Жоба тапсырмасын жасау

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы ғылым және білім министрлігі.
Қазақ Ұлттық Аграрлық Университеті

Ветеринария факультеті
Ветеринариялық санитариялық сараптау және гигиена кафедрасы

Курстық
жұмыс

ТАҚЫРЫБЫ: Құлынды күтіп бағу технологиясы, күтіп пайдалануды санитарлық гигеналық бағалау.

Орындаған:.
Тексерген:

Алматы 2015

Жоспар

1. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3-4
2. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
2.1.1 Жоба тапсырмасын жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... 6-10
2.1.2 Көлемді- жоспарларды есептеу шешімдері (ені, ұзындығы) кеңдігі,
ғимарат көлемі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11-12
2.2 Ветеринариялық-санитариялық нысандарға қойылатын зоогигиеналық
талаптар (қый сақтағыш, өлексені утильдейтін орын және т.б.) және олардың беріктілігін сақтайтын шараларды белгілеу. ... ... ... ... ... ... ...13-16
0.2 Ауылшаруашлық малын азықтандыру және мал азығына қойылатын санитариялық-гигиеналық талаптар (азық қоймасын есептеп шығару, мал азығын санитариялық тұрғыдан бағалау ) және азықтың санитариялық сапасын сақтайтын шараларды белгілеу ... ... ... ...17-22
2.5 Малды күтіп-бағу технологиясын, күтуді, пайдалануды санитариялық-
гигиеналық бағалау (микроклимат параметрлерін, желдетуді, жылу балансын, жарықтандыруды, төсеніш материалдарын есептеу) және оларды жетілдіру шараларын белгілеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22-30
2.6 Мал шаруашылық нысандарын инфекциялық және инвазиялық аурулардан сақтаудағы профилактикалық, санитариялық-гигиеналық шараларын белгілеу. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..31-33
3 Қорытынды. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 37
4 Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..38

I. Кіріспе

Жылқы шаруашылығы бұл мал шаруашылығынының дәстүрлі және пайдалану бағыты әртүрлі, қазақ халқымен ежелден тарихи қалыптасып келе жатқан көп сырлы да қызықты салалардың бірі болып табылады .
Негізінен жылқының адамзатқа берер пайдасы мол мысалы оның сүті яғни қымызы аса бағалы сусын болып табылады . Оның пайдасы ұшан теңіз . Ал оның еті диеталық түрдеде өндіріледі және ол бағалы аң тері өнімдерін алудың да қосымша көзі . Сонымен қатар қазіргі кезде жылқыны біздің елімізде ат спортының классикалық және ұлттық түрлері , жазықтығы ат шабыстары , ат туризмінің жұмыстары қарқынды дамуда .
Жылқы өсірумен айналысатын шаруашылықтардың да жаңа түрлерінің құрылуы мен нарық экономикасының сұранысына байланысты жылқылар жылқы зауыттары , жылқы фермалары , жеке меншік, серіктестік , шаруа қожалығы және басқада ұжымдарда көлік малы , қосымша жұмыс күші ретінде кеңнен қолданылады.
Сонымен бірге мемлекеттік әскери қарулы күштерінде , әсіресе шекара қорғаудада және полиция қызметінде де жылқылар осы күнге дейін мініс көлігі ретінде өзінің тарихи маңызын жоғалтқан жоқ . Бұл салада өндірілетін бағалы тағамдармен өатар жылқы терісі жеңіл өнеркәсіптік былғары бұйымдарына , вакцина және қан сарысуын жасаға кеңінен пайдаланылады жәнеде асқазан сөлін , емдік өнімдерін алудың шикізаты болып табылады .
Қазіргі кезде Қазақ жылқы шаруашылығы өзінің тарихи қалыптасқан дәстүріне байланысты ауыл шаруашылығының басқа салаларына қарағанда ерекше орны бар . Ол өз өнімдерін салыстырғанда тек ішкі рынокқа ғана емес , сонымен бірге әлемдік бәсекелестік жағдайға қарай сыртқы рынокқа экспортқа шығарудағы да маңызды. Сондықтанда , жылқы шаруашылығының маңыздылығын ескере отырып , жылқының өзіндік ерекшеліктерін жақсы білетін жоғары мамандар дайындау қажет.
Жылқы өзінің шыдамдылығының беріктігіне қарай еліміздің көптеген жерлерінде соның ішінде таулы және шөлді аймақтарла әуелден - ақ өсірілген . Қазақстаның кең байтақ жерінде жылқының он жеті түрі өсірілсе соның ішінде салт мінілетін және жегілетін Қостанай жылқысы , ал сүт бағытындағы. Көшім атты асыл тұқымды жылқы тұқымдары бүкіл елімізге мәлім. Қазіргі кезде жылқы санын артыру оны өсіру оны ауыл шаруашылығы және тасмалдау жұмыстарына тиіді пайдалану міндеттері қойылуда.
Қазіргі кезде Қазақстаның аймақтарында қымыз өндіретін фермалр ұйымдастыру мәселелеріде қарастырылған , сонымен қатар жылқымен айналысатын кісілерді көптеп тарту және ынталандыру қарастырулуда . Бұрынан бар тұқымдарды аталық ізімен аналық ұяларымен жетілдіруді шығару мақсатымен жылқы шаруашылығында селекция жұмыстарымызда жүргізілуі де қазіргі кезде. Жуық арадағы жылдарда асыл тұқымды , жұмысқа пайдалану , спорттық және өнімді бағыттыа өркендейтін болад

