Шағын және орта бизнесті дамытудың, несиелендірудің тиімділігі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 68 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 4

1 Шағын және орта бизнестің дамуының теориялық негіздері . . . 7

1. 1 Шағын және орта бизнестің мәні мен тиімділігі және атқаратын қызметінің ерекшеліктері . . . 7

1. 2 Шағын және орта бизнесті дамытудың, несиелендірудің тиімділігі . . . 18

1. 3 Шағын және орта бизнесті несиелендірудің ерекшеліктері және оны мемлекет тарапынан қолдаудың алғы шарттары . . . 23

2 Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнесті несиелен- дірудің 2005-2007 жылдардағы жағдайына талдау («Цеснабанк» АҚ мысалы ретінде) . . . 30

2. 1 «Цеснабанк» АҚ дамуы, атқаратын қызметтеріне қысқаша сипаттама және оған талдау . . . 30

2. 2 «Цеснабанк» АҚ банкінің шағын және орта бизнесті несиелендіруді ұйымдыстыру . . . 40

2. 3 «Цеснабанк» АҚ 2005-2007 жылдарға арналған шағын және орта бизнесті несиелендірудегі жетістіктері, оған талдау . . . 51

3 Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнесті несиелендірудің жетілдіру жолдары . . . 57

3. 1 Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнесті несиелен-

дірудің проблемалары . . . 57

3. 2 Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнесті несиелендіруді шешудің жолдары . . . 62

Қорытынды . . . 67

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 70

Кіріспе

Ел экономикасының бүгінгі басты бағыттарының бірі кәсіпкерлікті кеңінен дамытуға барлық мүмкіндіктерді туғызу. Осыған байланысты алға қойылған мақсат-мүдделер, экономикамызды әрі қарай индустриялық жағынан дамыту. Елбасымыз өзінің халыққа жолдауында ел алдына қойылған міндеттерді, монополияның төңірегінде жүрген бизнестің бәрін кәсіпкерлікке беру, қабылданған бағдарламалардың бәрін орындау әрі оларды аяғына дейін жеткізу деп атап көрсетті. /8/

Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында тауардың мейлінше тапшы, гиперинфляция мен халықтың тұрмыс деңгейінің күрт төмендеген кезеңінің өзінде - ақ отандық кәсіпкерліктің негізін қалау жұмыстары басталды. Ол қиын шешімдерге толы мезгіл еді. Экономикада мемлекеттік меншік басымдықта болды. Нарық қатынастарын дамыту үшін заңдық база мүлде болған жоқ. Кеңес дәуірінен қалған қолданыстағы заңдар жеке меншік пен кәсіпкерлік қызмет үшін кері әсер етерлік сипатқа ие тұғын.

Бүгінде өнеркәсіп өндірісі көлемінің 85 пайызы жеке секторда өндіріледі. Елдің ЖІӨ - дегі шағын және орта бизнестің үлесі шамамен 25 пайызын құрайды, экономиканың жеке секторында еңбекпен қамтылғандар халықтың 60 пайызын құрайды.

Қазіргі уақытта, Мемлекет басшысының халыққа жолдауы негізінде шағын және орта кәсіперлікті 2005-2007 жылға дейін дамыту жөніндегі жеделдетілген шаралардың жаңа ауқымды бағдарламасы жүзеге асырылуда. Соның нәтижесінде бизнес құру жолындағы бюрократиялық кедергілер айтарлықтай азайтылды. Елімізде кәсіпкерлікті дамытудың перспективасы айқын көрініске ие бола бастады. .

Жеке бизнесті, ең алдымен шағын және орта бизнесті қолдау мемлекеттік саясаттағы түйінді мәселелердің бірі. Ол «Қазақстан 2030» стратегиясы, «2010 - стратегиялық жоспары» және Қазақстанның 2015 жылға дейінгі индустириялық - инновациялық даму стратегиясында негізгі құжаттармен бекітілген. Кәсіпкерлік ортаны одан әрі нығайту мәселесіне Қазақстан халқына арналған таяудағы жолдауда да айрықша көңіл бөлінген.

