ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІН ДАМЫТУДА САЛЫҚ САЛУ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІН ДАМЫТУДА САЛЫҚ САЛУ ТӘРТІБІН ЖЕТІЛДІРУ

МАҚСАТ

КІРІСПЕ

: 1

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІН ДАМЫТУДА САЛЫҚ САЛУ ТӘРТІБІН ЖЕТІЛДІРУМАҚСАТКІРІСПЕ: ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІҢ ДАМУЫ ЖӘНЕ ҚҰРЫЛУЫНДА САЛЫҚТАРДЫҢ РӨЛІ

: 1. 1

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІН ДАМЫТУДА САЛЫҚ САЛУ ТӘРТІБІН ЖЕТІЛДІРУМАҚСАТКІРІСПЕ: Қазіргі кезіңде Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнестің дамуы

: 1. 2

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІН ДАМЫТУДА САЛЫҚ САЛУ ТӘРТІБІН ЖЕТІЛДІРУМАҚСАТКІРІСПЕ: Кәсіпкерлік қызмет және оған әсер ететін факторлары

: 1. 3

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІН ДАМЫТУДА САЛЫҚ САЛУ ТӘРТІБІН ЖЕТІЛДІРУМАҚСАТКІРІСПЕ: Шағын және орта бизнестің салық салудың шетелдік тәжірбиесі

: 2

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІН ДАМЫТУДА САЛЫҚ САЛУ ТӘРТІБІН ЖЕТІЛДІРУМАҚСАТКІРІСПЕ: ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІН САЛЫҚ САЛУЫ МЕН ОНЫҢ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ (ҮЛГІРЕТІН МАЙ АУДАНЫ БОЙЫНША САЛЫҚ БАСҚАРМАСЫ)

: 2. 1

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІН ДАМЫТУДА САЛЫҚ САЛУ ТӘРТІБІН ЖЕТІЛДІРУМАҚСАТКІРІСПЕ: Павлодар облысының Май ауданы бойынша салық басқармасының сипаттамасы

: 2. 2

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІН ДАМЫТУДА САЛЫҚ САЛУ ТӘРТІБІН ЖЕТІЛДІРУМАҚСАТКІРІСПЕ: Шағын және орта бизнес субъектілерге арнаулы салық режимінің сипаттамасы

: 2. 3

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІН ДАМЫТУДА САЛЫҚ САЛУ ТӘРТІБІН ЖЕТІЛДІРУМАҚСАТКІРІСПЕ: 2007-2008ж. ж Май ауданы бойынша шағын және орта бизнес субъектілердің салық түсімдерді бағалау

: 3

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІН ДАМЫТУДА САЛЫҚ САЛУ ТӘРТІБІН ЖЕТІЛДІРУМАҚСАТКІРІСПЕ: ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІҢ ЖЕТІЛДІРУДІҢ НЕГІЗГІ ЖОЛДАРЫ

: 3. 1

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІН ДАМЫТУДА САЛЫҚ САЛУ ТӘРТІБІН ЖЕТІЛДІРУМАҚСАТКІРІСПЕ: Шағын және орта кәсіпкерлікті салық салудың мәселелері және оны шешу жолдары

: 3. 2

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІН ДАМЫТУДА САЛЫҚ САЛУ ТӘРТІБІН ЖЕТІЛДІРУМАҚСАТКІРІСПЕ: Салық заңдылығының нормаларын бұзғаны үшін бақылауы

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІН ДАМЫТУДА САЛЫҚ САЛУ ТӘРТІБІН ЖЕТІЛДІРУМАҚСАТКІРІСПЕ: ҚОРЫТЫНДЫ

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІН ДАМЫТУДА САЛЫҚ САЛУ ТӘРТІБІН ЖЕТІЛДІРУМАҚСАТКІРІСПЕ: ҚОЛДАНЛЫҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІН ДАМЫТУДА САЛЫҚ САЛУ ТӘРТІБІН ЖЕТІЛДІРУМАҚСАТКІРІСПЕ: Қосымша А Графикалық бөлім

