Қаржылық ресурстарды басқару

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 72 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Нормативтік сілтемелер 3

Анықтамалар, белгілеулер мен қысқартулар 4

КІРІСПЕ 7

1. ҚАРЖЫ МЕНЕДЖМЕНТІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Қаржы менеджментінің мәні, құрамы, құрылымы 10

1. 2 Қаржыны басқару түсінігі және әдістері 18

1. 3 Қаржы менеджментін бақылау және оның жұмыс істеу принциптері 29

2 . ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ҚАРЖЫ МЕНЕДЖМЕНТІН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ЖӘНЕ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУДЫҢ АСПЕКТІЛЕРІ

2. 1 Қаржы менеджментін ұйымдастырудың механизмдері 39

2. 2 Қаржы менеджментін ұйымдастырудың әлемдік тәжірибесі (мысалда АҚШ мемлекеті) 48

2. 3 Дағдарыс кезеңінде қаржыны басқарудағы проблемалар 58

3. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ҚАРЖЫНЫ БАСҚАРУДАҒЫ ПРОБЛЕМАЛАР

3. 1 Қазақстан Республикасының қаржы менеджментін дамытудың жаңа тұжырымдамасы 65

3. 2 Ұлттық қордың активтерін пайдаланудың бағыттары 75

ҚОРЫТЫНДЫ 86

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 89

ҚОСЫМШАЛАР

Нормативтік сілтемелер

1. «Қазақстан Республикасының 2010-2014 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамы». ҚР Үкіметінің отырысында мақұлданған 2009 жылғы 27 тамыздағы № 32 хаттама.

2. Қазақстан Республикасы бюджетін қалыптастырылуы мен пайдаланылуы туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 3 мамырдағы № 313 Жарлығы.

3. Қазақстан Республикасының 2012 - 2014 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы заңы.

4. Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі. - Алматы: ЮРИСТ, 2012 ж.

5. Қазақстан Республикасының кодексі Салық және бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі) - Алматы, 2009 жыл.

6. Қазақстан Республикасының Президентінің және Қазақстан Республика-сының Үкіметінің актілер жинағы - Астана, 2012 жыл.

Анықтамалар

Бұл диссертацияда келесі терминдер сәйкес анықтамалармен қолданылған:

Активтер - болашақта экономикалық пайда немесе сервистік әлеуетті қамтамасыз ете алатын, өткен оқиғалар нәтижесінде мемлекеттік мекеме бақылайтын ресурстар.

Басқа міндетті төлемдер - уәкілетті мемлекеттік органдардың заңдық мәні бар іс-әрекеттер жасағаны, мемлекеттік меншіктегі объектілерді пайдалану және мемлекет берген қызметті жүзеге асыру құқығына Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес рұқсат беру үшін бюджетке белгілі бір мөлшерде жүргізілетін міндетті ақшалай аударымдар (кедендік баждарды қоспағанда, төлемақы, алымдар, баждар) .

Есепті қаржы жылы - жоспарлы кезеңнің ағымдағы қаржы жылының алдындағы жыл.

Жалпы сыртқы борыш - алынған (игерілген) және өтелмеген мемле-кеттік және мемлекеттік емес сыртқы қарыздардың, сондай-ақ ел резидентте-рінің өз бейрезиденттерімен келісім-шарттары бойынша борышқорлық міндет-темелерінің белгілі бір күнге сомасы.

Инвестициялық портфель - бағалы қағаздар рыногы субъектінің менші-гінде немесе басқаруындағы әр түрлі қаржылық құралдардың не Қазақстан Республикасының инвестициялық қорлар туралы заңнамасында белгленген талаптарға сәйкес инвестициялық қор мүлкінің жиынтығы.

Қаржылық қатынастар - өндірістік қатынастардың құрамды бөлігі; мемлекет пен шаруашылық жүргізуші субъектілер арасындағы ақшалай ны-сандағы экономикалық қатынастарды көрсетеді.

