Педагогикалық мәдениеттің компоненттері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 116 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Нормативтік сілтемелер . . . 3

Анықтамалар мен қысқартулар . . . 4

Белгілер мен қысқартулар . . . 5

Кіріспе . . . 6

1 Мұғалімдердің кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудың ғылыми-теориялық негіздері

1. 1 Мұғалімнің педагогикалық қарым-қатынас мәдениетінің теориялық негізіне сипаттама . . . 11

1. 2 Педагогикалық қарым-қатынастың түрлері, функциялары және құралдары . . . 31

1. 3 Этика және әдеп - жақсы қарым-қатынас мәдениетінің кілті . . . 38

2 Мұғалімдердің кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас мәдениетінің жетілдірудің негізгі жолдары

Оқушы тұлғасын дамытуда педагогикалық қарым-қатынас ұйымдастыру жолдары . . . 54

2. 2 Мұғалімдердің педагогикалық қарым-қатынас мәдениетін диагностикалау жұмыстары . . . 67

2. 3. Эксперименттік іс-тәжірибе нәтижелері . . . 70

Қорытынды . . . 85

Қолданылған әдебиеттер . . . 87

Нормативтік сілтемелер

Бұл дипломдық жұмыста келесі стандарттарға, тұжырымдамаларға, бағдарламаларға сілтеме жасалған:

[1] Қазақстан Республикасындағы білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы. // Егемен Қазақстан. - 18. 06. 2010, 9-10б.

[2] Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы. Алматы 2005.

[3] Астана қаласында, Ақорда, 2007 жылғы шілденің 27-сі. № 319-ІІІ ҚРЗ қабылданған «Білім беру Заңы» .

[4] Қазақстан Республикасы жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттары. Жалпы орта білім. Алматы: РОНД, 2002. - 368 б

Анықтамалар

“Мәдениет” термині латын тілінің “cultura” сөзінен аударғанда жерді өңдеу дегенді білдіреді. Кейін бұл ұғым кең мағынада қолданыла бастады.

Кең мағынада мәдениет дегеніміз қоғамның, шығармашылық күштердің және адам қабілеттерінің дамуының тарихи белгілі бір деңгейі, ол адам өмірінің және іс-әрекетін ұйымдастыру формасы мен типі түрінде, материалдық және рухани құндылықтар түрінде көрініс табады.

Тар мағынада мәдениет дегеніміз бұл адамның рухани өмірінің бір саласы, ол кәсіби және басқа іс-әрекетті жүзеге асыру тәсілі.

Педагогикалық мәдениет - жалпы адамзаттық мәдениеттің бір бөлігі, онда білім беру мен тәрбиелеудің рухани және материалдық құндылықтары кең тұрғыда көрініс табады, ол тұлғаны әлеуметтендіру, ұрпақтар ауысуы тарихи процесіне қызмет көрсету үшін қажетті шығармашылық педагогикалық іс-әрекет тәсілдері болып табылады.

Қарым-қатынас адам өмірінің рухани және материалдық формаларының сан алуандығын сипаттайды және тұлға өміріндегі ең маңызды қажеттілік болып табылады.

Қарым-қатынас мәдениеті - қоғамдық қажеттіліктер негізінде туатын әр адамның білім, тәрбие және әлуметтену деңгейін көрсететін, мінез-құлық мәдениетінің құрамдас бір бөлігі.

Педагогикалық қарым-қатынас - коммуникацияны орнату, дамыту, ұйымдастыруға бағытталған, ортақ іс-әрекеттің мақсаты мен мазмұнына байланысты туындайтын педагог пен оқушы арасындағы өзара түсіну және өзара әсер ету процесі.

Кәсіби педагогикалық қарым-қатынас- бұл педагогтар мен тәрбиеленушілердің әлеуметтік психологиялық өзара әрекеттесу жүйесі, оның мазмұны ақпарат алмасу, тәрбиелеушіге әсер жасау, коммуникативті құралдар көмегімен өзара қарым-қатынасты орнатуға бағытталады.

Педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті адамдардың өзара қарым-қатынасын олардың бірге педагогикалық қызмет етуі барысында сипаттайды және қарым-қатынас мәдениетінің құрамды бөлігі ретінде қарала алады.

