Шет тілін оқытудың маңыздылығы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

XXІ ғасырдағы шет тілі мұғалімі

Мазмұны.

Кіріспе

1-Тарау. XXІ ғасырдағы жалпы шет тілі туралы түсінік.

Шет тілін оқытудың маңыздылығы.
Қазақстандағы шет тілі мұғалімінің орны.

2-Тарау. XXІ ғасырдағы шет тілі мұғалімі.

2. 1. Шет тілі мұғалімінің сабақ беру әдістемесі. 2. 2. XXІ ғасырдағы шет тілі мұғалімінің үлгісі. Қорытынды. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Кіріспе.

Рухани дамыған əрі əлеуметтік тұрғыдан есейген, педагогикалық құралдардың барлық түрлерін шебер меңгерген білікті маман, өзін-өзі əрдайым жетілдіруге ұмтылатын шығармашыл тұлға. Ол жоғары білімді шығармашыл тұлғаны қалыптастырып, дамыту үшін жауапты деген.

Мұғалімнің кəсіби білігін шыңдаудың үздіксіздігі оның шығармашылық қабілетінің дамуының кепілі жəне өзіндік жеке педагогтік тəжірибесінің дамуының алғы шарты болып табылады. ХХІ ғасыр - ғылым ғасыры. Сондықтан жас ұрпаққа, жас буынға жаңаша білім беру жолында түбегейлі өзгерістер жүріп жатыр. Жеке тұлға, яғни, дарынды, шығармашылық тұлға қалыптастыру білім мен тәрбие берудегі мемлекеттік істің ең маңыздысы. Мақсатты білім беру - тұлға дамуын жүзеге асыратын мәселе. Адамзат баласының өз ұрпағын оқыту тәрбиелеудегі ең озық тиімді ізденістерін, тәжірибелерін жалғастырып, тың жолдар іздеу педагогиканың озық үлгілерін жаңашылдықпен дамыту жалғаса бермек. Сондықтан қоғам талабына сай шебер мұғалім болу заман талабы болып тұрғаны анық. Ал жаңа формация мұғалімі деген кім деген сұраққа жауап іздейтін болсақ, Қазақстан Республикасының жаңа педагогикалық білім беру тұжырымдамасында:«Жаңа формация мұғалімі кәсіби дағды мен педагогикалық дарыны қалыптасқан жаңалыққа құмар, рухани дүниесі бай, шығармашылықпен жұмыс істейтін жеке тұлға» деп көрсетілген, яғни ол ізгілі мол, әр іске жаңашылдықпен үлкен ізденіспен зерттеуші ретінде қарайтын, ақпараттық технологияны толық меңгерген, коммуникативті, бір сөзбен айтқанда, толыққанда құзырлы адам.

Курстық жұмыстың өзектілігі: Білім берудің жаңа бағыттары Қазақстандық білім беру реформасының стратегиялық міндеттерін ойдағыдай шешуге мүмкіндік береді, шығармашылықпен дамыған жеке тұлғаны қалыптастыруға бағытталған жаңа үлгіні жасауды, «Жалпыға арналған білімнен», «Білім әркімге өмір бойы» үлгісіне сапалы түрде көшуді және әлемдік білім беру кеңістігіне жедел енуді қамтамасыз етеді. Сондықтан заман талабына сай жаңа мазмұнда білім беруді ұйымдастырудың басты мақсаты - өзінің және қоғамның мүдесінде өзін-өзі белсенді етуге дайын, өзгермелі даму үстіндегі ортада өмір сүруге бейім, бәсекеге қабілетті және құзіретті, шығармашыл, білімді тұлғаны қалыптастыру.

Қазақстан Республикасының әлемдік кеңістігіне кіруі ұстаздық қоғамнан кәсіби міндеттерге және оны шешу жолдарына жаңа көзқараспен қарауды талап етеді. Қазіргі ұстаз бойынан инновациялық қызметтің белгісі ретінде шеберлік, шығармашылық, жете білушілік табылуы керек.