Қаржылық механизм - шаруашылық механизмінің құрамды бөлігі; бөлу және қайта бөлу қатынастарының кең жүйесі жүзеге асыратын табыстар мен қорланым құралатын және ақшалай қаражаттардың орталықтандырылған қорлары құрылып, пайдаланылатын нысандар мен әдістердің жиынтығы. Қаржылық жоспарлауды, қаржылық басқаруды, қаржылық тұтқалар мен ынталандырмаларды, ақржылық көрсеткіштерді, нормативтерді, лимиттерді, қаржылық резервтерді кіріктіреді.

Қорлар - мынадай: өндірістік процесте пайдалану үшін шикізат және материалдар түріндегі; қызмет көрсету кезінде тұтынылатын немесе тара-тылатын шикізат пен материалдар түріндегі; кәсіпорынның қалыпты қызметі барысында сатуға немесе таратуға арналған; сату немесе тарату үшін өн-дірілетін активтер.

Салық мағлұмдамасы - салық төлеушінің, салық агенттігінің Салық ко-дексте белгіленге тәртіпке сәйкес салық органдарына берілген жазбаша өтініші және электрондық құжаты, онда салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілер туралы, сондай-ақ салықтық міндеттемелерді есептеу мен төлеуге байланысты басқа да деректер туралы мәліметтер болуға тиіс.

Салықтық түсімдер - Қазақстан Республикасының Салықтық кодекс-інде белгіленген салықтар және бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдер.

Трансферттер - бюжетке және Қазақстан Республикасының Ұлттық қорына, сондай-ақ бюджеттен, соның ішінде жеке және заңды тұлғаларға Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан бюджетке төленетін өтеусіз және қайтарылмайтын төлемдер.

Ұлттық қор - Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қазақстан Рес-публикасының Ұлттық Банкіндегі шотында шоғырландырылған, мемлекеттің қаржылық актив түріндегі, сондай-ақ материалдық емес актив-терді қоспағанда, өзге мүлік түріндегі активтер.

Ішкі жалпы өнім - аса маңызды микроэкономикалық, жалпылама көрсеткіштердің бірі, ол осы елдегі де, сондай-ақ басқа елдердегі де өндіріс факторларын пайдалана отырып, ел ішінде бір жыл бойына жасалған түпкі өнімнің (өнімнің, тауарлардың, қызметтер көрсетудің) рыноктық бағамен есептелген жиынтық құнын білдіреді.

Шығыстар - шетке кету түріндегі есепті кезең ішінде экономикалық пайда немесе сервистік әлеуеттің азаюы немесе капиталда қатысатын тұл-ғаларға бөлуге қатысты азаюдан ерекшеленетін, таза активтердің / капиталдың азаюына әкелетін активтердің азаюы мен міндеттемеелерінің туындауы.

Белгілеулер мен қысқартулар

ҚР - Қазақстан Республикасы
ҰҚ - Ұлттық қор
ЖІӨ - жалпы ішкі өнім
ЖҰӨ - жалпы ұлттық өнім
ОБ - орталық басқару
БАҚ - бұқаралық ақпарат құралдары
А - А класы
[] - сілтеме белгісі

КІРІСПЕ

Зерттеу жұмысының өзектілігі - нарықтық экономикада кәсіпорынның тиімді шарушылық жүргізуде қаржылық ресурстарды басқарудың қажеттілігі. Өйткені қаржылық ресурстарды басқарусыз ешбір кәсіпорынның, ұйымның атқаратын қызметі іске аспайды және де кәсіпорын үшін өз қызметтерін жүргізу қаржылық қызметісіз, яғни ақша ағынын басқару, қаржылық тәуекелдерді минималдау, жарғылық капталды құру және есеп айырысу операцияларын жүргізусіз мүмкін емес.

Біздің еліміздің халықтық шаруашылығынан нарықтық экономикаға көшу кезінде кәсіпорындар, фирма басшылығында күрделі өзгерістерді қажет етеді. Бұл осындай іс-әрекетті жасайтындардың барлығына қатысты. Бұл процесте маңызды рөлді кәсіпорынның қызметіндегі қаржылық қызметіне, ал нақтылай айтатын болсақ, ол - қаржыларды басқару атқарады.

