Жергілікті бюджетке түсетін салықтардың экономикалық мәні

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 39 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

Кіріспе:

Кіріспе: 1 Жергілікті бюджет кірістерінің теориялық негіздері
1. 1 Салықтардың пайда болу алғышарттары

Кіріспе: 1. 2 Жергілікті бюджетке түсетін салықтардың экономикалық мәні

3: 9

Кіріспе: 1. 3 Шет мемлекеттер тәжірибесінде жергілікті салық кірістерінің ерекшеліктері

3: 12

Кіріспе:

Кіріспе: 2 Қазақстан Республикасы жергілікті бюджеттің салықтық кірістері жағдайын бағалау

Кіріспе: 2. 1 Жергілікті бюджеттің салықтық кірістерінің мемлекеттік бюджет кірістеріндегі алатын орны

3: 20

Кіріспе: 2. 2 Жергілікті бюджет салық кірістерін есептеу және төлеу реті

3: 25

Кіріспе: 2. 3 Астана қаласы бойынша бюджеттің салықтық кірістерін талдау

3: 30

Кіріспе:

Кіріспе: 3 Жергілікті бюджеттің салықтық кірістерінің проблемалары мен оны шешу жолдары

Кіріспе:

Кіріспе: Қорытынды

3: 38

Кіріспе:

Кіріспе: Қолданылған әдебиеттер

3: 40

Кіріспе

Курстық жұмыстың өзектілігі. Мемлекеттің бар болуы мен оның әрекет етуі салықтардың бар болуына байланысты. Салықтар адамзат өркениетінің дамуы мен қалыптасуын сипаттайтын құрал. Салықтар қоғамдық қатынастардың пайда болуымен байланысты пайда болған қоғамдық қатынас құралы.

Жергілікті салықтар - мемлекеттің заңдарына сəйкес жергілікті өкімет органдары жүзеге асыратын салықтар. Олар жергілікті деңгейде қабылданған шешім негізінде ғана жүзеге асырылады. Бұл салықтар толығымен жергілікті бюджетке түсіп отырады.

Пайдалану тəртібіне қарай барлық салықтар жалпы жəне арнаулы болып бөлінеді. Жалпы салықтар тиісті деңгейлердің бюджеттерінде шоғырландырылады жəне жалпымемлекеттік қажеттіліктерді қаржыландыруға пайдаланылады. Арнаулы салықтардың нысаналы мақсаты болады (мысалы, зейнетақы төлемдерін қалыптастыру үшін пайдаланылатын əлеуметтік салық) .

Нысанның экономикалық белгілері бойынша табысқа жəне тұтынуға салынатын салықтар болып бөлінеді. Табысқа салынатын салықтар төлеушінің салық салынатын кез келген нысаннан алған табыстарынан алынады. Тұтынуға салынатын салықтар - бұл тауарлар мен қызметтер көрсетуі тұтыну кезінде төленетін шығынға салынатын салықтар.

Нарықты экономиканы дамыту үшін мемлекет тарапынан салыққа аса мəн беріледі. Салықтар мемлекеттің қаржы көздерін жақсартудың ең негізгі құралы болуымен қатар, ел экономикасын қайта құруға, өндірістің ұлғайып, дамуына жəне саяси-əлеуметтік шаралардың толығымен іске асуына мүмкіндік туғызады. Салықтар - кез келген өркениетті мемлекеттердің негізгі кіріс көзі. Салықтар, жалпы экономикалық мазмұнына қарай, тікелей жəне жанама болып бөлінеді. Қазақстан Республикасының аумағында қолданылып жүрген барлық салықтар мен бюджетке төленетін міндетті төлемдердің ішінде жанама салықтардың алатын орны ерекше. Əлемнің қандай мемлекеті болмасын, барлығында жанама немесе тұтынуға салынатын салықтар кең қолданылады.

Мемлекеттік бюджет - мемлекеттік кірістер мен шығыстардың балансы.

Оның кірісін қалыптастырушы негізгі көз - салықтар. Мемлекеттік бюджет мемлекет үшін өте өзекті мәселелерді: денсаулық сақтау, білім беру, әлеуметтік қамтамасыз ету, қорғаныс, мәдениет пен спортты қаржыландыруға жұмсалады, ал осы алға қойылған мақсаттардың орындалуы мен жүзеге асырылуы салықтық түсімдердің орындалуына тікелей байланысты. Ал салықтық түсімдердің орындалуы өз кезегінде бизнес субъектілерінің табыстылығы мен жауапкершілігінен, азаматтардың мемлекет алдындағы өз борышын сезіну дәрежесінен тәуелді.

Өзектілігі. Ұйымдық - құқықтық жағынан салықтар - бұл мемлекет бір жақты тәртіппен заң жүзінде белгіленген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке төленетін қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.

Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен міндеттерінің жүзеге асыру үшін мемлекет жұмылдыратын ұлттық табыстың бір бөлігі болып табылатындығында.

Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп, дамуының негізі болып табылады. Адамзат дамуының бүкіл тарихы бойына салық нысандары мен әдістері өзгереді, игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен сұрау салуларына бейімделеді.

Салықтар тауар - ақша қатынастарының ахуалына әсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтарлықтай өрбіді.

Мемлекет құрлымының өзгеруі, өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен қабаттаса жүреді.

Курстық жұмыстың мақсаты - жергілікті салықтардың экономикалық мәнін ашып, олардың жергілікті бюджет кірісін қалыптастырудағы рөлін айқындап, олардың бюджет кірісін қалыптастырудағы маңыздылығын арттыру бағыттарын іздестіру.

Курстық жұмыстың алдына қойған мақсатқа жету үшін жұмысты орындау барысында келесідей міндеттерді шешу қарастырылған:

-Салықтардың экономикалық мәні мен мемлекеттік бюджет кірісін қалыптастырудағы рөлін айқындау мен нақтылау;

- Жергілікті бюджетке түсетін салықтардың экономикалық мәнін анықтау;

- Шет мемлекеттер тәжірибесінде жергілікті салық кірістерінің ерекшеліктерін зерттеу;

- Жергілікті бюджеттің салықтық кірістерінің мемлекеттік бюджет кірістеріндегі алатын орнын бағалау;

- Жергілікті бюджет салық кірістерін есептеу және төлеу ретін талдау;

- Жергілікті бюджеттің салықтық кірістерінің проблемалары мен оны шешу жолдарын сипаттау.

1 Жергілікті бюджет кірістерінің теориялық негіздері

1. 1 Салықтардың пайда болу алғышарттары

Қазіргі күні кез-келген мемлекеттің экономикалық өмірге араласуының негізі - салықтар. Салық бар жерде мемлекет бар, мемлекет бар жерде салықтар бар. Яғни салық пен мемлекет бір-бірінен ажырамас ұғымдар. Мемлекет өз мойнына алған, азаматтар алдындағы - оларды қорғау, өмір сүру минимумын қамтамасыз ету, білім беру мен денсаулық сақтау бағыттарындағы міндеттемелерін жүргізуге тек осы салық салу арқылы ғана қол жеткізеді.

Салықтар - әрқашан мемлекет пен халықтың жан-жақты мұқтаждықтарын қанағаттандыру және өндірісті дамыту мақсатында ұлттық табысты және жалпы және ішкі өнімді, сондай-ақ жалпы қоғамдық өнімді қайта бөлуге байланысты жан-жақты қатынастарды көрсетеді [1, 101б] .

Салық - бұл мемлекеттік орган тарапынан біржақты тәртіппен және қажетті құқықтық нысанда белгіленген, салық субъектісі белгіленген мерзімде және белгілі мөлшерде жүзеге асыратын, қайтарымсыз, төлемсіз және тұрғылықты күрделі мемлекеттік мәжбүр ету шаралармен қамтамасыз етуден, мемлекет кірісіне төленетін ақшалай немесе натуралды міндетті төлем [2, 94б] .

Көптеген ғалымдардың «салық» жөнiндегi түсiнiктерiнiң жалпы мәнi бiрдей болғанымен, кемшiлiк, олқылықтары да жоқ емес. Осы берiлген түсiнiктердiң негiзгiлерiн қарастырып өтсек. Мысалы, В. М. Пушкарева «Салықтар - мемелекеттiң өкiлеттi органдардың актiлерiнiң негiзiнде, белгiлi мөлшерде және белгiленген мерзiмде жалпы мемлекеттiң мүқтаждықтарды қанағаттандыру үшiн заңды тұлғалар мен азаматтар бюджеттерге енгiзетiн төлемдер» деп түсiндiредi. Бұл жерде айтылмай кеткен салықтың белгiлерi (өзiне тән) : мiндеттiлiк, қайтарымсыздық және баламасыздық.