«Білім беру реформасының ойдағыдай жүргізілуінің басты өлшемі- тиісті білім мен білік алған еліміздің әрбір азаматы әлемнің кез келген елінде қажетке жарайтын маман болатындай деңгейге көтерілу. Біз бүкіл елімізде әлемдік стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметін жолға қоюға тиістіміз», - деген еді Н. Ә. Назарбаев [1] .

Курстық жұмыстың мақсаты: Тілдерді оқыту жөнінде баспа беттерінде де аз айтылып, кем пікірталастар ұйымдастырылып жатқан жоқ. Сонымен қатар үлгі боларлық заманауи шет тілі мұғалім тұлғасын айқындау.

Курстық жұмыстың міндеті:

- Шет тілін оқытудың маңызы және оның ерекшеліктеріне;

- Қазақстандағы шет тілі мұғалімінің орны;
- Шет тілі мұғалімінің сабақ беру әдістемесін қарастыру;

Курстық жұмыстың құрылымы: Жалпы курстық жұмыс кіріспе бөлім, екі тараудан және қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттір тізімінен тұрады.

1-Тарау. XXІ ғасырдағы жалпы шет тілі туралы түсінік

Шет тілін оқытудың маңызыдылығы

ХХІ ғасыр - жаһандану үдерісінің жанданған дәуірі. Өркениеттер арасындағы мәдениетаралық коммуникацияның қарқын алуына экономикалық сауда-саттық, туризм мен іскерлік қатынастардың дамуы, ақпараттық технологиялар желісінің құрылуы негіз болып отыр. Міне, осы процестердің бәрінде ағылшын тілі әлемде үстемдікке ие болуда. Ағылшын тілі Ұлыбритания, АҚШ мемлекеттерінің мемлекеттік тілдері болуымен қатар, БҰҰ ресми мойындаған әлемдік тілдердің көшін бастап келеді. Халықаралық байланыстар өрісінің кеңеюін және интеграциялық процестердің күшеюін ескерсек, ағылшын тілінің әлемдік тілдік-коммуникативтік кеңістіктегі рөлінің артуын табиғи заңдылық деп қарауға болады. Алайда, әрбір мемлекеттің өз ұлттық тілін дамытуға да мүдделі екендігін ескеруіміз керек. [1]

Мемлекет басшысы Н. Ә. Назарбаев 2006 жылғы Қазақстан халқына арнаған Жолдауында «Тілдердің үштұғырлығы» мәдени жобасын кезең-кезеңімен іске асыру идеясын көтергені баршамызға аян. Осы арқылы Қазақстанның тілдік кеңістігінде мемлекеттік тіл - қазақ тілімен қатар, орыс және ағылшын тілдерінің қолданылуына да мән берілетіндігін айғақтайды. Елімізде шетелдік инвесторлар қатарының жыл санап артып отырғанын және Қазақстанның дүниежүзілік қауымдастық шеңберінде БҰҰ, ЕҚЫҰ секілді халықаралық ұйымдарға мүше екендігін және күн санап Еуропа және Америка елдерімен қатынастың артып отырғандығын ескерер болсақ, шет тілінің қолданылуына қарсылық танытудың еш мәні жоқ екендігін ұғынғандаймыз. Алайда, еліміздің тіл саясатында ағылшын тілінен бұрын мемлекеттік тіл - қазақ тілінің қолданыс аясын кеңейту қажеттілігі бірінші кезектегі мемлекеттік өзекті мәселеге айналып отыр. Дәл осындай алаңдаушылық көптеген елдерге де тән. Өйткені, посткеңестік елдердің көпшілігі де орыстандыру саясатынан қолданысы тарылған өз ұлттық тілдерінің мәртебесін арттыруға күш салып келеді. Шет тілі Қазақстанның білім беру жүйесінде міндетті шетелдік пәндердің бірі ретінде оқытылумен қатар, көптеген жекеменшік және мемлекеттік тіл үйрету орталықтарының бағдарламасынан да орын алып отыр. Бұл еліміздің тілдік кеңістігінде азаматтар тарапынан ағылшын тіліне деген сұраныстың артып отырғандығын білдіреді. Шет тілімен байланысты лингвистикалық мәселелердің біріне кірме сөздер жатады. Қазақ тілінде соңғы жылдары ағылшын тілінен енген кірме сөздердің саны артып келеді. Бұлардың негізгі қоры халықаралық қатынас, экономика, қаржы, бизнес, медицина, ақпараттық технология, білім және ғылым, спорт, т. б. салаларға тән [2] .

