Халықаралық стандарт халықар

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Қазақ ұлттық аграрлық университеті
коммерциялық емес акционерлік қоғамы

технология және биоресурстарфакультеті

Азық-түлік өнімдерінің технологиясы және қауіпсіздігікафедрасы

РЕФАРАТ

Тақырыбы:Стандарттың құрылымы және оның түсініктері

Орындаған:Жұмақын Қ
ТПРП-210К
Тексерген:Ахмет Ж.Т.

Алматы 2018
Жоспар
I.Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
II.Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1Стандарт туралы мәлімет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2Стандарт құрылымы және түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ...
2.3Қазақстан Республикасының аумағында қолданылатын стандарттау жөніндегі нормативтiк құжаттар ... ... ... ...
III.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
IV.Әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Кіріспе
Қазіргі таңда Қазақстанның дүниежүзілік сауда ұйымына кіру алдында және халықаралық қатынастарда өнім сапасын жеткілікті деңгейде бәсекеге қабілетті етіп шығару үшін стандарттау, метрология және сертификаттау салаларының қызметтерінің маңызы өте зор.
Стандарт қолданылмайтын бірде бір экономикалық және көпшілік қызмет сферасы жоқ. Стандарттар қауіпсіздік және сақтандыру қызметтерінде, өнімді шығарғанда, эксплуатациялағанда, медицинада, білімде, жылжымалы нарықта, есеп және аудит жүйесінде, банктік жүйеде, қауіпсіздік қызметінде, өнімді идентификациялауда және кодтауда, ақпараттық қызмет құпия объектіге және тағы басқа қызметтік органдарда қолданылады.
Халықаралық стандартты қолданбай және білмей дүниежүзілік нарыққа шығу мүмкін емес. Өнім сапасын растайтын және стандарттың барлық талабын орындау үшін, тәуелсіз объектіде сапаны бағалау жүргізу қажет. Бұл мәселені сертификаттау шешеді.
Стандарттаудың негізі Еуропаның дамыған елдерінде 19 - ғасырдың басындағы өнеркәсіп революциясы кезінде қаланған . Үлкен фабрикалар мен зауыттардың пайда болуы және олардың көп көлемде тауарлар шығаруы дайын өнімді белгілі бір өлшемдік ретке келтіруді, тауарлардың бір нұсқамен шығаруды, тауарлардың өзара алмастырушылық қасиеттерге ие болуын талап етті. Ресейде 1715 жылы Туланың қару шығаратын зауытында өлшемдік тұрақтандыруды енгізу жұмыстары жүргізілген болатын (өзара алмастырушылық).
1856 жылы Лондонда өткен халықаралық өндіріс қызметкерлерінің съезінде қатысушылардың бірі кез-келген шам әрдайым шам қойғышқа тура келетіндей етіп жасау туралы ұсыныс жасаған.
КСРО елдерінде бірінші азық-түлік тауарларының стандарты 1926 жылы бекітілген. Отызыншы жылдары көптеген азық-түлік тауарларының стандарттары бекітілді, соның ішінде ет, ет және сүт консервілері, тауық өнімдері және т.б. Олар тұтынушыға өнім құрамында судың, қанттың, тұздың, майдың белгіленген үлесінің бар екенін кепілдейтін. Бірінші мемлекеттік стандарттар өнім сапасын жақсартуда үлкен рөл атқарды. Ұлы Отан соғысы жылдары азық-түлік тауарларының жаңа түрлеріне стандарттар енгізілді. Қолданыстағы стандарттардың көбісі соғыс уақытына бейімделіп өзгертілді. Ал соғыстан кейінгі жылдары өнім сапасына көп көңіл бөліне бастады. Соған байланысты 1955 жылдан бастап 1960 жылға дейін 200-ден астам стандарт қайта қаралды. Ал 1975 жылдан бастап халықаралық Экономикалық Өзара Көмек Кеңесінің (оның құрамына ҚСРО-нан басқа социалистік лагерь елдері Румыния, Польша, Дания, Болгария, Венгрия, Чехославакия, Монғолия, Куба кірген) стандарттары енгізіле бастады, олар халықаралық ИСО стандарттарына сәйкестендірілген. Өндірістік өнімдердің көлемінің үлкеюі және ғылыми техниканың қарқынды дамуы кезінде өнімдердің бір нұсқалы болуы, олардың бөлшектерінің өзара алмастырушылық қасиеттері жөніндегі сұрақтар күрделіленуде. Осы салада жүргізіліп жатқан іс-шаралар өнімнің арзандауына, өнім сапасының көтерілуіне, өнімнің шығарылу көлеміне, сату аумағының үлкеюіне әкеліп жатыр. Жаһандандыру үрдісі бұл тенденцияны күшейтіп, стандарттау бұрын болмаған мәнге ие болуда. Тек өнімді, тауарды, қызметті жалпылай стандарттау арқылы жаһан елдері мен олардың экономикасын интеграциялау мүмкіндігі туады. Әлемде интеграциялау үрдістері күшеюде. Елдер одақтастық құруда, мысалы Еуропаның 27 елі бірігіп Еуроодақ құрды. Дүниежүзілік сауда ұйымы құрылды. Жақында Қазақстанда сол ұйымға кіруді жоспарлап отыр.
