Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 73 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Экономика факультеті

«Қорғауға жіберілді»

«Мемлекеттік ипотекалық саясат және оны жүзеге асыру»

тақырыбындағы

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

050510 - «Мемлекеттік және жергілікті басқару»

мамандығы

Орындаған:

Ғылыми жетекші

Ақтөбе -2014

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 5

1 бөлім Ипотекалық несиелендіру жүйесін ұйымдастырудың теориялық-әдістемелік негіздері . . . 8

1. 1 «Ипотека» және «ипотекалық несие» терминдерінің шығу тегі және экономикалық категория ретіндегі мәні . . . 8

1. 2 Ипотекалық несиелендіру жүйесі ұғымы, элементтері және ұйымдастыру принциптері . . . 13

1. 3 Шетелдік тәжірибедегі ипотекалық несиелендірудің негізгі моделдері . . . 18

2 бөлім Қазіргі таңдағы мемлекеттік ипотекалық саясат және оның жүзеге асырылу механизмі . . . 25

2. 1 ҚР-дағы ипотекалық несиелендіру жүйесінің дамуы мен заңнамалық базасының қалыптасу ерекшеліктері . . . 25

2. 2 ҚР-дағы тұрғын үй құрылысын дамытудың және несиелеудің мемлекеттік бағдарламары: мақсаттары, бағыттары, орындалу механизмдері . . . 38

2. 3 Бағдарламалардың нысаналы индикаторлары және іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері . . . 44

2. 4. Мемлекеттік ипотекалық саясатты жүзеге асырушы бас оператор «Қазақстанның тұрғын үй құрылысы жинақ банкі» АҚ-ның қызметі . . . 54

3 бөлім ҚР-дағы ипотекалық несиелендіру саясатын жетілдіру бағыттары және даму перспективалары . . . 60

3. 1 Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеу жүйесін жетілдірудің негізгі бағыттары . . . 60

3. 2 Ипотекалық несиелеудің қол жетімділігі мәселесін шешу бойынша ұсыныстар . . . 63

Қорытынды . . . 66

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 68

Қосымшалар . . . 70

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақстанның қазіргі әлеуметтік-экономикалық дамуы кезеңінде ұлттық экономиканың барлық салаларын модернизациялау маңызды стратегиялық бағыт болып табылады. Халықтың қолжетімді ипотекалық несиемен қамтамасыз етілуі қоғамдық қатынастарға тікелей әсер ететіндіктен, ұлттық экономиканың маңызды әрі күрделі саласы саналады. Тұрғын үй шаруашылығындағы қызметке қол жеткізу мен оның сапасы - тұрғындардың өмір сүру деңгейін анықтаушы негізгі факторлар. Сондықтан да Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік ипотекалық саясаттың негізі - азаматтарды қауіпсіз және сапалы баспанамен қамтамасыз ету жағдайларын туғызу. Мемлекетте әлеуметтік инфрақұрылымдарды дамыту қазіргі күнгі стратегиялық міндеттердің біріне айналып отыр. Қазақстан Республикасы Президенті Н. Ә. Назарбаев Қазақстан халқына «Дағдарыстан жаңару мен дамуға» атты 2009 жылғы жолдауында тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласы, тұрғын үй құрылысы сияқты өзекті мәселелерге назар аударған [1] . Азаматтық, өнеркәсіптік және арнайы құрылысты дамытумен қатар тұрғын үй құрылысы Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясының басым бағыттарының бірі болып танылды және жалпыұлттық сипаттағы ең маңызды міндеттердің бірі болып табылады [2] . Сонымен қатар ҚР Президенті Н. Ә. Назарбаевтың "Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту - Қазастан дамуының басты бағыты" атты Қазақстан халқына жолдауында да халықты баспанамен қамтамасыз ету мәселесі маңызды бағыттардың бірі болып табылады [3] .

Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясын жүзеге асырумен байланысты, ұлттық экономиканың бәсекеқабілеттілігін барынша жоғарлату қажеттілігі зерттеу тақырыбының уақтылы таңдалғанын көрсетеді. Бұл жағдайда ипотекалық несиелендіру жүйесі мен механизмін тиімді ұйымдастыру мен басқарудың ғылыми-әдістемелік базасын жетілдіру, тұтастай алғанда, мемлекет экономикасының бәсекеқабілеттілігін түбегейлі жоғарлату процесін жеделдетуге мүмкіндік туғызады. Мемлекет тарапынан ипотекалық несиелеу жүйесінің тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету тұрғындардың өмір сүру жағдайларының жоғарлауына және елдегі адам капиталының қалыптасуы мен дамуына қолайлы ықпал етеді. Сондықтан да аталмыш зерттеу тақырыбы өзекті және күнделікті тәжірибе талаптарына тікелей жауап береді.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы. Зерттеу барысында жұмыстың ғылыми жаңалығын сипаттайтын келесі нәтижелерге қол жеткізілді:

ипотекалық несиелендірудің қызмет ету тетіктері мен күрделі табиғатын түсінуге мүмкіндік беретін тұрғын үй нарығының қалыптасуының негізгі теориялық аспектілері жүйелендірілді;
ипотекалық несиелендірудің даму тенденцияларын зерттеу және анықтауға бағдарланған, маркетингтік зерттеуді жүргізудің әдістемелік негіздері дайындалды. Тұрғын үй бағасының тұрғындардың жинақтары мен олардың табыстарының өсуіне тәуелділігі анықталды;
мемлекеттік ипотекалық тұрғын үй саясатын зерттеуге мүмкіндік беретін, тұрғын үй нарығының шетелдік үлгілері анықталды. Жалдық және индивидуалды секторларды теңестіруге бағытталған әлеуметтік саясаттың әр түрлі бағыттарының ықпалынан тұрғын үйге деген қажеттілікті жоғары дәрежеде қанағаттандыру мен нарықтың тұрақтылығы қалыптасатындығын көрсететін нарықтар айқындалды.

Зерттеудің теориялық және практикалық тұрғыдан мәнділігі. Зерттеу жұмысында Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелендіру жүйесінің дамуы мен қалыптасуының ең алғашқы пайда болу кезеңінен бастап қазіргі кезге дейінгі процесінің, сонымен қатар осы кезең аралығында мемлекет тарапынан қолданылған мемлекеттік тұрғын үй саясатының қалыптасу процесінің толық қарастыруы берілген жұмыстың теориялық мәнділігін айқындайды. Дипломдық зерттеу жұмысында қол жеткізілген қорытындылар мен нәтижелер республикадағы ипотекалық тұрғын үйді несиелендіру саласының әрі қарай қалыптасуы, әрекет етуі және дамуына негіз болуы бұл жұмыстың практикалық тұрғыдан мәнділігін сипаттайды.

Зерттеу жұмысының мақсаты - Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік ипотекалық саясатты талдау, оның жүзеге асырылу механизмін анықтау және мемлекеттік ипотекалық саясатты жетілдіру бойынша ұсыныстар жасау. Бұл мақсатқа жету үшін келесідей міндеттер қойылды:

- "ипотека", "ипотекалық саясат" түсінігіне анықтама беру, мәнін ашу;

- ҚР-дағы ипотеканы нормативті-құқықтық реттеуді қарастыру;

- ҚР-дағы ипотекалық несиелендіру жүйесінің қалыптасуы мен дамуын талдау;

- ҚР-дағы тұрғын үй құрылысын дамытудың және несиелеудің мемлекеттік бағдарламарын қарастыру;

- Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі қызметін талдау;

- Мемлекеттік ипотекалық бағдарламаны жүзеге асыру барысында анықталған мәселелер негізінде мемлекеттік ипотекалық саясатты жетілдіру бойынша ұсыныстар жасау.

