туғызды.
КОКП Орталық Комитеті мен КСРО Министрлер Кеңесінің 1959 ж. 8 қазандағы
Мектепте тарихты оқытудағы кейбір өзгерістер туралы қабылданған қаулысына
сәйкес, республика мектептерінде Қазақстан тарихы алғаш рет КСРО
тарихының құрамында курс болып оқытыла бастады. Пәнді оқыту бағдарламасы
мектептерге арнап біркелкі етіп жасалып келді.
1990 жылдан бастап халық ағарту саласында болып жатқан үлкен
өзгерістерге және де Қазақстан тарихының мектептің оқу жоспарына дербес пән
болып енуіне байланысты ол құрамындағы көптеген әдістемелік ұсыныстардың
қазіргі талаптарға жауап бере алмайтыны түсінікті.
Ал қазіргі күнде мектепте тарихты оқыту жайындағы көзқарас өзгертумен
сипатталады. Оны өзгертудегі басты бағыттар мыналар:
-Тарихи білімнің нәтижеге бағдарлануы;
-оқушының дайын білімді енжар алушыдан білімдегі процесстің белсенді
субъектісіне айналуын талап ететін білімдік моделді қалыптастыруға
бағытталуы;
-мектепте үзіліссіз білім беру жүйесінде тарих пәнінің білімдік,
танымдық және тәрбиелік рөлін күшейту;
Авторлар оқыту әдістемесінің бұл типтік бағдарламасын жоғары оқу
орындарында білікті маман дайындауға көмегі бар деп сенім артады.
3.Тарихты оқыту әдістемесінің жоспарлары мен бағдарламалары.Мемлекеттік
стандарт. Бағдарлама жасаудың концентратты принципі.Хронологиялық
принцип. Негізгі базалық компонент. Білімділік компоненті. Мазмұндылық
компоненті. Жас ерекшеліктерінің есебі. Тарихты оқыту түрлілігі. 5-9
сыныптардың және 10-11 сыныптардың оку бағдарламалары.
Бекіту сұрақтары:
1. Мектептерде тарихи білім беру қалай қалыптасты?
2. Қазақстан Республикасында тарихи білім берудің құрылысы мен қазіргі
жүйесі қандай?
Әдебиет:
1.Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2.Тарих бағдарламасы 5-11 сынып А., 1993 А., 2000
3. Отан тану курсының бағдарламасы. Отан тану курсын оқыту туралы
әдістемелік ұсыныстар). А., 1992
№3 Дәріс: Тарихты оқыту процесінде оқушылардың іскерлігінің қалыптасуы. (2
сағат)
Негізгі түсініктер: Оқу іскерліктері, біліктер, оқыту әдісі.,тарихты оқыту
процесі.
Мақсаты: Оқушыларды оқыту процесінде дамитын іскерлігін бекіту.
Жоспар:
1.Тарихты оқыту процесінде оқушылардың қабілеттері мен біліктерін дамыту.
2. Тарихты оқыту процесінде ақыл-ойлық біліктерінің дамуы.
3. Оқу іскерліктері мен біліктерінің сипаттамасы.
4. Оқушылар іскерліктерінің қалуыптасуының методикасы мен кезеңдері.
Мазмұны
1.Тарихты оқыту процесінде оқушылардың қабілеттері мен
біліктерін дамыту. Тарихты оқытуда белсенді және инновациялық
әдістерді қолдану.Тарихты оқытудағы белсенді әдістің бірі - ойын сабақ.
Тарихты оқыту процесінде ақыл-ойлық біліктерінің дамуы. Ойын сабақтың
жоғарғы танымдық потенциялы, ойын сабақ жариялылығы. Іскерлік ойындар,
тарихи шайқастар, театрлік қойылымдар мен байқаулар. Оқушылар
іскерліктерінің қалуыптасуының методикасы мен кезеңдері
Бекіту сұрақтары:
1.Тарихты оқыту процесінде оқушылардың қабілеттері дамыту әдістері қандай?
2. Тарихты оқыту процесінде ақыл-ойлық біліктерінің дамуын қалай түсінесің?