Стандарттау жұмысының нәтижесі өнімнің, қызметтің, үрдістің функционалдық қызметіне сәйкестігі, халықаралық саудадағы техникалық кедергілерді жою, ғылыми-техникалық прогресске үлес қосу және түрлі салаларда әріптес болу.
Елiмiздiң тәуелсiз мемлекет мәртебесiне ие болуына байланысты бұрынғы орталықтан оқшаулау процесi жүрдi. Республиканың экономикасында және Мемлекеттiк стандарт жүйесiнде елеулi өзгерiстер жасалынды.
Ауыр өнеркәсіптің дамуы стандарттауды жаһандандыруды қажет етті және кез келген мемлекеттің экономикасын дамытудың негізгі элементі болып саналды. Мысал ретінде ТМД, Еуроодақ пен Қытайдың теміржол стандарттарының сәйкессіздігін көрсетуге болады. ТМД теміржол бөлшегінің ені - 1520 мм, ал Еуропа мен Қытайда - 1435 мм. Осы стандарттың сәйкессіздігі қазіргі халықаралық сауданың дамыған уақытында көптеген киыншылықтар тудырып, артық шығындарға әкеліп жатыр, сонымен қатар тасымалдаудағы түрлі кедергілер мен поездің шекаралық бекеттерде көп уақыт тұруының себепкері. Қытаймен шекаралас Достық бекетінде жылына 13 млн. тоннадан астам жүк өтеді және жыл сайын олардың көлемі арта бермек. Бөтен рельстермен жүре алмағандықтан жүктерді басқа вагондарға көшіру немесе вагон жүретін рельстерді ауыстыру керек болады. Жақын уақытта Трансқазақстандық теміржол салу жоспарлануда, ол еуропалық бөлшек 1435 мм-ге сәйкес келеді, теміржол Қазақстанды Шығыстан Батысқа қарай кесіп өтеді және Еуразиялық Қытай Батыс Еуропа теміржол магистралінің бөлігі болмақ.
Әртүрлі физикалық өлшем бірліктерін қолдану елдердің экономикасына көп көлемде шығын әкелуде. Мысалы: АҚШ-та әлі күнге дейін ескірген британдық өлшем бірліктер жүйесін қолданады, ал Ұлыбританияның өзінде ол өте аз қолданылатын жүйе. 1965 жылдан бастап Ұлыбритания бүкіләлемдік СИ өлшем бірліктер жүйесіне өтуді бастады. АҚШ-та ішкі қолданысқа шығарылған құрылымдық құжаттар, өндірістік бұйымдар алдын ала бейімдеусіз СИ жүйесін қолданатын елдедерде жарамайды.

Негізгі бөлім
2.1Стандарт туралы мәлімет
Стандарт, үлгіқалып (ағылш. standard - өлшем, үлгі, өлшегіш) - басқа ұқсас нысандарды, заттарды салыстыру үшін бастапқы үлгі ретінде қабылданатын үлгі, эталон, модель; құзыретті орган қабылдаған, шама өлшемін, терминдерді және олардың анықтамасын, өнімге және өндіріс үдерістеріне қойылатын талаптарды, адамдардың қауіпсіздігін, материалдық құндылықтардың сақталуын, т.б. айқындайтын нормативтік-анықтамалық құжат; кең мағынада өзіне ұқсас басқа нысандармен салыстыру үшін қолданылатын негізгі үлгі, эталон, модель; мүдделі жақтардың келісуі негізінде дайындалған және әр түрлі іс-әрекеттің немесе оның нәтижесіне қатысы бар ережелерді, жалпы принциптерді немесе сипаттамаларды жалпыға бірдей және дүркін-дүркін пайдалану үшін белгілейтін таңылған стандарттау, метрология мен сертификаттау женіңдегі органмен бекітілген құжат.
Стандарт ғылым, техника, өндіріс, практик. тәжірибе саласындағы отандық және әлемдік жетістіктерді көрсетеді және сонымен бірге оларды тиісті қызмет салаларында енгізудің директивасы болып табылады. Мемлекеттік стандарт тың міндетті талаптары меншік нысандары мен идаралық бағыныстылығына қарамастан барлық кәсіпорындарға, сондай-ақ кәсіпкерлік қызметпен айналысатын азаматтарға да қойылады. Халықаралық стандарт халықар. ұйым қабылдаған және белгілі бір саладағы негізгі талаптарды, нормалар мен ережелерді белгілейтін нормативтік-тех. құжат болып табылады.
Жалпы техникалық талаптар, техникалық шарттар, қабылдау ережелері, типтік технологиялық процестер, тексеру әдістері мен жабдықтары стандарттары, тағы басқа болып бөлінеді.
Стандарт -- бұл қағида бойынша көптеген мүдделі жақтардың елеулі моселелерге қарсылық білдіруді сипаттайтын, келісуішлік негізінде әзірленетіи және танылған органдардың бөкітетін норматитік құжаты. Бұл жалпыға бірдей және қайта пайдалану ережесі үшін стандарттаудың белгілі бір объектілердің жалпы принциптері, мінездемесі, талаптары және әдістері белгіленуі мүмкін. Сол сияқты белгілі салаларды тәртіпке келтіруді оңтайлы деңгейге жетуге бағытталады.
Республикада қолдапылып жүрген стандарттың жүйе құқықтық және әлеуметтік экономикалық мақсаттарды көздейді:
Біріншіден, заңдылық тәртіпке сәйкес тұтынушылардың және үкіметтің мүдделерін және өнімнің сапасы, қоршаған табиғи ортаны, өмір қауіпсіздігін, халықтық денсаулығын қорғауды қамтамасыз етеді.
Екіншіден, өндірісті әзірлеуде, өнімді пайдалануда техникалық бірлікке кепілдік береді.
Үшіншіден, стандарттың жүйе әлеуметтік-экономикалық бағдарламалардың, жобалаудың нормативтік-техникалық базасы ретінде қызмет етеді.
Мемлекеттік стандарттар, сонымен қатар барлық жұмыс түрлерін оңтайландыруды, жүргізілетін сапа жүйесінің бірін-бірін алмастыратын өнімдер мен процестер есебінен ресурстарды ұқыпты пайдалануды қамтамысыз етеді.
Стандарттау -- бұл ең ұтымды нормаларды табатын қызмет, ал содан соқ стандарттың үлгілерді, нұсқауларды өнімді әзірлеудегі талап әдістемелерді нормативтік құжаттарға тағайындап қояды. Стандарттаудың басты міндеті халық шаруашылығының, халықтық еліміздің базасының, экспорт мұқтажы үшін шығарылған өнімге үдемелі талаптарды анықтайтын, сол сияқты осы құжаттарды дұрыс пайдалануды бақылау нормативтік-техникалық жүйе жасау болып табылады.
Қазақстан Республикасында стандарттау жөнінде мынадай нормативтік құжаттар бар:
:: Қазақстан Республикасы мемлекетінің стандарттары (Гост);
:: салалық стандарттар (ССТ);
:: техникалық жағдайлар (ТЖ);
:: кәсіпорындар, бірлестіктер, қауымдастықтар, концерндер стандарттары;
:: ғылыми-техникалық қоғамдар, инженерлік одақтар және басқа да қоғамдық ұйымдардың стандарттары.
Негiзгi алынатын стандарт -- нақтылы облыс үшiн ортақ немесе басшылық етушi жағдай болатын нормативтiк құжат. Әдетте оны қалай стандарт болғанын қолданылады немесе, немесе негiзiнде басқа стандарттар өндей алатын әдiстемелiк құжат.Терминологиялық стандарт -- олардың қолдануының мысалдары және тағы басқалар анықтау термин болатын нормативтiк құжат.
Мысалы, сынау әдiстерiне стандарт -- тексеру үшiн үлгiлiк алуды әдiстеме, ереже, әр түрлi сынаулар және оларға қатысты әсерлерiнiң процедура қоятын нормативтiк құжат.Өнiмге арналған стандарт -- оның тағайындауына өнiмнiң сәйкестiктерiн қамтамасыз ететiн өнiмге қойылатын талап болатын нормативтiк құжат. Осы стандарт толық емес те лықылдай алады. Толық өнiмге арналған стандарт сынаулар, сынауларды өткiзудi рет және тағы басқалар үшiн үлгiлiк алуды ереже сонымен бiрге орнатады.
Мысалы, толық емес өнiмге арналған стандарт жабдықтаудың ережелерiне тек қана талаптың өнiмiне талаптардың бiр бөлiгiнде болады тағы басқалар.
Мысалы, мысалы, сәйкесiнше (қызметтi ) -- сәйкесiнше өндiрiс технологиясына процессiне талап ) немесе автокөлiктiң төңiрегiдегi, банктiк қызмет көрсетудiң қызметтерi және тағы басқалар көрсетудi қызмет болатын нормативтiк құжат) үдерiске арналған стандарт.
Ол жеке жиiрек те, өнiм негiзiнен де үйлесiмдiкке стандарт -- үйлесiмдiкке талап қоятын нормативтiк құжат. Мысалы, стандарттың осы түрi жасала алады ауаның тазарту жүйесi, сигнализация жүйесiндегi жүйесiн сүйемiн тағы басқалар.
Ашық мәндерi бар стандарт -- (талаптың кейбiр ахуалдарында өйткенi жабдықтаушылармен анықталады, ал басқа -- тұтынушылармен) келiсiм қатынастарында дәлдейтiн мiнездемелердiң тiзiм болатын нормативтiк құжат.
Әдiстемелiк қағида -- әдiстеменi, процесстiң жүзеге асыруы, көмегiмен нормативтiк құжаттың талаптарына сәйкестiкке жететiн операцияның әдiс болатын нормативтiк құжат.
Сипаттама ереже -- бөлшектердiң өлшемдерi және жиiрек бұйымның конструкция, бастапқы материалдардың құрамының сипаттама болатын нормативтiк құжат.
Мемлекеттiк стандарттар өнiмге қойылатын талап, жұмыстарға және қажеттiктерi салалық сипаты болатын қызметтерге болады.
Егер олар құрылыстың облысы, архитектура, құрылыс материалдарының өнеркәсiптерi жатса -- Қазақстан мемлекеттiк құрылыс болса бұл стандарттар Қазақстан мемстандартын қабылдайды. Мемлекеттiк стандарттардағы сөзсiз және кепiлдемелiк талаптарда болады.
Мiндеттi талаптарға жатады:
-- адамның денсаулығы, қоршаған орта, дүние үшiн өнiм, қызмет, процесстiң қауiпсiздiгi, сонымен бiрге өндiрiстiк қауiпсiздiк және санитарлық нормалар;
-- бұйымдардың техникалық және ақпараттық үйлесiмдiк және алмастырмалығы;
-- бақылаудың әдiстерiнiң бiрлiгi және таңбалауды бiрлiк.
Салалық стандарттар нақтылы саланың өнiмдерiне қарай өндейдi. Олардың талабы мемлекеттiк стандарттардың мiндеттi талаптары, сонымен бiрге сала үшiн қойылған қауiпсiздiктi ережелерге және нормаларға қайшы келуi керек.
Осы стандарттар талаптарға салалық стандарттары мемлекеттiк сәйкестiкке жауапты болатын басқарудың мемлекеттiк құрылымдарымен қабылданады. Салалық стандарттарды реттейдi:
-- өнiм, сала қолданылатын процесстер және қызмет
-- салалық стандартизация бойынша ережелер, қатысты жұмысты ұйымдастырулар
-- салалық қолданудың бұйымдарының бiр үлгiдегi конструкциялары
-- саладағы метрологиялық қамтамасыз етуiнiң ережелерi.
Кәсiпорын стандарттары кәсiпорын стандарттары өзiнiң кәсiпорындарымен өндеп қолданылады реттейдi:
-- құрайтын жиiрек ұйымдардың қызметi
-- өндiрiспен басқару
-- шығарылған өнiмнiң сапасы
-- өнiмнiң өндiрiсiнiң процессiнiң ортақ технологиялық нормалары.
Қоғамдар, инженерлiк қоғамдардың ғылыми-техникалығы және тағы басқалар) қоғамдық бiрлестiктердiң стандарттары жаңа өнiмдi, процесстер немесе қызмет, өндiрiстiң алдынғы сынау әдiстерi, дәстүрлi емес технологиялар және басқарудың әдiстерi принциптi өндейдi.
Стандартизация -- бұл талаптар, нормалар, ережелер, мiнездемелердiң өңдеудi және анықтауына қолайлы бағаға тиiстi сапасының тауарларының алуына тұтынушының қамтамасыз ететiн құқығы, сонымен бiрге еңбектiң қауiпсiздiк құқығы және жайлылық кеңес берiлетiн орындаулар үшiн сөзсiз бағытталған қызмет.
Стандарттау мақсаты -- жүзеге асатындай қазiргi, жоспарлалатын немесе потенциалдық есептердiң шешiмi үшiн қойылған жағдайлар, талаптар, нормалардың кең және бiрнеше рет қолдануы арқылы облыс реттiлеудi ұтымды дәреженiң табысы не бiр
Стандарт - нормативтік құжат,ол белгілі бір саланы оптималды дәрежеде ретке келтіруге бағытталған, уәкілетті ұйыммен бекітілген келісім бойынша дайындалған нормативтік құжат. Стандарт ғылыми зерттеудің нәтижесі және техникалық жетістіктерге, тәжірбиеге негізделуі тиіс.
Стандарттаудан басқа стандарттау ережелері, стандарттау бойынша нұсқаулықтар да нормативтік құжатқа кіреді.
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес міндетті сертификаттауға жататын өнімнің нормативтік құжатына көп көңіл бөлінеді.
Стандарттау құжаттары нұсқаушылық түрде беріледі, олардың орындалуы ерікті. Нарықтық экономиканың қағидаларының бірінде көрсетілгендей - барынша шектеулерді азайтып, еркін таңдау мүмкіндігі.
Административті басқарудың жоқтығы өндірушілерге қосымша міндеттер жүктейді. Сол себептен өндірісте қолдану үшін және өндірістер мен ассоциациялар бірлестіктері ішінде қолдану үшін өз стандарттарын шығарады. Өндірістер шаруашылық қызметтерін өздері реттеуге мүмкіндік алады. Оны өз бизнесінің қызығушылығын ескере отырып жасайды және стандарттар шығару үшін өзінің нормативтік құжаттар мен стандарттарын құрастыра білулері қажет.
Ерікті стандарттау толықтай қадағалаусыздықты немесе хаосты білдірмейді. Өндірісі дамыған көптеген елдерде бұл жүйе бұрыннан қолданып жүр, мысалы АҚШ-та. Нарықтық қағидаларға негізделген стандарттау административті стандарттаудан әлдеқайда қатаң. Нарық заңдары өндірушілерге стандарт талаптарынан ауытқып, өнімнің тұтынушылық қасиеттерін төмендетуіне жол бермейді, ал ауытқыған жағдайда компания міндетті түрде қаржылық дағдарысқа ұшырайды.