Зерттеудің нысаны. Мемлекеттік ипотекалық саясатты жүзеге асырудың мемлекеттік тұрғын үй бағдарламалары зерттеу нысаны ретінде қарастырылды.

Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негізін мемлекеттік менеджменттің, логикалық, экономикалық-статистикалық, құрылымдық-функционалдық ғылыми талдаудың теориясы мен әдіснамасы құрайды.

Диплом жобасының теориялық базасы ретінде ипотекалық несиелендіру мен жылжымайтын мүлік нарығын реттейтін заңнамалық актілер; отандық және шетелдік ғалымдардың фундаменталдық классикалық және қазіргі заманғы еңбектерінде көрсетілген және негізделген концепциялар мен теориялар; ҚР-ның Статистика агенттігінің ақпараттары қолданылды. Практикалық зерттеу жүргізу үшін мәліметтерді талдау әдісі, графикалық әдіс қолданылды.

Зерттеудің ақпараттық базасы монографияларда, ағымдағы баспаларда, Internet желісінде берілген АҚШ, Германия, Франция, Ресейдің жылжымайтын мүлік нарығындағы ипотекалық несиелендіруді дамытудың шетелдік тәжірибесін; ҚР-дағы ипотекалық несиелендіру бойынша нақты материалдар мен статистикалық мәліметтерді қамтиды. Зерттеу барысында сонымен қатар, ғылыми конференция материалдары, заңнамалық актілер, ҚР Үкіметінің нормативті құжаттары қолданылды.

Жұмыстың көлемі мен құрылымы. Диплом жобасы кіріспеден, төрт бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер көзінен және қосымшалардан тұрады.

Бірінші бөлімде ипотекалық несиелендіруді жүйесін ұйымдастырудың теориялық-әдістемелік негіздері қарастырылды, яғни «ипотека» және «ипотекалық несие» терминдерінің шығу тегі және экономикалық категория ретіндегі мәні, ипотекалық несиелендіру жүйесі ұғымы және шетелдік тәжірибедегі ипотекалық несиелендірудің негізгі моделдері.

Екінші бөлімде ҚР-дағы ипотекалық тұрғын үйді несиелендіру жүйесінің қалыптасу тенденциялары мен дамуы қарастырылды, яғни Қазақтандағы тұрғын үй саясатының заңнамалық базасының қалыптасу тарихы мен дамуы, ҚР-да ипотекалық несиелендіру жүйесінің қазіргі таңдағы жағдайы.

Үшінші бөлімде қазіргі таңдағы мемлекеттік ипотекалық саясат және оның жүзеге асырылу механизміне талдау жасалды.

Төртінші бөлімде ҚР-дағы ипотекалық несиелендіру саясатын жетілдіру бағыттары және даму перспективалары қарастырылды.

1 Ипотекалық несиелендіру жүйесін ұйымдастырудың теориялық-әдістемелік негіздері

1. 1 «Ипотека» және «ипотекалық несие» терминдерінің шығу тегі және экономикалық категория ретіндегі мәні

Көптеген экономист-ғалымдар «ипотека» терминін нарықтық экономикасы дамыған елдерде пайда болған қазіргі терминдердің бірі ретінде санайды. Соңғы жылдардағы біздің елімздегі ипотеканың пайда болуын шетел инвестицияларымен байланыстыратындар да аз емес. Бұл негізінен бастапқыда халықтың арасында кең таралмағандыктан және еліміздегі ипотекалық несиенің қызмет етуінің экономикалық-құқықтық жағынан толық қамтамсыз етілмегендігімен байланысты болып отыр.

Тарихқа жүгінсек, «ипотека» сөзі алғаш рет б. э. д. VI ғасырда Грецияда пайда болған (оны архонт Солон енгізген) және сол уақытта ол, қарыз алушының несие беруші алдындағы жауапкершілігін жер бөлімшелермен қамтамасыз етуін білдірген.