Қазақстанның қаржы менеджменті әзірше әлі қалыптасып келеді. Осы жұмыстың көрінісі Қазақстан Республикасында кәсіпорынның статистикасын және есепке алу спецификасын есепке ала отырып, өздігінен қаржы менеджмент теориясын қолдануға талпыныс жасау болып табылады.

Отандық экономикалық теорияда және тәжірибе жүзінде кәсіпорын қызметін стратегиялық басқару мәселелері әлі де болса жеткіліксіз қарастырылып келеді. Мұның басты себебі - еліміздегі экономикалық бетбұрыстардың басталуына дейін стратегиялық басқару мемлекеттің өз қолында болып келді. Мемлекет өзінің экономикалық саясаты шеңберінде елдің дамуы мен келешегінің стратегиясын қалыптастырып, салалар мен кәсіпорындардың өзекті стратегиялық мақсаттарын анықтап келді. Алайда, нарықтық қатынастардың қалыптасуы және дамуы бәрін де өз орнына қойды. Қазіргі таңда кәсіпорындардың өміршеңдігі, табыстылығы, бәсекелестікке жарамдылығы өз қолдарында, яғни олардың өз қаржылық және шаруашылық жағдайын нығайту кәсіпорынның қаржы менеджментінің стратегиялық міндеті балып табылады.

Қаржылық менеджмент өндірістік процестерге қатысатын құралдардың бағалар құнының жиынтығын басқарудың күрделі жүйесін және кәсіпкерлік қызметті қаржыландыруды қамтамасыз ететін ақшалық капиталдың жиынтығын өндірумен айналысады.

Қаржылық менеджмент кәсіпкерлік қызметтің басымдылықтарын және масштабтарын анықтайтын қаржылық қамтамасыз етуді басқаратын тиімді нысан болып табылады. Мұнда қарастырылған қаржылық менеджменттің концепциясының негізі меншік қатынасына тиген қоғамның экономикалық базасында өзгеріс болып саналады. Тек қана осы өзгерістер кәсіпкерлік құрылымдардың қаржылары және жалпы мемлекеттік қаржылар арасында нақты шек қоюды қамтамасыз ете алуы мүмкін.

Жалпылай айтқанда қаржы менеджменті дегеніміз - бұл кәсіпорынның табыс табудың және өндірісті дамытудың стратегиялық мақсаттарын жүзеге асыру үшін қажетті ақша ағындарын қамтамасыз етумен, қаражаттар мен ақша қорларын қалыптастырумен және қолданумен байланысты кәсіпорындардың басқару қызметі болып табылады.

1 ҚАРЖЫ МЕНЕДЖМЕНТІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Қаржы менеджментінің мәні, құрамы және құрылымы

Қаржы менеджментін ұйымдастырудың екі аспектісін ажырата білген жөн: біріншіден, мемлекет қаржыны, оның нысандарын экономика мен әлеуметтік сфераны басқарудың тетігі, тұтқасы ретінде пайдаланады және сөйтіп, қоғамдық өндірістің бүкіл процесіне ықпал жасайды; екіншіден, қаржының өзі басқарудың объектісі болып табылады: қаржы қатынастарының нысандары, ақша қорлары, қаржы аппараты, яғни қаржы мекемелерінің жүйесі басқарылады.

Қаржыны басқаруға ғылыми көзқарас қаржы қатынастарының әрбір сферасында, олардың әрбір буынында оны басқаруға көп жоспарлы сипат пен жүйелі кезқарасты айқындайды. Заңы заңдарда, қаржылық болжамдар мен жоспарларда, қаулыларда және басқаларда рәсімдслетін қаржылық сипаттағы басқару шешімдерін әзірлеген кезде экономикалық және заңи зандардың талаптарын, өткен шаруашылық кезеңнің қорытындыларының ғана емес, сонымен бірге келешекті экономикалық талдаудың нәтижелерін, экономикалық-математикалық өдістер мен қаржыны басқарудың автоматтандырылған жүйесін, басқарудың экономикалық және әкімшілік әдістерінің ұтымды үйлесуін ескерген жөн. Қаржыны ғылыми басқару іс-қимылға жаңа қаржы әдістері мен тұтқаларын енгізу немесе ескілерінің күшін жою жолымен келеңсіз құбылыстарды уақтылы жеңіп отыруды қажет етеді. Сонымен бірге айқын және уақтылы экономикалық ақпарат, ғылыми негізделген көрсеткіштер, жоғары сапалы перспективалық және ағымдағы қаржылық жоспарлау талап етіледі.