II. Негізгі бөлім

Мал шаруашылығы құрылыстарын белгіленген зоогигеналық норма мен ветеринарлық - санитарлық талаптарға сай жобалауға , салуға және пайдалануға бақылау жасап отыру қажет .
Соның ішінде ауылшаруашылық өндірісінің технологиясы . Ауылшаруашылық кәсіпорынының негізін белгілі бір өнім өндірудің технологиясын құрайды . Оның маңызды элементтері : малды ұстау жағдайы, толық сапалы азықтандыру және суару режимі , малдың тұқымын жақсарту үшін белгілі бағыттағы селекциялық жұмыстар жүргізу , микроклиматпен (желдетілу және жылу жүйелері , қи шығару және т.б )қамтамасыз ету , зоотехникалық талаптарды орындау , ветириналық жұмыс жүргізу жүйесі және т.б .
Технология табиғи - климаттық және экономикалық жағдайларға сай , сондай- ақ шаруашылықтың бағытына қарай жасалады . Мұндағы мақсат - белгілі бір өнім алуға бағыталады .Негізінен шаруашылықтың тиімділігін арттыру үшін малға жоғары өнім беретіндей ыңғайлы әрі технология қажет .
Мал шаруашылығын жүргізу технологиясы алдын ала жасалған жобаға , әсіресе , оның жануарлар органдарының биологиялық талаптарын қанағатандыра алатындай түрлеріне биімделуі тиіс.
2.1.1 Жоба тапсырмасын жасау
Қазіргі уақытта әр жеке шаруашылықтар малға арналған құрылыстарын өз қаржылармен жүргізеді . Мал қораны салу ең алдымен тапсырыс берушінің ұсынысымен жоба жасауға арналған тапсырмасын жасаудан басталады . Жобалауға тапсырма жасау - ол жұмыстың алғашқы кезеңі . Онда негізгі технологиялық міндеттер мен санитарлық - гигеналық талаптар атап көрсетіледі . Олардың бәрі болашақ кәсіпорының техникалық дәрежесін айқындайтын жобалық - схематалық құжаттар жасау үшін негіз болып табылады . Жобаға немесе өндіріс кооператифтерінің басшылары және мамандары қатысады . Жобалық тапсырманы малдың жасы , жынысы на қарай оның ауру шалдығуын азайтады .
Жобалық ұсыныстармен тапсырмаларды жасауға мал мамандары белсенді аралауы қажет . Сонымен қатар олар технологиялық процестерді жақсы меңгерген , малға керекті ережелерді сақтауға қатаң болуы керек .
Мал қораларының құрылыстары оларды жобалаудан басталады . Құрылыс салу және қалпына келтіру үшін жобалау және зерттеу жұмыстарын қол қойылған келісім негізінде жобалау мен зерттеу жұмыстарын орындау мерзімі мен құны , оған қоса келісімде көрсетілген жұмыстар сметасы , заказ берушінің осы жұмыстарды қаржыландыру туралы анықтамасы және оларды жобалау үшін бастапқы деректерді беретін график көрсетілуі тиіс.
Құрылысты бастамас бұрын нысанды жобалау үшін бөлінген қаржы есебінен құрылыс салу үшін жобалау - зерттеу жұмыстарының алғашқы тізімі болып табылады.