2.1Қазақстан Республикасының стандарттау жөніндегі нормативтiк құжаттары
1. Қазақстан Республикасының аумағында қолданылатын стандарттау жөніндегі нормативтiк құжаттарға:
1) халықаралық стандарттар;
2) өңiрлiк стандарттар және техникалық-экономикалық ақпарат жiктеуiштерi, стандарттау жөніндегі ережелер мен ұсынымдар;
3) Қазақстан Республикасының мемлекеттік стандарттары мен техникалық-экономикалық ақпарат жiктеуiштерi;
4)ұйымдар стандарттары;
5) Қазақстан Республикасының стандарттау жөніндегі ұсынымдары;
6) шет мемлекеттердiң ұлттық стандарттары, ұйымдар стандарттары, техникалық-экономикалық ақпарат жiктеуiштерi, стандарттау жөніндегі ережелерi, нормалары мен ұсынымдары жатады.
2. Стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттардың ресми басылымдарын таратуды тек қана уәкілетті орган немесе ол уәкілеттік берген ведомстволық қарасты кәсіпорын жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік стандарттары
Мемлекеттік стандарттар төменгі құрылымдық элементтерден тұрады: титулдық бет, алғы сөз, мазмұн, кіріспе, стандарттың аты, қолдану саласы, нормативтік сілтемелер, анықтамалар, белгілеулер мен қысқартулар, талаптар, қосымшалар, библиографиялық мәліметтер.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік стандарттарын республикалық стандарттау жөніндегі жоғары ұйым-Қазақстан Республикасының мемлекеттік стандарттау комитеті бекітеді. Бекіткен кезде стандарттың күшіне енетін уақыты көрсетіледі. Бекітілгеннен кейін мемлекеттік стандарттың индексі беріледі, нөмірі және бекітілген немесе қайта қаралған жылдарының соңғы екі цифрі жазылады.
1. Мемлекеттік стандарттарды әзiрлеу, келiсу, қабылдау, есепке алу, өзгерту және оның күшiн жою тәртібін уәкiлеттi орган белгiлейдi.
1-1. Мемлекеттік стандарттар, егер Қазақстан Республикасының заңдары немесе техникалық регламенттері олар туралы нұсқауларды қамтитын болса, міндетті болып табылады.
2. Мемлекеттік стандарттар:
1) мемлекеттік техникалық реттеу жүйесiнiң жалпы ұйымдастыру-әдiстемелiк ережелерiн белгiлейтiн, негiзге алынатын стандарттар;
2) өнiмнiң, көрсетiлетiн қызметтiң бiртектi топтарына, қажет жағдайда нақты өнiмге, көрсетiлетiн қызметке қойылатын талаптарды белгiлейтiн өнiмге, көрсетiлетiн қызметке арналған стандарттар;
3) процестерге арналған стандарттар;
4) өнiмдi, көрсетiлетiн қызметтi, процестердi бақылау әдiстерiне арналған стандарттар;
5) әскери және қосарланған мақсаттағы тауарларға (өнімге), жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерге әскери стандарттар болып бөлінеді.
3. Негізге алынатын мемлекеттік стандарттарды уәкiлетті органның кәсiпорындары әзiрлейдi.
4. Шет мемлекеттердiң, халықаралық ұйымдардың нормалары мен стандарттары, көзделген мақсаттарға жету үшiн тиiмсiз немесе қолайсыз болып табылатын жағдайларды қоспағанда, олар Қазақстан Республикасының мемлекеттік стандарттарын әзiрлеу кезiнде негiз ретiнде толық немесе ішінара қолданылуы мүмкiн.