«Біздің басты міндетіміз - ұлттық экономиканы инновациялық технологиялар негізінде диверсификациялауды жүзеге асыруда жеке бизнеске біз жетекші рөл береміз -, деп атап көрсетті Нұрсұлтан Назарбаев - бірлесе отырып, бізге экономиканың шикізаттық емес салаларын дамытуға қол жеткізу қажет. Болашақта экспорттық әлеуетті ұлғайтатын басты көз де дәл солар болуға тиіс». /9/

Елбасымыз ол мақсатқа жету үшін қажетті ресурстар жинақталғанына кеңінен тоқталды. Яғни, арнайы құрылған даму институттары - Қазақстанның инвестициялық қоры, Қазақстанның даму банкі, Инновациялық қор, Экспортты сақтандыру жөніндегі корпорация, Инжиниринг және технологиялар трансфертті орталығы осы жылды қоса есептегенде 120 миллиард теңгеден астам қаржы жинақтауға жағдай туғызып отыр. Осы қысқа мерзім ішінде даму институттары жалпы сомасы 1 триллион 570 миллиард теңге болатын 760-тан астам жобаларды қарады. Сондай-ақ, қазіргі сомасы 60 миллиард теңгеден асатын 90-ға тарта жоба қаржыландырылуда. Шағын кәсіпкерлікті дамытудың арнайы қоры жұмыс істейді, ол шағын және орта бизнеске атаулы көмектер көрсетуде. Қорға республикалық бюджеттен тағы да қосымша 10 миллиард теңге бөлінбекші.

Ол қаржыдан ең бірінші, микрокредиттік ұйымдарды құру мен олардың ресурстарын ұлғайтуға - 3 миллиард теңге, екіншіден, шағын бизнес субьектілері үшін банк кредиттері бойынша кепілдіктер беруге - 4 миллиард теңге, үшіншіден, қаржы лизингін, франчайзингті несиелеуді, халықаралық стандарттарды енгізуді қоса алғанда, жобалық несиелеуге 3 миллиард теңге көлемінде бөлінеді деп жоспарланған. Осындай ізгі шаралардың нәтижесінде шағын бизнесті несиелеу мүмкіндігі 25 миллиард теңгеге дейін артатын болады. Осындай мемлекеттік бағдарламаларды ортаға сала келіп, «Мемлекет біздің экономикамыздың негізі ретінде кәсіпкерліктен үлкен үміт күтеді», - деп тағы да атап көрсетті Президент.

Одан соң Президент ұлттық экономиканың отандық кәсіпкерлердің білімдері мен тәжірибелерін барынша қажет ететін шешуші мәселелеріне тоқталды. Бірінші - ол отандық кәсіпкерліктің бәсекеге қабілеттілігі мен өнімділігін арттыру.

Себебі қазіргі уақытта қазақстандық бірқатар кәсіпорындардағы өнімділік деңгейі қанағаттанарлық дәрежеде емес. Мәселен ЖІӨ-нің 1 долларына тиесілі электр энергиясы шығынының деңгейі, сондай-ақ экономиканың өңдеуші салаларындағы еңбек өнімділігі жөнінен Қазақстан бірқатар индустриялы дамыған елдерден 7-10 есеге дейін кейінде қалып келеді! Соған қарамастан халықаралық сапа сертификаттарына ие кәсіпорындар саны өткен жыл ішінде 258-ге жетіп, екі еседен астам өсті. Кезекте тағы да 110-нан астам кәсіпорындарды ілгерілеу күтіп тұр. Бірақ ол да ұлттық экономика үшін әлі де болса бұрынғысынша аз.

Олай болса, бизнес күресе жүріп шыңдалуы тиіс.

Сондықтан да әрбір кәсіпкер өзінің бәсекелестік артықшылықтарының әлеуетін өз бетінше бағалауға, өзінің күшті жақтарын да, әлсіз тұстарын да көре білуге, рынокта бекем орын алу үшін бәсекелестікке қабілеттілігін ұдайы ұштай түсуге міндетті. Өз тарапынан мемлекет Шағын кәсіпкерлікті қолдау қорының бағдарламалары арқылы жеке кәсіпорындардың халықаралық сапа стандарттарына көшуіне септесетін және бұл жолда оларды енгізу үшін жұмсаған шығындарының 50 пайызын өтеп беретін болады. Еңбек өнімділігі жоғары және экспорттық әлеуетті кәсіпкерлер мен өндіріс орындарының беделін барынша биіктете беру керек. Бұл да Президент тұжырымы.

