Несиені қайтаруға ынталандыру

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 66 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

«Қаржы» кафедрасы

Қорғауға жіберілді

2014 ж. ___ . Д. З. Айгужинова

(қолы)

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Коммерциялық банктің несиелік операцияларын кепілдемелік қамтамасыз етуінің дамуы

5В050900 - «Қаржы» мамандығы бойынша

Орындаған

М. Е. Асаинова

Орындаған:

: (қолы)

М. Е. Асаинова:

Орындаған: Тобы ҚҚарж-301(қ)

М. Е. Асаинова:

Орындаған:

М. Е. Асаинова:

Орындаған: Ғылыми жетекшісі

М. Е. Асаинова:

Орындаған: экон. ғыл. канд., доцент

М. Е. Асаинова: Д. З. Айгужинова

Орындаған:

: (қолы)

М. Е. Асаинова:

Орындаған:

М. Е. Асаинова:

Орындаған: Нормабақылаушы

М. Е. Асаинова: М. М. Мухамедова

Орындаған:

: (қолы)

М. Е. Асаинова:

Павлодар

2014
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Асаинова М. Е.

Коммерциялық банктің несиелік операцияларын кепілдемелік қамтамасыз етуінің дамуы

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5В050900 - «Қаржы» мамандығы

Павлодар

2014

Мазмұны

Кіріспе

: 1

Кіріспе: Банктік ссудаларға кепілдікті қамтамасыз етудің жалпы теориялық қарым-қатынастары

3: 6

: 1. 1

Кіріспе: Кепіл түсінігі және оның несиелік мәміледегі мәні

3: 6

: 1. 2

Кіріспе: Несиені кері қайтаруды қамтамасыз етудің пішіндері мен кепілді іріктеудің өлшемдері

3: 14

: 1. 3

Кіріспе: Банктік ссудаларды кепілдік қамтамасыз етуді бағалаудың негізгі әдістері

3: 19

: 2

Кіріспе: 2011-2012 жылдардағы «Банк Хоум Кредит» АҚ несиелік операцияларын кепілдік қамтамасыз етудің жүйесін талдау

3: 26

: 2. 1

Кіріспе: Банктің ұйымдастырушылық-экономикалық құрылымы мен әрекетінің ерекшеліктері

3: 26

: 2. 2

Кіріспе: Банктің қаржылық жағдайын талдау

3: 32

: 2. 3

Кіріспе: Банктің несиелік әрекеттерін бағалау

3: 38

: 3

Кіріспе: Коммерциялық банктердің кепілдік әрекеттерін жандандыру жолдары

3: 46

: 3. 1

Кіріспе: Банктің кепілдік қоржынын қалыптастырудың бағыттары

3: 46

: 3. 2

Кіріспе: Кепілге қатысты банктік несиелеуді кешенді басқару

3: 50

Кіріспе: Қорытынды

3: 57

Кіріспе:

Қолданылған әдебиеттер тізімі

А қосымшасы 2011-2012 жылдардағы«Хоум Кредит Банк» АҚ қаржылық есептемесі

Ә қосымшасы Графикалық бөлім

Кіріспе

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Коммерциялық банктердің несиелік әрекеттері жаһандық және ұлттық макроэкономикалық ортадағы белгісіздіктің тәуекелдіктерінің артуы жағдайында несиелік белсенділіктің бірде өрлеу, бірде төмендеу жағдайларымен ерекшеленеді.

Тәуекелдіктердің артуының кезеңінде, несиелік операцияларға қатысты мәселеде, ссудалар бойынша мерзімі ұзартылған қарыздың артуынан, коммерциялық банктер басты назарды несиені кері қайтарудың қосалқы көздеріне шоғырландырады және негізінен, кепілге, жүзеге асыру механизмдері, өкінішке орай, белгілі көлемде несиегерлер мен зайымшылардың мүдделерін қорғауды қамтамасыз етеді.

Қазіргі тәжірибе кепілдік механизмнің кемшіліктерін алға тартады, несиелік мәміленің келісімшарттық міндеттемелерінің орындалмауымен, яғни бұзылуымен қатысты, несие бойынша қамтамасыз ету құнын бағалаудың қателіктері, олардың мониторингінің жүзеге аспауы, кепілдік механизмнің құқықтық қамтамасыз етілмеуі және басқа да жағдайлар ықпал етеді.

Банктік секторда мерзімі ұзартылған қарыздың өсу тенденциясы байқалады, осы орайда тұтастай өсу қарқыны несиелеудің көлемінің өзгерісінің динамикасына сай келеді.

Кепілдік механизмнің қызметімен байланысты мәселелер, өз алдына теориялық және қолданбалы аспектідегі мүдделерді құрайды. Теориялық салада басты назарды «кепіл» және «кепілдік механизм» ұғымдарын нақтылау сұрақтары туындайды, олардың элементтерін ұйымдастыру, кепіл заттарымен банктің жұмысының тәжірибесін дамыту негіздері ретінде жүзеге асырады, әдістемелік қамтамасыз етуді дамыту мен жандандыру мәселелері шешімін табады.

Бұндай қажеттілік анағұрлым өткір пішінде дағдарыстар кезеңінде танылады, клиент үшін күрес, банктің талаптарының өзіндік өлшемдеріне жауап беретін тұстары күшейеді. Бұрынғыша өзекті болып қалатын сұрақ, кепіл затын бағалаумен байланысты, мониторинг жүргізу бойынша банктің ішкі жағдайын сақтау мен дайындауға қатысты.

Соның өзінде, банктік тәжірибені талдау байқатқандай, кепілдік құқықтарды жүзеге асыру әрқашан қамтамасыз етілмейді. Бұл жағдай мысалы, зайымшының қамтамасыз етуді ұсынушы өндірістік кезеңінің ауытқуына соғуы ықтимал немесе деректік тұрғыда болмауымен немесе кепіл затына сиқыр жасаумен ұштасуы мүмкін.

Бұндай құбылыстардың себептері болып табылады: кепілді үшінші жақ тұлғадан қабылдау, зайымшының балансына кепілдік активтердің болмауы, құжаттарды лайықсыз толтыру, кепіл затына меншік құқығын нақтылаушы жайлардың әбден шешімін таба алмауы, банктің жағынан мониторингті ұйымдастырудың лайықты жүзеге аспауынан.

Басты назарға кепілдік механизмді жүзеге асырудың кемшіліктерін қабылдай отырып, теориялық және қолданбалы мүддені мына мәселелер алға тартады: кепілдік механизмнің қызметінің мазмұны мен принциптерін іске асыру, кепілдің құнын бағалау мен несие бойынша қамтамасыз ету мониторингін жүзеге асыру.

Өкінішке орай, ғылыми әдебиеттерді талдау байқатқандай, кепілдік механизмнің қызметінің әрекеттегі тәжірибесінің аталмыш тобы жеткілікті көлемдегі теориялық негіздемелерге ие емес. Бұның өзі кепілдік механизмнің қызметінің саласындағы теориялық-әдістемелік мәселелердің кешенін зерттеудің қажеттіліктерін туындатады.

Мәселенің зерттелу дәрежесі. Ғалым - экономистер, ереже бойынша, несиемен және оның қызметтік принциптерімен байланысты жалпы теориялық сұрақтардың аясын қамтамасыз етуді қарастырады.

Көптеген жұмыстардың ввторлары, қамтамасыз етудің қандай да бір амалдарын талдауда, заңгерлерге қатысты атқарылады. Жұмыстардың көп бөлігі қазіргі уақытта қамтамасыз етудің кепіл деп аталатын түрімен байланысты, әсіресе жылжымайтын мүліктің кепілдігімен - ипотекамен қатысты (Конев Е. Ю., Лазаренко Л. Б., Нетишинская Л. Ф., Саввин А. А., Южелевский В. М. ) .

Бұлармен қоса қабат бірқатар сұрақтар, яғни несиемен қамтамасыз етумен қатысты, несиелік тәуекелдік және несиелік қоржындарды басқару мәселелеріне арналған жұмыстарда қарастырылады (Балабанов И. Т., Валенцева Н. И., Лаврушин О. И., Мамонова И. Д., Соколинская Н. Э., Елин С. В., Фомина Д. Е., Музыка Е. И., Егорова М. В., Кондаурова Д. В., Усоскина В. М. ) . Кепілдің құнын бағалау М. А. Федотованың еңбектерінде қарастырылған.

Нәтижелердің мағыналылық деңгейінің жоғары болуына қарамастан, ғалымдардың және тәжірибелік қызметкерлдердің тарапынан алынған нәтижелер, қазіргі тәжірибе қарқынды түрде өсу үстінде, кепілдік механизмнің қызметтеріне жаңа талаптар қою үстінде, мониторинг жүргізу мен кепілді бағалау әдістерін, тәсілдерін іздестірудің қажеттіліктерін негіздейді.

Қарастырылып отырған жұмыстың өзектілігі айқын, коммерциялық банктер үшін олардың мәні зор, кепілдік механизм мәселесінің жеткілікті дәрежеде қарастырылмауы, нақты тақарыпты таңдауға арқау болды.

Жұмыстың мақсаты - кепілдік механизмнің мазмұнын зерттеу, Қазақстандағы оның қызметіне бөгет ететін себептерін анықтау, сол сияқты оның құрамдас элементтерін жандандыру бойынша нұсқаулар дайындау. Алға қойылған міндеттерді шешу үшін келесі міндеттерді шешу көзделеді:

- кепілдік механизмнің мазмұны, құрылымы мен құрамы туралы ұғым-түсініктерді ашу;

- ұйымдастырушылық, реттеу және негіздік блоктарға қатысты түсінік аппараттарын нақтылау;

- банктік тәжірибеде - кепілдік механизмнің банктік тәжірибенің әрі қарай дамуына зиян келтіретін факторларын айқындау;

- кепілге мониторинг пен бағалау үдерістерін жүзеге асыру, сол сияқты оларды жүзеге асырудың әдістемесін дайындау.

Зерттеу пәні мен нысаны. Зерттеу нысаны ретінде кепілдік механизм орын алады және оны АҚ «Банк Хоум Кредит» тәжірибесінде пайдалану қарастырылады.

Зерттеудің пәні кепілдің құнын бағалау әдістері кепілдік механизмнің негізгі элементі ретінде, несиелеу үдерісіндегі кепілдің мониторингі және оларды жандандырудың бағыттары.

Теориялық және методологиялық базаны жұмыста классикалық және қазіргі фундаментальті еңбектердің жиынтығы құрайды, отандық ғалымдардың ғылыми зерттеулері, «кепіл» саласындағы диссертациялық зерттеулер құрайды.

Зерттеудің ғылыми жаңашылдығы кепілдік механизмнің мәні туралы теориялық-әдістемелік тұжырымдарды дамытуға бағытталады және коммерциялық банктердің несиелік тәуекелдіктерін азайту мақсатында олардың жекелеген блоктарын дамытудың бағыттарын анықтайды.

Дипломдық жұмыстың теориялық мәні экономиканың категория ретінде кепіл туралы ғылыми тұжырымдарды жүйелеуден тұрады, кепілдік механизм туралы түсінік-ұғымдарды дамыту, оларды құрудың принциптерін ашу мен анықтаудан тұрады.

Практикалық мәні мына мәселеге қатысты, жұмыстың тұжырымдары мен негізгі ережелері коммерциялық банктердің кепіл құнын бағалауды және оның мониторингін кең ауқымда пайдалануға бағытталады.

1 Банктік ссудаларға кепілдікті қамтамасыз етудің жалпы теориялық қарым-қатынастары

1. 1 Кепіл түсінігі және оның несиелік мәміледегі мәні

Белгілі болғандай, «несие» сөзі латынның «credere» сөзінен шығады, яғни сену деген мағынаны білдіреді. Негізі «сенім» деген түсінік басынан-ақ позитивті аспектіде қарастырылады, яғни сенімділік, субъективтік күтулерге негізделген, сол сияқты кері мағынада - тәуекелдік, объективтік ықтималдықтармен қатысты. Яғни, несие орны бар жерде міндетті түрде несиелік тәуекелдік те қатысады немесе басқаша айтқанда, несиелік келісімшарттың жағдайының орындалмауы ықтимал (несиенің қайтарылуы, кері қайтару мерзімі) . Осылармен байланысты тәуекелдіктерді азайту сұрақтары басты назарды аударады, оларға қатысты жауаптар көбінесе коммерциялық банктің қызметінің тиімділіктерін айқындайды.

Банк тарапынан ұсынылатын несиелердің алуан түрлері орын алады. Негізінен, оларды қамтамасыз ету бойынша жіктеуге болады. Қамтамасыз етілген және қамтамасыз етілмеген несиелер болып бөлінеді.

Қамтамасыз етудің ерекшеліктері бойынша біріншілері кепілдік, кепілдендірілген және сақтандырылған несиелер болып бөлінеді.

Екіншілері - бұл несиелер, нақты қамтамасыз етуді иелік етпейді, сол үшін олар тек қана бірінші класты несие қабілеттілігі бар клиенттерге ұсынылады.

Ссудалар лайықты міндеттемелермен оларды қайтаруды қамтамасыз етусіз де ұсыныла береді, яғни пайыздық жүктеме басқа несиелермен салыстырғанда анағұрлым жоғары жүктеме бойынша тағайындалады. Бұндай несиенің түрін ұсынуда банк қажеттіліктердің туындау себептерін де, оларды мақсатты пайдалану жағдайларын да тексермейді. Тек қана зайымшыға міндетті түрде иелік ететін қажеттілік, ұсынылған бланктік несие бойынша мерзімін ұзарту ахуалының туындауының деректері банктік клиентке деген сенімінің азаюына әкеліп соғады, болашақта аталмыш несиелердің түрлерін ұсыну мәселесінде клиентке қарсылық білдіріледі.