КІРІСПЕ

Қазіргі уақытта Қазақстанда жүргізілген экономикалық реформалардың бағыттарының бірі болып шағын бизнесті құру мен дамыту болып табылады. Нарық механизмін құрастырудың негізгі шарты және осы заманның нарықтық экономиканың құрастырушы элементі ретінде кәсіпкерлікпен айналысу болып табылатыны қоғамның барша бөлігі білді. Шағын кәсіпкерліктің дамуының жоғары деңгейі осы заманның бәсекелігіне қабілетті нарық моделіне сай болуы тиіс. Әлемдік тәжірбие көрсеткендей, шағын бизнес нарықтық экономиканың негізгі элементі болып табылады. Ол арқылы мемлекеттің даму гормоналды жүреді. Шағын бизнес экономиканың өсу қарқының, жалпы ұлттық өнімнің құрлымын және сапасын анықтап көрсетеді.

Қазақстанда кәсіпкерліктің құрылуы мен дамуы қыйын -қыстау кезең өтті. Бұл кездері әлеуметтік- экономикалық және саясаттың өзгеріс кезеңдері өтті, макроэкономикалық дағдарыс пен халықтың өмір сүру деңгейінің төмендеген еді. Республикада орын алған жағдайлар шағын кәсіпкерлік бизнесті дамыту керектігін тағы да айқындады. Шағын бизнес экономикаға икемділік береді, қаржыны және халыққа өндірістік ресурстарды мобилдейді, қосымша жұмыс орындарды құрады, сұраным мен ұсынымға байланысты өндірісті өзгертеді, алғашқы шығындарды қажет етпейді. Артықшылықтарына қарамастан шағын және орта бизнес көптеген қиыншылықтарды бастан өткізіп жатыр. Осығын байланысты оның дамуы мемелекеттің тиімді қолдауынсыз мүмкін емес. Мемелекеттік саясаттары экономикалық қолайлы жағдай жасап кәсіпкерлік секторының өсуіне үлкен әсер етеді. Мемелекеттік саясаттың басты бағыттары кәсіпкерлік секторының өсуіне әсер етеді. Мемелекеттік саясаттың басты бағыттары ретінде нарықтық баға құрлымды, нарық пайызының ставкасы, салық жүйеісінң тиімділігі және мемелекеттік бюджеттің балансы, еркін ішкі сауда (импорт және экспорт), еркін инвестициялар (шет елдік және отандық капитал), басқару және кадрларды дайындауда қолдау көрсету, ақпаратпен қамтамасыз ету болып табылады.

Қазақстанда шағын кәсіпкерліктің аз ғана пайызы халық тұтанатын тауарды өндірумен айналысады, олардың көп бөлігі комерциялық және делдалдық қызметпен айналысады.

Қазақстан Республикасында экономикалық реттеудің әдістемесінде шағын бизнес пен кәсіпкерлерлік субьектерді салық салу жүйесін тиімді жүргізілуін құру үлкен мәнге ие. Қазіргі уақытта салық заңнамасы бойынша кәсіпкер жалпы орнатылға тәртіп бойынша немесе жеңілдетілген жүйе бойынша салық салу жүйесінің арсында өзіне тиімдісін таңдауға болады.

Берілген бітіруші жұмыста шағын және орта бизнестің экономикалық құқықтық мәні мен оның Қазақстан Республикасының экономикасындағы рөлі қаралып талқыланған. Жалпы Қазақстан Республикасы және Май ауданы бойынша шағын және орта бизнес пен кәсіпкерлерлік субъектердің мемелекеттік бюджетке төленетін салықтың төлемдерін талдауы жүргізілді. Үлкен мәнді Қазақстан Республикасында күші бар заңнамасына сәйкес шағын және орта бизнестің ұйымдық- құқықтық түрін қарап шығуына берілген.

Шағын және орта бизнестің салық салуы мен оның жетілдіру жолдары Павлодар облысының Май ауданың салық басқармасы үлгіретінде тандалып алынған тақырыптың өзектілігі қазіргі кезеңде оның рөлі мен маңыздылығы өте зор.