Сондай-ақ, Елбасымыз биылғы жылдың соңына дейін бизнесті дамытуға әкімшілік кедергілерді оңтайландыру; шағын кәсіпкерлік субъектілеріне арнаулы салық режимін қолдану аясын кеңейту; кәсіпкерлік субъектілеріне әкімшілік шаралардың жазалаушылық сипатын жою жөніндегі заңнамалық шараларды қабылдауды тапсырып отыр және де Нұрсұлтан Назарбаев кәсіпкерлік бұл іске белсенді түрде қатысады деп үміттенеді.

Иә, Қазақстан үшін кәсіпкерлікті қолдап, шағын және орта бизнесті дамыту мәселесі - өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Себебі өркениетті елдердің қай - қайсысында да өздерінің экономикалық - әлеуметтік мәселелерін шешуде шағын кәсіпкерлік нысандарына арқа сүйейді. Мұның сыры шағын кәсіпкерлік нысандары тұрғындарды жұмыс орындарымен қамтамасыз етіп, халықтың әл - ауқатын, әлеуметтік статусын жоғарылатумен қатар нарықтағы қажеттіліктің қанағаттануына, іріктелген тауардың көбейіп толығуында - жергілікті шикізат қорын пайдалануға оң ықпалын тигізеді.

Кәсіпкерлік қызметтің динамикасын зерттеу, оны болжау - қоғамның қалыпты дамуы үшін өте маңызды. Осы мәселелердің маңыздылығы мен тәжірибе жүзіндегі тиімділігі дипломдық жұмыстың тақырыбын таңдауға себеп болды. Дипломдық жұмыстың мақсаты, Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнесті несиелендіру, сондай- ақ басқа да экономикалық категориялармен өзара әрекетін танып білуде қаржы-несие мекемелерінің несие саясаттарының ғылыми негізін анықтау.

Дипломдық жұмыс үш үлкен бөлімнен тұрады, олар:

- ҚР шағын және орта бизнесті несиелендіру.

- «Цесна банкі» АҚ несиелік қызмет операцияларының қазіргі жағдайы (2005-2007 ж) .

- Қ. Р. шағын және орта бизнесті несиелендіруді жетілдіру жолдары.

Сонымен бірге, бұл дипломдық жұмыс: кіріспе, қорытынды және қолданылған әдебиеттер тізімінен де тұрады.

Бірінші бөлімде: ҚР шағын және орта бизнесті несиелендірудің теориялық негізі қарастырылған, яғни несиелік операциялардың қоғамда пайда болуы, дамуы және оның экономикалық маңызы талқыланып, қазіргі жағдайда банктерде жүзеге асырылатын құқықтық нысандарды, соның ішінде пруденциалдық нормативті заң актілерін талқыланды.

Екінші бөлімде: Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнестің дамуы, шағын бизнес субъектілерін несиелендіру. Сонымен қатар, «Ценабанк» АҚ-ы мысалында қалай іске асатындығы, оның мәні мен жетістіктері дәйектелді.

Үшінші бөлімде: Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнесті несиелендірудің жетілдіру жолдары қарастырылады.

Несиелiк операциялары жөнiнде баспасөз беттерiнде жарық көрген белгiлi экономист ғалымдарымыз: Көшенова Б. А., Сейiтқасымов Ғ. С., Кемел Н., Мақыш С., Көшербаевтардың коммерциялық банк қызметтерiнен жазған еңбектерiне арқа сүйей отырып, өзімнің ғылыми-сараптамалық тұжырымдамамды ұсынып отырмын. Дипломдық жұмысты орындау кезiнде құқықтық-нормативтiк актiлер, әдiстемелiк сiлтемелер мен нұсқаулықтар, жоғарыда аталған отандық және шетел экономистерiнiң ғылыми еңбектерi де пайдаланылды.