3. Оқу іскерліктері мен біліктерінің сипаттамасын айтыңыз?.
4. Оқушылар іскерліктерінің қалуыптасуының методикасы мен кезеңдері
туралы не айтасыз?
Әдебиет:
1. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2. Қазақстан тарихының оқулықтары 5-11 сынып таңдап алу.
3. Қазақстан тарихы курсы бойынша қолданатын қосымша құралдар
(хрестоматия, әдебиет, техника құралдары) дидактикалық материалдар.
4. Тарих бағдарламасы.
5. Ковжасарова М.Р., Нурмухаметов Н.Н. Аульбекова Г.Д. Технологизация
учебного процесса: казахстанский опыт.- Алматы: Изд. Зият-Пресс, 2005.-
224с.
№4 Дәріс: Мектептегі тарихи білімнін қалыптасуы.
Негізгі түсініктер: білім; факт; тарихи білім структурасы; тарихи
түсініктер; тарихм заңдылықтар.
Мақсаты: Тарихи білімнің негізінің функцмясын анықтау, тарихты білімнің
құрылымын көрсету, оқушылардың қабілетіне байланысты, тарихты оқыту
барысында білімді меңгеру процесін бақылау.
Жоспар:
1. Тарихи білімнің құрлымы мен функциясы.
2. Тарихты оқытуда фактілердің ролі.
3. Тарихты оқыту процессінде білімнің қалыптасу сатылары.
Мазмұны
І.Қазақстан тарихын оқыту барысында тарихи білімді
қалыптастыру.Әдіскерлік талдау - мектептегі Қазақстан тарихы
курсының мазмұны. Тарихи білім мен фактілер.
Оның Қазақстан тарихын оқыту процесі деп тарихи ұғымды қалыптастыру.
Оқушылардың тарихи процес желісін түсінуіне негіз жасау.
Бекіту сұрақтары:
1.Қазақстан тарихы курсының мазмұнына талдау бер?
2.Тарихи білім мен фактілердің білімдік маңызы неде?
3.Қазақстан тарихын оқытудағы тарихи фактілердің ролі қандай?
4.Тарихи заңдылықтарды қалай түсінесің ?
Әдебиет:
1. Ковжасарова М.Р., Нурмухаметов Н.Н. Аульбекова Г.Д. Технологизация
учебного процесса: казахстанский опыт.- Алматы: Изд. Зият-Пресс, 2005.-
224с.
2. Гора П.В. Повышение эффективности процесса обучения истории. М., 1989
3. Тұрлдығұлов Т. Тарих сабағын жетілдіру жолдары. А., 1984
4. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
№5 Дәріс: Тарихи құбылыстарды тудыру
Негізгі түсініктер: көріністер; тарихта болған фактілер жөнінде көріністер;
тарихи кезеңдерді бейнелеу.
Мақсаты: Білімді дамытуға жәрдем жасау, тарихи білім құрылымында қажетті
элемент ретінде тарихи құбылыстарды тудыру.
Жоспар:
1. Тарихи құбылыстарды елестетудің түрлері және тарихи білімнің қалыптасу
процесін-дегі ролі.
2. Оқушылаға тарихи құбылыстарды тудырудағы әдістер.
3. Тарихи кеңістікпен уақыттағы, өткен практикалар жөніндегі құбылыстарды
тудыру жолдары.
Мазмұны
1. Тарихи құбылыстарды елестетудің түрлері және тарихи білімнің қалыптасу
процесін-дегі ролі. .Тарихи құбылыстарды елестетудің түрлері.2. Оқушылаға
тарихи құбылыстарды тудырудағы әдістер. 3.Тарихи кеңістікпен уақыттағы,
өткен практикалар жөніндегі құбылыстарды тудыру жолдары. Білімді дамытуға
жәрдем жасау, тарихи білім құрылымында қажетті элемент ретінде тарихи
құбылыстарды тудыру.
Бекіту сұрақтары:
1.Тарихи құбылыстарды елестетудің түрлерін айтыңыз?
2. Тарихи білімнің қалыптасуының кезеңдері қалай жүзеге асады?
3. Оқушылаға тарихи құбылыстарды тудырудағы әдістерді атаңыз?