Ал, Н. В. Миляков болса, қысқаша анықтамасын беруге тырысқан: «Салық - заңмен белгiленген және белгiлi мөлшерде және белгiлi уақытта салық төлеушi жүзеге асыратын мiндеттi баламасыз төлем (жарна) ».

Мысалы, Н. В. Сейдахметов салықтарды «мiндеттi жарна» деп атайды және мынадай түсiнiк бередi: «мiндеттi жарна дегенiмiз - заңды және жеке тұлғалардын кәсiпкерлiк қызметкерлерiнен және басқа түсiм көздерiнен тапқан табыстарының бiр бөлiгiн заңмен белгiленген тәсiлмен ақшалай түрде алу».

Белгiлi ғалым Н. А Ширкевич салыққа мынадай анықтама бередi: «Салық - мемлекеттiң өкiмет билiгi субъектiлерiнiң төлем қабiлеттiлiгiн қамтамасыз ету мақсатында, мемлекеттiк мәжбүрлеумен қамтамасыз етiлген мiндеттi, қайтарылмайтын және жекелей ақысыз түрде заңды және жеке тұлғалардан заңда белгiленген тәртiппен алынатын меншiктерi».

Осы автордың айтуы бойынша, егер қандай да болмасын мiндеттi төлемдi алу заңда белгiленiп, негiзделмеген жағдайда оларды алу заңсыз болып табылады. Ал салық төлеушi бұл жерде тек азамат ретiнде емес, сонымен қатар меншiк иесi де болғандықтан салықтарды төлеу оның жеке меншiк жөнiндегi кұқығынан шығатын әлеуметтiк мiндетi.

Қазақстандық белгiлi экономист - ғалым, мемлекет қайраткерi Г. М. Қарағұсова «Салықтар деп, жалпы мемлекеттiк мұқтаждықтарды өтеуге жұмсалатын және қабылданған заң негiзiнде мемлекетке алынатын ерiксiз немесе мiндеттi алымдарды айтады » деген анықтама бередi [3, 12б] .

Қазақстанның Ресейге қосылған кездерінде тауар-ақша қатынастарының дамуына байланысты және Ресей патшалығының қаржылық-салықтық саясатының ықпалымен «зекет» пен «соғым» алынып тасталды, оның орнына салық салудың «таратып беру» жүйесі 1834 ж. енгізілді. Бұл жүйенің мәні: ханның атынан қазақтың лауазымды адамдарына белгілі бір мөлшерде қаражат беру бекітіледі, лауазымды адамдар мұны өздерінің қараулары бойынша «төлем төлеушілер» арасында бөледі және қандай да болмасын тәсілдермен жинап, мемлекет қазынасына өткізуге міндетті болды. Осы кездерде, қазақ даласында салық салуды қайсы бір әділетсіздіктер де орын алып жатты - мәселен, кең көлемді жер және көп малдары бар феодалдар салықтардан босатылады. Бұл халық арасында көптеген наразылықтар туғызды, кейбіреулері өздерінің ата қоныстарынан көшіп кетуге мәжбүр болды. Салық, алым, баж және басқа төлемдер деп заң актілерімен белгіленген тәртіп пен шарттарға сәйкес, төлеушілердің бюджетке, немесе бюджеттік емес қорларға міндетті түрде жасайтын жарналары аталады. Ұлттық табысты қайта бөлу факторы бола отырып, салықтар мына жағдайларды жүзеге асырады: бөлу жүйесінде пайда болатын қателіктерді жоюға мүмкіндік туғызады, адамдардың осы немесе басқа әрекеттердің дамуын ынталандырады. Мемлекетке түсетін салықтардың, алымдардың, баждардың және басқа төлемдердің жиынтығы және олардың құрылуының формалары мен әдістерінің жиынтығы салық жүйесін құрайды. Салық жүйесі мемлекеттің сәйкес заңдылық актілеріне негізделеді. Оның арқасында салықтың құрылуының және жиналуының нақты әдістері, яғни салықтың элементтері белгіленеді:

-салықтың субъектісі, немесе салық төлеуші арқылы салық төлеу міндеті артылған адам. Бірақ, салықтың ауыртпашылығы бағалар механизмі арқылы, басқа тұлғаға жүктелуі мүмкін, сондықтан арнайы салық төлеу қызметін атқарушы - салықты ақиқат төлейтін тұлға белгіленеді;

-салықтың объектісі - салық есептелетін табыс немесе мүлік (жалақы, пайда, құнды қағаздар, жылжымайтын мүліктер тағы басқа )

-табыстың көзі - есебінен салық төленетін табыс;

-салық ставкасы - салық салыну бірлігіне келетін салықтың көлемі (табыстардың ақша түріндегі бірлігі, тауардың өлшем бірлігі) .