Қаржы қатынастарының әрбір сферасы мен әрбір буынында басқару субъектілері қаржыга мақсатты ықпал етудің өзіндік әдістері мен нысандарын пайдаланады. Мәселен, қаржыны басқаруда мынадай бірнеше өзара байланысты нақтылы функциялық элементтерді боледі: ақпарат, жоспарлау (болжау), ұйымдастыру, реттеу, бақылау.

Қаржылық, ақпараттың ғылыми негізделген жоспарлау мақсаты үшін де, сондай-ақ бүкіл қаржы процесін оперативті басқару үшін де зор маңызы бар. Жоспарлау процесіндегі басқару шсшімдері қаржы ақпаратына талдау жасау негізінде қабылданады, ол осыған байланысты жеткілікті толық әрі ақиқат болуы тиіс. Ақпаратты алудың ақиқаттығы мен уақыттылығы негізделген шешімдер қабылдауды қамтамасыз етеді. Қаржылық ақпарат бухгалтерлік, статистикалық және оперативтік есеп беругс негізделеді.

Қазақстанның шаруашылық практикасында пайдаланылатын термин.

Жоспарлау (болжау) қаржыны басқарудың жүйесінде маңызды орын алады. Бұл - жоспарлы тапсырмаларды орындауға қажетті ақша қаражаттарының мөлшерін және оның көздерін анықтау; орталықтандырылған және орталықтандырылмаған ақша қорлары арасында, ұлттық шаруашылықтың салалары мен әкімшілік-аумақтық бірліктері арасында қаражаттарды бөлудің оңтайлы үйлесімін (пропорциясын) белгілеу; ресурстарды пайдаланудың нақты бағыттарын анықтау және т. б.

Ұйымдастыру - басқарудың барлық буындарының жөнге салынғандығын, айқындығын, қаржы ақпаратының жоғары нәтижелілігін, басқару қызметкерлерінің жауапкершілігі мен тәртіптілігін білдіреді.

Қаржыны басқаруды дұрыс ұйымдастырудың маңызы зор. Көбінесе қаржыны оперативті басқарудың нәтижесі қаржы субъектілерінің - қаржы органдарының, салық комитеттері мен қаржы полициясының және ұлттық шаруашылық салаларындағы қаржы бөлімдерінің толып жатқан аппаратының жұмысының қалай ұйымдастырылып отырғанына байланысты болады. Қаржы аппаратының ұйымдастырылу дәрежесі жоғары болуы тиіс. Бұл қаржы құрылымдарының барлық қызметкерлерінің біліктілігі мен жеке білгірлігіне жоғары талаптар қояды.

Қаржылық реттеу - бұл жоспарлы тапсырмалардың орындалуы үшін қаржы ресурстарын икемді, шебер жұмсау, белгіленген нәтижеден теріс ауытқулардың барлық түрін алдын алуға және жоюға бағытталған; мұның өзі резервтік (сақтық) қорлары, жоспардан тыс қаржы ресурстары, пайдаланылмаған қаржылар есебінен қызметтердің барлық түрлерінде арақатынас пен үйлесімділікті қамтамасыз етуді білдіреді.

Бақылау басқарудың элементі ретінде жоспарлау процесінде де, сонымен бірге оперативтік басқару стадиясында да жүзеге асырылады. Ол қоғамда барлық қаржы процестерін (операцияларын) жүргізудің дұрыстығы мен зандылығын тексеру және қамтамасыз ету жөніндегі қаржы құқығының нормаларын басшылыққа алып отыратын қаржы аппараттарының қызметін қамтиды. Бақылау. қаржы ресурстарын пайдаланудың нақты нәтижелерін жоспарлы көрсеткіштермен салыстыруға, қаржы ресурстарын өсірудің резервтерін айқындауға, шаруашылықты неғүрлым тиімді жүргізудің жолдарын белгілеуге мүмкіндік береді.