4. Тарихи кеңістікпен уақыттағы құбылыстарды тудыру жолдары қандай?
Әдебиет:
1. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2. Тұрлдығұлов Т. Тарих сабағын жетілдіру жолдары. А., 1984
3. Ө.И.Исенов .Академик М.Қозыбаевтың ғылыми еңбектеріндегі тарих
пен тағдыр, қоғам ұлт мәселелері 50-80 жылдары."М. Қозыбаев және
Қазақстанның тарихи ғылымы" атты сұқбат материалдарының жинағы. А.
Байтұрсынов атындағы ҚМУ. Қостанай 2002. 29-33 бб.
№6 Дәріс: Тарихи түсініктердің қалыптасуы.
Негізгі түсініктер: термин; тарихи түсініктер; жалпы тарихи түсініктер;
дара тарихи түсініктер; әлеуметтану түсініктері.
Мақсаты: Білім алу процессінде тарихи түсініктердің қалыптасуының
мағынасын көрсету. Түсініктердің әр түрлері тобын қарастыру.
Жоспар:
1. Тарихи түсініктердің қалыптасуының әдістемелік аспектілері.
2. Тарихи түсініктерді топтау
3. Тарихи түсініктерді анықтаудағы тәсілдер мен жағдайлар.
Мазмұны
І.Қазақстан тарихын оқыту барысында тарихи білімді қалыптастыру. Қазақ
халқының тарихы мен мәдениетіне, шығыстық өркениеттің қайталанбас қожайыны
үлгілерінен ұрпақтарына қалдырған бабалар даналығы мен бейбіт жасампаздық
құндылықтарына қызығушылығын арттыруы және құрметпен қарауды қалыптастыру.
Тарихи түсініктерді топтау
Әдіскерлік құрылымдық талдау - мектептегі Қазақстан тарихы курсының
мазмұны. Тарихи білім мен фактілер. Оның Қазақстан тарихын оқыту процесі
деп тарихи ұғымды қалыптастыру.Оқушылардың тарихи процес желісін түсінуіне
негіз жасау.
Бекіту сұрақтары:
1. Тарихи түсініктердің қалыптасуының әдістемелік аспектілері қандай?
2. Тарихи түсініктерді қалай топтауға болады.
3. Тарихи түсініктерді анықтаудағы тәсілдер мен жағдайлартуралы не
білесіз?
Әдебиет:
1. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2. Тұрлығұлов Т. Тарих сабағын жетілдіру жолдары. А., 1984
3.Ө.И.Исенов. Мектепте тарих сабағын оқытуда оқушылардың азаматтық
позициясын қалыптастыру"Педагогикалық жоғарғы оқу орындарында
мұғалімдердің біліктілік құзіреттілігін қалыптастыру жолдары'Ғылыми-
әдістемслік конференция материалдары 3 ақпан Қостанай, 2005109-112 бб.
№7Дәріс Тақырып: Тарихты оқыту процессінде оқушылар білімінін қалыптасуы.
Негізгі түсініктер: тарихи құбылыстар, жұмыс тәсілдерінің қалыптасуы,
Қабілеттін қалыптасу әдісі,тарихи материялдарды талдау және синтездеу.
Мақсаты: Тарихты оқыту процесінде оқушыларда дамитын білімнің негізін
меңгеру. Алған білімді іс жүзінде көрсете алу қабілетін дамыту.
Жоспар:
1. Әдісті үйретудегі оқушылардың негізгі сатыдағы жұмыс тәсілдерінің
қалыптасуы.
2. Мектепте тарихты оқыту процессінде арнайы оқу қабілетіне мінездеме.
3. Қабілеттін қалыптасу әдісі:
а тарихи материялдарды талдау және синтездеу.
б тарихи құбылыстарды салыстыру.
в қорытынды жасау.
г тарихи материалды түсіндіру.
Мазмұны
Сабақ -. Қазіргі тарих сабағына қойылатын талаптар. Тарих бойынша
сабақ түрін тандауға шартты түрде өткізілетін сабақ түрлері мен факторлар.