5. Мемлекеттік стандарттарда:
1) техникалық регламенттерде белгiленген талаптардың сақталуын қамтамасыз ететiн өнiмнiң, процестердiң қауiпсiздiгі жөніндегі қажеттi талаптар;
2) өнiмдi, көрсетiлетiн қызметтi жiктеуге қойылатын талаптар;
3) өнiмнiң бiрiздiлiк, үйлесiмдiлiк және өзара алмастырушылық көрсеткiштерi;
4) терминдер мен анықтамалар;
5) өнiмнiң, көрсетiлетiн қызметтiң тұтыну қасиеттерi мен сипаттамаларын қоса алғанда, функционалдық мақсатының көрсеткiштерi;
6) қабылдау, буып-түю, таңбалау, тасымалдау, сақтау, кәдеге жарату және жою ережелерi;
7) сапасы мен қауiпсiздiгiн сынау әдiстерi;
8) ресурстардың барлық түрлерiн сақтауға және ұтымды пайдалануға қойылатын талаптар;
9) менеджмент жүйесін енгізудi қамтамасыз ететiн, өндiрiстi ұйымдастыруға қойылатын талаптар;
10) белгiлi бiр қызмет саласына арналған ұйымдастырушылық-әдiстемелiк сипаттағы ережелер, сондай-ақ жалпы техникалық нормалар мен ережелер белгiленуi мүмкiн.
6. Мемлекеттік стандарттар өнiмнiң, көрсетiлетiн қызметтiң шығарылған жерiне қарамастан, тең дәрежеде қолданылады.
Мемлекеттік стандарттар келесі түрлерге бөлінеді:
1) Негізін қалаушы стандарт
2) Өнімге, қызметке стандарттар
3) Үрдіске стандарттар
4) Өнімді, қызметті, үрдісті бақылау әдістеріне арналған стандарттар:
Негізін қалаушы стандарт -белгілі бір сала үшін жалпы және басқарушы ережелерден тұратын нормативті құжат. Әдетте ол стандарт немесе әдістемелік құжат ретінде қолданылады, соның негізінде басқа стандарт жасалынуы мүмкін. Мысал ретінде ҚР СТ 1.0-2003 - Қазақстан Республикасының Мемлекеттік стандарттау жүйесін көрсете аламыз.
Негiз қалаушы стандарттар қызметтiң белгiлi бiр саласы үшiн жалпы техникалық талаптарды, өзара түсiнушiлiктi қамтамасыз ететiн техникалық бiрлiктiң, ғылымның әрбiр саласындағы өзара байланыстың өнiмдердiң, процестердiң (жұмыстардың) және қызметтердiң, сол сияқты басқа да жалпы техникалық талаптардың жалпы ұйымдастыру - әдiстемелiк ережелерiн белгiлейдi.
Негiз қалаушы стандарттардың кеңiнен алғанда мемлекеттiк және салааралық мәндi объектiлерi бар стандарттаудың мемлекеттiк жүйесi; өлшеу бiрлiгiн қамтамасыз ететiн мемлекеттiк жүйе, конструкторлық құжаттаманы бiрыңғай жүйесi, өлшеу бiрлiгi, салааралық мәндi терминдер мен анықтамалар (сапаны басқару, сенiмдiлiгi, буып-түю) және басқалары.
Негiз қалаушы стандарттар кешенiндегi нақты жүйенiң жалпы ережелерiн белгiлейтiн стандарт, мысалы "Қазақстан Республикасының стандарттауының мемлекеттiк жүйесi. Негiзгi ережелерi".
Негiз қалаушы стандарттарды былай бөлуге болады:
а) ұйымдастыру-әдiстемелiк, белгiлi бiр салаларда жалпы ұйымдастыру-техникалық ережелер жөнiндегi жұмыстарды белгiлейтiн, мысалы ҚР СТ 1.0-2000 "Қазақстан Республикасының мемлекеттiк стандарттау жүйесi. Мемлекеттiк стандарттардың әзiрлеу тәртiбi", ҚР СТ 1081-2002. "Технологиялық нұсқауды және тағам өнiмдерiнiң рецептурын әзiрлеудiң тәртiбi. Негiзгi ережелерi";
ә) жалпы техникалық, белгiлейдi;
:: ғылымда, техникада, өндiрiсте көп ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.