Тұрақты, пропорционалдық, прогрессивтік, регрессивтік салық ставкалары болады. Тұрақты ставкалар - табыстар көлемінің мөлшеріне байланысты емес, салым бірлігіне абсолюттік сомада белгіленеді. Пропорционалдықтар - салық объектісіне, оның жіктелуіне байланысты болмай, біркелкі проценттік қатынаста салынады. Прогрессивттік ставкалар - табыстың өсіп отыруына байланысты прогрессивтік салықтың орташа ставкасы өсіп отырады. Салық салудың прогрессивтік ставкасы бойынша, салық төлеуші табыстың үлкен абсолюттік көлемін төлеп қоймайды, ол оның үлкен үлесін төлейді. Прогрессивтік салықтардың зардабын үлкен табысы бар адамдар тартады [4, 61б] .

Регрессивттік ставкалар - табыстың өсіп отыруына сәйкес регрессивтік салықтың орташа ставкасы төмендейді. Регрессивтік салықтар үлкен табыстары барларға пайдалы, ал табыстары көп емес физикалық және заңды тұлғалар үшін өте ауыр келеді. Төлем жасау қабілеттілігіне байланысты салықтар тікелей және жанамаға бөлінеді. Тікелей салықтарды салық субъектілері тікелей төлейді. Олар заңды және жеке тұлғалардан алынады. Тікелей салықтар төлем қабілеттілігіне тікелей пропорционалды болады. Осыған жататындар:

-азаматтарға салынатын табыс салығы және корпорациялардың (фирмалардың) пайдасына салынатын салық;

- мүлік салығы, осының ішінде меншікке (жерге, қозғалмайтын мүлікке), әлеуметтік сақтандыруға, жалақы қорына және жұмысшы күшіне (әлеуметтік салықтар және әлеуметтік жарналар деп аталатындар) салынатын салықтар;

- пайданы шетелге аударған үшін салынатын салықтар.

Жанама салықтар - бұл белгілі тауарлар мен қызметтерге салынатын салықтар. Жанама салықтар бағаға үстеме жасалып алынады. Бұлар жарым-жартылай, немесе, толық тауар, немесе қызметтер бағасына аударылады. Жанама салықтардың негізгі түрлері:

-үстеме құнға салынатын салық, акциздер (тауар немесе қызметтердің бағасына қосылатын салықтар) ;

- мұрагерлік салық;

-жылжымайтын мүліктермен және құнды қағаздармен жасалатын келісімдерге салынатын салық және басқалар.

Дамыған елдердегі салық салу тәжірибесіне жүгінсек, салықтардың жетекші екі түрі болады. Мұның негізін табыс салығы - азаматтар және заңды тұлғалар табыстарының барлық көздерінен түскен жиынтық түсімдерге прогрессивтік салық салу және үстеме құнға салынатын салық құрайды. Табысқа салынатын салықтар физикалық тұлғаларға салынатын табыс салығы және заңды тұлғалаларға салынатын табыс салығы деп аталады.