Оқыту процесінде барлық сыныптарды қамтитын, жан - жақты сабақты өткізу
ерекшеліктері. Мұғалім баяңдаған жаңа материалды түсіну сабақтары. Дағды
мен шеберлікті қалыптастыру білімділікті тексеру сабақтары. Жалпылама
немесе қайталама- жалпылау сабақтары. Білімділік пен шеберлікті тексеру
сабақтары. Семинар сабақтар. Ықпалдастық сабақтар. Тарих сабағының
дидактикалық жабдықтары. Тарих сабағына мұғалімнің дайындалуы. Тақырыптық
сабақты жоспарлау. Сабақтың жұмыс жоспары мен оның негізгі компоненттері.
Бекіту сұрақтары:
1. Әдісті үйретудегі оқушылардың негізгі сатыдағы жұмыс тәсілдері қалай
қалыптасады?
2. Мектепте тарихты оқыту процессінде арнайы оқу қабілетіне мінездеме.
3. Қабілеттін қалыптасу әдісінеден құралады?
4.Қорытындыны жасаудың маңызы қандай?
Әдебиет:
1. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2. Тұрлдығұлов Т. Тарих сабағын жетілдіру жолдары. А., 1984
3. Ө.И.Исенов. Академик М.Қозыбаевтың ғылыми еңбектеріндегі тарих пен
тағдыр, қоғам ұлт мәселелері 50-80 жылдары."М. Қозыбаев және
Қазақстанның тарихи ғылымы" атты сұқбат материалдарының жинағы. А.
Байтұрсынов атындағы ҚМУ. Қостанай 2002. 29-33 бб.
№8Дәріс: Оқытудағы әдіс және әдістемелік тәсілдер.
Негізгі түсініктер: Оқыту әдісі, оқыту әдіс классификациясы.
Мақсаты: Оқыту әдісі түсінігін анықтау, оқыту әдіс классификациясын
қарстыру.
Жоспар:
1. Оқыту әдісі туралы түсінік.
2. Тарихи материялды ауызша оқытудағы негізгі тәсілдер, оларға қысқаша
мінездеме.
3. Оқу материалын түсіндіру жолындағы оқушылардың үйретімділігі.
4. Тарих сабақтарында мәселелермен, үйретімділік жағдайлар мен жұмыс
істеу әдісі.
Мазмұны
1 .Тарихты оқыту әдістері мен әдістемелік тәсілдері.Тарихты
оқыту әдістері туралы ұғым. Тарихты оқыту әдістерінің жіктелісіне деген
түрлі көзқарастар. Оқыту әдістерін таңдау критериі. Оқытудың "әдісі" мен
"тәсілдер" ұғымдарының қатынастылығы. Тарихты оқыту процесіндегі әдістер
мен тәсілдердің танымдық, тәрбиелік, дамытушылық ролі. Ауызша материал
рөлі: әңгіме, образды, сюжетті әңгімелеу, картиналық және аналитикалық
сипаттау, түсіндіру , талдау.
Бекіту сұрақтары:
1.Оқыту әдісіне түсінік беріңіз?
2. тарихи материялды ауызша оқытудағы негізгі тәсілдерін
қандай?
3. Оқу материалын түсіндіру жолындағы оқушылардың
үйретімділігін қалай түсінесіз?
4. Тарих сабақтарында мәселелермен, үйретімділік жағдайлар
мен жұмыс істеу әдісі туралы не түсіндіңіз?
Әдебиет:
1. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2. Тұрлдығұлов Т. Тарих сабағын жетілдіру жолдары. А., 1984
3.Ө.И.Исенов .Оқыту жүйесіндегі тестілік бақылау және тест құрастыруға
қойылатын талаптар Білім беру жүйесінде мамандарды даярлау сапасын көтеру
жолдары Ыбырай Алтынсариннің педагогикалық оқылымдары туралы
материалдары. Қостанай ,2008 ж. 2 ақпан. 34-39 бб.
№9Дәріс: Көрнекті құралдарды пайдалана отырып, оқыту жұмысынын тәсілдері.
Негізгі түсініктер: шартты-графикалық, бейнелеу көрнекілік,
көрнекілікәдісі.