Қаржыны басқаруда басқа кез келген басқарылу жүйесіндегідей басқарудың объектілері мен субъектілері бөлінеді. Объектілер ретінде қаржы қатынастарының сан алуан түрлері бола алады, басқаруды жүзеге асыратын ұйымдық құрылымдар субъектілер болып табылады. Қаржы қатынастарын олардың сфераларына сәйкес объектілердің екі тобын бөледі: шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы, мемлекеттің қаржысы. Оларға басқарудың мына субъектілері сәйкес келеді: қаржы службалары (шаруашылық жүргізуші субъектілердің бөлімдері), қаржы және салық органдары. Қаржыны басқаруды жүзеге асыратын барлык, ұйымдық құрлымдардың жиынтығы қаржы аппараты деп аталады.

Кәсіпорындарда және ұлттық шаруашылық саласында қаржыны басқаруды кәсіпорындардың, ұйымдардың және мекемелердің қаржы бөлімдсрі мен службалары, сондай-ақ сақталып отырған министрліктер мен ведомстволардың қаржы бөлімдері мсн басқармалары жүзеге асырып отырады.

Нарықтық экономиканың қалыптасып, дамуы жағдайындағы қаржыны басқару қаржы бойынша басқару шешімдерін негіздеуді, бүгінде нашар пайдаланып жүрген әдістерді іске асыруды, басқару функцияларының - реттеудің, қаржы рыногын қалыптастыру әдістерінің бір элементі ретіндегі қаржы ресурстарын есебін тауып пайдалануды күшейтуді талап етеді. Бұл жағдайда нарықтық экономикаға кешкен Шығыс Европа елдерінің де, сонымен бірге әлеуметтік жағынан бағдарланған нарықтық экономика жағдайында көп жылдар бойы өмір сүріп отырған капиталистік елдердің де тәжірибесін ескерген жөн.

Өткен кездің оңтайлы тәжірибесіне келеңсіз қарау қаржының дамуына, оны басқаруға қайшы келді: бюджетке төленетін төлемдердің салық нысандары жеткіліксіз пайдаланылды; бюджеттен төленетін субвенциялардан (мақсатты жәрдем қаржыдан) бас тарту болды және т. б. Осы және басқа себептерге байланысты қаржының рөлі төмендеді. Экономиканы басқаруды қайта құру жаңа қаржы саясатын жасап, жүзеге асыруды, қаржыны басқарудың қағидалы жаңа әдістеріне көшуді талап етті. Бұл әдістер экономикаға қаржының реттеуші ықпалын күшейтуді қамтамасыз етуі, қоғамдық өндірістің тиімділігін өсіруге, әлеуметтік саланы дамытуға мүмкіндік туғызуы тиіс.

Тәжірибе көрсетіп отырғандай, мемлекеттің қаржысын басқарудың қолданылып жүрген жүйесінің айтарлықтай кемшіліктері бар. Олардың бастыларына мыналарды жатқызуға болады.

Біріншіден, өкіметтік операцияларды қамтудың толық еместігі.

Қазіргі кезде өкіметтік операциялардың едәуір бөлігі, биліктің аймақтық және жергілікті органдарының барлық операциялары Қаржы министрлігі тарапынан болатын тиімді бақылаудан тыс қалып қояды. Ең алдымен бұл толып жатқан бюджеттен тыс қорлардың қаражаттарын, шетелдік субсидиялар мен нәтижелерді пайдалану жөніндегі операцияларға, шетел валютасындағы бюджет операцияларына, сондай-ақ мезгілі өткен сыртқы берешекке қызмет ету жөніндегі операцияларға қатысты.

Екіншіден, түсімдерді уақтылы алуға жеткілікті бақылау жасамау.

Қаржы министрлігі, Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі бұл проблемаларды ойдағыдай шеше алатыны, мемлекеттік басқарудың деңгейлері арасында салықтық түсімдерді, шығыстарды түзету жүйесіндегі икемділікті бөлугс бақылауды жолға қояры сөзсіз.

Үшіншіден, мемлекеттік бюджет тапшылығын қаржыландыру жүйесінің кемшіліктері.

Бұрынғы КСРО-да мемлекеттік бюджеттің тапшылығын қаржыландырудың дәстүрлі көзі ұзақ жылдар бойы Мемлекеттік банктің пайызсыз кредиттері, сондай-ақ Жинақ банктеріндегі халықтың салымдары болып келді. Қазіргі кезде бұл көздерді пайдалану қиын мәселе болып қалды.

Мемлекеттік бюджет тапшылығын жабудың баламалы қаржы көзі ретінде пайдалануға болатын мемлекеттік бағалы қағаздарды шығару бүгінге дейін кеңінен таралмай отыр. Мұның экономикалық дағдарыстар мен инфляция жағдайында занды екенін мойындауға тура келеді.

Фирманың қаржылық ресурстары басқару объектісі ретінде қаржылық міндеттемелерді орындауға арналған сыртқы түсім мен табыс нысанында байқалады. Алайда, қаржылық ресурстар нысандандыру көзіне байланысты жеке жұмылдырылған немесе қарыздық болып бөлінеді. Бұлардың арасындағы айырмашылық - кәсіпорын жабылатын жағдайда қаражат салымдарының заңды құқықтарында. Меншік қаржылық ресурстар жұмылдырылған және қарыздық ресурстармен есеп беру жүзеге асқаннан кейін барып өтеледі.

Меншік қаржылық ресурстар мыналарға байланысты қалыптасады:

Жарғылық капитал иесімен ұсынылатын капитал;
Кәсіпорын жинаған резервтер - ағымдағы кезеңнің үлестірілмеген табыстары, резервтік қорлардың әртүрлі жолдармен қалыптасқан және өткен кезеңнен жиналған үлестірілмеген табыс.
Басқа да заңды және жеке тұлғалардың салымдары(қаржыландыру, қайырымдылық салымдар және т. б. )

Жұмылдырылған және қарыздық қаржыландыру көздеріне жататындар:

Банктік ссудалар мен басқа да қаржы - несие саласындағы мекемелер
Қор нарығындағы операцияларды жүзеге асыру жолымен тартылған қаражаттар(ұзақ борышқорлық бағалы қағаздарды эмиссиялау мен орналастыру)
Несиегерлік берешектер.

Қаржылық көздерді ішкі және сыртқы деп бөлу кәсіпорынның өзіне қатынасымен шарттасылған, құрылтайшы мен акционерлермен тартылған қосымша қаражаттар да сыртқы қаржыландыру көздеріне жатады.

Сыртқы қаржылық ресурстарды меншік және қарыздық деп, екі топқа бөлуге болады. Бұндай бөлу кәсіпорын дамуындағы сыртқы қатысушылармен салынатын капитал нысанымен шарттасылған: кәсіпкерлік немесе ссудалық капитал. Сәйкесінще, кәсіпкерлік капиталды салу нәтижесі болып, ссудалық капиталды салу нәтижесіндегі тартылған меншік қаржылық ресурстарды құру табылады.

Кәсіпкерлік капитал дегеніміз - әртүрлі кәсіпорындарға пайда мен кәсіпорынды басқару құқығын алу мақсаында салынатын капитал.

Ссудалық капитал - бұл ақылылық және қайтарымдылық шартымен берілетін ақшалай капитал. Кәсіпкерлік капиталға қарағанда, ссудалық капитал фирмаға салынбайды, ол пайыз алу мақсатында уақытша қолдануға беріледі. Бұл бизнес түрімен арнайы қаржы - несие институттар(банктер, зейнетақы қорлары, инвестициялық қорлар және т. б. ) айналысады.

Фирманың барлық қаржылық ресурстары фирма өкімінде болу уақытына байланысты қысқа мерзімді (1 жылға дейін) және ұзақ мерзімді(1 жылдан артық) болып бөлінеді.