Кәсіпорындарының , ғимараттың және басқада құрылыстардың жобасы техникалық құжаттар жиынтығы болып есептеледі.Оған түсініктеме жазбалар , кескіндер, мен схемалар , экономикалық және техникалық есеп - қисаптар , сметалар мен нысандар салып және іске қосуға қажетті басқада құжаттар жатады .
Жобалау - құрылыс салудың алғашқы да маңызды кезеңі. Сондықтан да жобалауды ғылым және техниканың соңғы жетістіктерін , сондай - ақ құрылыс басталар кезде және ол іске қосылар кезде технологиялық және өндірісті ұйымдастыру жағынан , механикаландыру , жарықтандыру , сол сияты архитектуралық - жоспарлау шешімінің дәрежесі , құрылыс конструкциясы жағынан артта қалып қоймастай етіп олардың даму келешегін ескере отырып жасаған жөн . Мал шаруашалығы кәсіпорындарының , ғимараттары мен басқа құрылыстарын жобалауды жобалау мекемемелері жүзеге асырады. Ал тапсырма беруші - сол құрылысты салғызуға құқығы бар ұйым .
Мал шаруашылығы кәсіпорындарын технологиялық жобалаудың технологиялық жобалаудың Кеңес заманында жан - жақты нормалары жасалған және олар айтарлықтай өзгерген . Олар мынау жылқы өсіретін кәсіпорындар ОНТП 9-83 .
Келтірілген цифрлар малдың түрі мен олар бекітілген жылдары көрсетіледі. Ауылшаруашылық кәсіпорындарын , мал қораларын және басқада құрылыстарды жобалау нормаларында мына жағдайлар анықталуы керек малды ұстау жүйелері , табының мөлшері мен құрылымы , үй- жайлар мен қора - қопсылардыңарнайы тізімдері және құрамы мен оларға қойылатын технологиялық талап ,үй, қора - жайлар мен басқа да құрылыстардың алаңы мен көлем жайлармен басқада құрылыстардың алаңы мен көлем мөлшері , мал азығы мен төсенештерін , керекті деңгейдегі шамамен мөлшері , қажетті су мен оған қойылатын талап нормалары , малдардың көңдерін шығару жүйелеріне қойылатын талаптар нормативі , малдардың бөлінетін жылу , газ және бу нормалары , іштегі ауаның ауқымы және қораны жылыту мен жылыту талаптары , қораны табиғи және жасанды желдету талаптары , қораны табиғи және жасанды жарықтандырудың нормалары , өндірістік процесттерді технологиялық жабдықтау және механикаландыру .
Жобалық тапсырма - жобаға талап пен негізгі міндеттер көрсетілген жобалаудың алғашқы сатысы . Жобалауға тапсырманы заказ беруші белгілейді және мынанадай маңызды деректері көрсетеді : кәсіпорын атауы , жобаға негіз болған себебтер ,құрылыс салатын аудан және алаң ,объектінің өндірістңк қуаты , мал шаруашылығын дамытудың келешектік жоспарлары ,жануарларды күтіп бағу технологиясы , табының саны , құрамы мен өнімділігіне , санитарлық гигиналық режимі ,жобаланған азықтандыру рационы, ветеринарлық сақтау жүйелері , ветеринарлық- санитариялық талаптармен зоогигеналық параметрлер . Тапсырмада құрылыс салудың айырықша жағдайларына байланысты негізгі деректер оның ішінде сейсмикалық жағдай, топырақтың құрамы сонымен қатар өнім түрлері мен оларды пайдалану аймақтары , кәсіпорын іске қосылғанан кейн және оны салу кезіндегі шикізатпен сумен , газбен , жылумен , электр қуатымен қамтамасыз ететін негізгі көздер , қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шаралар жүргізу үшін негізгі мүмкіндіктер , ағын суларды тазарту мен ағытып жіберу мүмкіндіктері жөніндегі , бұзылған жерді қайта қалпына келтіру жобасын жасау туралы талап , кәсіпорындарды кеңейту мүмкіндігі , құрылыс объектілерін іске қосу кезегі , мерзімі , жобалау сатылары , жоба түрлерінжасауға анық көрсетіледі.
Жоба түрлері Көрсетілген жобалық тапсырмаға сәйкес жобалар : дербес,эксперименталдық, қайта қолданылатын, типтік болып бөлінеді.
Дербес жоба айырықша сирек объектілер үшін жасалады. Дербес жоба көбнесе эксперименталдық болып бөлінеді . Оны ғимаратты , не кешенді құрылыстарды тек бір - ақ рет салу үшін қолданылады. Жобалау жер бетінің жағдайына , орнына , климатына , геологиялық , гидрологиялық жағдайына жәнеде тағы басқа жағдайларға қарай жүргізіледі .
Эксперименталдық жоба тікелей өндірістік жағдайларда жаңа техникалық шешімдерді мұқият тексеру қажет болған жағдайда жасалады . Оның зерттеу негізіндерінде : жануарлады күтіп бағудың жаңа технологиясы , өндірістік процестерді механикаландыру мен автоматтандырудың айрықша жүйесі , құрылыстық жаңа шешімдер жіне тағы басқа .
Қайта қолданылатын жобалар барынша сәтті жасалған дербес жобаларды қайтадан қолдану керек болған кезде пайдаланылады .
Типтік жоба біртекті объектілерді жаппай салуға және қолдануға арналған . Олар өз орны мен параметрлері жағынан көп қолдануға болатын жобалық шешім. Типтік жоба құрылыс - монтаж жұмыстарының құнын төмендету есебінен құрылыс салу құнын күрт қысқартуға мүмкіндік береді .
Жұмысшы жобаны типтік жоба бойынша салынатн кәсіпорын нысандары жасайды . Оған мыналар қажет : жалпы түсініктемелік жазба , құрылыстарды ұйымдастыру , сметалық құжат , жұмыс жобасының паспорты , жұмысшы құжаттар .
Түсініктемелік жазба - шындап келгенде бұл жобалаушылардың негізгі түпкі құжаты . Онда мынандай деректер келтіріледі : таңдап алған құрылыс алаңын негіздеу ,отынға , суға , жылу және электр көздеріне , еңбек ресустарына қажетілік және осы қажетіліктерді қамтамасыз ету мүмкіндіктері, технологиялық прогрестермен және жалпы көлікпен , энегетикалық және санитарлық - гигеналық құрылғылармен бірітірілген барлық өндірістік қосымша құрылыстар мен құрылғылардың өзара орналауын көрсететін бас жоспар бойынша мәлеметтер , қоршаған табиғи ортаны қорғау жөніндегі шаралар енеді.
Типтік жоба құрамы ғимараттың немесе құрылыстың типтік жобасына құжаттардың мынадай түрлері жатады : жұмыс сызықтары , сметалар , құрал - жабдықтарға арналған анықтама.
Жұмыс сызықтары бекітілген жобалық тапсырмаларға немесе техникалық жобаларға сәйкес жасалады. Сметалар ,сметалық нормалармен бағаларды басшылықа ала отырып , жұмыс сызықтары бойынша жасалады .
Жоба құжатарын тексеру және құрылыс сапасын бақылау
Ветеринария мамандарымен мал өнімдерін өндіретін технологтар жобау мен құрылыс салуға сол сияқты оларды қабылдау мен пайдалануға беру ісіне бақылау жасап отыруға мәндетті . Бұл жерде олар жобалық шешімдерді қабылдаудың пайдалылығын және жасалған смета дұрыстығын қадағалайды . Жобаларды сараптан өткізудің мақсаты мынада : малдың денсаулығын қорғауға және өнімділігін артыруға бағыталған ветеринарлық - санитарлық және зоогигеналық талаптарды қатаң сақтай отырып жобалық шешімдердің жоғары техникалық дәрежесін қамтамасыз ету , фермаларды індеттен және басқада аурулардан сақтау , жұқпалы ауруладың алдын - алу және мал өлімінен сақтандыру, ветеринариядағы ауыр еңбекті механикаландыру , сол сияты қоршаған ортаны қорғау , ағын суларды өндірістік қалдықтардан ластанудан сақтау .
Жобаны сараптау барысында жобада белгілеп , бекітілген және ветеринарлық бақылаушылармен келісілген шешімдерге сәйкес мал фермаларын құру , табындар құрау , оларды өсіру мен азықтандырудың негізгі көздерін айқындауға , фермалардың ауқымы мен құрылымына , жануарларды орналастырумен ұстаудың қолданылып жүрген технологиясын ескере отырып тазалау , желдетілуі үшін керекті технологияның қолданылатындығына және де жұқпалы мал ауруларының сырттан келуінен сақтауға , ал пайда болған жағдайда оларды тез арада жоюға ,мал фермаларында сүтті зиянды микроптардан сақтауға , малға қажетті үй , қора жайлармен басқада құрылыстарға ,олардың санына , құрамына , алаңдар мөлшері мен технологиялық жабдықталуына , ветеринариядағы ( мал емдеудегі) қиын жұмыстардың механикаландыруына назар аудару қажет .