Этика - мораль туралы ғылым. “Этика” терминін б. з. б. ІV ғасырда Аристотель енгізді. Ол этика адамгершілік, мораль туралы ілім деп көрсетті.

Әдеп дегеніміз адамдармен қарым-қатынас барысында, әңгімелесу кезінде шамадан тыс аспау.

Педагогикалық мораль - ұрпақтан ұрпаққа адамгершілік тәжірибені берудегі қоғамдық қажеттіліктермен негізделген, педагогикалық ортада адамгершілік іс-әрекеттер мен адамгершілік қатынастарды реттеуші адамгершілік нормалар мен ережелер жиынтығы

Қарым-қатынас стилі дегенді біз мұғалім пен оқушылардың әлеуметтік-психологиялық өзара әрекетіндегі дербес - психологиялық ерекшеліктері деп түсінеміз.

Белгілер мен қысқартулар

ҚР - Қазақстан Республикасы

ҚР БМЖМС - Қазақстан Республикасы білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттары

ЖОБ - жалпы орта білім

ББД - білім, білік, дағдылар

Кіріспе

Зерттеудің көкейкестілігі. Қазақстан Республикасының Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев адами капиталды дамытудың қажеттілігі мен маңыздылығын ерекше атап, білім беру жүйесін реформалауда жан-жақты қолдау көрсетуінің нәтижесінде білім саласының қарқынды дамуына мүмкіндік туды. Қазақстандық білім беруді жаңғыртуды қамтамасыз ететін Қазақстан Республикасындағы білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы Қазақстан Республикасының мемлекеттік саясатын жүзеге асырудың ұйымдастырушылық негізі болып отыр. Мемлекеттік бағдарламада үлкен арақашықтық секілді кедергіні жеңетін, ақпаратты көпшілік тұрғындарға қолжетімді ететін, ал білім беруді жылдам және тиімді ететін қазіргі заманғы технологиялардың мүмкіндіктерін пайдалануды баса көрсеткен болатын. Бағдарламаның маңызды бағыттарының бірі - білім беруді дамыту жағдайында педагогикалық мамандарды дайындау, біліктілікті арттыруды қамтамасыз ету және осы жүйе құрылымдарының өзара әрекетінің тиімділігін арттыру. [1]

Бүгінгі өмір талабы сапалы, әрі терең білім беру жолдарын әлемдік дәрежеде ұйымдастыруды қажет ететіні бәрімізге мәлім жағдай. Осы аса жауапты жұмысты іске асыруда орасан еңбек атқаратын қауым - педагог кадрлар-ұлағатты ұстаздар болып табылады. Дана халқымыз:«Ұстазы жақсының - ұстамы жақсы» десе, ұлы ақынымыз Абай: «Ақырын жүріп, анық бас, еңбегің кетпес далаға, Ұстаздық еткен жалықпас, үйретуден балаға» деген бұлжымас тағылымды анықтама берген.

Ал мектепте білім мен тәрбие берудің сапасын қамтамасыз ететін, оны іске асыратын басты тұлға - мұғалім. Болашақ ұрпаққа бәсекеге қабілетті деңгейде білім беруге кәсіби қызметінің тұлғалық және қоғамдық маңызын түсіне білген, оқыту мен тәрбиелеудің инновациялық технологияларын меңгерген мұғалім ғана жете алады. Бүгінгі күні мұғалім жан-жақты, дүниетанымдық көзқарастары кең жаңа формация ұстазы бола алады. Оқытуда, тәрбиеде және бала тұлғасын қалыптастырудағы тұлғалық бағдардың өзектілігіне байланысты мұғалімнің педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті мәселесі қазіргі педагогикалық- психологиялық ғылымдардың кеңінен қарастырып отырған мәселелерінің бірі.

Қазіргі ғылыми мәселелердің шешілу ахуалы. Қарым-қатынас мәселелерімен белгілі ойшылдар Әл-Фараби, Ж. Баласағұни, Я. А. Коменский, И. Г. Пестолоций және тағы басқалары айналысқан. Қазіргі таңда зерттеушілер педагогикалық қарым-қатынас үрдісінің әр түрлі негіздерін қарастыруда. Бұл мәселенің негіздерінде В. С. Библердің, М. М. Бахтиннің, М. С. Коганның, Ж. М. Абдилдіннің, Ш. Қасабековтың еңбектері арналған. Педагогикалық қарым-қатынас жайлы ғылыми жұмыс жасаған ғалымдарды атап өтсек: Б. Н. Мясищев, А. А. Леонтьев, Н. В. Кузьмина, В. Н. Панферов, В. А. Кан-Калик, А. Н. Мудрик, А. Н. Лутошина, Б. Д. Парыгин, Г. М. Андреева. А. А. Бодолев., А. А. Брудный, И. А. Зимняя т. б. Бірақ қазіргі кезде осы аталған түрлі зерттеулер бағыттары арасында жеке тұлғаны тәрбиелеуде мұғалімнің білімін, іскерлігін, шеберлігін, оның педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті мәселесі көп қарастырылуда. Қарым-қатынас туралы түсінік оның құрылымы туралы алғаш ұсынған 1970 жылы Б. Д. Парыгин болды. «Педагогикалық іс-әрекет қарым-қатынасыныз мүмкін емес», - деп айтқан А. В. Мудрик. Қарым-қатынас - білім мен мәдениеттің бөлігі, оның бөлінбейтін бөлшегі іспетті адамзаттық дүниетанымы мен сана-сезімін жетілдірудің ерекше жолы. Қазіргі заман мұғалімінің әлеуметтік тұлға бейнесінің қалыптасуы педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті проблемасына келіп тіреледі. Дүниені танудың алғашқы түрі ғылыммен көрсетілсе, екіншісі мәденитепен анықталады. Білім беру жүйесінің маңызды мәселесі ретінде көптеген ғалымдар болашақ мұғалімдердің мәдениеттанымдық дайындығын алға тартады. Өйткені, педагогика ғылым мен мәдениетті негіз ретінде алып қарастырады, себебі, арнайы зерттеулерде мұғалім мамандығының жоғары дәрежедегі іс-әрекетін, біріншіден, оның мәдениеттілігінде деп санайды.

Екіншіден, оқу үрдісі тек арнайы педагогикалық білім алу емес, қазіргі мәдениетке сай өмір сүруіне, тәрбиеленуіне байланысты болады дейді ғалымдар пікірінше.

Үшіншіден, қазіргі маман - ол ойлау жүйесі жетілген, қоғам мәселесіне байланысты өз пікірі бар, қарым-қатынас жасай алатын мәдениетті тұлға.

Төртіншіден, көптеген ғалымдар адамның рухани сезімін қалыптастыру үшін қазіргі әлем мен отандық мәдениетке бейімделу керек екенін есептейді.

Бесіншіден, әр болашақ мұғалімді даярлау мақсатында алдымен танымдық дайындығын көтеру үшін «жалпы мәдениет деген не?»деген сұраққа жауап бере алуы керек. Мәдениет - жан-жақты қарастыруды керек ететін ілім. А. Здравомыслов, А. Ядов, О. Дробницкий мәдениет - тұлғаның іс-әрекетін қалыптастыратын әмбебап механизм деген анықтама берсе, мәдениет - материалдық және рухани құндылықтар жиынтығы деген пікірді В. Приранов, Ю. Ефимов, И. Громов, А. Арнольдов, Н. Чавчадзе білдірген. Ал мәдениет - қоғамдық өмірдің әлеуметтік және рухани ортасында тұлғаның шығармашылық қырын көрсетеді деген ойды. В. Библер, Н. Злобин, А. Леонтьев, И. Ильясова айтады. Э. Маркаряннің пікірінше, мәдениетті жасайтын күш. Белгілі американ психолог- гуманисі А. Маслоу: « Мәдениет біздің психологиялық және биологиялық табиғатымызға өте жақын, сондықтан оқытудың негізі ретінде қарау керек »дейді. Мәдениет - адам әрекетінің, саналы қызметінің көрінісі. Б. Ананьев «Өмірде әрбір индивидке қажетті ойын, оқу, еңбек әрекеттері» десе, Ә. Алдамұратов « Іс-әрекет деп адамның белгілі бір мұқтаждығын қанағаттандыруға арналған белсенді қылықтары» дейді. Сондай-ақ, оқу үрдісін әрекет тұрғысынан зерттеушілер (П. Гальперин, Ф. Талызина, А. Маркова, Г. Щукина) оқу әрекетінің жоғары деңгейде ұйымдастырылып, көздеген нәтижеге жетуі тек қана оқу мотивтерінің дұрыс тәрбиелеуімен байланысты болатынын тұжырымдайды. Мұғалімнің шеберлігін арттыру мәселесі де қай кезде болсын педагогика ғылымында алдыңғы орында тұрғандығы белгілі. Оны зерттеушілер еңбектерінен айқын аңғаруға болады. Мәселен, мұғалім қызметі формалары мен түрлі әдіс-тәсілі С. Гусев, П. Груздеев, С. Иванов, А. Моисеев, М. Рубинштейннің, педагогикалық іс-әрекеттің ғылыми негіздері Н. Александров, В. Ильин, И. Огородников, А. Пискунов, Н. Кузьмина және т. б. зертттеулерінде кеңірек орын алған. Мұғалім оқушы бойында қазіргі заман мәдениетіне сай мінез қалыптастыруына жауапты. Өзіне деген сенімділік, беделдік жеке тұлғада сонымен қатар, мұғалімде міндетті түрде

болуы керек. Педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті - міндетті түрде «мәдениет» ұғымымен тығыз байланысты. Қарым-қатынас мәдениеті адамзаттың ғасырлар бойы қалыптасқан ережелерін сақтауға негізделеді. Қарым-қатынас мәдениеті - қоғамдық қажеттіліктер негізінде туатын әр адамның білім, тәрбие және әлуметтену деңгейін көрсететін, мінез-құлық мәдениетінің құрамдас бір бөлігі. Адамдармен қарым-қатынас бұл ғылым және мәдениет. XX ғасырдың басында А. Байтұрсынов «Бала білімді, тәрбиені өз бетімен алуы керек. Ал мұндағы мұғалімнің қызметі - балаға орындалатын жұмыс түрлерін шағындап беру және қойылған мақсатқа жету үшін бағыт-бағдар беріп отыру » деп жазды. Осы пікірлердегі ортақ идея - мұғалім мен жеке тұлға арасындағы қарым-қатынастың ізгіленуі, үндестікте болуы. Қазіргі күрделі заманда әр тұлғаның өзін-өзі тануы, өзін-өзі көрсетуі, өзіне - өзі сенуі, өзін-өзі анықтауы, өзін-өзі іске асыруы, өзін-өзі реттеуі, ұйымдастыруы аса маңызды және бүгіні ұстаздар қауымына байланысты. Сол себептен мынадай ұстанымдарды басшылыққа алған орынды.

Бірінші - тәрбиенің табиғилық сипатын ұдайы назарда ұстау. Мұның мәні - жеке тұлғаға табиғаттың бөлшегі, туындысы ретінде қарау. Тәрбиелеу барысында баланың денсаулық жағдайы, жан тұрғысынан даму ерекшеліктері есепке алынады;

Екінші - тәрбиелеудің мәдениеттік сипаты, білім және мәдениет тұлғаны толыққанды жетілдіруге негіз болады. Мектепте, тағы басқа мекемелерде шын мәнінідегі жоғары мәдени стандарттарға сай қарым-қатынас орнауы тиіс;

Үшінші - жеке тұлғаның даралық сипатын есепке алатын амалдарды орындау арқылы оның ішкі жан дүниесінде жағымды өзгерістерді қозғалысқа келтіріп отыру тиімді;

Төртінші - тәрбиеге құндылық, мағыналық бағыт беріп, әрбір оқушының өз өмірі мен оқуының мағынасын түсінуіне жағдай туғызу;

Бесінші - жеке тұлға болмысының өзінің мүмкіндігіне сай дамуға, жетілуге талпынысын қолдау керек;

Алтыншы - баланың әрбір іс -әрекетін мүмкіндігінше қолдап, жігер беріп, оның күшіне деген сенімін нығайтып отыру керек;

Осы көрсетілген ұстанымдар жалпы қоғам өмірінде кеңінен дами бастаған ізгілікті ұстаным мен толеранттық қарым-қатынастан заңды туындайды. Сонымен қатар, қоғам мұғалім болмысында түбегейлі өзгерістер болғандығын қалайды:

1 . Мұғалім тек нұсқауды немесе белгіленген бағдарламаны іске асырумен шектеліп қоймайды.