Тілдің адам өміріндегі ең маңызды роль атқаратыны әркімге де белгілі. Тіл түсінудің, дамудың, танудың негізгі құралы. «Тілдердің үш тұғырлығы» мәдени жобасы басқа елдермен бейбіт өмір сүріп, ынтымақтастықтық орнату үшін, әлемдегі тіршілік тынысынан, толассыз ақан ақпарат ағынынан хабардар болу үшін де Қазақстанның жас ұрпағының басқа елдің тілін білуінің аса маңыздылығынан туындап отыр.

Уақыт талабына сай тілдік білім беру жүйесінде қомақты өзгерістер орын алуда: тілдік материалдардың таңдалуына, мазмұнына, оның ұйымдастырылуна, тексеру түрлеріне жаңа талаптар қойылып, өзгерістер енгізілуде.

Сондықтан ұстаздар қауымына зор жауапкершілік, үлкен міндет жүктелуде. Мұндай міндетті шешу - ұстаздардың студентке берілетін ғылым негіздерін, олардың болашақ іс- әрекеттерінің негізі берік, әрі тірегі болатындай етіп оқыту. Ал нәтижелі білім алу үшін әр баланың психолгиялық ерекшеліктерін зерттеу керек. Ол үшін баланың талабын, бесенділігін, бейімділігін, ой- санасының даму дәрежесін, мінез ерекшеліктерін дәл анықтау қажет [3] .

Шет тілі пәнінің колледж және мектепте оқытудың басты міндеті - шәкірттердің тілдік қарым- қатынас жасай алу біліктілігін жетілдіру болып табылады. Қарым - қатынас жасай білу нәтижесінде балалардың танымдық қабілетін жетілдіруге, өзін қоршаған ортаға қарқынды әрекет етуі, өз бойындағы қасиеттерді жетілдіру арқылы іске асырады. Соңғы кезде қолданысқа енген : М. Жанпейісованың модульдік оқыту технологиясы, Ж. Караевтің деңгейлеп, саралап оқыту технологиясы, С. Мирсейтованың мұғалімнің гуманистік философиясы және сыни ойлауды дамыту жобасын әр мұғалім меңгере алады.

Соны студент бойына қорытып, сіңіру керек. «Әр адамның өз тіліне деген көзқарасы арқылы оның тек мәдени деңгейіне ғана емес, азаматығына да ден беруге болады», - деген екен. Үш тіл білу -мәдениеттіліктің белгісі. Елбасы Н. Ә. Назарбаев өз жолдауда атап айтқандай, «Ана тіліміз Мәңгілік елімізбен бірге Мәңгілік тіл болады». Өз ана тілімен бірге орыс және ағылшын тілдерін меңгеру әр адамның міндеті деп ойлаймын.

Шетел тілін оқытуда білім деп сөздерді олардың мағыналарын, формаларын білуді, сондай-ақ рецептивтік сөз бен продуктивтік сөз процесінде осы тілдік материалмен істелетін операцияларға қажетті мәліметтерді меңгеруді айтамыз[1] .

Сонымен, шетел тілінде сөзді меңгеруге байланысты дағды деп рецептивтік және продуктивтік сөз процесінде лексикалық материалды қолдану әрекетін автоматтандыру деп айтуға болады.

В. А. Бухбиндер мен В. Штраустың баспасынан шыққан Основы методики
преподавания иностранных языков атты оқулықта авторлар оқытудың мазмұнынатіл материалын, іскерліктер мен дағдыларды, сөз материалын және ана тілінде жоқ тіл құбылыстарын енгізуді ұсынады.