1 Шағын және орта бизнестің дамуының теориялық негіздері

1. 1 Шағын және орта бизнестің мәні мен тиімділігі және атқаратын қызметінің ерекшеліктері

Қоғам дамуының әрбір кезеңіне белгілі бір өндірістік қатынастар, сонымен бірге экономикалық ұғымдар мен категориялардың белгілі бір типтері тән. Ақшадан кейiнгi несиенi ойлап шығару - адамзаттың өмiр қажеттiлiгiндегi данышпандық табысы. Себебi несиенi пайдаланудың нәтижесiнде шаруашылық қажетiн және жеке қажеттiлiктi өтеу уақыты қысқарады. Қарыз алушы кәсiпорынның несие алу арқылы өз өндiрiсiн кеңейтуге, ал жеке тұлғаның өз iсiн ұлғайтуға, не болмаса қажеттi заттарды болашақта емес қазiр алуға мүмкiндiгi туады.

Несие қатынастары алғашқы қауымдық құрылыстың мүлiктiк жiктелiп ыдырауы нәтижесiнде бiр қауымның бай отбасы және кедей отбасы болып бөлiнiп, бiреуiнде артық қалған өнiмнен оны кейiн қайтарып беруге келiсiп, екiншiсi өз мұқтажын өтеуге алуынан пайда болды. Бұл кейiнiрек өсiмқорлық несие деп аталды.

Соңғысы сол немесе басқа құбылыстың мәнін білдіреді және өндірістік қатынастар жүйесінде елеулі орын алады. Экономикалық категориялар қоғамның экономикалық құрылымының көлеңкесі бола отырып өзара байланысты болып келеді. Олардың анализі шындығында бар себеп-салдарлық байланыстар және басқа да өзара байланыстардың ашылуына әкеледі. Қоғамның экономикалық құрылымының өзгеруімен бірге барлық құрылымдық элементтер, ұғымдар және категориялар да өзгереді, жаңа қасиеттер, байланыстар, функциялар пайда болады. Категориялар сонымен бірге, нарықтың өзі сияқты динамикалық және өзгеру үстінде болады. Меншік түрінің, тауар-ақша қарым-қатынасы өсіп-өнуі механизмі жалпы негізінің радикалды өзгеруі барысында өндірістік қатынастар сипатына байланысты бір категориялар көлеңкеге ығысып басқалары авансценаға шығып, үшіншілері жаңа әлеуметтік-экономикалық мазмұнға ие болады.

Өсiмқорлық несиеге тән белгiлер: несие берушiлер - көпестер, саудагерлер, салық жинаушылар, шiркеу иелерi мен үлкен дiни ордалар, ал қарыздар - ұсақ өнiм өндiрушiлер, құл иеленушiлер мен феодалдарға берілген. Шаруалар мен кәсiпкерлер несиенi ағымдағы тұтыну мұқтажын өтеуге ғана алса, ал билеушi топтар қанаушылық, жауыздық iс-әрекеттерге жұмсады. Бұл несие үшiн өсiм ақының деңгейiнiң өте жоғарлылығы ұсақ өнiм өндiрушiлер мен кәсiпкерлердi өз шаруашылығын жабуға мәжбүр еттi. Мысалы, феодализм тұсындағы Германияның әр түрлi қалаларында өсiмқорлық несие үшiн төленетiн ақының деңгейiн 21 пайыздан 43 пайызға дейiн көтеруге, ал кейбiр жағдайларда 100-200%-ға жеткiзуге рұқсат етiлдi. Дегенмен, өсiмқорлық несие капиталистiк өндiрiс әдiсiнiң пайда болуына алғы жағдайлар жасады, яғни өндiрiс әдiстерiн ыдыратып, жаңа әдiстiң пайда болуына негiз дайындады. Сөйтiп несиенiң нышандары алғашқы қауымдық құрылыстың ыдырауы кезiнде пайда болып, капиталистiк тауарлы өндiрiс тұсында дамуының жоғары сатысына жеттi.