Құрылыс салатын жерге қойылатын ветеринарлық - санитарлық талаптар
Жобаланған ауылшаруашылық кәсіпорын дарын, ғимараттар мен басқа құрылыстарды келешегі бар елді мекендердің өндірістік аймақтарында салу керек .
Құрылыс салу үшін жер таңдауды ұйымдастыру , қажеттті материалдар дайындаумен белгіленген жобалық шешімдерге толық келісімнің барлығына жобаға заказ беруші жауап береді .
Жерге қойылатын талап
Таңдап алынған жер құрғақ , сәл биіктікте , тасқын не нөсерлі жаңбырдан соң , су баспайтын болуға тиіс . Ол жер аймағына күн мол түсіп тұруға және желдетіліп тұратын , сондай - ақ , осындай орында қатты желден , құм дауылынан және қарлы боранан қорғалуы керек . Осы аймақта құрылыс жүргізуге кедергі келтіретін заттар болмауы тиіс. Топырақғыл шаруашылығы құрылыс салуға қолайлы болғаны жөн. Жер қыртысының құрамы су және ауа өткізгіш , түйіршік топырақты , сүзгіштік қаблеті төмендеу , көк желек отырғызуға жарамды болса керек .
Таңдалған жердің топырағындағы дымқыл кемінде 5 м тереңдікте болғаны жөн. Сонымен бірге ол жер санитариялық сай кемінде 5 м , ал су қысымен шығу қабаты 12 метрден артық тереңдікте орнасқан және ауыз суында жеткілікті болуы керек .
Мал шаруашылығы кәсіпорындарын салу үшін жер таңдаған кезде оның табиғи ауа - райына назар аудару қажет . Жер көлемін айқындау мал фермасының кеңейтілуін және оны мал азығымен қамтамасыз ету мүмкіндігін ескере отырып үргізіледі .Жер көлемі сүт өндіру фермаларында әр малға 100-120м , сүт - өндіру фермаларында - 140, оларды бордақылау фермаларында - 50, арнаулы шошқа фермаларында -160, ал оларды семірту фермаларында 50 болады негізінен .
Мал шаруашылығы кәсіпорындары тұрғын үйлерден төменгі жақта және олардың ық жағында орналасады.
Ветеринарлық - санитарлық көзқарас тұрғысынан қарағанда құрылыс салу үшін жерге қойылатын басты талап - ол жерден бұрын жұқпалы аурулардың таралмауы тиіс .
Бұрын мал шаруашылығы болған , мал өліктері көмілген , қи сақталған , тері өңдеу кәсіпорындарын жарға ,сайға , тұйық аңғарларға , бос қоймалар , тау етектеріне сондай - ақ санитарлық - індеттік және ветеринарлық қызмет органдары белгіленген мерзімі өтпеген органикалық және радиоактивті қалдықтармен ластанған аймақтарға салуға қатаң тиым салады .
Мал шаруашылығы объектілері елді мекен жерлерден белгілі бір қашықтықта орналасуы қажет . Бұл қашықтық санитариялық қорғау аймағы деп аталады. Мысалы жылқы шаруашылығы 150м ара қашықтықта орналасқан .
Санитариялық - қорғау аймағы мал қораның қабырғасымен немесе олардың шарбағымен елді мекенің арасындағы тереторияны қамтиды. Бұл аймақта негізгі міндеті - ферманы елді мекенде болатын жұқпалы аурулардан сақтау әрі мал фермасындағы кейбір зиянды факторлардан "жағымсыз иістер , шаң- тозаң ,микроорганизмдер " елді мекенді сақтау болып табылады .Мал шаруащылығы кәсіпорындары негізінде елді мекендерден кемінде 3 км , қалалардан 5км , ал өзендерден мен су қоймаларында кемінде 2км қашықтықта орналасуы керек .
Таңдалған жер сонымен қатар , басқа фермалар мен кешендерден бөлек
белгілі бір зооветеринарлық ара қашықтықта болуы керек .
Зооветеринарлық ара қашықтық - ол әр түрлі мал шаруашылығы кәсіпорындарының өзара ара қашықтығы . Оның негізгі мақсаты - әр кәсіпорында байқалатын жарамсыз зиянды әсерлерінен бір - біріне таратпау "шаң тозаңды, микробтарды , газдарды ".
Мал шаруашылығы кәсіпорындарының және басқа объектілерінің өзара зооветеринарлық ара қашықтығы шамамен 50-3000 м арасында ауытқиды .
Жеке және фермер шаруашылықтарында бір жерге немесе алаңға 20 басқа дейн жылқы ұстауға болады .
2.1.2 Көлемді жоспарларды есептеу шешімдері ( ені, ұзындығы) кеңдік ғимарат көлемі.
Асыл тұқымды шаруашылықтарда малды қорада баққанда құлындарға 40-080 бақа арнап қоролар салынады. Жалпы әжерелерде жем - шөп салынатын ақыр болуы тиіс . Қораның ішіндегі ауаның температурасы 6⁰С шамасында, салыстырмалы ылғалдылығы 75 пайыздан аспауы тиіс .Ол үшін желдеткіштер жақсы жұмыс істеуі тиіс және ыңғайлы орналасуы қажет екенін ұмытпау керек. Қораның ішінде канализация дұрыс жұмыс істеуі керек . Малдың құрғақ сабанан " ағаш үгіндесінен " төсеніш салған жөн . Күніге аттарды тазалап оның тұяғының жағдайын қадағалап тұру керек .
Ат қора және оның ішіндегі жабдықтар технологиялық жобалау нормасына сәйкес болуы тиіс. Ат қора тік бұрышты , Г бейнелі және П кескінді формада салынады . Онда мал орны және әжере екі қатар орналастырылады.
Жартатын жас малға арналған қараны әжеремен жабдықтайды, әжерелердің екі жағында жем - шөпке , қиға арналған жол болады.
Мұндай мал қораларда аттарды жегуге , ертттеуге және серуендеуге арналған бөлме жоспарлануы керек . Жас малға арналған бөлмені секцияларға бөледі. Әрбір секциядан серуендейтін алаңға шығатын есік "биіктігі 1,2 м " болуы тиіс . Ат қораның қақпаларының ені 2,7ал биіктігі 2,4 кем болуы керек .
Қораның биіктігі еденге - төбеге дейін мынандай болады мысалы асыл тұқымдыларда 3м.
Жылқыны топтап ұстайтын қалың төсеніші бар қораның биіктігі 3,3 м . Қораның қабырғасының және төбесінің ішкі беті жылтыр болуы тиіс, ақ сырмен сырланады . Ат қорада таза ауа келетін және лас ауа шығатын иабиғи желдеткіш құбырлармен , канализация және электр жарығымен жабдықталуы керек .
Қораның едені тайғанамайтындай етіп жасалған . Ол ылғал өткізбейтін , зәр , садыра өткізбейтін және дезенфекциялық заттарға төзім бере алаты болуы керек . Еден ағашта болуы керек немесе кірпіштен , асфальттан , саз балшықтан болуы керек . Едендерде енкіштігі жем - шөп , қи шығаратын жолға қарай әр 1 м ұзындыққа 1,5 см болуы керек . Терезенің төменгі жақтауынан еденге дейнгі биіктік 1,8- 2,1 м болуы керек .