Мақсаты: Көрнекілік оқыту әдісіне мінездеме беру. Оқыту рпоцесіндегі бұл
әдістің қажеттігіне көңіл аудару. Көрнекілік әдісті пайдаланудағы оқушылар
қабілетінің өсуі.
Жоспар:
1. Көрнекілік оқыту әдісінің мағынасы. Көрнекі құралдарды таңдаудағы ғылыми-
әдістемелік жол және тарих сабақтарында олармен жұмыс істеу тәсілі.
2. Жұмыс істеу тәсілдері:
а бейнелеу көрнекілік құрамымен.
б шартты-графикалық
в сынып ерекшелігі бойынша жұмыс ерекшелігі.
Мазмұны
Тарихты оқытудағы көрнекті құралдардың рөлі мен мәні. Шығармашылық
ойлау қабілетін реттеу үшін оқытудағы техникалық құралдарды пайдалану
тәртібі. Оқушылардың тарихи білім алуындағы компьютердің ролі. Тарих пәні
бойынша компьютерлік бағдарламалар қарастыру. Окушыларға тарихи
мағлұматтарды жүйелеу және оны тиімді меңгеруге көмек беру. Тарихи
процестер альтернативасы проблемасына деген кызығушылықтың артуына
байланысты әлеуметтік процестерді модельдеу. Мұғалімнің сабақта көтерген
мәселелерге қатысты мағлұмат беру. Бағдарламалық материалды меңгеру қарқыны
мен әдістерін оқушының өз еркімен таңдауына мүмкіндік беру.
Бекіту сұрақтары:
1. Көрнекілік оқыту әдісінқалайтүсінесің?
2.Көрнекі құралдарды таңдаудағы ғылыми-әдістемелік жолы туралы небілдіңіз?
3.Көрнекі құралдармен тарих сабақтарында жұмыс істеу тәсілдерінатап
беріңіз?
Әдебиет:
1. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2.С. Тайшығанова,Қазіргі сабақ қандай болу керек? №5.2008 Қазақстан
тарихы әдістемелік журнал.15-18 б.
3.Ковжасарова М.Р., Нурмухаметов Н.Н. Аульбекова Г.Д.Технологизация
учебного процесса: казахстанский опыт.- Алматы: Изд. Зият-Пресс, 2005.-
224 с.
№10Дәріс: Тарих сабақтарында баспа текстермен оқыту жұмысынын тәсілдері.
Негізгі түсініктер: Оқулық текстермен жұмыс, баспа текстермен жұмыс, тезис
және конспект құру.
Мақсаты: Студенттерге тарих сабақтарында баспа текстермен жұмыс істеудің
қажеттігін түсіндіру.
Жоспар:
1. Оқушылардың өз бетімен оқулық текстерімен жұмыс істеуін талап ету, және
тарихты оқыту процесснде оның маңызы.
2. Оқулық текстермен жұмыс істеу тәсілдері:
а негізгі көрсету.
б жоспар көрсету
в тезис және конспект құру және басқа тәсілдер.
3. Тарихи документтер түрлері. Тарихты оқытудағы құжаттардың маңызы.
4. Құжаттармен жұмыс істеуді талап ету.
Мазмұны
Тарих сабақтарында тарихи мәліметтер мен кұжаттарды пайдалану.Тарихты
оқытудағы құжаттардың ролі мен мәні. Тарихта оқытуда қолданылатын құжаттық-
материалдық негізгі түрлері. Окушылардың тарихи құжаттармен жұмыс істеу
тәсілдері. Құжаттық материалдың жіктелуі. Актілік құжаттар, баяндауышы -
сипаттаушы құжаттар, көркем сөз естеліктері. Тарихи құжаттар мен
мәліметтерді зерттеу әдісі. Мәліметті конспектілеу. Тарихи
мәліметтердің сипаты: авторы, уақыты, жанры, негізгі идеялары, тақырыптары
мен көркемдік ерекшеліктерін анықтау. Тарихи мәліметтермен, кұжаттармен
жұмыс істеу оқушылардың зерттеушілік дағдысын қалыптастыру, ойлау қабілетін
жетілдіру.