Жеке табыс салығы - бұл жеке табыстар салығы, салық төлеуші физикалық тұлғаның табыстарынан (әдетте жылдық) алынатын алым болып табылады. Төлемдер жыл бойы жасалынады, бірақ түпкі есеп жыл аяғында жасалады. Салықтың бұл түрі тікелей прогресивтік салыққа жатады. Әр елдердің салық жүйелерінің ортақ ұқсастықтары болады, бірақ солардың әрқайсысында өздерінің ерекше салық ставкалары мен салық салуға жатпайтын, салық несиелері мен төлем даталары болады. Осымен қатар, салық жүйелерінің көбінде серіктестіктер салық салудың жеке объектісі деп саналмайды. Олар арқылы пайда серіктестіктің мүшелеріне салынады. Соңғы жылдары табыс салығының ставкасын төмендету тенденциясы байқалып отыр. Көп экономистердің тұжырымдауы бойынша, «әділетті» салық жүйесі үшін табыс салығының ашық бейнеленген прогрессивтік ставкалары қажет, яғни байлар кедейлермен салыстырғанда үлкен салық төлеу керек. Заңды тұлғаларға табыс салығы - корпорациялардың пайдасына салынатын салық. Көп елдерде бұл тікелей прогрессивтік салық болып табылады. Осы салық корпорация заңды тұлға болса ғана алынады. Корпоративтік салық фирмалардың салық төлемдердің басым көбін құрайды. Салық фирманың таза пайдасына (жалпы түскен түсімнен барлық шығындар мен зияндарды алып тастағанда қалғандар) салынады. Дивиденд түрінде акционерлер арасында бөлінуге тиісті таза пайданың бөлігіне салық салу әр елде әр түрде жүреді. Алынған дивидендтер физикалық тұлғаларға салынатын табыс салығы объектісіне жатады. Мұның нәтижесінде бір сомаға екі рет салық салынады - бастапқыда, фирманың пайдасының бөлігі деп осыдан кейін, салық салу жүйесінің көзқарасы бойынша, акционерлердің табысына айналады, бөлінетін пайда деп, оған жеке табыс салығы салынады. Салықтың дамыған елдердің көбінде қолданылатын маңызы жағынан екінші түрі - қосылған құнға салынатын салық . Еңбек процесінде өздерінің қарамағына келіп түскен еңбек заттарына құн қосқан салық төлеушілеріне, олардың қосқан құнына салық салынады. Бірақ салық төлеушілердің әрқайсысы осы соманы түпкі тұтынушыға жылжып отыратын өзінің тауарының бағасына қосады. Қосымша құн салығы тауарлар мен қызметтер сататын фирмаларға сатылатын тауар құнының 5-тен 38% көлеміне салынады [5, 45б] .

Дамыған елдердің салық жүйесі салықтарды кәсіпкерлікті қолдап ынталандыру үшін пайдаланады. Осы мақсатпен белгілі жеңілдіктер қолданылады. Олардың маңыздысына инвестициялық салық несиесі, тездетілген амортизация, жер қойнауының әлсіреуіне жеңілдік беру жатады. Мән жағынан инвестициялық несие жеке бизнесті мемлекеттің капиталдық салыммен қаржыландыруы болып табылады. Мазмұны жағынан инвестициялық салық несиесі салықтық жеңілдікке жатады. Ол ескірген жабдықтарды айырбастау және жаңа техника енгізуді талап етеді.

Салықтар - тауарлы өндіріспен бірге, қоғамның топқа бөлінуімен және мемлекеттің пайда болуымен, оған әскер, сот, қызметкерлер ұстауға қаражаттың қажет болуынан пайда болды.

Салықтың экономикалық мәні - шаруашылық субьектілерінен, азаматтардан ұлттық табыстың бір бөлігін алу жөніндегі өндірістік қатынастардың бір бөлігі болып табылатындығында.

Салықтың мәні мемлекет өз пайдасына жалпы ішкі өнімнің белгілі мөлшерін нақтылы жарна ретінде алып қалады.

Салықтар мемлекеттің өмір сүруінің негізі болып саналады. Мемлекетті ұстау үшін, халықтың ақшалай немесе натуралдық формада тұрақты түрде төлейтін жарналары қажет болады. Адамзаттың даму тарихында салықтың нысандары мен әдістері мемлекеттің сұранымдары мен қажеттеріне қарай бейімделіп, өзгерістерге ұшырап отырды.

Салықтар тауар-ақша қатынастарынан тыс қолданылады. Натуралды салықтардың мөлшері мен түрі нақты жергілікті жағдайларға бағынған. Мысалы: 1 адамнан 1 құндыз терісі немесе 10 пұт тұз және тағы басқа алынған. Тауар-ақша қатынастарының нығаюымен натуралды салықтың рөлі айтарлықтай азайды. Дегенмен, олар соңғы уақытқа дейін пайдаланылды (1953 жылға дейін жүн, жұмыртқа, сүт, май өткізген) [5, 147б] .

Егер екі мемлекет бір-бірімен соғыс жүргізсе, жеңген мемлекет жеңілген мемлекеттің барлық байлығын тонап алады, болмаса белгілі бір мөлшерде салық салып отырған.

Салықтарға экономикалық әдебиеттерде әр түрлі анықтама мен түсініктеме

берілген. Мәселен, Салық кодексінде «Салықтар - мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде жүргізетін, қайтарымсыз және өтеусіз сипатта болатын бюджетке төленетін міндетті ақшалай жарналар» деп атап керсетілген [6, 36] .

Салық - заңды актілерге сәйкес салық төлеушілермен жүзеге асырылатын бюджетке төленетін міндетті төлем.

Салық - белгілі бір объектілерден төленетін төлем.