Б. э. д. 594 жылы Солон өзінің белгілі реформасын жүргізе отырып, жер бойынша қарыздарын алып тастап, оның орнына мұраға беруді енгізеді. Жеке басының жауапкершілігін мүліктік жауапкершілікке ауыстыру мақсатында Салон, борышқордың атына мына жер белгілі бір соманы өтеуді қамтамасыз етуге арналған деген жазуы бар «тіреу» қоюды ұсынады. Мұндай «тіреу» кейіннен ипотека деп аталады.

Грек сөзінде "hypotetheca" - тіреу қою, кепіл беру деген ұғымды білдіреді. Ол тіреуде жер иесінің белгілі бір қарыз сомасы жазылады. Мұндай тіреу қарыз беруші кепілге қойылған жер бөлімшесінің шекарасына апарып қояды және ол қарыз алушының мүліктік жауапкершілігін куәландырады. Кейіннен осындай мақсатқа арнайы кітапшалар қолданыла бастайды және оларды да ипотека деп атайды [4; 32] .

Ипотека сөзі біртіндеп ортағасырлық еуропа заңдылықтарына енеді. Германияда ол XIV ғасырда, ал Францияда XVI ғасырда дамиды. Орта ғасырлық кодекстердегі берілген анықтамаларда ипотека өзінің жаратылысы жағынан бөлінбейтін зат, ол қанағаттанарлық алу құқығына негізделген деп қарастырылады.

Өзге мемлекеттерде ипотека кеңінен дами бастаған. Пруссияда 1783 жылы, 1811 жылы Австрияда және 1843 жылы Саксонияда ипотекалық жүйе енгізілді.

1770 жылы Силезияда алғашқы банк құрылған. Бұл ірі шаруа қожалықтарына қаржылай көмек беретін мемлекеттік банк болды. Қаражат тарту мақсатында банк ипотекалық облигация шығарады [4; 35] .

Германияда алғашқы ипотекалық банктер торабы 1900 жылдан бастап қызмет етуде. Содан бері олардың бірі де қызметін тоқтатпаған көрінеді. Сонымен қатар, бірінші және екінші дүниежүзілік соғыс тұсында салымшыларға ипотекалық облигациялар бойынша пайыз төлеген. XVIII ғасырдың соңында контракталық жинақтың классикалық нысаны ретінде құрылыс-жинақ кассалары пайда болды. Қазіргі осындай құрылыс жинақ-кассалары Германиядағы тұрғын үй саласын инвестициялайтын басты мекемелар болып табылады.

Франция мен Ұлыбританияда контракталық тұрғын үй жинақтарының өзге де үлгілері қызмет етуде. Франция да екі тұрғын үй жинақ шоттары бар: біріншісінде (жинақ кітапшасы деп аталады) 100 мың франкке дейін жинақтап, кейін 150 мың франк тұрғын үй несиесін жеңілдікпен 3, 75 % жылдық мөлшерлемеде алуға болады, Мұндай жағдайда мақсатты салымға жылына 7, 5 мың франк мөлшерінде мемлекеттік сыйақы қосылады, екінші тұрғын үй жинақ шоты (PEL шоты - тұрғын үй жинақтарының жоспары деп аталады), онда 400 мың франкіге дейін жинақтап, кейін 600 мың франкке дейінгі сомада тұрғын үй несиесін жеңілдікпен 4, 8 % жылдық мөлшерлемеде алуға болады. Мұндай несиелер бойынша пайыз мөлшерлемелері нарықтық пайыздан 4-5 пайызға төмен болып келеді. Ірі жер банкі (Креди фонсье де Франс) және оның филиалдары жер иелеріне және тұрғын үй мен өнеркәсіп құрылысына арнап кұрылыс компанияларына ссудалар береді. Мұндай ипотекалық несиелердің, берілу мерзімдері - 3 жылдан 20 жылға дейінгі мерзімді құрайды [5; 10-11] .