Дипломдық жұмыста үлгі ретінде Павлодар облысының Май ауданы бойынша салық басқармасының шағын және орта бизнес субъектілердің салық салуы мен оның жетілдіру жолдары қарастырылады.

Берілген жұмыс Қазақстан Республикасының қаржы Министрлігінің Павлодар облысының Май ауданы бойынша салық басқармасы мемлекеттік мекемесі материалдары бойынша жазылған.

Дипломдық жұмыстын зерттеу объектісі Павлодар облысының Май ауданының Салық басқармасы болып табылады.

Салықтар мемлекеттің саяси және экономикалық қызметтерін қаржыландырудың негізгі көзі болып табылады.

Салықтар мемлекеттің өмір сүруінің негізі болып саналады. Мемлекетті ұстау үшін, халықтың ақшалай немесе натуралдық формада тұрақты түрде төлейтін жарналары қажет болады. Адамзаттың даму тарихында салықтың нысандары мен әдістері мемлекеттің сұранымдары мен қажеттеріне қарай бейімделіп, өзгерістерге ұшырап отырды.

Дипломдық жұмыста Павлодар облысының Май ауданы бойынша салық басқармасының деректері мен құжаттары пайдаланды. Және мемлекеттік мекемедегі есептің нормативті реттеуші базасы, салық есебінің мағынасы және мәні ашылады.

Павлодар облысының Май ауданы бойынша салық басқармасына сипаттама беріліп, оның негізгі мәселелері қарастырылып, шешу жолдары жазылған.

Жұмыстың мақсаты болып- шағын және орта бизнес субъектерінің салық салу тәртібін және ерекшелігін қарап шығу мен салық салудың негізгі мәселелерін анықтау және оларды шешу жолдары.

Жұмыстың мәнін ашу үшін келесі мақсаттар қойылды:

шағын және орта бизнес субъектілеріне анықтама беру;
кәсіпкерлік субъектілердің салық салу аспектілерінің негізгілерін анықтау, салықтың және арнайы салық жүйеісінің анықтамасын беру;
кәсіпкерлік субъектердің салық салу ретінің ерекшеліктерін қарасытру, өз қызметін ауылда атқарған болса: шағын және орта бизнестің салық салудың толық жетілдірілуінің негізгі бағыттарын анықтау.

Шағын және орта бизнестің салық салуы мен оның жетілдіру жолдарының ерекшеліктері Павлодар облысының Май ауданың салық басқармасының дипломдық жұмыстын тақырыбын зерттеу кезінде заңдылық актілер, Ережелер, нұсқаулықтар, Қазақстан Республикасының салық кодексі мемлекеттік мекемелердегі ұйымдардың есебі бойынша әдістемелік әдебиеттер және оқулықтар қолданылды.

1 ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІҢ ДАМУЫ ЖӘНЕ ҚҰРЫЛУЫНДА САЛЫҚТАРДЫҢ РӨЛІ

1. 1 Қазіргі кезіңде Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнестің дамуы

Осы заманға сай салық жүйесі Қазақстанға 90 жылдардың басында енген болатын. Сол кезде жүргізілген жүйені тез және түбегейлі өзгеруге керек еді, сонымен бірге қазақстанның экономикасында нарықтық қатынастардың құрылымы мен экономикалық саясаты өзгерді.

Экономикалық реформалар программасын Халықаралық ішкі қорын құрғандар, және оны қазақстанның экономикасына енгізе бастағандар нарықтық экономиканы жетілдіре бастады. Нарыққа өту үшін экономиканы либерализациялау керек деп есептеген, оның ашық және макроэконмикалық тұрақтылықты кез - келген тәсіл арқылы қол жетсе, онда нарықтың барлық мәселелері тез арада өз - өзінен шешіледі деп ойлаған. Кейбір экономистер сол кезде мұндай тәсілдерден аулақ болу керек деп санады, олар Қазақстанда реформаны жоспарлы - нарық бағыты арқылы шешуге болады деп санаған. Бұндай бағыт арқылы - Жапония, Қытай және тағы басқа мемелекеттер жақсы нәтижеге қол жеткен болатын. Алайда Қазақстанның экономикасының спецификасы мен үлкен тәжірбиесі қажетсіз болып қалды. Бұның нәтижесінде реформа толығымен кері әсер берді.