Құлындарға арналған қораның қабырғасын тақтайдан ,шикі кірпіштен ,еменен жасаса . Ал шатырын өртен сақтану мақсатындан саз балшықтан жасайды. Ал еденді балшықтан жасайды .
Ал жалпы алаңы 10 м3 болса , емуді тоқтатқан құлында 6 м2 болады.
Аттардың ұстауына арналған базалар және ветеринарлық шаралар өткізуіге арналған базалар - 2 ге бөлінеді . Төл түнгі және күндізгі ұстауы үшін біріншілер қызмет етеді және әлсіреген аттардың , ал екіншілер - үшін табындардың құрулары және жақтаулардың , бонитировки және аттардың өлшеулері , олардың - және практикалық базалардың - бөліну түзеледі екінің әр түрлілердің дөңгелек немесе квадрат айырылулардың мөлшерімен , қосылғандардың аралық өзімен . Біріншіде олардан , азда мөлшермен ( қабылдау базалардың ), май құйғыш тәрізді бірте-бірте тарылған өтуді жасайды , тормен раскольноймен аяқталушы , қайда аттарды бекітеді және өңдейді . Тордан ат тигізеді үлестіруші үлкенді база , қайдан - секцияны оны бағыттайды ( олардың қабылдау 6-8). диаметр база 28-30 м , үлестіруші ұзындық -12-15 м , ен 10 м , биік мүмкін кемірек 1,8 м емес ; секция ұзындық -15-16 м , базалардың ен қабылдау 12-15 м . және үлестіруші үлкенді база қосылған аралық қақпалармен өзімен , арқылы қайсыларды ат үлестірушіден қайтарып беруге болады қабылдау базалардың немесе алып шығу база

Май құйғыш тәрізді өту және раскольную торды , аттардың күшті қысымы шыдауға келеді , жуан бағаналардан берік өзгеше істейді , терең қазып орнатылғандардың жерге ( ). жақ қабырғалардың артынан брустар қолданады ( сырғауылдың ) қимамен кемірек 8-10 см емес , 4-5 қатарға бағаналарға олардың бекіте . Ен тор терендігі 0,6-0,7 м , ұзындық 6 м , биік есік 2,5 м . екі айырылуға торды бөледі , әрбірді қайсылардың айдап кіргізеді біреу атты . Басқа ортаның , есіктің алдыңғы және артқы торда жасалған . Олар аспалы рельстермен доңғалақтарда қозғалады , ал алдыңғы есік ілмектерде ілініп қойылған . Тор артқы айырылуында тақтайлардан еденді істейді ( ), ал алдыңғыда таразы бірқалыпты үн қондырады ( артқы айырылу еденімен теңбе-тең ).

2.2 Вет- санитарлық нысандарға қойылатын зоогигеналық талаптар ( қи сақтағыш , өліксені утилдейтін орындар және т.б) жіне оның беріктілігін сақтайтын шаралар .
Көңді өңдеу,сақтау және пайдалану қоршаған ортаны ластанудан қорғау және адам мен мал денсаулығына қауіпсіз ету мақсатында жүргізіледі.
Сұйық көңді және қою көңді дала аймағында тасу техникалық немесе санитарлық жағынан шектелсе, онда оларды арнайы көңсақтағышта сақтайды.Көңсақтағыш конструкциясы ,оның сыйымдылығы және орналасу орны көңді шығару технологиясына ,гидрогеологиялық көрсеткіштерге,малды ұстау әдістеріне жатады.
Көңсақтағыштар мал қора - жайынан 50-60 м кем емес қашықтықта ал үйлерден 500-600 м қашықтықта жел өтінің ық жағында орналасады.Мал шаруашылығы орналасқан аймақта жабық көңсақтағыш салуға болады.
Қи шығарудың әдістері.
Өртеу - бұл Сібір жарасы ,саппен ,инфекциялық анемиямен ауырған малдың қиын өртеудің негізгі әдісі.
Қи өртеудің бірнеше әдісі бар мысалы жердегі траншея.Биіктігі 40-50 см,ені 75 см.Төменгі жағында ыстық материал болса ,үстінде қи болады.Өртеу қатаң қоздырғыштарды жоюдың тиімді жолы,бірақ оған шығын көп кетеді мысалы оның майы және кең түрде қолданылатын тыңайтқыштың немесе қидың көп болуын талап етеді бұл тиімсіз.
Термиялық әдіс-сұйық қиды шығаруда қолданылады.шаруашылықта сұйық қи арнайы құбырлар арқылы шығарылады кейін резервуар сақтағышқа келеді.Сосын жылу алмастырғышқа келеді мұнда оны 60 градусқа дейін жылытады .Кейін эжектр арқылы 110-120 градусқа дейін жылытып резерворға жібереді 30 мин кейін жылу айырбастағышта 10 градусқа дейін мұздатады.
Бұл құрылғының негізгі артықшылығы сол 98 пайызға дейін ылғалдылығы төмен қиды өңдей алады.
Ал осыдан соң қиды термиялық пешке салып залалсыздандырады 200 градуста , мұны құрғақ тыңайтқыш ретінде,азықтық қоспа ретінде қолданылады.
Сәулемен залалсыздандыру.
Бұл қи залалсыздандырудың пайдалы түрі.
Бұл жағдайдан көбіне сұйық қиды инфекциялық патогенді микроорганизмдердің вегетативті формаларынан , споралардан , вирустардан, гельмит жұмыртқаларынан жоюға тиімді тәсіл.
Мұнда барынша микроорганизмдер көп болған сайын сәулелену соғырылым жоғары.Стирильді эффект иондалған сәулелену тікелей немесе жанама түрде әсер етеді.