Ұлыбританияда өткен ғасырдан бастап, құрылыс қоғамдарының жүйелері қызмет етуде. Олардың жұмыс жасау механизмдері Германиялықтармен ұқсас, бірақ тұрғын үй несиесін алу үшін құрылыс қоғамының салым иесі болу міндетті емес.

Соңғы жылдары банктік заңдылықтардың ырықтандырылу нәтижесінде кұрылыс жинақ қоғамдарының қызметі коммерциялық банктердің қызметімен ұштасып отырады.

АҚШ-та Ф. Рузвельт тұсында тұрғын үй құрылысын ипотекалық несиелеу және тұрғын үйді сатып алу жүйесі қалыптасты. АҚШ заңдылықтарына сәйкес тұрғын үй ипотекалық несиесі - сатып алған тұрғын үйді қамтамасыз ету заты ретінде кепілге алып, жеке тұлғаға берген банктің не банктік емес мекеменің тұрғын үй ипотекалық несиесін білдіреді. АҚШ-тың бүгінгі тұрғын үйді қаржыландыру жүйесінде ипотекалық банктер, жинақ және несие бірлестіктері, коммерциялық және жинақ банктер, сақтандыру компаниялары, зейнет ақы қорлары және т. б. мекемелар қызмет етуде [4; 39] .

Ипотека экономикалық дағдарысты жоюға екі жолмен ықпал етуі мүмкін

Біріншіден, ипотекалық несиелеудің позитивті дамуы экономиканың нақты секторында тереңдей байқалып, ондағы өнеркәсіптің бірқатар салаларында өндірістің құлдырауын тоқтауға мүмкіндік береді.

Ипотекалық несиені пайдаланбай салынған үйлер мен пәтерлерді сату қиынға соғады, сол сияқты кұрылыстағы өндірістің үздіксіздігі бұзылады. Құрылыстың өсуі құрылыс материалдарының және конструкцияларының, кұрылыс және жол мәшинелерін жасау өндірісінде, ағаш өңдеу және жиһаз, электр жабдықтарын, металл бұйымдарын және т. б. өндіруді жандандырады. Сөйтіп, көлік құрылымы дамиды.

Өнеркәсіптік ипотекалық несиелеу өндірісті жаңғырта отырып, барлық салалардағы өнімдердің сапасының артуына және бәсекелестік қабілетінің ұлғаюына мүмкіндік береді. Бұл, өз кезегінде елдің экономикалық потенциалын ұлғайтады. Ипотекалық несиелеу жүйесінің нарықтық негізде дамуы елді тек инвестициялық дағдарыстан шығуына ғана емес, сол сияқты ағымдағы, айналымдағы қаражаттарды ішкі қорлануға айналдыра отырып, нәтижесінде инфляциялық дағдарыстан шығуға қолдау көрсетеді.

Екіншіден, ипотекалық несиелеудің дамуы экономикалық дағдарыстан туындайтын әлеуметтік тұрақсыздыққа жағымды ықпал етеді.

Бір жағынан, ипотекалық несиелеудің дамуы жұмыссыздық зардаптарына тосқауыл бола отырып құрылыс өндірісінде қосымша жергілікті еңбек ресурстарын тартады. Сондай-ақ, жылжымайтьш мүлікті кепілге ала отырып несиелеу еңбек ресурстарының кажеттігін туындатады. Ипотекалық несиелеу дамымаған елдерде тұрғылықты жерді еркін таңдаудың да болуы мүмкін емес. Осындай жағдайда, ипотеканың жұмыспен қамту мәселесін шешуге ықпалы болады.