Теориялық жағынан нарыққа көшу үшін Батыс Еуропа елдерінің салық заңын көшіріп алу жеткілікті. Бірақ Батыс Еуропаның салық жүйесі нарықтың функцианалды жұмыс істеуінен және экономикалық тұрақтылықтың нәтижесінде құрылды. Мұндай экономикалық жағдайлар Қазақстанның нарық реформасының басында болған емес. Сондықтан жоғары дамыған нарық жүйесінің қатынасы және ұзақ эвалюциялық дамуыған батыс елдерінің тәжірбиесі Қазақстан экономикасынының жағдайына сай болмады. Себебі Қазақстан экономикасының жағдайы нарықтық қатынастары «естен танылған жағдайда» қалыптасты, ал нарық құрлымын тұрақтыдан көрі ауыспалы дер айтуға болады.

Нарыққа өту үшін жаңа салық жүйесін, оның қызметін реттейтін ережелер мен нұсқауларды, бұл жүйені басқаруға мүмкіндік беретін тиісті салық механизімін құру керек болды. 90 - жылдардың басында Қазақстанның салық жүйесіне американдық үлгісі сай болды. Салық қатынастарының қатарында әкімшілдік- командалық жүйеге сай бірінші орында мемлекетте салық қатынастарының құрылуына байланысты жаңа бірлескен салық тұрды. Әрекет еткен көптеген салықтардың экономикалық маңызы өзгерді.

Қазір әрекет ететін салықтарды енгізгеннен бері үш жыл өтті. Сол кезден бері саясатта, экономикада, әлеуметтік салаларда күрделі өзгерістер болды. Ең бастысы Қазақстан экономикасы нарыққа көшу кезінде өкінішке орай үлкен ауыртпашылық пен қателіктер жасалды. Ең бастысы жаңа салық жүйесін құру орнына ескісін жойды.

Қазақстан Республикасында қабылданған Конституциясында көбінесе саясат пен әлеуметтік - экономикалық салаларында құқық қатынастарын жаңаша реттейді. Осыған байланысты нарық қатынастары тереңдеді, қаржы институтары пайда болып дамыды.

Халықаралық бизнес үшін Қазақстанның экономикасы ашық бола бастады. Осының бәрі салық саясаты мен салық жүйесін құру мен талдау мәселесіне жаңаша қарауға әсерін тигізеді.

Талдау көрсеткендей, әрекет ететін салық жүйесінде көптеген жетіспеушіліктер бар екені анық болды. Ол ең басынан бері мемелекетте орныған экономикаға сай болмады.

Оның ең үлкен жетіспеушілігі болып салық жүйесінде фискалды бағыттың мөлшерінен көп болуында. Салық жүйесінің басқа функциялары мүлдем орындалмайды. Салық төлеушіге салық қысымының үлкен болуы, заңды бұзбайтын салық төлеушілерге салық қысымының тым шектен шыққаны Қазақстан экономикасын езіп, оны абсолютті құртқыш рөлін орындайды. Ең басынан бері экономиканы қайта құру мен салық саясатында қосылған құн салығының ставкалары жоғары болды. Бұған қасы опаненттермен біркелкі жиынтық салық ставкасына ұсыныс жасалынды.

Тұтас салық ставкасының жоғары болуы кері әсер береді:

отандық өндірістің төмендеуіне, оның қазақстандық тауар өндірушілердің және халықаралық нарықтағы құрлымы мен позициясының әлсіреуіне ікеледі;
өндірушілердің барлық түрлерінің жаппай салық салудан бас тарту;
капиталдың шет елге кетуі мүмкін;
шаруашылықтардың өмірінің криминалдануы, «көленкелі экономиканың» көбейуі.

Басқа сөзбен айтқанда салық жүйесін түбегейлі өзгерті керек болды. Алайда бұған қол жеткізу үшін экономикалық реформалардың бағытын түбегейлі өзгерту керек болды.