Салық дегеніміз - белгілі бір мерзімде және белгілі бір көлемде алынатын, заң бойынша қарастырылған міндетті төлемдер.

Салықты басқа да төлемдерден ажырата білуіміз керек. Себебі, салық белгілі бір объектілерден (табыс, мүлік, тауар, жер, көлік, мұра) төленеді. Сонымен қатар салықты төлеудің өзіндік бір мерзімі болады (салық кезеңі - бір күндік, он күндік, айлық, тоқсандық, жылдық) және белгілі бір көлемде немесе мөлшерде (салық ставкасы) алынады.

Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджетінде салықтардың меншікті салмағы 70 пайызын құрайды.

Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына әсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтарлықтай өрбіді. Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен қабаттаса жүреді.

Экономикалық категория ретінде салықтың функцияларына фискалдық, бөлуші, реттеуші, бақылаушы, жеңілдік беруші функцияларды жатқызамыз.

1. 2 Жергілікті бюджетке түсетін салықтардың экономикалық мәні

Бюджет кірістері - салық және басқа да міндетті төлемдер, ресми трансферттер, мемлекетке өтеусіз негізде берілетін, кайтарылатын сипатта болмайтын және мемлекеттің қаржы активтерін сатуға байланысты емес бюджетке есептелуге тиісті ақша болып табылады.

Салықтық түсімдер- Қазақстан Республикасы Салық кодексінде белгіленген салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер.

Салықтық емес түсімдер- Қазақстан Республикасы Салық кодексінде белгіленген, негізгі капиталды, гранттарды сатудан түсетін түсімдерге жатпайтындардан басқа, басқа да заң актілерінде белгіленген бюджетке төленетін міндетті, қайтарылмайтын төлемдер, сондай-ақ, ресми трансферттерден басқа, бюджетке өтеусіз негізде берілетін ақша.

Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер:

- мемлекеттік мекемелерге бекітіліп берілген мемлекеттік мүлікті сатудан түсетін ақша;

-мемлекеттік материалдық резервтен тауарларды сатудан түсетін ақша;

-мемлекет меншігіндегі жер учаскелерін жеке меншікке сатудан немесе оларды тұрақты немесе уақытша жер пайдалануға беруден немесе халықаралық шарттарда көзделген жағдайларда жер учаскелерін өзге құқықтық нысандарда өткізуден түсетін ақша;

-мемлекетке тиесілі материалдық емес активтерді сатудан түсетін ақша.

Сурет 1. Қазақстан Республикасының салық жүйесінің құрылымы

Ескерту- автормен құрастырылған

Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрылысы мен саяси іс-бағытына қарамастан ұлттық мемлекет кірістерінің негізгі көзі - ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық құралы, мемлекеттің кірістерін және бюджеттің кірістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып табылады. Салықтарда мемлекеттің экономикалық мазмұны нақты түрде көрінеді, ал салықтардың әлеуметтік - экономикалық мәні, олардың түрлері мен рөлі қоғамның экономикалық құрылысымен, мемлекеттің табиғатымен және функцияларымен айқындалады. Мемлекет жоғарыда келтірілген салық қызметтерін пайдалана отырып, еліміздің салық жүйесін анықтайды. Салық механизмінің қызмет ету жолдарын белгілейді, жалпы экономикалық саясаттың бағыттарын есепке ала отырып, салық саясатын анықтайды [7, 154б] .

Қазақстан Республикасының Салық кодексінде "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер" деп аталынады, мемлекеттің бюджет кірістері. Осыған орай, алымдар мен баждарға және төлемақыларға қысқаша сипаттама беріп, олардың нақты түрлерін көрсеткеніміз абзал. Сондыктан, салықтардан кейінгі қарастыру кезегі алымдарға келіп тұр.

Алымдар - мемлекеттік уәкілетті органдар тарапынан сұранушы-келушілерге көрсетілген қызметтер, берілген құқықтар немесе арнайы рұқсаттар үшін сол заңды немесе жеке тұлғалардан алынатын мақсат-бағдарлы, біршама эквивалентті, міндетті ақшалай төлемдер.

Алымның өзіне тән белгілері: біржолғы төлем; біршама эквивалентті төлем; міндетті төлем; нақты тұлға үшін ерікті сипаттағы төлем ақшалай төлем; өтемдік сипатта болатын төлем; керсетілген кызметтің кұны есепке плына отырып жүзеге асырылатын төлем; кейде мемлекеттің материалдық мүддесі басым болып кететін төлем [8, 84б] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.