Екінші жағынан, әлеуметтік тұрақтылыққа қол жеткізудің ең маңызды алғы шарты халықтың тұрғын үйге деген қажеттілігін қанағаттандыруы болып табылады. Үйі немесе пәтері бар адамның жанұя кұруға, бала өсіруге мүмкіндігі болады. Жақсы тұрғын үй, тұрмыстық жағдайлармен қамтамасыз етілуі ұлттың салауаттылығын (денсаулығын) арттыра түсіп, өмірін ұзартады, соның нәтижесінде, халықтың еңбекке кабілеттілігін жоғарылатады. Мүның бәрі ел басымыздың қабылдаған «Стратегия 2030» бағдарламасына сай қолдау тауып, елдің экономикалық дамуында көрініс табуымен қатар, қазіргі Қазақстанның экономикасының өсуіне тұрақты ынталандырушы ретінде ипотекалық несиелеудің дамуын талап етеді.

Қазақстанда ипотека алғаш рет 1993 жылы ҚР Пр езидентінің жаңа тұрғын үй саясаты, оны іске асыру механизмдері туралы жарғысына байланысты пайда болды

1995 жылғы 23 желтоқсандағы № 2723 «Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы» ҚР заңына сәйкес енгізілді. Осы жарлыққа сәйкес, «ипотека - кепіл берушінің немесе үшінші бір тұлғаның иелігінде және пайдалануында болатын кепілге салынған жылжымайтын мүлік» деп берілген [6; 45] .

Ипотека - бұл салынған мүліктің несие берушіде емес, қарыз алушының қолында қалатын кепілдің түрі

Классикалық түсінікте, ипотека - бұл тек несие беру ғана емес, сондай-ақ салынған мүлік туралы актілермен қамтамасыз етілген облигациялар шығарумен байланысты қосымша несиелік ресурстар тарту тәсілін білдіреді.

Дамыған елдердің тәжірибесінде «ипотека» термині мынадай үш құқықтық категорияларды сипаттайды.

1) Ипотекалық несие алу үшін жылжымайтын мүлікті кепілге беру (таза құқықтық қызметі) ;

2) Салынған мүлік актісі (борыштық куэліктің басқа да аты бар) ;

3) Ипотекалық несие (ақшалай займ) - жылжымайтын мүлікті кепілге алып берілетін несие.

Ипотекалық несиеге байланысты әр түрлі пікірлер қалыптасқан. Бір эдебиетте оны жеке несие түрі ретінде қарастырса, көп әдебиеттерде оны тұтыну несиесінің түріне жатқызады.

В. И. Лениннің пікірінше: «Ипотекалық несие - бұл ауыл шаруашылығына капитал енгізудің негізгі формасы делінеді. Мұны негізінен бүгінгі жағдайға байланысты айтылған тұжырым деуге болады. Себебі, нарық экономикасында бұл несиенің пайдалану ауқымы кеңейе түсуде. Өкінішке орай, біздің ұлттық заңдылықтарымызда ауыл шарушылығын несиелеуге ипотеканы бағыттау туралы сөз қозғалмаған [7; 71-79] .

О. И. Лаврушиннің еңбегінде ипотекалық несиені несиенің формасы ретінде бөліп қарамайды, онда ол тұтыну несие ретінде қарастырылған. Біздің ойымызшы мұндай көзқарас әрине жеткіліксіз [8; 76] .

К. Р. Тагирбековтың жетекшілігімен жазылған оқулықта «Ипотекалық несие - әр түрлі жылжымайтын мүлікті кепілге алып берілетін несиелеу формасы» деп берілген. Бұл жерде ипотекалық несиені тұтыну несиесінен бөле отырып, оны қазіргі несиелеу формаларының біріне жатқызатындығын айта кеткен жөн [8; 79-80] .