Ал капиталистiк несие капиталистiк өндiрiс әдiсiнен туындап, қарыз капиталының қозғалысын көрсетедi. Сондықтан капиталистiк несиенiң өсiмқорлық несиеден елеулi ерекшелiктерi бар:

Бiрiншiден, қарыздар бойынша. Өсiмқорлық несие алушылар - ұсақ өнiм өндiрушiлер, құл иеленушiлер мен феодалдар, ал капиталистiк несиенi, негiзiнен, өнеркәсiп және сауда капиталистерi алады.

Екiншiден, қарызға берген ақшаны пайдалану әдiсi бойынша. Өсiмқорлық несие бойынша қарызға берген ақша несие берушiге ғана капитал ретiнде өсiм ақы түсiредi, капиталистiк несиенi, керiсiнше, несие берушi де, қарыздар да капитал ретiнде қосымша құн алу үшiн жұмсайды.

Үшiншiден, экономикалық маңызы бойынша. Өсiмқорлық несие өндiрiстiң құлдырауынан тiресе, капиталистiк несие бiр жағынан өндiрiстiң өсуiне, ал екiншi жағынан капиталистiк нарық шаруашылығы қайшылықтарының шиеленiсуiне жағдай жасады.

Төртiншiден, өсiм ақының шығу көзiне байланысты. Капиталистiк несие үшiн өсiмақының көзi - жалданушы жұмысшының тапқан қосымша құны, өсiмқорлық несие үшiн өсiм ақының көзi - құралдардың, шаруалардың және ұсақ өнiм өндiрушiлердiң қосымша еңбегi.

Бесiншiден, өсiм ақының деңгейi бойынша. Өсiмқорлық несие үшiн өсiм ақыны өтеуге барлық қосымша өнiм, тiптi қажеттi өнiмнiң де бiр бөлiгi жұмсалды, капиталистiк несие үшiн өсiм ақы төлеуге орташа пайданың тек бiр бөлiгi кетедi.

Сонымен, қарыз капиталы деген капиталист-меншiк иесiнiң жұмыс iстеушi капиталының қайталама айналымына қарызға және жалдамалы еңбектi қанау негiзiнде өсiм ақы түсiретiн ақшалы капитал. Өсiмқорлық капитал капитализмге дейiнгi өндiрiстiк қатынастарды бiлдiрсе, қарыз капиталы - капиталистiк өндiрiстiк қатынастардың көрiнiсi. Ол өнеркәсiп капиталының қайталама айналымының негiзiнде пайда болды. /1/

Кәсіпкерліктің ролі туралы А. Смит былай деді: “ . . . ол тек өз қызығушылығын ойлап, өз пайдасын ғана көздейді, осылайша ол өзі ойламаған мақсатқа көрінбейтін қолмен бағытталады. Өз қызығушылығын ғана ойлай отырып, ол көбінесе қоғамға қызмет етеді.

ТМД елдері үшін кәсіпкерлік - бұл “жаңа” категория, санаулы жылдар ішінде қалыптасқан және теория сипатындағы көптеген сұрақтар әлі күнге талас тудырып келеді және әрі қарай зерттеуді қажет етеді. Осыған орай бірнеше кәсіпкерлік анықтамаларына тоқталайық.

1725 жыл. Р. Контильон: «Кәсіпкер - тәуекел жағдайында әрекет етуші адам».

1797 жыл. А. Боуо: «Кәсіпкер - қолға алған ісіне жауапты тұлға; кәсіпорынды жоспарлаушы, ұйымдастырушы және басқарушы».

1876 жыл. Ф. Уокер: «Капитал бөліп және одан проценттер алушы мен өзінің ұйымдастырушылық мүмкіндіктері арқасында пайда табушыны ажырата білген жөн».

1985 жыл. Р. Кизрич: «Кәсіпкерлік - құны бар жаңа нәрсені құру процесі, ал кәсіпкер - бұл осыған қажетті уақыт пен күш шығындап, өзіне барлық қаржылық, психологиялық және әлеуметтік тәуекелді жүктеп, нәтижесінде ақшаға ие болушы адам».