Экономикалық реформаның басты бағыты экономиканы бұзу емес, ал құру әдістері Қазақстанның ұлттық байлығын көбейту, және халықтың жақсы тұрмыс халын өсіру болып табылады. Осыдан салық реформасының негізгі концептуалдық бағыттары пайда болады, олардың бағыттары мақсаттары, жүзеге асыру тәсілдері.

Осыдан нақтылы жайлар қасында негізгі бағыттар:

салық жүйесі фискалды сенімді және мемелекетке оның әлеуметтік- экономикалық мәселелерді шешуге мүмкіндік бере алуға тиіс;
салық жүйесі тұрақты және салық салушыға ұғынықты болу керек;
салық салу шаруашылық иесінің барлық түрлеріне бірдей болу тиіс және олардың құқықтық- ұйымдық түріне байланысты болмау керек;
салық жүйесі әділ болу тиіс, ал салық ауыртпашылығы салық салушылар арсында тең бөлінуі тиіс;
салықтың мөлшері бірнеше есеге қысқаруы керек, және оларды төлеу әдістері ыңғайлатылған болуы тиіс;
салық ауыртпашылығы төмендеу керек, ал салық салушыларға салық салудан пайданы алу үшін шығындарын шығаруға мүмкіндік берген;
салық салушыларды сақтығын нақты қамтамасыз ету керек. Салық салушылар әр қашан да дұрыс және салықтың рақымсыздығынан қорғау керек;
салық салудан заңды және заңға қарсы шығу әрекеттерінің әдістерін жабу керек, және салық төлеудің дұрыстығын тексеретін бақылау жүйесінің тиімділігін арттыру керек;
бюджетке кететін аймақтық және өзін- өзі басқаратын жергілікті ұйымдардың табысы тұрақты деректемелерімен жабдықталуы керек.

Қазақстан Республикасы эканомикасын тұтастай алып қарасақ, оның өндірісті басқару құрылымында сапалық тұрғыдағы үлкен өзгерістер болып жатқаны баиқалады. Соның ішінде маңызды бағыттардың бірі шағын және орта кәсіпкерліктің дамуы болып табылады. Кәсіпкерлік алымдылық қабілетің пысықтын шынығуына жағдай жасайды. Онсыз толыққанды нарық экономикасының да болуы мүмкін емес. Сондықтан қазіргі кезеңде өзойлау қабілеті мен еркіндігін мол пайдалана кәсіпкерлікке назарды баса аудармасқа болмайды.

Бүгінгі танда мемілекеттік мекемелер мен ірі фирмалар шағын кәсіпкерліктің дамуына жан-жақты атсалысуда . Өйткені олар әлеуметтік-эканомикалық мәселеледің бірқатарын шешеді. Біріншіден, жұмысшылар жолдамалары қатарынаң шығып, өз кәсібінің қожасы болу мүмкіндігін туады. Екіншіден, кіші кәсіпкерлікті халықтықтың жұмыспен қамтылу мәселесімен де бірлестіріп өарастыруға болады. Үшіншіден шағын кәсіпкерліктің өркендеуді тауарлар өндіруді ұлғайтуға және қызымет көрсетуді дамытуға жол ашады.

Қазақстан Республикасы президентінің жанынаң 1997 жылдың қантар айында қүрылған шағын кәсіпкерлік мәселелері жөніндег ынталы тап, экономикасының даму сапасын реттеитін заңдықжәне нормативтік - нұсқаулық актілерін жетілдіруге көмектеседі деп күтілуде.

Сонымен Қазақстан Республикасының 1997 жылдың 18 маусымда шыққан «Шағын кәсіпкерлілікті мемлекеттік қолдау туралы» заңыннда шағын кәсіпкерлік тұлғаларын тіркеу процедурасын барынша оңаилату туралы атап аитылған еді. Жарғылық капиталға қойылатын талапта женілдетіледі. Мысалы, бүрын заңды тұлғаны тіркеу үшін кәсіпкерлер ақша мен уақыттары шығындап 10-12 түрлі құжаттар жинауы керектін. Ал, енді жаңа заңдылық бойынша тәртіп ыңғайлы бекітілген үлгі бойынша өтініш те әділет басқармасына ғаңа көрсетіледі. бекітілген жарғыны біреуі бойынша жұмыс істеуге келісім беріледі және тіркеу үшін екі есе төлем көрсеткіші бойынша салық төленеді. 3 күн ішінде әділет басқармасы кәсіпкерлерге тіркеу туралы куәлігін және статистика органы мен салық инспекциясына қажетті мәліметтерді беруге міндетті.

Шағын кәсіпкерліктін дамуы республиканың барлық азаматтарына қатысты бар күрделі әрі көпқырлы іс. Пәрмендіде оңтаилы қаржы институттарын құрмаиынша шағын бизнес пен орта кәсіпкерлікті қолдау, оған демесін болу мүмкін емес. Кәсіпкерлікті қолдау және дамыту жөніндегі бұрынғы мемілекеттік қор қызыметінің басты қателігі оның қаржысының чиновниктік құрылымын арқылы бөлінуде еді. Республика Президентінің «Шағын кәсіпкерлікке мемілекеттік қолдауды және оның дамуын жеделдету жөніндегі шаралар туралы» жарлығы материалдын өнім өндірумен айналысатын кіші кәсіпкерлік субъектілеріне салық және кеден салымына байланысты женілдіктер беруді көздейді. Экологиялық тұрғыда қолайсыз және бару қиын шалғай ауданында өнім өндірумен айналысатын шағын кәсіпорындарға аумақтық женілдіктер жасау, олардан салық жинамау, ауылдық жерлерде өнім өндірумен айналысатын және сол жерде жұмыс орын құруды мақсат ететін шағын кәсіпорындарды салықтан мүлде босату қарастырылған. Олай болса, зағдық база оған қоса жеке және шағын кәсіпкерліктің дамуына мемілекет тарапыннан көмектесу әсіресе өндіріс саласында шағын кәсіпкерліктін ілгеріп өрге басуына жолашады.

Іс жүзінде Қазақстан эканомикасының бірінші сатысы 1988 жылдын 1 маусымыннда күшіне енген «КСРО-дағы кооперация» туралы Заңнан басталады. Аталмыш заң кооперативтердің шаруашылық жұргізу формаларын еркін тандауына кепілдік береді, олардың мүшелеріне өз қабілет-қуаттарын көрсету ұшін елеулі мұмкіндіктер ашты. Ол эканомиканың мемілекеттік және ұжымдық - кооперативтік секторларынның іс-қимылдарын тең тұрңыда құқықты қамтамасыз етуге баңыттағаң болатын. Бұл қозғалыс шырқау шынына 1990 жылы жетті. Ол кезде кооперативтік кәсіпорындар мен үйымдардын саны 15 мың шамасында болады. Оларды 300 мыңнан астам адам жұмыс істеді. Қазақстан Республикасының мемлекеттік статистика комитетінің мәліметі бойынша сан жағынан кооперативтік ұиымдар құрылыс санында жалпы санның 31. 4% басым болған, 12% астаны тұтыну тауарлары өндірісі саласында - 10. 6% ауыл шаруашылығында қызымет жасады. Қазақстан Республикасында кооперативтер қызыметтер мен тауарлардың 25. 5% өндірді. 1990-1995 жылдар аралығында кооперативтер саны 15 мыңнан 2 мыңға дейін, яғни 7. 5 есе қысқарды.

Сонымен қатар бұл кезде кіші кәсіпорындар қарқындап жеделдете дамыды. Бұл, ең алдымен, кәсіпкерліктің үлгісі мен бағытын аиқындаитын салық саясатының рөлімен түсіндіріледі. 1995 жылдың басында шағын кәсіпорындардың саны 18. 3мыңға жетті. Оларда шамамен 150 мыңға жуық адам жұмыс істеді. Олар 1995 жылы шамамен 14. 9млрд. теңгенің өнімін іске асарды. Егер 1992 жылы кооперативтер шығын кәсіпкерліктін үштен бірін құраса, 1997 жылдын басында Қазақстанда 177348 кіші кәсіпорын тіркелді. Олардың тек 96671-і ғана жұмыс істелді. Салалар бойынша алсақ, 11, 6% өнеркәсіпте, 30, 4% ауыл шаруашылығында, 9, 7% комерциалық кәсіппен айналысады. Кіші кәсіпорындардың көбі - 27817-бұл барлық мөлшердің 29, 4% Алматыда орналасқан, 13517-сі оңтүстік Қазақстан, 7941-і Ақмола, 8575-і Қарағанды, 2891-і Алматы облыстарының ту тіккен. Келтірілген мысалдар республикада жеке кәсіпкерліктін пайда болу працесі жұріп жатқаның көрсетеді. Экономиканын мемілекеттен тыс секторларынын дамуына жол салңан кооперативтер орнынашағын шағын, соннан кейн жеке кәсіпорындар келеді. Дегенмен, жұргізілген талдау көрсеткендей, экономиканын жеке секторының, әсіресе шағың және орта кәсіпкерліктін 1990жылдың басымен салыстырғаны қазірігі жаи күйі күрделілік. Іс жүзінде кооперативтердін 1994 жылы өндірілген тауаркөлемі. 1993 жылмен салыстырғанда 19, 3 % кеміді, ал жаңа мерзімді сауда - саттық және делдалдық қызыметпен айналысатын жеке кәсіпорындар саны 3, 2 есеге өсті. Ең бір қініштісі, шағын кәсіпкерлікте жинаған қаражат өндіріс пен оның инфақұрылымымен дамытуға емес, тұрақты валютаға айырбастауға жұмсалды.

Ресми статистикадан шағын кәсіпорындардың, яғни шағын бизнес субектілерінің өсу қарқыны шұғыл көрінеді. Олардың әр кезендегі санына зер салынады. мысалы; 1993 жылы -35179, 1994жылы-32186, 1996 жылы-2500. Қалыптасқан ортаның шағын кәсіпорындағы тигізетін келенсіз ықппалы, біріншіден, заңдылықтын дәйексіздігінен көрінеді. Өйткені кәсіпорындар қызыметінің ереже-тәртіптері, әсіресе, салық және сыртқы эканомикалық баиланыстар саласында тым жиі өзгерістерге үшырап отырады. Екіншіден, зандылыққа елеулі ақылықтар бар. Меншіктің барлық тұрлерінен тендігінен және жеке мншіктін қорғалуына кепілдік өте осал. Ұшіншіден, шағын кәсіпорындарды зорлық-зомбылық пен өтемдікпен чиновниктердін парықсыздығы мен біліксіздігінен қорғаудын нақты тетіктерінін жоқтығы да, көп зардабын тигізеді.

Жалпы алғанда үсақ кәсіпкерлер әлі де болса қолаисыз әлеуметтік ортада, халықтың біріспыра топтары тарапынан ұнатпайтын ықылас да нем қүрайды ахуалда, күрделі жағдайда жұмыс істеп жатыр жұртшылықтын көніл күшін сондай-ақ бөліне көп кәсіпорындардын белгілі бөлігінін өркениетке мәдениеттен алыс әрекеттері мен мінез -құлқы отқа май құйғандай қыздыра түседі. Қиын кездегі күрделі іс-кәсіпкерлікті біз байқаған кеибір қырлары, міне осындаи. Кәсіпкерлік іргелі күштерге бірнеше кезекте, фирманы құрушы және негізін салушы болып табылатын кәсіпкердін өзі жүзеге асыруға қолайлы мүмкіндікпен қажетті қор жатады.

Сонымен шағын кәсіпкерлік субъектілері тауарларға жұмыстарға және көрсетілеттін қызыметкерлерге баиланысты нақтылы сұраныстарды қамтамасыз ету жөнінде шапшан қызымет көрсету арқылы зағды жолмен пайда табады, сондай-ақ бәсекелесу нарығының ауқымын кеңейтуге ат салмайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.