Химиялық әдіс.Бұл әдіс сұйық қиды инфекциялық аурулар пайда болған кезде залалсыздандыруға қолданылатын әдіс.
Маңыздылығы сол ауру ең бірінші 1-5 тәулік бұрын қида анықтала бастайды, содан кейін ғана клиникалық белгілер айқындала бастайды. Бұл кезде зақымдалмаған жануарға таралмас үшін карантин жариялайды.Шаруашылықта анықтау үшін 6 тәулік бойы эпитологиялық жағдайда ұстайды.Егер осы уақыт аралығында оның зақымдалмағаны байқалмаса оны карантиннен алып тастайды және шаруашылықта қолдануға рұқсат.Егер ауру табылса оны фракцияға дейін бөледі.

Қиды метаникте анаэробты түрде залалсыздандыру.
Көптеген ғалымдардың қызығушылығын туғызуда бұл әдіс себебі ол биологиялық газдардың пайда болуына әсер етеді.
Бұл сұйық қиды ашытқанда пайда болатын негізгі энергия көзі қи құрамындағы органикалық заттар 50 градусқа дейін температура тудырады.35-55 градусқа дейін жылытады тездету үшін.
Ашытуға арналған қалыпты жағдай сілтілі ортада ph 8. 55 градуста бір тәулік ішінде патогенді микроорганизмдер гельмит жұмыртқаоарының көзі жойылады.Метаникте ашыту нәтижесінде органикалық заттардың 40-тан 60 пайызға дейіні газ күйіне ауысады.Былайша айтқанда 76 пайыз метан болса 30 пайыз көмірсу пайда болады.
Ал термофильді ашытуда ауру қоздырғыштарынан , гельмит жұмыртқаларынан айырған жағдайда 3 тәулікте жойылады және иісі де кетеді.
Қойылатын талаптар көбіне санитариялық - микробиологиялық зерттеу арқылы жүзеге асады.Оған көбіне Batcullus тобының микроптары , туберкулез таяқшалары , ішек таяқшалары жатады.

Жабық көңсақтағыш.
Міндетті түрде желдетілу жүйесімен қамтамсыз етілуі керек,себебі көң сақтағанда көмірқышқыл газының көп мөлшерде, сонымен қатар, жарылғыш қаупі бар және улы газдар жинақталуы мүмкін оған мысалы метан ,сутегі,күкіртті сутегі жатады.
Сұйық көңге арналған көңсақтағыш 2-5 м тереңдікте темір- бетоннан жасалған ,ал қою қи үшін ашық аса терең емес су өтпейтін алаң немесе 1.5-2 м тереңдіктегі көңсақтағыш қолданылады.

