Калам - Ислам дініндегі философиялық ілім

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Мұсылман философиялық мектептері: сопылық, калам, мутазилизм, ашаризм

.
Жоспар:
I. Мұсылман философиясы.
II. Сопылық.
III. Калам.
IV. Мутазилизм.
V. Ашаризм.
VI. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

I.Мұсылман философиясы. Мұсылмандық Шығысты зерттеумен айналысқан тарихи-философиялық және мәдениеттанымдық еңбектерге қарағанда ислам әлемінің данышпандары ерте нрек ғылымы,философиясымен қатар Алдыңғы Азия,Орталық Азия және Шығыс мәдениеті мен философиясын қабылдай отырып,философиялық дәстүрлерді одан әрі жалғастырған. Егер ортағасырлық Батыс Еруопада христиандық дінді идеологияландыру,философиялық интоксикациялау және енегіздеі үдерісі жүріс өтсе,ал мұсылман аймағында,әсіресе VII-X ғасырларда философия мен ғылым өзінің гүлдеенген кезеңін бастан кешірді. Бұл кезеңде ғылымның мынадай салалары қарқынды дамыды: тригонометрия, алгебра, оптика, психология, астрономия, химия, география, зоология, ботаника, медицина. Арнайы білім салаларының дамуына әл-Хорезми,әл-Бируни,ибн Сина,Омар Хайям және тағы басқа ойшылдар өздерінің үлкен үлестерін қосты. Мысалы,әл-Бируни Жердің өз осінен айналып қозғалуы туралы болжамды алғаш айтқан данышпанның бірі болды,сондай-ақ,көптеген өзге әлемдердің өмір сүруі туралы идеялар мен бірнеше қызықты математикалық идеяларды ойлап тапты. Омар Хайям алгебрадағы үшінші дәрежеге дейінгі теңдеулердің шешімін жүйелеп,оны тұңғыш рет геометриямен байланыстырды. Мұсылман әлемінің философтары мен ғалымдары Батыстың ғылымы мен философиясы қалыптасуына дүниеетанымдық және теориялық зор ықпалын тигізді. Батыс мұсылмандық Шығыс арқылы алғаш рет антик мәдени мұрасымен,сонымен бірге Шығым мәдениетінің озық жетістіктерімен танысты. Бұл ғылыми,теориялық жетістіктер мен философиялық жаңашылдықтарды,прогресшіл рационалистік философия мен ғылымишығармаларды мұсылман әлемінің ойшылдары араб тілінде жазғанымен,олардың біразы этникалық шығу тегі жағынан араб емес,түркі және парсылар болды. Осылай Батыс әлемі Шығыспен рухани диалогы нәтижесінде ерте грек дүниесімн қатар,шығармашылдық және жаңашылдық идеялар мен концепцияларға толы шығыстық мәдениетінің есігін ашты. Шығу тегі түрік философтар мен ғалымдар әл-Фараби, Баласағұни, Қашқари, тағы басқалармен қатар әл-хорезми,әл-Бируни,ибн Сина,әл-Кинди,Габари,әл-Газена,әл-Г азали сияқты ойшылдар мне философтардың есімдерімен танысты.
II.Сопылық немесе тасаууф -- зуһд (аскетизм), жақсылықтармен әшекейлену, нәпсіні тазарту және рухтың дәрежесін көтеру. Тасаууф ғылымы -- сопылықты ұстанатын адамдардың сенімдерінің жинағы және олардың оңаша халінде және жиындарда ұстанатын әдептері. Сопылық -- дүниеден безуге, нәпсіні есептеуге, тәнге қатысы бар нәрселерден бет бұруға, нәпсіні тазалауға, Аллаһ тағалаға мағрифатқанемесе хақиқатқа иман келтіру арқылы қосылу дәрежесіне жетуге ұмтылысқа негізделген өмір салты. Сопылықты ұстанушыны сопы деп атайды. Сопылар өздерін Мұхаммед пайғамбар Жәбірейіл хадисінде айтқан ихсанды жүзеге асырушылар санайды. Классикалық сопы ғалымдар сопылықты мақсаты жүректі қайтару мен Аллаһтан басқа заттардан бұру деп анықтаған. Дарқауи тариқатының (ағыл.)қазақ. сопылық ұстазы Ахмад ибн Аджиба (ағыл.)қазақ. сопылық сол арқылы Құдайдың ішкі болмысының құзырында қалай саяхаттауды, ластықтан тазалануды, жақсы қасиеттермен әсемдеуді білуге болатын ғылым деген. Классикалық сопылар зікірге құлшыныспен және аскетизммен ерекшеленетін болған. Сопылықтың ізбасарлары ерте Умәйя халифатының кезіндегі дүниеге деген құлшынысқа реакция ретінде пайда болған. Сопылық мыңжылдықтар бойы көптеген мәдениеттердің әсерін басынан өткізіп, бастапқыда араб тілімен, содан кейін парсы, түрік және басқа да ондаған тілдерде ойларын білдіреді. Сунниттік немесе шииттік боп келетін сопылық тариқаттарының түп негізі Мұхаммед пайғамбардың күйеу баласы Әли ибн Әбу Талибке дейін жетеді деп саналады. Тек Нақшбандийа тариқаты ғана өз негізін Әбу Бәкірден бастайды
Сопылық терминінің екі шығу тегі бар деп тұжырымдалады. Бұл сөздің түбірі арабтың сафа сөзімен байланысты деген пікір бар. Басқалар бұл сөз арабтың суф сөзінен шығып, ертедегі сопылардың жүннен тоқылған киім үлгілерін білдіреді деп санайды. Барлық мұсылмандар өздерін Аллаһқа баратынына сеніп, өлімнен және Қияметтенкейін жұмақта орын алуға ұмтылғанымен, сопылар Құдайдың болмысын тану және оған жақындау бұл өмірде де мүмкін деп санайды. Сопылардың басты мақсаты Аллаһтың разылығын іздеп, адамның бастапқы халін (фитра) қалпына келтіру деп саналады. Сопылық жолына түсу үшін оқушы өзіне ұстазтабу керек, себебі бұл оқушының дәрежесінің өсуіне қажетті шарт. Ұстаз оқытуға құқылы болу үшін басқа шейхтан рұқсат қағазын (Иджаза (ағыл.)қазақ.) алу керек. Ұстаздан шәкіртке жалғасатын бұл тізбек Силсилә (ағыл.)қазақ. деп аталады. Бастапқыда сопылық тек қана Исламның интернализациясы ретінде қарастырылды. Бір пікір бойынша сопылық негізін Құраннан, оны оқып, терең ойланудан бастау алады. Басқалар сопылықты Мұхаммед пайғамбарға еру, сол арқылы Аллаһқа жақындаудан басталған дейді. Бұдан қарапайымырақ теорияларға сәйкес мұсылмандардың елдерді көптеп жаулап алуы христиан монахтары мен тақуаларды мұсылман қоластына әкелді. Олар көптеген ғасырлар бойы белсенді рухани өмірмен өмір сүріп, олардың әдіс-тәсілдері сопылықтың негізін қалаған тақуа мұсылмандарға әсер еткен.
III.Калам - Ислам дініндегі философиялық ілім. Негізін әл-Ашғари (873-935) қалаған. Бұл ілім VIII ғасырда пайда болып, IX ғасырда Орта Азия мен Қазақстанға кең тараған. Калам жолын ұстанушыларды мутакаллимдер дейді. Мутакаллимдер мен философтардың айырмашылығы: мутакаллимдердің ой-тұжырымдарың негізі Ислам принциптері мен осы дінге тән мәселелер болған, ал философтардың ойлары ақыл-парасаттың принциптеріне және антикалық философияның моделіне негізделген.
IV.Мутазилиттер - Ислам тарихында пайда болған ағымдар қатарында өзіндік із қалдырған, Ислам ғылымына Калам саласын ендірген, Ислам философиясының іргесін қадаған, әлемге әйгілі Ислам философтарын шығарған, көне грек еңбектерін араб тіліне аударуда елеулі қызмет атқарған ағым. Мутазилиттер ағымы омеялықтардың халифалық тұсында (661-750) пайда болып, аббастықтар кезеңінде Ислам әлемінің ресми мазхабы болып бекітілді. Шамамен, бір ғасырдан аса өзінің ұстанған бағыты бойынша күресті. Батыс шығыстанушыларының айтуына қарағанда, Мутазилиттер деп аталудың себебі, олардың тақуа, дүниеге көңіл бөлмей, өмірдің қызықтарын тәрк еткені. Шынына келгенде, олардың бәрі дерлік бұл сипаттағы адамдар емес еді. Мутазилиттер Ислам ағымдарының ішіндегі діни мәселеде ақылды көбірек қолданатындығымен ерекшеленеді. Ақылға қонымсыз аят пен хадисті логикалық тәсіл бойынша түсіндірді. Әсіресе, сенім, иман мәселелерін дәлелдеу үшін алдымен ақылды төреші етті. Олар шариғатқа құрмет көрсеткенімен әһли мәселеде еркін еді. Кез келген бір мәселені әуелі ақылға салып таразылайды, ақылға қонымды болса алады, қонымсыз болса тәрк етеді. Мутазилиттердің ақылға көбірек мән беруінің себебін ғалымдар былай деп түсіндіреді: Мутазилиттердің көне мәдениет пен өркениеттің ошағы болған Иракпен Парсы аймағынан шығуы; олардың басым көпшілігі араб ұлтынан болмауы; Мутазилиттердің яһуди, христиан, әрі философиялық, еңбектерді араб тіліне енгізуге атсалысқан мұсылман емес кісілермен тығыз байланыста болулары көне философиялық пікірлердің оларға әсер етуі ағымы умеялықтардың билік кезеңінің соңына таман шығып, үкімет жағынан ешқандай қысымға ұшырамады. Өйткені, үкіметтің билігіне араласпады, халық арасында бүлік шығармады. Дегенмен, уақыт өткен сайын ел ішінде түрлі мақсаттағы топтар шықты. Бір шетінен осы тұста араб-Ислам түсінігіне ақырындап үнді мен грек философиясы кіре бастады. Исламның алдында парсы мәдениеті грек философияның әсерінде болғандықтан, грек философиясы, мұсылмандарға парсыларарқылы келді. Сонымен қатар, суриянилер жолымен енді. Өйткені, суриянилер грек философияның мирасқорлары болатын. Мутазилиттер дәлел ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.