Ғылымда әлі күнге дейін бұл мәселені қарастыруда әртүрлі көзқарастар бар, бұл сұрақтар жөнінде әртүрлі, кейде қарама-қайшы ойлар айтылады. Бұл қарастырылып отырған категория сол немесе басқа даму этапында ылғи қозғалыста бола отырып, күрделі бола түскендіктен нақтылы - тарихи сипатта болуымен байланысты.

Сондықтан, жоғарыда көрсетілген анықтамалардың ешқайсысын жоққа шығаруға болмайды, бірақ зерттеу барысында біржақтылықтан аулақ болу керек.

Сонымен, кәсіпкерлікті жай ғана термин емес, жалпы экономиканың сұранымын түсіндіруге бағытталатын мазмұнды ұғым дей келе мынандай анықтама береді: “кәсіпкерлік - бұл элементтері: пайда табу, жаңалық, тәуекел болып келетін жеке және заңды тұлғалардың шаруашылық әрекетінің типі”.

Осыншама анықтамалардың болуына қарамастан, әлі күнге келіспеушіліктер көп, мысалы, кәсіпкерлік және оның түрлерінің экономикалық мазмұнын түсінуде. Әлі күнге кәсіпкерлік пен бизнес жөніндегі сұрақтар толығымен шешілмеген, бұлар бір ұғым ба, әлде әртүрлі мағынада ма?

90 жылдардың басында шағын бизнестің ресми анықтамасы болған жоқ және әртүрлі құрылымдар әртүрлі анықтамалар қолданды. Көптеген эксперттер мен экономистердің ойынша шағын бизнес - бұл жеке сектордың синонимі және ауыспалы мағынада кәсіпкерлік нарықтық экономика бизнес әлемі ретінде сипатталады /2/.

Қазақстан Республикасы Президентінің “Шағын кәсіпкерліктің дамуын мемлекеттің қолдауын күшейту жөніндегі шаралары туралы” жарлығы қабылданғанға дейін шағын кәсіпкерлік субъектілерінің құқықтық статусы анықталмаған еді. Сондықтан, Қазақстан Республикасының Үкіметінің шағын кәсіпорындар статусын анықтайтын 1997 ж. 8 сәуірде №499 қаулы қабылданды.

Шағын кәсіпкерлік ретінде экономиканың барлық саласында кәсіпкер ретінде тіркелген жеке тұлғалардың, сонымен бірге тұрақты сапалық және сандық көрсеткіштерімен анықталатын кез-келген ұйымдастырушылық - құқықтық түрдегі (кәсіпорындардың жеке тұлғалармен атқарылатын) әрекет түрі.

Кәсіпкерлік әрекет тәуекелге және кәсіпкердің заттық жауапкершілігіне өз атынан жүргізіледі.

Шағын бизнес субъектілері жұмыскерлерінің орташа жылдық саны барлық жұмыскерлердің, оның ішінде контракт және келісімшарт бойынша берілген заңды тұлғаның барлық филиалдары мен бөлімдерінде істейтін жұмыскерлердің барлығын есепке алумен анықталады.

Заңды тұлға құрмайтын жеке адамдар және қызметкерлерiнiң орташа жылдық саны 50 адамнан аспайтын және активтерiнiң жалпы құны орта есеппен бiр жыл iшiнде алпыс мың еселенген айлық есептiк көрсеткiштен аспайтын, кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын заңды тұлғалар шағын кәсiпкерлiк субъектiлерi болып табылады /3/.

Шағын кәсiпкерлiк субъектiлерi Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарына сәйкес кәсiпкерлiк қызметтiң кез келген түрiн жүзеге асырады.

Заңды тұлға құрмайтын жеке кәсiпкерлер, сондай-ақ мынадай ұйымдық-құқықтық нысандардағы заңды тұлғалар:

- толық серiктестiк;

- коммандиттiк серiктестiк;

- жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк;

- қосымша жауапкершiлiгi бар серiктестiк;

- өндiрiстiк кооператив - шағын кәсiпкерлiк субъектiлерi болуы мүмкiн.
Шағын кәсiпкерлiк субъектiлерi қызметкерлерiнiң орташа жылдық саны барлық қызметкерлердi, оның iшiнде жеке еңбек шарты бойынша, жұмысты қоса атқару бойынша жұмыс iстейтiндерiн, осы субъект филиалдарының, Өкiлдiктерiнiң және басқа оқшауланған бөлiмшелерiнiң қызметкерлерiн ескере отырып анықталады.

Қызметтiң бiрнеше түрiн жүзеге асыратын шағын кәсiпкерлiк субъектiлерi ондайларға жылдық айналым көлемiнде үлесi ең көп қызмет түрiнiң өлшемдерi бойынша жатқызылады.

Егер бiр немесе бiрнеше заңды тұлға шағын кәсiпкерлiк субъектiсiнiң өлшемiне сай келетiн шаруашылық серiктестiгiн құрған жағдайда құрылатын субъектiнiң жарғылық қорындағы олардың үлесi 25 %-бен аспауға тиiс.
Заңды тұлға құрмаған жеке тұлғаларды және:

есiрткi құралдары, психотроптық заттар мен прекурсорлардың айналымымен байланысты қызметтi;

акцизделетiн өнiмдер өндiрудi және (немесе) көтере сатуды (алтыннан, платинадан, күмiстен жасалған зергерлiк бұйымдар өндiруден басқа) ;

ойын және шоу-бизнес саласындағы қызметтi;

стандарттау, метрология, сертификаттау, акцептеу және сапаны басқару саласындағы қызметтi;

банктiк қызметтi және сақтандыру нарығындағы (сақтандыру агентiнiң қызметiнен басқа) қызметтi;

бағалы қағаздар нарығындағы кәсiптiк қызметтi жүзеге асыратын заңды тұлғаларды шағын кәсiпкерлiк субъектілерi деп тануға болмайды.

Шағын кәсiпкерлiктіктің мынадай ұйымдық-құқықтық нысандары болады.

Толық серіктестік. Серіктестіктің әрбір қатысушысы, олар екеуден кем болмауы тиіс, серіктестік атынан кәсіпкерлік қызметті атқаруға құқылы, яғни мұндай серіктестіктің қызметі толық серіктестіктің өз қызметі деп аталады.

Толық серіктестіктің қатысушылары серіктестіктің қарыздары бойынша толық жауапкершілікті. Бұл, егер мүлік жетіспеген кезде немесе қарызды өтеген кезде несиегерлер серіктестіктің кез-келген мүшесінен талап етуге құқылы екенін білдіреді. Серіктестер өзінің жеке мүлігінің көлемінде ғана жауап береді.

Осындай жауапкершілік толық серіктестікті несиегерлер үшін тартымды етеді. Серіктестер арасындағы қарым-қатынас сенімділікпен құрылады.

Толық серіктестік қызметін басқару үшін барлық қатысушылардың келісімі қажет. Толық серіктестіктің қатысушысы оның құрамынан тек қана осы серіктестіктің басқа да қатысушыларының шешімінің негізінде, соттың шешімі бойынша шығарылуы мүмкін.

Толық серіктестік кұрылтайшылық келісім шарт негізінде құрылады және қызмет етеді, оған барлық қатысушылар қол қояды.

Командиттік серіктестік . Толық серіктестіктің бір түрі болып табылады, бірақ онда бөтен тұлғалар есебінен қосымша капиталды тартуға болады (салымшы-қатысушылар немесе командинттер) . Бұл тұлғалар серіктестіктің қызметіне тек қана салымдарды жарғылық капиталға салу жолымен және өздерімен салынған салымдар шегінде шығындар тәуекелін атқарады.

Командиттік серіктестіктің құқықтық құжаты тек қана толық қатысушыларымен қол қойылған құрылтайшылық келісім шарт болып табылады /3/.

Жауапкершілігі шектеулі қоғам. Жарғылық капиталы қоғамның қарыздары бойынша жауап бермейтін қатысушылар үлесіне бөлінген ұйымды жауапкершілігі шектеулі қоғам деп атайды. Толық салым салмаған қоғамның қатысушылары, әрбір қатысушының төленбеген салым үлесінің құны көлемінде жауапкершіліктеріне жауапты. Қоғамның мемлекеттік тіркелуі кезінде оның жарғылық капиталының кем дегенде 50% төленуі керек.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.