Жер бетіндегі көңсақтағыш жан-жағы 1.6 м биіктікте бетондалып қоршалған алаңқай.Мұндай көңсақтағыштарда әрбір қашықтық сайын садыра жинағыш мөлшері ескеріледі.Көңсақтағыштың түбі мен қабырғасы су өтпейтін агрессивті ортаға төзімді болуы керек.Мұндай көңсақтағыштарда қою көңді сақтауға арналған оның ылғалдылығы 70 пайызға дейін жетеді.Қою көңді сақтаудың екі әдісі бар анаэробты және аэробты.
Анаэробты әдісте суық қиды тығыздап жинап ылғалдап отырады.Мұндай жағдайда анаэробты микроорганизмдердің қатысуымен оның температурасы 30-ға дейін көтеріледі.
Аэробты-анаэробты әдісте қалыңдығы екі метр бос үйілген қида аэробты микроорганизмдердің қатысуымен болатын ашу процесінде ондағы температура 60-70- ке дейін көтеріледі.Мұндай температурада бактериялардың көбі және гельмиттердің жұмыртқалары жойылады.Мұндайды ойпаң жерлерде орналастыруға жарамсы, әсіресе жауын суы жиналатын жерлер.
Өліксені утильдейтін орындар.
Мал өлікселерін уақытша жинау және утильдеу малдың жұқпалы ауруларын алдын алуда аса маңызды шара болып табылады.Барлық мал өлікселері топырақты,суды,ауаны ластайды , сөйтіп мал мен адамның арасында індет ауруының пайда болуына себепкер болады.
Жұқпалы аурудан өлген мал өліксесі мен ішкі ағзаларында патогенді микроорганизмдер ұзақ сақталады.Мысалы ,өлікседе туберкулез қоздырғышы 500 тәулік,ал листериоз қоздырушысы болса 160 тәулікке дейін сақталады.
Мал өлгеннен кейін , мал дәрігері тез арада өліксені қарап, қажетті шара қолдануы керек.Өлікселерді арнайы авто көліктерде тасымалдацды.Ол үшін арнайы металдан жасалған жәшік немесе іші темірмен қапталған ағаш жәшік болуы керек.Өлікселерді бірнеше тәсілмен жояды.Көмуге болмайд.Тек мемлекеттік ветеринарлық инспектордың бұйрығымен ғана болады.
Өртеу.
Бұл жағдайда тек жануарлар аса қатерлі аурулармен ауырғанда мысалы Сібір жарасы , сап, құтыру.Өліктерді өртейді арнайы пештерде олар әр түрлі конструкцияларда салынады.Мысалы стационарлық және май қосып отта өртеу.Өлікті өртейтін пештер әрі уақытты да аз алады әрі гигиеналық талаптарға сай.Ең бастысы көп еңбекті талап етпейді.Әсіресе кішкентай жануарларды жойғанға жақсы.
Биотермиялық шұңқыр-жануар өлікселерінің көзін жоюға арналған құрал.Оларды типтік жоба бойынша салады.
Биологиялық шұңқырларды құрғақ,терең сулар аз шығатын жерлерге ,ауыл - аймақтан 1 км қашықтықта салынады.Жер көлемінің ауданы 600 м кв,қатты қақпамен биіктігі 2 м.Ішкі жағынан ені 1.4, ұзындығы 1.5 қазылады.Ортасына биологиялық шұңқырды қазады диаметрі 3м тереңдігі 9-10м.Қабырғасын су өтпейтін құралдармен жасайды.Оған мысалы кірпіш немесе темір жатады.Шұңқырдың қабырғасын биіктеу 40см қылады.
Шұңқырда өліктің денесін ашып қарайтын бөлме дың бетін мықтылап жауып . Ауа райынан сақтау керек сол үшін бастырма жасайды . Онда бетондалған алаң құяды онда өліктің денесін ашады . Қалыпты темпертурадан кеин 20тәулік тен соң шұңқырдың температурасы 65 ке дейн жетеді . 35- 40 тәуліктен сон иіссізденеді кейн өліктің еш зияны болмай қалады .
Ветеринарлық - санитарлық утельдейтін зауыт
Арнайы утильдейтін орын онда жануарлар өлікселерінің түрлі қолданыстарда қолданады . Мыслы ет өндірісі , тері өңдеу зауыттары , балық өндірісінің қалдықтары , тері өңдеу зауыттары .
Сонымен қатар утильдейтін зауыт ет - сүйек ұнын , техникалық май , тері, мүйіз, клей .
Зауыт типтік жобамен салынады , ол ауыл - аймақтан 1 км қашықтықта орналасуы керек . Ал шаруашылықтан 3км қашықтық аралықта орналасуы керек .
Шаруашылық жағымды және жағымсыз бөліктерден тұрады . Жағымсыз бөлігінде өлікті ашу , терісін сыпыру , теріні дезенфекциялау , автотранспорты дезенфекциялау жүзеге асады .
Ал жағымды бөлігінде техникалық өңдеу жасалады оларға престеу , сындыру , ілу жатады . Өлікселерді зерттеуге қарап не толық жоюға не өңдеуге жібереді.
Термиялы өңдеуде құрғақ азықтық ұнға пайдалы етіп жасаса , қауіпті аурулардың құрғақ инфекциялық , қоздырғыштары арнайы өліксені өртеп арнайы пеште немесе стерилді парларда арнайы апаратта 140-144 градуста 4 аптада 4 сағатта дейн .
Қызмет көрсету орталығы зауытқа кірмес бұрын сан бақылау қағазы арқылы кіреді оған душтық, гардероптық,дезенфекция арнайы киіммен . Арнайы киімді жағымсыз аймақ қызметкерлері күнде дезенфекциялап отырады .
Бүкіл аймақты күнде тазалап , дезенфекция және деретизация жасайды .
Ветеринарлық санитарлық зауыт ет- сүйек ұнын өндіретін .Егер зауытқа қаиысты болмаса транспорт жүругеде тиым салынады , бөгде адамдарғада кіру тиым салынған .
Өліктерді уақытша сақтау жазда12 қыста 24 сағат болады.
Өлікселерді арнайы машиналармен тасмалдайды олар кузовтарды , герматикалық болуы керек .Өлікселер мөрленген болады . Мөрде ферма аты , жануар түрі жазылады .
Бұл машиналар тек жағымсыз жақ арқылы шығады олар қақпалар арқылы кіргізіледі . Тасып болған соң арнайы машиналар және контейнерлер жылы сумен дезенфекцияланады
0.2 Ауылшаруашлық малын азықтандыру және мал азығына қойылатын санитариялық-гигиеналық талаптар (азық қоймасын есептеп шығару, мал азығын санитариялық тұрғыдан бағалау ) және азықтың санитариялық сапасын сақтайтын шараларды белгілеу
Азықтың санитариялық сапась жоғары сақтау үшін оларға арнайы өңдеу жүргізіледі .Өндеудің ең қарапайым түрі жем-шөпті дайындау барысында кептіру (консервілеу), яғни қоректік заттарының бүзылып ыдырамай сақталуына бағытгалған микробиологияльқ, өзгерістерге негізделген.Жем-шөпті сақтауға негізінен кептіру (пішен, шөп ұнын дайындауда) мен анаэробтық жағдайда қышқыл орта орнатуды (сүрлем, пішендеме дайындауда) қолданады .Мұңдай өңдеуден өткен азықта саңырауқүлақ өсіп-өнбейді, олар микотоксин түзбейді. Дайыңдалған азықтың сапасын сақтаудың еңтиімді жолының ылғалдылығын жоғарылатпау болып табылады. Егер ылғалдылығы жоғары болып торшалық тыныстану
184 толастамаса, қоректік затгар ыдырауынан ішкі қызуы 30 -- 50°Сасып, онда микробиологиялық түрді өрістейді.
Кейбір шаруашылықтар дамалазығьшың сапасын жоғары сақтау ретінде оларға химиялық консервілеу жүргізіледі . Ол үшін мынандай ертіңділерд іқолданады : пропионқышқылын, сіркесуын, аскорбин және бензолқышқылдарын, генцианвиолет, формальдегиджәнет.б. ертінділері өндірісте жиі қолданылып келеді. Әрбір консервантты таңдағанда саңырауқүлақтардың токсин шығаратын қабілетін ескерген жөн және сол таңдап алынған консерванттың әрбір саңырауқүлақ түрінің өсіп-өнуіне жол бермейтін қасиеттерін еске алмайынша және азықтың ылғалдылығын білмейінще консерванттардьң үзақ уақыт өз қасиеті н тиімді үстап түруы мүмкін емес. Сондықтан, азықты өңдеу нәтижесі мүлде аз немесе тиімсіз болуы ықтималЫлғи дәнді дақылды консервациялау ретінде әдетте пропион қышқылын кең қолданады .
Құсқа арналған құрама жемді консервациялау үшін ген-цианвиолетті қолдану жақсы нәтижесін көрсетуде (7 -- 10 гт).
Саңырауқүлақ және бактериялардың өсіп-өну процесін тоқтату ретінде ең тиімдісі оларды кептіру болып табылады. Мысалы , дәнді дақылдагы ылғалдың мөлшері 10 -- 12 пайызга дейін жеткізгеңде зиянкестердің өсіп-өнуі тоқталады.
Әдебиеттегі мәліметке қараганда кейінгі кезде азықты гаммасәулесі арқылы зарарсыздандыруға болатын көрінеді.
Азықтың санитариялық сапасын жақсарту үшін жөне қызу процесін болдырмау ретінде , шаруашылықта термикалық өңдеу жиі қолданылып келеді. Мүндай өңдеу біріншіден азықты зарарсыздандырады, екіншіден азықты зиянкестерден тазартуға қол жеткізеді.
Егер мал азықпен суды жүріп қабылдамаса малды тәуліктік азықтандыру ережесін қатал ұстап жүргізу керек. Мал бір қалыпты азықтандыру ережесіне тез арада қалыптасып үйренеді. Егер бұл ереже бүзылған күнде мал тынышсызданып, сауын сиырдың сүті кемиді. Азықты пайдалану тиімділігі томендейді, әсіресе жас малдың салмағы кеміп азаяды. Сонымен қатар малды азықтандыру процесі бір-қалыпты болмаса (біресе ашығып, біресе артық азықтанса), малдың асқазанына артық күш түсуіне ықпалын тигізеді. Аш мал азықты көрген кезде өте ашқарақтанып азықты май-185
Ауыз шырынымен аса араласпай жэне тез-тез жұта бастайды. Мұңдай жағдай малдь қарынын тез толтырып оның етінің зорланып ширығуына, азықтың ашу процесінің тез жетілуіне, ішек-қарьшның секре-торлы қызметінің күшеюіне, қарынның кебуіне, ішектің түйілуіне, асқорыту процесінің бүзылуын әкеп соқтырады.
Ашыққан мал әртүрлі зиянды және бөгде заттарды жеп қояды. Ал керісінше, малға азықты жиі берсе азықты таңдап немесе ұнатпай жейді, мүқияттаңдайды, ақырдакәшектікөпқалдырады. Сондықтан, азықты дүрыс беріп, оның арақашықтық уақытын дүрыс (берік) сақтаса, мал жақсы демалады , әрі оңалад Құлынды азықтандыру ережесі мендеңгейі оның түріне, жынысына, жасына, шаруашылық тағы бағытына, физио-логиялық жағдайына байланысты. Ірі мал үшін оған азық беру жиілігі әдетте тәулігіне 2 -- 3 рет жиілікте болады. Ал жас төлді жиі-жиі азықтандырады және енесін тәулігіне 5 -- 8 ретемеді.
Малды азықтандыру және суару кезектесіп түрылуы тиіс. Себебі, малдың суға деген шөлін қандырмаса онда азықтын ашар жеу мен қатар, оны бойынан ашар сіңіреді, себебі, асқорыту сөл і өте аз бөлінеді. Малды азықтандыруға дейін суару оның тәбетін ашуына ықпалын тигізеді. Малды өз еркімен суару өтетиімді. Мүндай жағдайда сиыр азықтану кезіндеірі шөпті жейді және су ішеді. Сөйтіп, өз еркімен кезектеп түрады. Егер мал белгілі бір уақытта азықтанып, су ішетін болса, мүндай жағдайға тез үйреніп кететінін естен шығармаған жөн,.
Малды азықтандыру режимін (реттілігін) жақсартқанда, басқа рационға көшіргенде немесе малды басқа учаскеге ауыстырғаңда, қорадабаққанмаддыжайылымғашығарғанд акөшірумезгілінүлғайтып, жаңа азықтың аз мөлшерде біртіндеп берілгені жөн. Әдетте, мүндай үйрену, қалыптасу процесі тек асқорыту қызметін ғана емес, сонымен қатар малдың бүкіл организміне ықпалын тигізеді. Олүшін кем дегенде 7 -- 15 күн керек.
Әсіресе,төлі бар жэне буаз малды азықтандырған кезде азықты ауысты ру режимін қатаң ұстаған дүрыс. Сондықтан бірден ауыстырылған азық буаз іш тастауына себепкер болса, бауырында төлі бар малдь сүтінің қүрамы едәуір өзгерсе, сүттің мөлшері (агалактия және гипогалактия) де өзгереді. Ал енесіне метін жас төлдің ауруға шалдығуы және шығынға үшырауы мүмкін.