Бекіту сұрақтары:
1. Оқушылардың өз бетімен оқулық текстерімен жұмыс істеуін талап ету,
2. Оқыту процессінде оқулық текстерімен жұмыс істеудің маңызы қандай?
3. Оқулық текстермен жұмыс істеу тәсілдерін атап беріңіз?
4. Тарихи документтер түрлерінатап беріңіз?
5. Тарихты оқытудағы құжаттардың маңызы қандай?
6. Құжаттармен жұмыс істеуді қалай талап етуге болады?
Әдебиет:
1. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2. Тұрлдығұлов Т. Тарих сабағын жетілдіру жолдары. А., 1984
3. Сарсекеев Б.С. Задания для самостаятельной работы учашихся по истории
Казахстана, Алматы, 1991.
№11 Дәріс: Қазақстан тарихы мен қазақ әдебиетінің байланыстыра оқытуды
жетілдірудің ғылыми әдістемелік жолдары.
Негізгі түсініктер: Пән аралық байланыс,ғылыми байланыс.
Мақсаты: Оқушының кітап оқуға құмалығын арттырудың бір тәсілін пайдалану.
Оларды сабақ барысында қызықтыра білу.
Жоспар:
1. Қазақстан тарихы сабағында көркем әдебиетті пайдалану.
2. Көркем шығармашылық арқылы сабақ үстінде оқушылардың өзіндік жұмысын
ұйымдастыру.
Мазмұны
1. Қазақстан тарихы сабағында көркем әдебиетті пайдалану. Тарихи көркем
әдебиетті пайдалану мен мәліметтерді зерттеу әдісі. Мәліметті
конспектілеу. Тарихи көркем әдебиетті: авторы, уақыты, жанры, негізгі
идеялары, тақырыптары мен көркемдік ерекшеліктерін анықтау. Тарихи
мәліметтермен, кұжаттармен жұмыс істеу оқушылардың зерттеушілік дағдысын
қалыптастыру, ойлау қабілетін жетілдіру.2. Көркем шығармашылық арқылы сабақ
үстінде оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру.
Бекіту сұрақтары:
1. Қазақстан тарихы сабағында көркем әдебиетті пайдаланудың тәсілдері
қандай?
2. Көркем әдебиеттің оқушылар үшін тарих сабағында пайдаланудың маңызы
неде?
3. Тақырыпқа байланысты көркем әдебиетті таңдауға мысал келтір?
Әдебиет:
1. Шаймерденова К.Ш. Қазіргі сабақ және өзекті мәселелері. А., 1990
2. Тұрлдығұлов Т. Тарих сабағын жетілдіру жолдары. А., 1984
3. Құсайынов Р. Туған өлке – туған қазына, Қазақстан мектебі. 1991 №6.
№12Дәріс: Тарих және қоғамдық пәндерді оқыту әдістемесі.
Негізгі түсініктер: Дәріс-сабақ, Семинар сабағы, Реферат.
Мақсаты: Оқушылардың өз бетімен жұмыс істей алу дағдыларын қолдану арқылы
білім сапасын арттыруға үйрету.
Жоспар:
1. Дәріс-сабақ оқытудағы ең негізгі үрдіс.
2. Семинар сабағы. Оны өткізу жолдары.
3. Реферат- оқушының ізденіп жазған шығармашылығы.
Мазмұны
1. Сабақты бағалау критериясы. Тарихты сабақтан тыс оқытуды ұйымдастыру
формалары- факультативтер, тарихи үйірмелер, тарихи олимпиадалар "КӨО"
(кеңілді өнертапқыштар отауы), конференциялар, пікірсайыстар. Жоғарғы
сыныптардағы семинарлық және практикалық сабақтар.Негізгі идеялар мен
түсініктер. Материал мазмұнын ашу әдістерінің ерекшеліктері. Дәріс-сабақ
оқытудағы ең негізгі үрдіс.2. Семинар сабағы. Оны өткізу жолдары. Қазақстан
тарихын оқыту әдістемесі және олардың байланысы.Тарихты оқытудың екі түрлі
әдістері ауызша және оқу материалын түсіндіру,әрі оқу (оқушылардың таным
қызметі).Танымдық қызмет түрлері – варианттары.3. Мектеп лекциясы. Лекция
ұғымы. Лекция сабақтарында оқушыларға берілетін тапсырмалыр. Мектептегі
лекцияның түрлері:Нұсқама, лекция - диалог, ғылыми кұрылымдық, проблемалы,
ақпаратты, пресс-конференциялар, телелекция, жалпы пәндік лекция, визуальды
лекция түрлері. Реферат- оқушының ізденіп жазған шығармашылығы.