Ал сөз материалы деген ұғымға Г. В. Рогованың пікірі бойынша, сөз
үлгілері, монолог және диалог түріндегі айтылымдар үлгісі, белгілі
тақырыптарды қамтитын мәтіндер мен ситуациялар кіреді. Бұл мәтіндерде әр
түрлі функционалдық стильдер; яғни көркем мәтіндер, қоғамдық-саяси мен
ғылыми-көпшілік стильдер көрініс табады [4] .

Сонымен қатар оқытудың мазмұнына сөз материалын да енгізу керек деген ұсыныс орынды сияқты. Олай болса, оқытудың мазмұны мынадай компонеттерден тұрады: арнайы іріктеліп алынған, меңгеруге жататын тіл материалы (фонетикалық, лексикалық, грамматикалық және орфографиялық материал) ; ауызша және жазбаша сөзді дамытуға негіз болып табылатын тақырыптар; ауызша және жазбаша мәтіндер; оқушылардың ана тілінде жоқ тіл құбылыстары; фонетикалық, лексикалық, грамматикалық, орфографиялық дағдылар; оқыту барысында анықтама әдебиетті қолдану іскерлігі; сөз материалы (сөз үлгілері, монолог пен диалог түріндегі айтылымдар үлгілері) .

Яғни, әдістемелік әдебиеттерді талдай отырып, біз шетел тілін оқыту
мазмұнын төмендегі сызбадан көрсетеміз[5] .

Шетел тілге оқытудың негізгі мақсаттарының бірі-ол практикада әр түрлі ситуацияларда қолдана білу керек. Жоғарыда берілген оқытудың негізі

а) (фонетикалық, лексикалық, грамматикалық, елтанымдық,
лингвоелтанымдық),

ә) қарым-қатынас процесінде қандай құралдарды қолдануын білу.

б) дағды мен іскерлік оқыту барысында-тілді қарым-қатынас туралы
ретінде қолдану,

в) сфера, тақырып, ситуациялар онда оқыту мазмұны жүзеге асыралады.,

г) мәдениет - оқыту мазмұнының материалды негізін құрайды. Оқыту мазмұны тұрақты емес. Оны мемлекеттік стандарт, оқыту бағдарламасы анықтайды.

Әдістемелік проблемалардың маңыздысының бірі-оқыту мазмұнын әрбір оқыту орнына лайықты етіп таңдау болып табылады. Қазіргі кезде бұл таңдау 2 принцип бойынша жүзеге асырылады. 1-принцип-алға қойылған оқыту мақсатына жету үшін тілдік мазмұнының жетекшелігі мен қажеттілігі. 2-принцип-оқыту мазмұнын меңгеру үшін қол жететіндей болу. Бұнда оқушы таңдап алынған материалды меңгеруге мүмкіншілігі туралы сөз болып отыр.

Бұл жерде тілге құрал ретінде баса назар аударайық. Арнайы шетел тілін үйрететін жоғары оқу орындарында жетік маман қалыптастыру ерекше орын алуы тиіс. Оның маңызы тілді оқытуда, үйренуде тілдік емес басқа маман иелеріне, өз мамандықтарына қатысты шетел тілін жетік меңгеруіне атсалысу. Соған байланысты жаңа технологиялық оқыту тәсілімен қолданатын оқу орындар сапалы білімді қадағалаудағы жаңа тәсілді нығайтуға негізделген.

Тіл үйретуде сондай-ақ жоғары оқу орнына сай оқу бағдарламасы қажет.
Шет ел тілін меңгеруде студенттер төмендегідей дағдыларды білуі тиіс:

- фонетика: дыбыстардың оқылу ережелері және алфавиттегі әріптерді сөз тіркесінде, әріп тіркестерінде, дұрыс айту;

- орфография: белгілі бір дыбыстарға сәйкес келетін әріптер мен әріп
тіркесін жаза білу, негізгі тілдік қолданыста жиі кездесетін белгілерінің
орфография жағынан дұрыстығы сәйкестігін білу;

- лексика: сөзжасам үлгілері, көп мағыналы сөздердің контекстегі
мағынасы, оқытылатын мамандыққа байланысты терминдер мен лексикалық
құрылымдарды меңгеру;

- грамматика: негізгі қаржы және экономика мамандықтары саласында жиі кездесетін грамматикалық құбылыстарды меңгеру.

Студенттер мынадай іскерліктерді де меңгеруі керек:
оқу: мәтіндерді сөздікпен және сөздіксіз оқу; мәтінне қажетті ақпаратты
табу; оқыған мәтіннің мағынасын түсіну және есте сақтау;
жазу: іс-қағазын толтыру, қысқа тұжырым жазу, құрастыру, іскерлік,
ресми және жеке адамның шағын хатын жазу;

- аударма: аударма ережелеріне сәйкес сөздікті қолданып, шет ел
тіліндегі мәтінді қазақ тілінде немесе орыс тілінде аудару;

- аудирование (тыңдап түсіну) : шет ел тілінде айтылған сөйлемдерді
түсіну.

-сөйлеу: сөйлеу ережелеріне сәйкес өз ойын, пікірін шет ел тілінде
қалыптасқан тілдік нормаға сай жеткізу, сұрақ қою, жауап беру, оқытылған
тақырып бойынша шет ел тілінде әңгімелесе білу. Өзі оқыған, тыңдаған мәтін
мазмұнын айтып беру[6] .

Біздің зерттеу жұмысымызда лексика маңызды орын алады. Лексикаға
байланысты төмендегі ұғымдар, білімдер шет тілі пәнінен сабақ беретін
мұғалім үшін рөлі зор.

Сөз-лексикалық жүйенің басты бірлігі. Тілдегі номинацияның негізгі
тәсілдері. Лексиканың этимологиялық негіздері. Семасиология. Лексикалық
бірліктердің семантикасы. Сөздің функционалдық аспекттегі семантикасы.

Сөз мағыналарын ажырату әдістері және мағына компоннетерін анықтау. Ана тілі мен шетел тілдеріндегі сәйкес сөздердің мағыналық құрылымының ұлттық-мәдени ерекшеліктері. Сөздің мағыналық құрылымының тарихи өзгермелілігі. Тілдің лексикалық жүйесіндегі семантикалық топтар. Омонимия және оның тілдің лексикалық жүйесіндегі орны. Омонимияның көздері. Сөз тудыру. Сөздің морфологиялық және деривациялық құрылымы. Сөз құрылымының тарихи өзгермелілігі. Тілдегі сөз құрылымын морфемдік және сөз тудыру тәсілі тұрғысынан талдаудың принциптері мен әдістері[7] .

Сөз тудыру моделі туралы ұғым. Сөз тудыру жүйесінің негізгі және
кешенді бірліктері. Сөз тудыру жүйесіндегі функционалдық аспект. Тілдегі
сөз тудыру тәсілдері. Сөз тудырудың ұлттық - мәдени ерекшеліктері. Кірме
сөздер - тілдің сөздік қорын байытудың тәсілдері мен жолдарының бірі.
Лексикалық бірліктердің тіркесуі. Валенттілік туралы ұғым. Еркін және
тұрақты сөз тіркестері. Фразеологиялық бірліктер. Фразеологиялық бірлікпен
сөздің бір-біріне сәйкестігі. Фразеологиялық бірліктерді топтау. Сөздік
қордың әлеуметтік және территориялық ажыратылуы. Лексикографияның
негіздері[8] .

Тілдік емес жоғары оқу орнында оқытылатын пәндердің студенттерге жалпы білім беруде өзіндік үлесі бар. Шетел тілі де студенттердің жалпы білім деңгейін көтеруге атсалысады. Шетел тілін үйрену студенттердің логикалық ой- өрісін дамытуға көмегін тигізеді. Атап айтқанда, мәтінге, тақырыпқа жоспар құру, жоспарға, суретке қарап, әңгіме айту студенттердің логикалық жүйелі ойлауын дамытады. Шетел тілін оқып-үйрену барысында студенттер оның жүйесі, ерекшеліктері жөнінде мағлұмат алады. Мысалы, белгілік және белгісіздік категориясы, ағылшын, неміс, француз тілдеріндегі шақ жүйесінің ерекшеліктері туралы білімін толықтыра түседі. Бұл мағлұматтар студенттердің жалпы білім деңгейін арттырады. Ал болашақ мамандыққа байланысты лексикаға байланысты үйретудің орны ерекше.