Меншік қаржылық ресурстар - бұл кәсіпорын құрылған уақытта құрылатын барлық қаржылық ресурстардың базалық бөлігі. Бастапқы кезеңде уәсіпорын қызметінің қаржылық ресурстардың бұл бөлігі, кәсіпорынның қор немесе жарғылық капитал ретінде беріледі. Осының салдарынан компанияның даму үрдісінде меншік қаражаттар әртүрлі қорлар мен үлестірілмеген пайданың есебінен толтырылады.

Кәсіпорынның ұйымдық - құқықтық формасына байланысты оның жарғылық капиталы жарғылық капиталға пайлар, үлестер және т. б. салу, акцияларды шығару мен оларды сату есебінен қалыптасады.

Жарғылық капиталға салымдар салынып кәсіпорын құрылған кезде ол салымдар ақша қаражаттар, материалдық және материалдық емес активтер болуы мүмкін. Жарғылық капиталға активтер салымдар ретінде салынған уақытта шаруашлық жүргізуші субъектіге (ШЖС) меншік құқығы берілмейді. Бұл дегеніміз инвесторлар объектіге заттық құқықтарын жоғалтады. Кәсіпорын жабылатын жағдайда немесе қатысушы ұйымнан шығатын болса, онда ол тек қана қалған мүліктің үлесінен өтемақы алуға құқығы бар, бірақ жарғылық капиталға салым ретінде салынған объектілерді қайтаруға емес, басқаша айтқанда, жарғылық капитал кәсіпорынның инвесторлар алдында міндеттемелер сомасын білдіреді.

Жарғылық капиталдың мөлшері кәсіпорынның тіркелуі кезінде хабарланады, ал жарғылық капиталдың мөлшерін өзгерту(қосымша эмиссия, акциялардың номиналды құнын төмендету, қосымша өзгерістер енгізу, жаңақатысушыларды қабылдау және т. б. ), тек қана белгілі бір қарастырылған заңдар мен құрылтайшы құжаттарымен іске асады. Кәсіпорын капиталы ұзақ уақытта ақшалай нысанында жатуға болмайды, себебі ол пайда табу мақсатында салынуы қажет. Кәсіпорын кассасында немесе оның банк шотындағы қалдық ақша қаражаты ешқандай пайда алып келмейді.

Өнім өндірісі мен қызмет көрсету үрдісінде жаңа құн құрылады, бұл құн сатудан түскен табыс сомасына байланысты анықталады. Бұл, өндіріске жұмсалған қаражатты қайтарудың негізгі көзіболып табылады, ақша қаражат қорын қалыптастыру ақша айналымының үздіксіздігін қамтамасыз етеді.

Кәсіпорын түскен түсімнен материалдық шығындарды(шикізат, материалдар, отын, электрқуаты және де кәсіпорынға көрсетілген қызметтер) өтеуі қажет. Түскен түсімнің бір бөлігі амортизациялық аударымдарды қалыптастыруға бағытталады. Түсімнен қалған бөлігі жалпы табыс немесе қайта құрылған құнды құрайды, ол кәсіпорын пайдасын қалыптыстыру мен еңбекақыға, сонымен қатар бюджнттік емес қорларға аударымдар, салықтар және басқа да міндетті төлемдерді өтеуге бағытталуы қажет.

Өткізуден түскен түсім қаражат айналымынан аяқталады. Өндіріске салынған қаражат айналымының нәтижесі болып, пайда мен амортизациялық аударымдар табылады. лар кәсіпорынның меншік қаржылық ресурстары болып табылады, ал оларды мақсаттық қолдану өндірісті кеңейтуге көмектеседі.

Нақты айтқанда компания ресурстары айналым қоры мен айналмайтын активтер түрінде қалыптасады. Айналмайтын активтерге негізгі қорлар, материалдық емес активтер, аяқталмаған құрылысқа қаажат салу, бағалы қағаздар мен басқа да кәсіпорынға ұзақ мерзімді қаржлық салымдар.

Активтердің жалпы құнының азғантай үлесі ереже бойынша негізгі және айналым қоры жатады. Сәйкесінше басқару шешімдерінің көбісі осы ресурстар түрін қалыптастыру, пайдалану және бөлумен байланысты болады. Негізгі және айналым құралына сәйкесінше, негізгі және айналым қорларының ақшалай бағасы жатады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.