Бекіту сұрақтары:
1. Дәріс-сабақ оқытудағы қандай әдіс болып табылады?
2. Семинар сабағы қандай сабақ түрі ?
3. Семинар сабағын өткізудің тәсілдері қандай?
4. Реферат жазу, оған қойылатын талаптар туралы небілесіз?
Әдебиет:
1.С. Тайшығанова, Қазіргі сабақ қандай болу керек? № 5.2008 Қазақстан
тарихы әдістемелік журнал. 15-18 б.
2.Т. Хазіретәлі Жоғарғы сыныптардағы оқу сабақтары №3.2007 Қазақстан
тарихы әдістемелік журнал.
№13Дәріс: Қоғамдық пәндер сабақтарындағы патриоттық тәрбие.
Негізгі түсініктер: ұлтжандылық, отаншылдық, ертеңгі маман,
Мақсаты:Қазақстандық отаншылдыққа,ұлтжандылыққа ,елжандылыққа тәрбиелеу.
Қазақстандағы барлық халықттарды достық қатынасқа тәрбиелеу.
Жоспар:
1. Бүгінгі оқушы ертеңгі маман
2. Жастар- қоғамның болашақ құрылысшылары
Мазмұны
1. Бүгінгі оқушы ертеңгі маман Курстың оқушыларды адамгершілікке
тәрбиелеудегі ерекшеліктері. Қазақстан тарихы курсының құрылымы мен
білімдік тәрбиелік мәні. Олардың сипаттамасы. 2. Жастар- қоғамның болашақ
құрылысшылары Қазақстан тарихы курсының оқушыларды, жастарды ұлт аралық
қатынас мәдениетіне, азаматтану мен гуманистік мораль нормаларына
тәрбиелеудегі мүмкіндіктері.
Бекіту сұрақтары:
1.Бүгінгі оқушы ертеңгі маман дегенді қалай түсінесің?
2.Ел боламын десең бесігіңді түзе дегенді қалай түсінесің?
3.Жастар жөніндегі еліміздің саяси ұстанымы қандай?
4.Балапан ұяда некөрсе ұшқанда соны іледі деген халықымыздың аталы сөзінің
мектеп-тегі бала тәрбиесіне қатысы бар ма?
Әдебиет:
1.Е.Қайкенов.Қоғамдық пәндер сабақтарындағы патриоттық тәрбие. № 2.2007
Қазақстан тарихы әдістемелік журнал. 13-19 б.
2.Толеубаева К. М. Отаншылдық рухы әлсіремесін десек.Қазақ тарихы,
Алматы, 1998.
3.Ө.И.Исенов .Тарихи жыр-дасатандардағы ұлттық мұраттар басылым Қостанай
мемлекеттік педагогикалық институтының жаршысы. Қостанай, 2006. Қаңтар
№1(3). 109-112 бб
№14Дәріс: Тарихты оқыту процессіндегі білімді бағалау мен баға беру жүйесі.
Негізгі түсініктер: Білімді бағалау формалары, бағалау жүйесі,бағалау
тәсілдері
Мақсаты: Оқушылар білімін бағалау мен баға беру жүйесіне мінездеме беру.
Оқушылардың білімін тексеру мен бағалаудың әдістері мен танысу.
Жоспар:
1. Білімді тексеру мен бағалау жүйесінің мақсаты мен мағынасы.
2. Тексеру мен бағалау тәсілдері.
3. Білімді тексеру барысындағы сұрақтар мен тапсырмаларға мінездеме.
4. Білімді бағалау формалары.
Мазмұны
1. Оқу саяхаттары, кеңестері, сынақтар. Білімді ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz