Оқушылардың танымдық белсенділігін арттыру жолдары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 47 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

1. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық ерекшеліктерін зерттеу жолдары.

1. Оқушылардың танымдық әрекеті, танымдық белсенділігі,

танымдық ізденімпаздығы туралы педагогикалық ой-

пікілердің даму тарихы.

2. Әрекет-ол тұлға дамуының негізі.

3. Оқу үрдісінде танымдық қызығушылықтың құндылығы.

4. Танымдық белсенділік деңгейлері.

2. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділігін

арттыруда оқу-танымдық әрекетті жетілдіру.

1. Оқушылардың танымдық белсенділігін арттыру жолдары.

2. Өздігінен жұмыс істеу-оқушының танымдық белсенділігін

арттыру құралы ретінде.

3. Танымдық белсенділікті арттыру тиімділігі-озық

педагогикалық технологияларда.

4. Эксперименталды оқыту жүйесіндегі оқушының өздік жұмысы

Қорытынды.

Қосымша.

Әдебиеттер тізімі.

Кіріспе

“ Х Х І ғасырда білімін дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелері

анық. Біздің болашақтың жоғары технологиялық және ғылыми қам-

тымды өндірістері үшін кадрлар қорын жасақтауымыз қажет,”—деп

Қазақстан Республикасының президенті Нұрсұлтан Әбішұлы

Назарбаев Қазақстан халқына жолдауында білім беру саласының ал-

дына үлкен міндеттер қойды. Бұл міндеттердің мақсаттарын ол

“Қазақстан – 2030” еңбегінде былай деп көрсетеді: “Әлемдік білім беру

кеңістігінде ықпалдасқан және еңбек рыногында бәсекеге қабілетті

мамандар дайындауды қамтамасыз етуші білім беру жүйесінің ұлттық

моделін қалыптастыру”. (1)

Қазірдің өзінде білім беру жүйесінде күрделі реформалық өзгерістер

жүзеге асырылуда . Еліміздің саяси-экономикалық даму деңгейінің

жоғарылауына байланысты жалпыға бірдей білім беру талаптары да

өсуде.

Қазақстан Республиласының “Білім туралы” заңының 8-бабында

білім беру жүйесінің басты міндет і былай көрсетілген: “Білім беру

жүйесінің басты міндеті – ұлттық және адамзаттық құндылықтар,

ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптасты-

руға, дамытуға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін

қажетті жағдайлар жасау.” (2)

Сондықтан 2008 жылдан бастап 12 жылдық жалпы орта білім

беруге көшіп, педагогтардың кәсіптік деңге-йін, оқулықтар мен білім

беру бағдармаларының сапасын арттыру керек.

Әсіресе, мектепті жаңа сипат пен санаға ие болып отырған әлеумет-

тік ортаға нақтылы кіргізу тұжырымдамасын жан-жақты қарап және іс-

ке асыра отырып, қысқа мерзім ішінде білім беруді инфрақұрылым

тұрғыдан қамтамасыз ету мәселелерін шешу дәл қазіргі уақытта өте

маңызды болып отыр.

Тәуелсіз мемлекетіміздің ертеңі ұрпақтың рухани байлығы,мәдение-

ті, саналы ұлттың ойлау қабілеті мен біліміне, іскерлігіне байланысты.

Осы орайда егеменді еліміздің білім беру жүйесінде әлемдік деңгей-

ге жету үшін жасалынып жатқан талпыныстар оқытудың әр түрлі тәсіл-

дерін қолдана отырып,терең білімді,ізденімпаз, барлық іс-әрекетінде

шығармашылық ұстанатын, сол тұрғыда өз болмысын таныта алатын

жеке тұлға тәрбиелеу ісіне ерекше мән берілуде.

Демек, мектептегі оқу үрдісі оқушылардың танымдық белсенділігін

арттырып, шығармашылық әрекетін дамытуына жол ашуы қажет.Та-

нымдық белсенділік- оқушының оқуға ,білуге деген ынта-ықыласының

ерекше көрінісі. (20)

Білім беру мен оқыту теориясының әдіснамалық негізі-таным теория

сы,оқушы тұлғасын жан-жақты және үйлесімді қалыптастыру туралы

ілім болып табылады. Бұл теория білім беру мен оқытуды арнайы

ұйымдастырылған іс-әрекет ретінде қарастырады. Білім беру және

оқыту теориясының оқушыларды оқыту мәселесіндегі талаптарының

бірі-танымдық белсенділік пен саналылық.

Оқушылардың белсенділік танымдық іс-әрекетінің көздейтін мүддесі-

білімнің қоғамдық мәнін ұғыну, қоғамға қызмет ету қарқынын үдету

қажеттігі негізінде дамиды. Белсенділіктің ең жоғарғы көрінісі оқушы-

лардың алған білімдерін өмірде, тәжірибеде нәтижелі пайдалана білу

болып табылады Осыдан келіп, оқыту барысында оқушының іс-әреке-

тінде танымдық белсенділкті қалыптастыру талабы туындайды.

Танымдық әрекеттің негізінде оқушыларда танымдық белсенділік

қалыптасады. Мұғалімнің баяндап тұрған жаңа материалын түсіну

үшін, оқушының оны зейін қойып тыңдауы, алған білімін кеңейту үшін

өздігінен кітап оқып,тәжірибе жасау сияқты жұмыстар жасауы қажет.

Сабақ барысында оқушының бойында танымдық белсенділік пайда

болса,оқушылардың ақыл-ой қабілеттерінің мынадай элементтері да-

миды:зеректілік, зейінділік, байқағыштық,ойлау және сөйлеу дербесті-

гі. (9)

Мектептің ғасырлар бойғы даму тарихында алдыңғы қатарлы педа-

гогикалық ой өкілдерінің танымдық әрекетке қатысты, әсіресе, таным-

дық белсенділікті дамыту идеяларын зерттеу және талдау негізінде

жалпы төрт бағытты бөліп көрсетуге болады.Олар:әлеуметтік-педаго-

гикалық бағыт, дидактикалық-әдістемелік бағыт, психологиялық –

дидактикалық бағыт және жаңашыл педагогикалық бағыт.

Сократ, Платон, Аристотель еңбектерінен бастау алған бұл зерт-

теулерді кейін Я.А.Коменский, К.Д.Ушинский, Ы.Алтынсарин,

А.П.Вахтеровтар жалғастырды.

Оқытудың жаңа технологиясы (иноватика, танымдық белсенділікті

дамыту, модуль жүйесі т.б) озат зерттеушілер, жаңашыл педагогтар

идеясы орта мектеп жағдайындағы білім берудің қызметіне жаңаша

сипат әкелді.

Қазіргі психология және педагогика дәлелдегендей белсенді тұлға-

ның дамуы кез-келген әрекетте бола қоймайды, ол тек ұжымдық си-

паттағы әрекетте, шығармашылық элементтері мол, адамның

назарын аударатын және сана -сезімді оятатын, индивиді үшін жеке

маңызы бар әрекетте болады.

Педагогикалық үрдісте осы жағдайды іске асыру, психологиялық

шарттарды есепке алмай оның жасалмайтынын, оқу әрекетін ойдағы-

дай табысты ұйымдастыру мүмкін болмайтынын білдіреді.

Оқушылардың белсенділігін қалыптастыру мәселесінің өзектілігі қа-

зіргі кездегі мектеп жұмысының ерекшелігімен білінеді:

■ қоғамдық әлеуметтік тапсырыспен белсенді, шығармашыл тұлға

қалыптастыру және дамыту қажеттілігімен оқыту міндеттерінің күр-

деленуі;

■ білім мазмұнының күрделенуі;

■ қарқынды техникалық прогреске байланысты ғылыми

ақпараттың тез жинақталуы мен дамуы болады. (4)

Бұл оқушыларды оқу-танымдық әрекетте белсенді түрде өзін-өэі

белсендіруге дайындау қажеттілігін тудырады. Осы ерекшеліктердің

аясында дидактика өз назарын оқыту мен оқуды белсендіру мәселе-

лерінде ұстайды. Бұл жағынан оқу мотивациясы мекемелеріне арнал-

ған зерттеулер құнды болып табылады.Бұл ең алдымен Г.И.Щукина,

Л.И.Божович,В.Р.Ильиннің еңбектері. Авторлар танымдық мүдде мен

танымдық қажеттілікті жан-жақты және терең зерделеген.

Соңғы жылдары оқушының танымдық белсенділігі туралы

М.А.Даниловтың, П.И.Пидикасистыйдың, Н.А.Половникованың және

т.б еңбектері жарық көрді.

Оқуды белсендіру теориясы мен практикасын дамытуда оқыту әдіс-

терін жетілдірумен байланысты зерттеулер зор маңызға ие болып

отыр.Ол А.Н.Алексюктің, Ю.К.Бабанскийдің, М.Н.Скаткиннің зерттеу-

лері. Оқуды белсендірудің маңызды құралы оқушыларды жалпы оқу

біліктілігіне үйрету болып табылады. Педагогикадағы бұл аспектіні

Л.П.Аристова, Т.И.Шамова әзірлеуде. Олар өз зерттеулерінде оқушы-

лардың оқуын белсендірудің құралдар жүйесі мен оны қалыптастыру-

дың жолдарын айқындайды. (6)

Әлемдік білім кеңістігіне ену мақсаты тұрған Қазақстанның білім

Беру саласы үшін, оқушылардың танымдық белсенділігін арттыру

қазақ мектептерінде өзекті мәселеге айналып отыр. Соңғы уақытта

білім саласында жүргізіліп жатқан реформалар ұстаздардың алдына

жаңа міндеттер қойып отыр.Әрбір мұғалім оқу бағдарламасын орын-

даумен қатар ғылыми жұмыспен айналысуы қажет.Бұл-бүгінгі күннің

талабы. Жалпы білім беретін мектептегі реформалардың шетелдік

тәжірибесі оқытудың мерзімін 12-13 жылға ұзартуды,жоғары сатыдағы

оқушылардың оқудағы жетістіктері мен кәсіби оқытуды сыртқы баға-

лау жүйесін енгізуді көздейді.

Республиканың мектептерінде 270 мыңдай педагог жұмыс істеп,

бүгінгі күн талабына сәйкес білім сапасын көтеру үшін еңбек етуде.

Сондықтан оқушы тұлғасын оқыту барысында белсендіру мә-

селесінің өзектілігі менің зерттеу тақырыбыма негіз болып отыр:

“Оқу-тәрбие үрдісінде бастауыш сынып оқушыларының танымдық

белсенділігін арттыру жолдары”.

Зерттеудің мақсаты:Оқу – тәрбие үрдісінде бастауыш сынып оқушыла-

ларының танымдық ерекшеліктерін арттыру жолдарын көрсету.

Зеттеу міндеттері:

1.Танымдық белсенділіктің мазмұнын ашу.

2.Танымдық белсенділікті арттыру жолдарын талдау.

3.Зерттеу жұмыстарына қорытынды жасау.

Зерттеу обьектісі:Сабақ барысында оқушылардың оқу-танымдық

әрекетін белсендіру үрдісі.

Зерттеу пәні:Дәстүрлі емес сабақтар өткізу арқылы оқушылардың

қызығушылығын,ынтасын байқау, танымдық белсенділігін арттыру

жолдарын белгілеу.

Ғылыми болжам:Егерде ұтымды оқыту әдістерін, техникалық

құралдар, оқыту формаларын шебер пайдаланса, онда бастауыш

сынып оқушыларының белсенділігін тудырып, оқуға қызығушылығын

арттыруға болады.

Қойылған міндеттерді шешу үшін мынадай әдістер қолданылды:

1.Зерттеу мәселесі бойынша педагогикалық,психологиялық,

әдістемелік әдебиеттерді оқу,сараптау,талдау.

2.Бағдарламаларға және оқу-құралдарына талдау жасау.

3.Әңгімелесу,сауалнама,сұхбат.

4.Педагогикалық экспериментті ұйымдастыру және жүргізу.

1.Бастауыш сынып оқушыларының танымдық ерекшеліктерін зерттеу

жолдары.

1. Оқушылардың танымдық әрекеті, танымдық белсенділігі, таным-

дық ізденімпаздығы туралы педагогикалық ой-пікірлердің даму

тарихы.

Оқушылардың танымдық әрекеті,белсенділігі, танымдық ізденімпаз-

дығы туралы мәселе, тамырын тереңге жіберіп, көне заманнан бастау

алады.Сократтың өзі-ақ оқыту барысында шәкірттің танымдық бел –

сенділігі мен ізденімпаздығын арнайы басқарудың маңыздылығын

атап көрсетті.Оқытуды күшейту құралы ретінде оқушылардың таным-

дық белсенділігін арттыру туралы пікір Я.А.Коменскийдің еңбектерін-

де, сонан соң И.Г.Песталлоци мен А.Дистервегтің еңбектерінде терң-

детіледі.Мәселен,А.Дистервег оқыту барысында баланың ізденімпаз-

дығы сәбидің ақыл-ой қабілетін дамытудың аса маңызды құралдары-

ның бірі деп есептейді.

Н.Г.Чернышевский: ”Егер біздің балаларымыз шын мәнінде білімді

адам болғысы келсе ,-деп жазды,- өз бетінше ізденіп, оқу арқылы

білім алуға тиіс”.

Танымдық белсенділік туралы ғалымдар арасында ортақ пікір қа-

лыптаспады. Бір авторлар танымдық белсенділікті іс-әрекет ретінде,

екіншілері жеке тұлғаның ерекше қасиеті ретінде қарастырады.

“Танымдық белсенділікті шәкірттің ақыл-ой және дене қуатын жәй

ғана жұмылдыруына жатқызбаймыз,қайта оны жеке тұлға әрекетінің

сапасы ретінде қарастырамыз, бұл сапа шәкірттің әрекет мазмұны

мен үрдісіне көзқарасында, оның білімді және әрекет тәсілдерін оң-

тайлы қысқа мерзімде тиімді игеруге ұмтылуында, мінез-құлық, ерік-

жігерін оқу-танымдық мақсаттарға жұмылдыруында көрініс табады,”-

деп атап көрсетті Т.И. Шамова. Танымдық белсенділіктің мәнін өзінің

қалай түсінетініне сүйене отырып, ол оның үш деңгейін бөліп көрсете-

ді: жаңғырту,түсіндіруші белсенділіктер және белсенділіктің шығарма-

шылық деңгейі. (19)

Жеке адамның белсенділігі педагогикалық мәселе ретінде педагог

В.И.Лозоваяның докторлық диссертациясында зерттеледі.Танымдық

белсенділік күрделі педагогикалық құбылыс болып табылады, оның

мазмұнын тек кешенді түрде ашу арқылы ғана түсінуге болады.

Мектептің ғасырлар бойғы даму тарихында алдыңғы қатарлы педа-

гогикалық ой өкілдерінің танымдық әрекетке қатысты,әсіресе, таным-

дық белсенділікті дамыту идеяларын зерттеу мен талдау негізінде

жалпы төрт бағытты атауға болады.

1.Әеуметтік-педагогикалық бағыт ежелгі дәуірден басталады . Оның

көрнекті өкілдері:Сократ, Платон, Аристотель.Олардың пікірінше, бел-

сенді ойлау адамның заттық, тәжірибелік іс-әрекетінің алғы шарты бо-

лып табылады және ойлай отырып оқушы іздену арқылы өз бетімен

білім алады. Өзіндік іс-әрекеті нәтижесінде балада қанағаттану, қуа-

ныш сезімі оянып, білімді игеруде белсенділігі артады .

Бұл пікірлер көптеген ғасырлар бойы педагогтардың талдау нысанасы

колып келді. Ол Мишель Монтень, Томас Мор, Томаззо Компонелла

еңбектерінде жалғасын тапты.Енді баланы өз бетінше әрекет ететін,

саналы,ойлы, сыншыл азамат тәрбиелеу талабы туындады.

2.Дидактикалық әдістемелік бағыт Я.А Коменскийдің еңбектерінен

бастау алады. Оның “Ұлы дидактика” еңбегінде жазылған дидактика-

лық принциптерін ұсына келіп, оқушылардың белсенді әрекетін ұйым-

дастыру және оқыту, мұғалім мен оқушының әрекетін талдау мәселе-

лерін қарастырады. Бұл бағыт бірнеше ғасырлар бойы жалғасын та-

уып, одан әрі дамыды. Бұл Ж.Ж.Руссоның, И.Г.Песталлоцидің еңбек-

терінде көрініс тапты.

3.Психологиялық-дидактикалық бағыт К.Д.Ушинский, Ы.Алтынсарин

еңбектерінен бастау алады. Оқушылардың танымдық әтекеті туралы

К.Д.Ушинский “Өз бетінше жұмыс - оқытуды жетістікке жеткізудің бір-

ден-бір жолы. деп есептеді. К.Д.Ушинскийдің пікірін П.Ф.Каптерев

одан әрі дамытты, оның пікірінше, сабақта мұғалім бағыттаушы ғана,

ол оқушының білімді игеруі өзіндік ішкі мүмкіндіктеріне байланысты-

лығын атап көрсетті.

4.Жаңашыл педагогикалық бағыт. Қоғам дамуының тарихи жаңа ке-

зеңі қоғамның барлық саласындағы уақыт тудырған күрделі өзгеріс-

термен айқындалады.

Оқытудың жаңа технологиясы ( инноватика, танымдық белсенділікті

дамыту, модуль жүйесі, саралап, көп деңгейлік негізде,мультимидия

жүйесін қолдану т.б) озат зерттеушілер, жаңашыл педагогтар идеясы

орта мектеп жағдайындағы білім берудің қызметіне жаңаша сипат

әкелді. (3)

Ю.К.Бабанский білім берудің оңтайландыру жүйесін ұсынса,

М.И.Махмутов проблемалық оқыту жүйесін ұсынды.

Оқушының оқу танымдық белсенділігін арттырудың тиімді

құралдарының бірі – оқушының өзіндік жұмысы, өздігінен білім алу

әрекеті жайлы Т.С.Сабыров, А.Е.Әбілқасымова, С.Смаилов еңбектері

маңызды.

Танымдық әрекет – шәкірттің білімге өте белсенді ақыл- ой әрекеті.

Ол танымдық қажеттіліктен, мақсаттан, таным қисындарынан және

әрекетті орындаудың тәсіл- амалдарынан тұрады. (4)

Сонымен, танымдық белсенділік пен жалпы танымдық іс-әрекет

мәселесіне арналған көптеген еңбектерді зерттеу мынадай қорытын-

ды жасауға әкелді: белсенділік – жек тұлғаның алуан қырлы болмыс –

бітімі болып табылады, ол сезімталдық, танымдық және еріктік үрдіс

нәтижесі, танымдық мотив пен өзбеттлік әрекет тәсілдерінің жиынты-

ғы, танымға деген тұрақты құлшыныс болып табылатын танымдық

әрекетке бейімделуімен сипатталады.

Оқушының танымдық белсенділігі өз кезегінде қабылдау, есте сақ-

тау, ойлау, қиялдау үрдістері мен зейіннің тұрақты күйін қажет етеді.

Оқушылардың оқу –танымдық қызметін арттыру, дұрыс әрі нақты

әрекеттер негізінде іске асады.

Танымдық белсенділіктің үш дәрежесі бар:

1 – дәреже - жаңғыртушы белсенділік - шәкірттің материалды жады-

лап, қайта жаңғыртуға, оны үлгі бойынша қолдануға, меңгеруге ұмты-

лысымен сипатталады.Белсенділіктің 1 – дәрежесіндегі көрсеткіш -

оқушының бойында білімін тереңдетуге деген ұмтылыстың болмауы.

2– дәреже - түсіндіруші белсенділік – оқушының оқығанын зерделеуге

оны өзіне белгілі ұғымдармен байланыстыруға, білімін жаңа жағдай-

ларда пайдалану жолдарын меңгеруге ұмтылысынан көрінеді. 2-дәре-

жеге тән көрсеткіш оқушының бастаған істі аяғына дейін жеткізуіне

ұмтылуынан, қиындыққа тап болғанда оны жеңудің жолдарын қарас-

тыруынан байқалатын үлкен дербестігі.

3– дәреже - шығармашылық белсенділік – оқушының тапсырманы

шешудің тың жолдарын іздестіруге деген ұмтылысымен сипатталады.

Бұл дәреженің ерекшелігі – мақсатқа жетудегі табандылық, танымдық

ынтаның негіздері мен әр алуандығы. (17)

Дүниеге ғылыми көзқарастың қалыптасуы ұзақ және күрделі үрдіс,

оның барысында жеке көзқарастар мен сенім жүйесі дамиды, жеке

адамның әрекет жасауына бағыт береді. Ерте балалық шақтың бала-

ларды қоршаған болмысқа дұрыс түсінікті тәрбиелеу, оларды табиғат

құбылыстарымен таныстыру қажет. Әрине, бала қоршаған ортамен

өзі-ақ танысады.Дегенмен отбасы, балабақша және мектептің жұмы-

сы балада болмысқа деген белсенді танымдық қатынасты оятуға

бағытталуы керек.

Қазіргі кезде бастауыш мектептерде оқыту мазмұнын жаңарту

жұмыстары жүргізіліп, одан әрі жетілдіре түсуге даңғыл жол ашылды.

Бала өмірінде 6 жаста үлкен өзгеріс болатыны белгілі. Бала мектеп

оқушысына айналады. Бастауыш мектеп оқушыларының жас ерекше-

лігі өсіп – жетілуіндегі елеулі өзгерістерімен сипатталады. Баланың

мектеп жасына өтуі оның іс -әрекетінің, қарым –қатынасының, басқа

адамдармен қатынасының өзгеруімен түсіндіріледі, өмірі өзгереді,

жаңа міндеттер пайда болады. (10)

Бастауыш мектеп жасындағы баланың іс - әректі оқыту үрдісінде

жүзеге асады. Осы жаста қарым- қатынас шеңберінің кеңеюінің маңы-

зы артады. Баладағы өтіп жатқан осы өзгерістер педагогтерден бүкіл

оқыту – тәрбиелеу жұмысын нақты мақсатқа бағыттауды талап етеді.

Негізгі іс- әрекет түрі – оқу. Осы оқу арқылы олардың таным үрдісі

(қабылдау, зейін, ес, ойлау, қиял) дамиды.

Бастауыш мектеп оқушысының қабылдауы тұрақсыз және ұйымдас-

пауымен ерекшеленеді, сонымен қатар оларда “ білуге құмарлық,

әуестік те” байқалады. Олар өздеріне күнделіті жаңа бір нәрсені

ашып отыратындықтан қоршаған ортаны қызығумен қабылдайды.

Олардың зейіні де еріксіз, тұрақсыз болып келеді. Сондықтан бас-

тауыш мектепте балаларды оқыту мен тәрбиелеу үрдісі, негізінен,

зейінді тәрбиелеуге бағытталыды. Мектеп өмірі баладан ерікті зейінін

жаттықтыруды, назарын бір орталыққа біріктіру үшін ерік күшін жинақ-

тауды талап етеді.Балалардың ерікті зейіні оқу мотивтерімен бірге

дамиды.

Бұл жастағы балалар өте сезімтал. Оның сезімі тәуелсіз және өте

ашық болады. Бұл жастағы балалардың қиялы өте шапшаң, фанта-

зияға берілгіш болады. Олардың қиялына мүмкіндік берсе, оларды

қандай да болсын бір іске оп - оңай тартуға жеңіл. Сонда балалар

қиын істерді де құштарлықпен орындайды.

Баланың бүкіл өмір бойында оның даму үрдісі жүріп жатады. Даму

үрдісінде баланың таным белсенділігі арта түседі. 6-7 жастағы бала –

лар заттарды түріне, түсіне, көлеміне қарап ажырата бастайды, олар-

дың құрылысын, пайдалану тәсілдерін білгісі келеді. Күнделікті өмір

барысында бала шындық дүниенің құбылыстары мен заттарын анық-

тай білуге, адам баласының жинақтаған бай тәжірибесін үйренуге та-

лаптанады. Балаларды бір нәрсені құмартып білуге талаптануын

таным ынтасы дейді. (4)

Танымдық іс - әрекет, танымдық белсенділік, танымдық ізденімпаз-

дық мәселелері жөнінде оқу -әдістемелік, психология – педагогикалық

әдебиеттерге шолу жасау барысында танылған жаңашыл педагогика-

лық бағытты бөліп көрсетуге болады.

Оқушылардың танымдық белсенділігін арттыратын танымдық әре-

кетін дамытуда проблемалық оқытудың маңызын В.И.Зазвязинский,

М.И.Махмутов, Ж.Б.Қоянбаев, А.А.Бейсенбаева атап көрсеткен.

Оқушының оқу танымдық әрекетін, танымдық белсенділігін арттыру-

бың тиімді құралдарының бірі – оқушының өзіндік жұмысы, өздігінен

білім алу әрекеті жайлыТ.С.Сабыров, А.Е.Әбілқасымова,Р.С.Омарова

М.А.Құдайқұловтардың еңбектері маңызды.

2. Әрекет – тұлға дамуының негізі.

Әрекет – қоғам мен адам туралы ғылымдардың зерттеу объекті-

сі. Бұл адам дамуының негізі болып табылады. Кез-келген әрекет-

тің нәтижесінде бізді қоршаған болмыста өзгерістер болады. Педа-

гогика ғылымында әрекеттің ролі баланың дамуының негізі ретінде

қарастырылады. Баланың қандай әрекет кезінде белсенді дамиты-

ны ғалымдарды ертеден қызықтырды. Мектепке дейінгі кезеңде

ол – ойын, мектеп кезеңінде – оқу деген пікір қалыптасты. Қоғам да-

муындағы болып жатқан өзгерістерге байланысты соңғы уақытта

мұндай көзқарастарға өзгерістер. Баланы жан- жақты дамыту, оны

жеке тұлға ретінде қоғам өміріне араластыру әрекетінің әр түрін

қолдануды талап етеді. Сондықтан баланың дамуына еңбек, оқу,

ойын әрекеттері бірдей әсер етеді. Педагогикалық үрдісте әрекет

мақсаты қоғамдық қажеттіліктен туындайды. Бұл ұстаздар үшін

бала дамуының қажетті шарты мақсатты айқын түсіну деген сөз.

Оқушы алда тұрған мақсатты түсінып, соған жету үшін әрекет етуі

қажет. Балаға бұл мақсатты ұстаздары түсіндіреді. Оқушыда әре-

кет барысында ішкі мотив дамымайынша нәтижеге жету мүмкін

емес. Психологиялық – педагогикалық зерттеулер мақсат пен мотив

арасындағы қарама – қайшылықтар жеке тұлғаның дамуына әсер

ететінін көрсетті. Жақсы оқитын оқушылардың мотивтерінің өзі әр

түрлі болады. Оқу – біреуіне еңбек, енді біреуіне жолдастарымен

қарым – қатынас, ол үшінші біреулерге еріксіз айналысатын іс -әре-

кет.
Әрекеттің мазмұны да әр түрлі болады: еңбек, танымдық, қоғам-

дық, шығармашылық және т.б. Егер әрекет бал үшін жаңалық

болса, оның қызығушылығы да жоғары болады; егер таныс болса,

жаңа тапсырмалар оның шеберлігін арттырады.

Педагогикалық әрекеттің мазмұны бағдарламалармен анықтала-

ды. Ол бағдарламалар оқушылардың жас ерекшеліктеріне, физиа-

логиялық даму ерекшеліктеріне негізделген. (19)

Қазіргі психология әрекеттің сапалық құрылымы ретінде – мақсат,

іс - әрекет, іс -әрекет құралдарын қарастырады. Педагогикалық

үрдістің талабы – оқу –тәрбие ісін мұғалімнің дұрыс ұйымдастыруы.

Іс -әрекеттің мақсаты педагогикалық үрдісте қоғамдық талаптар-

дың негізінде қойылады.Бұл оқушыны қоғамдық өмірге үйрету, қо-

ғамға пайда келтіру деген сөз. Сондықтан мұғалім бұл мақсаттың

қоғам үшін маңызды екенін түсінуі қажет.(11)

Егер бала іс -әрекетінің мақсатын анық түсінбесе, онда оның әре-

кет нәтижесі баланың дамуы үшін маңызды болмайды. Баланың

ішкі мотиві қоғамдық талаптармен үндес болуы қажет.Әйтпесе,

бала дамуы мен қоғамдық қажеттілік арасында қайшылықтар

туындайды. Бұл өз кезегінде мектептегі оқу –тәрбие жұмысында

қиыншылықтар туғызады.

Кез –келген іс -әрекетті жүзеге асыру үшін оның “құралдарын” білу

қажет.Психологияда ол – тәсілдер, педагогикада ол – дағдылар.

Бұл тәсілдер мен дағдылар арнайы ұйымдастырған үрдістер арқы-

лы жүзеге асады.

Әрекеттің жемісі – оның нәтижесі. Бұл –дамудың, білімнің, дағдының

бала бойындағы көрсеткіші.

Оқушының іс -әрекетке бейімделуіне қажетті жағдайлар:

1. Жалпы әрекет түрлерін ғана емес, сондай –ақ жеке іс -әрекет түр-

лерін де кеңінен қолдану.

2. Іс -әрекетті бірте –бірте түрі жағынан да, мазмұны жағынан да

күрделендіру.

3. Іс -әрекет барысында баланың белсенділігі мен дербестігін

дамыту. (19)

Педагогикалық үрдіс әрбір әрекеттің психологиялық негізін еске-

руі қажет. Ойын кезінде баланың дербестігі мен шығармашылығын

дамытуға баса назар аударылады. Әрекеттің бұл түрі тек баланы

ғана емес, ересек адамның дамуына да әсер етеді. Оқу үрдісі ойын

және еңбек сияқты әрекеттің басқа түрлерімен тығыз байланыста

жүзеге асырылады. К.Д.Ушинский еңбектің психикалық үрдістерді

және адамның рухани дамуына үлкен әсер ететінін атап көрсеткен.

Баланың жан –жақты дамуына оның танымдық белсенділігін артты-

ру үлкен жол ашады. Сондықтан біз өз зерттеуімізде, әрекеттің

оқу үрдісі барысындағы белсінділікке әсерін анықтаймыз. Әрекет

баланы рухани және физиологиялық тұрғыдан дамытады. Оны

дұрыс ұйымдастыру, қоғам талабына сай жеке тұлғаны қалыптас-

тыруға мүмкіндік береді. Біздің қоғамда бұл міндет жалпыға білім

беретін мектептер жүйесіне жүктеліп отыр.

Психологтардың зерттеулеріне қарағанда, іс - әрекеттің қалыпта-

суы өздігінен тұйыққа тірелген автономиялық процесс емес. Ол тек

әлеуметтік орта қоршауымен, адамның өзіндік қызмет сипатымен

ғана емес, жеке тұлғаның кәсіби іс - әрекеті, танымдық қажеттілігін

оятуға ынталандыратын оқу және тәрбие үрдісі, сондай – ақ өзінің

жеке басының белсенділігімен, ұжымдық іс - әрекет рөлімен және

оның ұстаған позициясымен үндесе жүргізілетін күрделі үрдіс.Бұл

мәселе белгілі бір танымдық іс - әрекетте оларды бағыттайтын,

тәрбиелейтін,жұмылдыратын, ынталандыратын адамдардың әсері-

не де байланысты.Сонымен қатар шәкірттің танымдық іс - әрекетте

ілгері қарай басуына себепкер болатын негізгі күш – түрлі қайшы-

лықтар. Бала білмеуден білуге қадам басқанда әр түрлі қайшылық-

тар мен қиындықтарға кездеседі, оларды шешу жеңу нәтижесінде

оқу міндеттері жүзеге асады.

Оқушының жұмысты шығармашылықпен ойлауы, оны ұйымдасты-

ра білуі, ізденімпаздығын арттыру қазіргі кездегі көкейтесті мәселе-

лердің бірі болып отыр. Оқытушы қызметінің мәні жас буынның

санаткерлік,адамгершілік, және дене күштері мен қабілеттерінің

үйлесімді дамуының талаптарымен анықталатын білім мазмұны

шеңберіндегі шәкірттің оқу – танымдық іс - әрекетін басқару болып

табылады.Оқушының басқару іс - әрекеті өзінің және оқушының

іс - әрекетін жоспарлаудан, оқыту сапасын талдаудан, оқушының

жеке тұлғалық дамуын болжаудан тұрады. Оқытушы өз қызметін

шебер ұйымдастыра отырып, оқушының да танымдық іс - әрекетін

өз бетімен жоспарлап, оны оңтайлы ұйымдастырудың әдіс – тәсіл-

дерін үйретеді. (15)

3. Оқу үрдісінде танымдық қызығушылықтың құндылығы.

Балалар әдетте өзіне түсініксіз оқиғалардың, құбылыстардың сырын

білуге құмартады. Күн сайын олардың алдында жаңа сұрақтар туады.

Сол сұрақтың жауабын олар ересектерден күтеді, өйткені, олардың

түсінігінше, ересектердің білмейтіні болмайды. Мұндай ерекше сұрақ-

тар балалардың ақыл –ой еңбегімен шұғылданудағы ниетін, ықыласын

сипаттайды. Сондықтан ересек адамдар бала сқұрағын жауапсыз

қалдырмауға тырысқаны жөн. Себебі, сұрағына жауап ала алмаған

бала келешекте сұрақ қоюдан жасқаншақтайды. Ал бұл баланың дү-

ниені тануына кері әсер етуі мүмкін.

Егер мектеп жасына дейінгі балалардың қызығуы ойын әрекетімен

байланысты болып келсе, бастауыш сынып жасында қызығудың да-

муы оқу іс -әрекетінде жүзеге асырылады. Кеңестік психологтер зерт-

теулері бойынша 7 жастағы оқушыны мектепке қатысты жағдайлар-

дың барлығы қызықтырады: жаңа адамдар, жаңа орын, іс -әрекеттің

жаңа түрі (оқу). (10)

Әр түрлі жастағы оқушылардың танымдық қызығуының өзіндік маз-

мұны, ерекшеліктері зерттеушілер үшін қиыншылық тудырады. Өйт-

кені, танымдық қызығудың қалыптасуы және дамуы – жеке бастың

дамуы барысында жүзеге асатын өте күрделі процес. Жалпы алғанда,

қызығудың қалыптасуы бала айналысатын іс -әрекетке және жеке

өмір тәжірибесіне байланысты болады. Сондықтан да баладағы та-

нымдық қызығудың даму деңгейін тек нақты жасқа байланысты деп

те қарастыруға болмайды.

Бір жастағы балаларда тұрақтылығы, бағыттылығы, мазмұны жағы-

нан бірдей емес қызығу болуы мүмкін.

Бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығуына жақын мәсе-

лелер В.Дорохова, Р.Жданова, Е.Киричук, О.Саулина, Л.Трегубова-

ның жұмыстарында қарастырылған.

Қызығу өте ерте жастан қалыптасады және оның алғашқы көріну тү-

рі әуестік, құмарлық түрінде болады. Баланың бірінші жылында –ақ

оны ашық түст ізаттар, қатты шықан дыбыстар, заттардың қозғалысы

өзіне тартады. Бала осы тітіркендіргештерді күнделікті үздісіз қабыл-

дайды және оларды қайта –қайта тілек білдіреді.

Білуге құмарлық –бала табиғатына тән қасиет, ол баланың көргенде-

рін тануына, оған терең енуіне көмектеседі.Баланың мұндай құмарлы-

ғын өзін қоршаған дүниен көруге, білуге, ұстауға деген қызығуынан

байқалады. Балалардың өте ерте балалық шағында “қайда?”, “неге?”,

“бұл не?”, “неліктен?” және т.б. сұрақтар қоюын оларда танымдық

қызығудың пайда болуымен байланыстыруға болады.Мұны танымдық

қызығудың бастауы десек болады. (10)

Қызығу өз бетімен пайда болмайды, ол әлеуметтік ортаның, ересек-

тердің әсерінен пайда болады. Балалардың қызығуы олардың жас

және дербес ерекшеліктеріне байланысты болғандықтан, оқу –тәрбие

жұмыстарын ұйымдастыруда әр түрлі жаста балалардың өздеріне

лайықты қызығулары болатынын ескеру қажет.

Адамның бар қасиеті: мінез- құлқы, қызығу сезімдері әрекет үстінде

дамиды. Әрекеттің баланың дамуы үрдісіндегі маңызы ерекше.

Әрекет үстінде балалар әр түрлі заттардың қасиеттерін байланысты-

рып, бір шешімге келеді. Балада белгілі білім жүйесі қалыптасады.

Балалар үздіксіз дамиды, олардың танымдық белсенділігі артқан

сайын негізгі үлгіні ата –анасынан, мұғалімінен алады. Оның танып –

білсем деген ниетін қалыпты дәрежеде сақтап, танымдық белсенді-

лігін одан әрі күшейту үшін танымдық қызығуын арттыру маңызды.

Ал танымдық қызығуын ояту үшін зат болсын, әрекет болсын, соны

жақсы білуі керек, оны үйрететін бірінші кезекте үлкендер. (14)

Өзін қоршаған ортаның шындығын ұғып білуге ұмтылудың бір көріні-

сі – балалардың сұрақ қойғыштығы. Есейе келе балалар тек заттар

туралы ғана емес, әрі айналасындағы әлеуметтік көріністер жөнінде

нақты білім, хабар, түсінік аоғысы келеді. Ересектерден балалар өз

сұрақтарына балалар жауап күтеді. Осыдан келіп, оның ізденісіне,

білуге ұмтылысына мұқият қарау керектігі туады.

Балалардың қоғамда алатын орны, қарым –қатынасы, әлеуметтік

өмірге араласуы, олардың өзіне ғана тән ішкі әлемі, қызығуы, қабыл-

дауы, ойлауы, қиялы, тағы басқада көптеген мәселелер ғылымның

сан –саласын тоғыстыратын күрделі әлем.

Балада мектеп жасының белгісі оқуға қызығу қалыптаса бастайды.

Осығанбайланысты бастауыш мектеп жасында балалардың алғаш

мектепке келген күнінен бастап оларды не қызықтыратынын, олар-

дың қызығуының өзіндік ерекшеліктері қандай болатынын сабаққа

қалай қызығатынын жан –жақты білу үшін оқу –тәрбие жұмысын жақ-

сы ұйымдастырып,оқу үлгерімін арттырудың маңызы зор.

Бала оқуға, сабақты үлгеруге, жалпы білімге қызығып тұрса, оқудағы

Іс -әрекеті сәтті болады, білімді де сапалы меңгереді. Егер оқу пәніне,

тәрбие жұмысына қызығуы болмаса, онда “ оқудың да, тәрбиенің де”

нәтижесі дұрыс болмайтыны түсінікті. Сондықтан қызығудың балалар-

дың жақсы оқуына, оқығанын жақсылап ұғып алуына, оларды дұрыс

тәрбиелеуде, олардың бойында адамгершілік қасиеттерді қалыптас-

тыруда ықпалы зор.

Баланың қызығуын орнықтыратын: мектеп, оқу үрдісі, тәрбие, мұға-

лімдер ұжымы. Оқушы оқи бастаған соң жақсы оқыған пәніне қызыға

түседі, сәттілігі көбейген сайын қызығуы арта түседі. Сәтімен меңге-

рілген білім қуаныш туғызады. Бала алдымен оқудың мазмұнына, оқу-

дың әдісіне қызыға бастайды. Әуелі жеке пәнге , кейін бінеше пәнге

қызығады. Тұрақты қызығу ересек және жасөспірім кезінде орнығады.

Мақсатсыз жұмыс – ең қызықсыз жұмыс . Сондықтан да оқушылар-

дың оқуға қызығуы туындау үшін олардың не істеп және қандай нәти-

же алатынын білуі, сонымен қатар жұмыс мақсатының балаларға түсі-

нікті болуы аса қажет. Оқушылар өздерінің қызығуын қанағаттандыру

үшін іс -әрекеттің әр түрімен шұғылданады . Таңдап алған саладағы

белсенді оқу мен іс -әрекет, танымдық мүмеіндіктер қызығудың да-

муына негіз болады. (17)

Адамның кез –келген әрекеті белгілі бір себептен туып, нақты мақ-

сатқа жетуге бағытталған. Оқушы іс -әрекетінің негізгі түрі: оқудың да

өзіне тән мотивтері болады. Егер балалардың іс -әрекетінде мотив

болмаса, ол белгісіз үрдіске айналуы мүмкін.

Мұғалімге және оқушыға тән мотивтерді білу оның әрекетінің мақса-

Тын дұрыс анықтау үшін аса қажет. Демек, қажеттілік пен қызығу

Осы түрткіге негіз болады. Оқуға байланысты негізгі түрткінің бірі –

Қызығу. Бұл адамды еліктіріп әкететін ынтазарлық. Оқушы оқуға өзі

Қызықпаса, оны зорлап оқытуға болмайды. Балаға барлығы оңай

болатын оқу ешбір қызықты болмайды,таным мен қуаныш әкелмейді.

Бала өзін қызықтыратын құбылысты бақылап, ой елегінен өткізіп,

осыған байланысты өзінше шешім шығаруға тырысады. Осындай іс –

әрекет барысында қызығу өзінен өзі дамиды және баланың ақыл –ойы

дамуына әсер етеді.

Алда тұрған негізгі міндет – бала үшін қызықсызды қызықтыға айнал-

дыру осылай жасағанда ғана оны өзі – ақ орындайтын болады .Қиын-

шылықты жеңу балаға қуаныш әкеледі, өз күшіне сенім ұялатады.

Бірақ “қызығу” түсінігін “ ермек”,”жұбаныш” түсінігімен бірдей қоюға

болмайды. Бала өмірінің негізгі мазмұны – оқу.Бұдан басқа бала ең-

бекпен, спортпен айналысады, мұражай, үйірме және басқа да мәде-

ни мекемелерге барады. Баланың дәл бүгінгі өмірі саналы, парасатты,

мазмұнды және қызықты болуы керек.

Қазіргі уақытта зеттеулердің нәтижесінде “қызығу” түсінігі, оның да-

му сатылары нақтыланған, танымдық қажеттіліктер мен қызығулар-

дың байланысы, танымдық қызығудың мәні мен өзіндік ерекшелікте-

рі ашылған. Дегенмен, қазіргі бастауыш сынып оқушыларының таным-

дық қызығуын қалыптастыру мәселесі мына бір жағдайды есепке алу

керектігін көрсетеді: қазіргі алынатын мәліметтердің осыдан біраз

уақыт бұрын алынған мәліметтерден өзгешелігі болады. Бұған белгілі

дәрежеде жаңа оқу бағдарламалары, оқулықтар, бастауыш оқытудың

теориялық және ғылыми деңгейінің жоғарылауы, сонымен қатар қоға-

мымыздың рухани мәдениетінің өсуі де ықпал етеді. (3)

Мектептк бастауыш сынып оқушыларына жүргізілген бақылаулар

нәтижесінде бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығуының

мынадай көрсеткіштері байқалады:

- қоршаған ортадағы құбылыстар мен объектілерге және іс-

әрекет сипатына қарай таңдамалы қатынас;

- білім алуға және оны меңгеруге тырысу;

- таным үрдісі мен танымдық іс -әрекетінің эмоционалдық көрінуі;

- танымдық іс -әрекетте еріктің болуы;

- бос уақытын пайдалана білу сипаты;

- танымдық белсенділігінің жалпы сипаты;

- жаңаны білуге ұмтылысы;

- мектепке және оқуға жағымды қатынасы. (8)

Қызығуды тәрбиелеу оқуға немқұрайды қарауды жеңуге көмекте-

седі. Қызығу жұмыстағы кемшілікті және қиыншылықты жеңуге жәр-

демдеседі, қол жетпейтін нәтижелерге жеткізеді. Мектеп оқушылары-

ның танымдық белсенділігін қалыптастыру, арттыру, олардан жан –

жақты дамыған, білімді, шығармашыл қайраткерлерді тәрбиелеуге

көмектеседі.Оқу үрдісіндегі танымдық қызығушылықтың құндылығы

да осында.

1.4 Танымдық белсенділік деңгейлері.

Оқушыларды оқу – танымдық іс- әрекеттерді өз бетінше жүргізу

дағдысын қалыптастыру – оқытудың аса маңызды мақсаттарының

бірі. Мұны жүзеге асыру оқушыларды жинақтылыққа, өзін- өзі

дұрыс басқаруға үйретеді, білімді саналы түрде игеріп, оны

танымдық- шығармашылық және қарапайым есептерді шешуде

дұрыс қолдана білуге жетелейді, білімін өз бетінше жетілдіру

қабілетін дамытады. Сондықтан оқытушы оқушылар өзінің

қызығуын толық түрде қанағаттандыратындай, өзінің танымдық

белсенділігі мен дербестігін жүзеге асыратындай жағдай туғызуы

тиіс.

Танымдық белсенділік жеке адамның орнықты қажеттілігіне,

мінезіне айналу үшін , оның бойында өз күші және білім игеру

қабілетімен қатар дербес танымдық іс- әрекетке оң көзқарас

қалыптастыру керек.

Танымдық белсенділік немесе ізденімпаздық, оқушының берілген

тапсырманы басқаның көмегінсіз орындауымен ғана шектелмейді.

Ол алдына саналы түрде мақсаттар қойып, соған сәйкес өзінің іс-

әрекетін бағыттап отыру мүмкіндігіне ие болуы керек. Танымдық

белсенділік деп мотивациялық – тұлғалық, мазмұндық- амалдық

және процессуалды- жігерлік бөліктерінен тұратын интегралдық

құрылымын, сипаттамасын айтамыз.

1.Мотивациялық- тұлғаның бөлік оқушылардың оқу үрдісіне

ынталылығын қамтамасыз ететін қажеттіліктен, қызығудан,

ізденімпаздықтан құралады.

2.Мазмұндық- амалдық бөлік негізгі білім жүйесі мен жаңа білімді

өз бетінше жетілдіру мүмкіндігін ашатын басты білімдер жүйесінен

және оқу-танымдық іс-әрекеттер тәсілдерінен құралады.

3.Процессуалды- жігерлік бөліктің негізін оқушыларда таным

кезіндегі кездесетін қиыншылықтарды жеңу үшін жұмсалатын ерік

жігердің болуы оны өзінің дербес іс- әрекетінде жүзеге асыру

дайындығы құрайды. (17)

.

Танымдық белсенділіктің әр бөлігі өзіне тән белгілі бір қызмет

атқарады: мотивациялық-тұлғалық қызығуды тудырады, оқу

танымдық белсенділікті оятады. Мазмұндық-амалдық оны іске

асыру үшін негіз жасайды және жүзеге асыруға мүмкіндік береді,

процесуалды - жігерлік оның аяқталуын қамтамасыз етеді. (8)

Танымдық белсенділіктің қалыптасуының анықталған

сипаттамаларының негізінде оқушылардың танымдық белсенділігі

үш деңгейге бөлінді: төменгі, орташа, жоғарғы.

Төменгі деңгей белгілі бір көлемде теориялық білімнің толық

еместігімен, күрделі емес тапсырмаларды игеру дәрежесімен, үлгі

бойынша тапсырмаларды орындауда өз бетінше жұмыс істеуімен,

оқушылардың оқуға тиісті көңіл қоймауымен сипатталады.

Орташа деңгей білім негізінің болуы, оқушылардың білімге, өзіндік

жұмысқа құштарлығының қалыптасуы, орта дәрежедегі

тапсырманы игеру және оны орындай алу қабілеті арқылы

анықталады. Яғни, оқушылардың оқу-танымдық белсенділігі даму

үстінде деп саналады.

Жоғарғы деңгей терең теориялық білімнің болуы, өзіндік жұмысқа

деген қажеттіліктің қалыптасуы арқылы танылады. Яғни,

оқушылардың оқу -танымдық белсенділігі жеткілікті дәрежеде

дамығандығымен сипатталады. Оқушылардың оқу үрдісіндегі

танымдық іс -әрекетін дұрыс қалыптастыру үшін не істеу қажет

деген сұраққа С.Жақыпов ( Психология познавательной

деятельности. А-1992) өз еңбегінде сабаққа әр түрлі бейнелі

көрнекіліктерді, логикалық сызбаларды, шартты-графикалық

құралдарды қолдану керек. Осы аталғандар оқушылардың оқу

үрдісіндегі танымдық іс -әрекетін жандандырып, өз бетімен жұмыс

жасауға және оны меңгертуге төзімділігін арттырудың бірден - бір

негізгі тәсілі болып табылады. деп жауап береді. (16)

Оқушының оқу Оқушының оқу белсенділігінің сипаты
үрдісіндегі деңгейі

1.Жоғарғы деңгей 1.Қалыптасқан белсенді танымдық ұмтылыстың

(шығармашылық) болуы,құбылыстың маңыздылығына

қызығушылық

танытады.

2.Білімін шығармашылық тұрғыдан

қолданады,өз

әрекетін бақылайды.

3.Әр түрлі сайыстарға қатысады.

2.Орташа деңгей 1.Танымдық әрекет деңгейін өз бетінше

(эвристикалық) таңдайды,

білімі мен іс-әрекет тәсілдерін қолданады.

2.Танымдық әрекет деңгейін таңдау үлгі

бойынша

немесе мұғалімнің көмегімен орындалады.

3.Өзіндік жұмысқа қабілеті бар.

3.Төменгі деңгей 1.Танымдық тапсырмаларды өз бетінше

(жаңғыртушы) орындай

алмайды,танымдық істің қандай да бір түріне

қабілетінің болмауы.

2.Оқу үрдісінде мұғалімнің көмегін қажетсінеді.

3.Қиыншылықты жеңу ниеті төмен.

2. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділігін

арттыруда оқу – танымдық әрекетті жетілдіру.

1. Оқушылардың танымдық белсенділігін арттыру жолдары.

Мектеп табалдырығын 6 –7 жастан аттаған баланың жаңа іс -әрекет

түріне үйренуіне тура келеді. Бастауыш сатыдағы баланың белсенді

әрекеті – оқу. Ол алдын – ала жасалған жоспар мен бағдарлама

бойынша мұғалімнің басшылығымен жүйелі түрде іске асырылып

отырады. Сондықтан, оқу басқа іс -әрекеттерге ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.