Шетел тілдерін оқыту барысында сол тілдің барлық сөздік қорын меңгеру
мүмкін емес, өйткені шетел тілін оқытуға бөлінген уақыт шектелген. Совет
методикасында лексикалық минимумды іріктеудің негізгі принциптерін біршама толық түрде қамтыған И. В. Рахманов ең әуелі активтік сөздік пен пассивтік сөздікті ажырату қажеттігін атап көрсетеді. Ол әуелі пассивтік сөздікті іріктеу принциптерін келтіреді:

1) сөздердің тіркесу қабілеті,

2) стильдік шектелмегендігі,

3) семантикалық құндылығы,

4) сөз тудыру құндылығы,

5) көп мағыналылығы,

6) көмекші сөз ретінде қолданылу мүмкіндігі және

7) жиілігі.

Бұлардың алғашқы үшеуі негізгі, соңғы төртеуі қосымша принциптер.

Осыпринциптер негізінде пассивтік сөздікті іріктеп алған соң, соның ішіненактивтік сөздікті іріктеп алу керек. Ол үшін жоғарыда аталған принциптерге қосымша тағы да екі принцип қолданылады: Синонимдерді минимумға енгізбеу және ұғымдарды түсіндіру принципі[8] .

Қазақстандағы шет тілі мұғалімінің орны

Жаңа заман талабы білікті азамат, білімі жоғары, шет мемлекеттердің білім стандартына бәсеке бола алатын маман даярлап шығаруды талап етуде, сондықтан елімізде шет тілін меңгеру жоғары деңгейде қарқындап отыр. Ендеше, елбасының қолға алған алғашқы саясатының бірі үштұғырлы тіл мәселесіне орай шет тілінің даму аясы ерекше көрініс тапты. Әлемдік тіл ретінде бейресми түрде орныққан ағылшын тілін меңгеру еліміздің, ұлттың бәсекеге қабылеттілігін шыңдай түседі . Шет тілін меңгеру - уақыт талабы. Елбасы өз сөзінде «Ағылшын тілі -ХХІ ғасырдың тілі. Бұл тіл қазақты дүниеге танытатын, әлемдік деңгейге шығаратын тіл» - деген еді. Жаһандану дәуірінде көштен қалмай үзеңгілес келе жатқан еліміз әлеуметтік - экономикалық және мәдени жаңарулар мектептегі пән ретіндегі оқытылып отырған ағылшын тілі пәнінің өрісін кеңейтті. Егемендік алған жас мемлекетті әлемге танытуда халықаралық қарым-қатынастар көбейе түскендіктен шет тіл мамандары көптеп қажет болды. Жылдан-жылға шет тіліне ықыласы артқан адамдар саны көбейе бастады, шет тілін жаппай меңгеру кезек күттірмес мәселеге айналды. Осыған орай елбасымыз «Жаңа әлемдегі -Жаңа Қазақстан»-атты жолдауында үштұғырлы тіл мәселесіне көп көңіл бөлген, ашып айтсақ «Қазақстандықтардың жаңа ұрпағы кем дегенде үш тілді меңгеруі керек қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде еркін сөйлеуі шарт . Көптілділік біз үшін қалыпты жағдайға айналуы керек. Еліміз бүкіл әлемге үш тілді еркін пайдаланатын, жоғары білімді ел ретінде танылуы тиіс» -деген болатын. Демек тіл кез-келген танымдық іс-әрекеттердің құралы, ойлаудың формасы тілдік дамудың негізі болып саналады.

Бұлар:Қазақ тілі - мемлекеттік тіл,

Орыс тілі - ұлтаралық тіл,

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.