2 . Мұғалім іс -әрекетінің деңгейі, коммуникативтік іскерлігі жоғарылайды. Коммуникативтік іскерлік - бұл мұғалімнің педагогикалық үрдістің барысында адамдармен қарым-қатынас тәсілдері ол алдымен, сөз сөйлеу техникасы, қимыл бет құбылысын игере білуден басталады. Коммуникативтік іскерлікті тәрбиелеу үшін адам ең алдымен , басқа адамды түсіне білуі керек . Екіншіден , өзінің ой-пікірін, көңіл-күйін, мақсатын, сөйлескен адамға, ұжымға түсіндіре білуге және түсіне білуге үйрену қажет. Үшіншіден , адамдармен қарым-қатынас барысында қажет болған жағдайда, бет-бұрыс жасау сияқты мүмкіндіктерді басқара білу, таба білу керек. Мұғалімнің педагогикалық қарым-қатынас мәдениетінің нәтижелі болуы мәселесіне белгілі психологтар А. А Бодолева, Б. Ф. Ломова, Е. С. Кузьмина, В. В. Знаков өз еңбектерін арнаған. Жылдан-жылға қарыштап алға дамыған қоғамымызда қарым-қатынас және мұғалімнің педагогикалық қарым-қатынас мәдениетінің рөлі өсіп келе жатқындығы және қоғамға қажет екендігі даусыз. Сол себептен, осы мәселелердің өзектілігі дипломдық жұмыстың тақырыбын ашуға негіз болып, дипломдық жұмыстың тақырыбын «Мұғалімдердің кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру жолдары» деп алдық.

Зерттеу мақсаты: Мұғалімдердің кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудың жолдарын айқындау.

Зерттеу міндеттері:

Зерттеу тақырыбына сай ғылыми-психологиялық әдіснамалық әдебиеттерді оқып, талдап саралау.
Мұғалімнің педагогикалық қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудың маңыздылығын ашу.
Кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас түрлерін, функцияларын, құралдарын, стильдерін анықтау.
Мұғалімнің педагогикалық қарым-қатынас мәдениетінің жетілдіру жолдарын көрсету.

Зерттеу обьектісі : Педагогикалық ұжым.

Зерттеу пәні: Мұғалімдердің кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру жолдары

Зерттеудің ғылыми болжамы: Егер де, мұғалімнің бойында кәсіптік-педагогикалық қарым-қатынас мәдениетіне қажетті:

мұғалімнің асқан мейірімділігі;
ақыл-ойының тереңдігі;
өзіне сын көзбен қарайтындығы;
өзін-өзі тәрбиелеуі;
сөйлеу мәдениеті, байқағыштығы, әділдігі;
өмірге деген құштарлығы және т. б қасиеттерін жетілдіріп отырса, онда жеке тұлғаны тәрбиелеуде мұғалімнің педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті үлгі-өнеге боларлық сипат алар еді.

Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздері: материалистік диалектикалық теориясы мен тәжірибе арасындағы байланыстар туралы қағидалар; философия, педагогика және психология ғылымдарының педагогикалық қарым қатынас мәдениеті туралы ілімдері, мәдениет, этика және әдеп туралы психологиялық тұжырымдар, қағидалары.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы:

Мұғалімдердің кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудың теориялық негіздері анықталып, "қарым- қатынас", «педагогикалық қарым-қатынас», " кәсіби педагогикалық қарым-қатынас", «кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті»ұғымдарының мәні мен мазмұны анықталды. Кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас түрлері, функциялары, құралдары, стильдері анықталып, қалыптастыру үлгісі жасалды.

Зерттеудің практикалық мәнділігі:

Мұғалімдердің кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру жолдары ұсынылды. Зерттеліп отырған мәселеге байланысты әдістемелік нұсқаулар, ұсыныстар жасалды;

Зертттеу әдістері: Ғылыми әдебиеттерді талдау, саралау, бақылау, тест, сауалнама, тренинг.

Зерттеу базасы: Зеренді ауданы Ортақ орта мектебі.

1 Мұғалімдердің кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудың ғылыми- теориялық негіздері

Мұғалімнің кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас мәдениетінің теориялық негізіне сипаттама, зерттелу жайы

Бүгінгі таңда еліміздің егеменді ел болғалы ғылым, мәдениет салаларында жасалып жатқан шаралардың барлығы, қоғамымыздағы өзгерістер адамгершілік құндылықтары, оның ішінде қарым-қатынас, педагогикалық қарым-қатынас және адам мәдениетінің деңгейін түбегейлі қайта қарастыруды қажет етеді. Әсіресе, әлемдік деңгейде қарым-қатынас проблемаларының шиеленісіп отырған шағында адамның адамға деген қатынасын ізгілендіру, оны жоғары мәдениеттілік деңгейіне көтеру қажеттілігі байқалып келеді. [1] . Өзара қарым-қатынасқа түсу - адамдар өміріндегі қажетті шарттардың бірі. Онсыз адамның бірде-бір психикалық функцияларының, үрдістерінің, психикалық қасиеттерінің, түптеп келгенде тұлғасының дұрыс қалыптаспайтындығы баршаға мәлім. Қатынас, қарым-қатынас жасау, өзара түсінісу мәселесі -педагогика, психология және әлеуметтану ғылымдарының басты мәселелерінің бірі.

Грек философы Эпиктеттің "Адамдарды көбіне болып жатқан жаңалықтар емес, олардың жаңалықтарды қалай қабылдайтыны мазалайды" деген қағидасы бар. Осы қағидамен келісер болсақ, қарым-қатынас көбіне адамдардың ортаны қалай қабылдайтыны мен олар туралы орта не ойлайтындығына байланысты болмақ. Осы пікірді Платон, философтар: Н. Кант, Г. В. Гегель, З. Фрейд, прагматиктер: В. Джеймс, Б. Рассел және т. б. ғалымдар өз еңбектерінде дәлелдеген болатын. Олай болса, қарым-қатынас - бөгде адамды қабылдау, яғни екінші бір индивидтің ішкі белгілерін анықтау, өзімен салыстыру, оның ішкі дүниесі мен мінез-кұлқын түсінуге тырысу. Қарым-қатынас туралы түсінік және оның құрылымы туралы алғаш ұсынған 1970 жылы Б. Д. Парыгин болды. Ол қарым-қатынастың негізгі өлшемдерін атап өтті: Бұлар:

1. Психикалық контакт (тұлғаның бірін бірі қабылдауы) .

2. Хабар алмасу, вербальды және вербальды қарым-қатынас.

3. Өзара әсер, өзара бірлескен іс-әрекет. Қарым-қатынас жалпы қоғамның да және әрбір адамның да «менің» сипаттайтын бір жазықтығында жатыр, себебі қоғамның бір бөлігі қарым-қатынастағы адам болады. Демек, әрбір жеке индивидтің дамуы онымен қарым-қатынаста болатын басқа да индивидтердің дамуына тәуелді болады. Жеке тұлға, «жалпы қоғамдық қатынастардың »жиынтығы болғандықтан, қарым-қатынасынсыз қалыптасуы мүмкін емес. Сондықтан да, өзін-өзі және өзінің айнала қоршаған ортаға, адамдарға қатынасын түсіну нәтижесінде, адам басқа адамдармен қарым-қатынаста болып, өзінің «менің» түсінеді. Демек, қарым-қатынастың өлшемдері коммуникативтік қызметте жүзеге асады. [2]

1-кесте

Б. Д. Парыгин бойынша қарым-қатынастың негізгі өлшемдері:

ХХ ғасырдың 70-жылдары Т. Н. Мальковский қарым-қатынастың коммуникативті аспектісін, А. В. Мудрик мектептің өзара әрекеттесуі мен тәрбиелеуші әсерлерін, В. В. Течет ата-аналар мен балалардың қарым-қатынасының ерекшеліктерін зерттеді.

ХХ ғасырдың 80-жылдары А. А. Бодалев, В. Я. Ляудис педагогикалық қарым-қатынасты ғылымның жаңа саласы деп көрсетті.

Педагогикалық қарым-қатынас “педагогикалық шеберлік” пәнінің аясында оқытылды.

ХХ ғасырдың 80 жылдары А. А. Леонтьев, Н. А. Березевина, Я. Л. Коломинский, С. В. Кондратьев, В. А. Кан-Калик педагогикалық қарым-қатынас ұғымын қарастырды.

В. А. Кан-Калик қарым-қатынастың психологиялық мазмұнын, құрылымын, стилін, кезеңдерін анықтады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.