5.4. Азық сапасын бағалау және зерттеу әдістері
Азықтың сапасын бағалау оның қоректілігін , зияндылығы немесе қауіпсіздігі , сапалылығы, биологиялық қүндылығы сияқты көрсеткіштерді анықтау арқылы жүргізіледі .
Жануарларды азықтандыру барысы да қажетті қоректік элементтер мен қамтамасыз ету олардың потенциалдық мүмкіндігін дамыту, шартты түқымдық өнімділігімен денсаулығын нормалау мақсатында іске асырылады.
Азықтың зияндылығы (қауіпсіздігі) малда ауру тудыратын, оның ішінде организмде зат алмасудың бүзылуы, улануы, токсико инфекциялардың туындауы, аллергияның пайда болуы, гармоналдық функцияның бүзылуы, организмнің иммунобиологиялық күйінің әлсіреуі жәнет.б. зиянды заттардың болуымен сипатталады Азықтьң улылығы қоршаған ортадан түсетін улы химиялық заттардың болуына (минералдық тыңайтқыштар, пестицидтержәнет.б.) және азықтың өзінде пайда болатын (улы өсімдіктер жәнет.б.), сонымен қатар бактериялар, саңырауқүлақтар және басқада организмдер ден бөлінетін метаболикалық удың түзілуі мен байланысты болуы мүмкін.
Азық қүрамында болатын кейбір заттар үрықтандырылған жүмыртқаға, эмбрионға , үрыққа теріс әсерін тигізіп, эмбрио токсиндік немесе тератогендікті (кемістікті) тудырады.
Канцерогенді және онкогеңці қасиеті бар заттардың көп мөлшері ісіктің пайда болуын әкеп соқтыратыны белгілі.
Сыртқы ортаның химиялық, физикалық және биологиялық факторлары түқым қуалаушылық өзгерістерін (мутация) тудырады .Жоғарғы активті химиялық мутагеңдерге алкирлі кагенттер жатады: эпоксидтер, этиленамин, иприт, формаль - дегиджәнет.б. Кейбір азықтар мал организмінде аллергаялық реакциялар(аллергия, анафилаксияжәнет.б.) тудырады.Аллергендер өсімдік, жануар, жасанды синтезделген микробтар және саңырауқүлақтар текті заттарболуы.
Азықтың сапалыгын анықтау үшін МЕМСТ-та көрсетілген әртүрлі азықтық заттарға (пішен, пішендеме, сүрлем, астықдақылдары, қүрамажем, күнжара, шротжәнет.б.) қойылған талаптарды пайдаланады .Ылғалдылығы жоғары болып, торшалық тыныс тану толастамаса, қоректік заттар ыдыра-уы нан пішеннің ішкі қызуы 30-50°Сасып , ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.