В. А. Кудрявцев пен Е. В. Кудрявцевалар өздерінің жеке ғылыми еңбектерінде ипотекаға қатысты екі пікір қалыптасқан: біріншісі ипотеканы шартты түрде тұтыну несиесі деп атауға болатынын, екіншісі - кәсіби тұрғыдан алғанда ипотека бұл жекелеген несие емес, ол қаржы нарығының ішкі жүйесі ретінде, яғни оның ерекшелігін оны алғашқы және қайталама закладнойлар нарығында пайда болатынымен байланыстырады. Әрине, мұндай көзқарастармен толық келісу қиын себебі, ипотека бұл ипотекалық несие деген толық ұғымды білдірмейді, ол туралы осы пунктің басында айтылған және ипотека закладнойлар нарығын кұрмайды, ол нарық тек ипотекалық несиелердің даму барысында пайда болады [8; 83-84] .

Г. Г. Коробованың еңбегінде ипотекалық несиені тұрғын үй несиесі ретінде қарастырып және оны үш түрге бөледі: тұрғын үй құрылысын кепілге алып берілген жер несиесі, құрылыс жұмыстарын қаржыландыруға арналған құрылыс несиесі және тұрғын үй сатып алуға арналған несие ретінде. Біздің ойымызша, тұрғын үй несиесін жер несиесіне немесе кұрылыс несиесіне теңеу орынсыз, оларды тек ипотекалық несие түрі ретінде қарастырған дұрыс [8; 87] .

Б. А. Райзберг және өзгелердің жазған түсіндірме сөздігінде: «Ипотекалық несие - жылжымайтын мүліктерді: жерді, өндірістік және тұрғын үй ғимараттарын, кұрылғыларды кепілге ала отырып, ұзақ мерзімді несиелеу деп қарастырады. Бұл ұғымнан ипотекалық несиенің тек қана жеке тұлғаларға ғана емес сол сияқты заңды түлғаларға арналғанын айта кету қажет.

Ал енді осы ұгымға қатысты отандық заңдылықтар мен әдебиеттерде берілген көзқарастарға тоқтайық.

1995 жылғы 23 желтоқсандағы № 2723 «Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы» ҚР заңына сәйкес, ипотекалық заем - жылжымайтын мүлік ипотекасымен қамтамасыз етілген банктік заем деп түсіндірледі. Мұндағы жылжымайтын мүлік кешенді түсінікті береді, себебі Бұл жерде жылжымайтын мүлікке қозғалыссыз тұрған кез келген мақсаттағы объектілерді де жатқызуға болады. Бірақ ондай объектілердің барлығы ипотекалық несиелеудің объектісіне жатпайтынын ескеру қажет. Әсіресе, мемлекеттік орман және жер қорлары, тарихи-мәдени және табиғатты қорғау мақсатындағы қорықтар және заңмен тыйым салынған сол сияқты өзге объектілерді жылжымайтын мүлік түріне жатқанымен, кепіл қатынастарына жатпайды [6; 4-9] .

2000 жылғы 21 тамыздағы Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеу жүйесін дамыту және тұрғын үй құрылысын ұзақ мерзімді қаржыландыру тұжырымдама туралы ҚР Үкіметінің қаулысына сәйкес, ипотекалық несие - жылжымайтын мүлікті кепілдікке алып, банктен берілетін ұзақ мерзімді несие меншік құқығы ғана несиелеу уақытына несие берушіге беріліп, мүліктің өзі қарыз алушының пайдалануында болады делінген.

Ү. С. Сейтқасымовтың жетекшілігімен дайындалған оқулықта, ипотекалық несие - жылжымайтын мүліктерді: жерді, тұрғын үй және өндірістік ғимараттарды кепілдікке ала отырып, берілетін қарыз делінген. Онда ипотекалық несиені тұтыну несиесінің бір түрі ретінде қарастырып кетеді [9; 23-24] .

С. Б. Мақыштың пікірінше: ипотекалық несие - қозғалмайтын мүлікті (жерді, өндірістік ғимараттарды, тұрғын үйді және т. с. с. ) кепілге ала отырып, берілетін ұзақ мерзімді несие деп түсіндіріледі. Бұл жерде де барлық өндірстік ғимараттар ипотекалық несиелеуде кепіл заты бола алмайтындығын, айта кету керек [10; 56-58] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.