Банктік несиелеу несиелеудің қатаң принциптерін сақтау арқылы жүзеге асады. Олар өз алдына несиелеу жүйесінің негізгі элементінің негізін арқау етіп, несиенің мазмұны мен мәнінен көрініс береді, сол сияқты объективті нарықтық заңдардың талаптары мен несиелік қатынастар саласындағы ерекшеліктер сақталады. Белгілі болғандай, несиелеудің принциптеріне енеді: кері қайтарудың шұғылдығы, саралау, қамтамасыз ету мен төлемділік жағдайлары.

Несиелеудің шұғылдығы несиені кері қайтаруға қол жеткізудің қажетті нормасы болып саналады. Шұғылдылық принципі аңғартқандай, несие кері қайтарылып қана қоймайды, сонымен бірге қатаң түрде лайықты уақытта қайтарылуы кере. Шұғылдылық - несиені кері қайтарудың уақыттық белгілі шегі. Егер ссуданы пайдаланудың мерзімі бұзылатын болса, онда несиенің мәні де ауытқиды, ол өзінің тағайындалымынан айырылып, бұның барлығы елдегі ақша айналымының жағдайына кері ықпалын тигізеді.

Саралау байқатқандай, несиегер несие алғысы келетіндердің барлығына бір жақты несие беру туралы сұраққа үйір болмауы шарт.

Сол үшін несиені саралау несиелік қабілеттіліктің көрсеткіштерінің негізінде жүзеге асады, яғни зайымшының қаржылық жағдайы түсініледі, белгілі келісімшарт бойынша мақұлданған мерзімді несиені кері қайтаруға зайымшының дайындығы мен сенімділігі басты қажеттіліктер болып есептеледі. Бұл сапалық белгілер потенциалды зайымшыларда қаржылық әрекеттерді талдау арқылы бағаланып отырады.

Несиені қамтамасыз ету принциптері қарызгерде заңды құжатталған міндеттемелердің барлығынан хабардар етеді, несиені уақытында қайтаруды кепілдендіреді: кепілдік міндеттемелер, келісім-кепілдер, келісімшарттар - кепілдік ұсыну.

Төлемділік принциптері зайымшыға ынталандыру қызметін көрсетуге шақырады, оны өзіндік ресурстарды арттыруға итермелей отырып, тартылған қаражатты үнемдеп шығындауға бағыттайды [6] .

Несиені қайтарудың экономикалық негізі айналым үдерісін құрайды және өндірістік үдерістің қатысушыларының қорының айнылымын жүзеге асырады, сол сияқты несиелеу қызметінің заңдарын іске асырады. Алайда несиені кері қайтарудың объективтік экономикалық негіздері бұл үдерістің автоматтылығын аңғартпайды. Тек қана ссудалық құнды қадағалаудағы мақсатты бағытталған басқару ғана олардың дұрыс сақталуы мен лайықты қозғалыстарына үлес қосады, кері қайтатын құн мен ұсынылатын зайымның баламасы ескеріледі.

Несиелік мәміледе екі субъект қатысады - несиегер мен зайымшы, несиені кері қайтаруды ұйымдастырудың механизмі олардың әрқайсысының бұл үдерісті жүзеге асырудағы орнын ескереді.

Несиегер, несиені ұсына отырып, несиелік үдерістің ұйымдастырушысы болып саналады, өзінің мүдделерін қорғайды. Объективті экономикалық негіздерден шыға отырып, несиегер зайымдық қаражатты салудың мынадай салаларын таңдайды, ссуданың сандық параметрлері, оларды жабудың әдістері, несиелік мәміленің жағдайлары, яғни берілген зайымның толық көлемінің уақтылы кері қайтарылуының алғышарттары құрылады. Алайда нұсқалған құннан кері қозғалыс зайымшының несие қабілеттілігіне қатысты, яғни өзінің айналымында қолданылатын ақшалай нарықтың жалпы конъюнктурасына байланысты.

Несиелік мәміле лайықты қарызды ссуда алушының қайтаруының міндеттемелерінен туындайтыны белгілі. Нақты тәжірибе байқатқандай, міндеттемелердің барысы кепілдік пен несиенің уақтылы қайтарылуын әлі де айғақтамайды. Экономикадағы инфляциялық үдерістердің туындауы ұсынылған ссуданың сомасының құнсыздануына әкелуі ықтимал, зайымшының қаржылық ахуалының нашарлауы - несиені кері қайтарудың мерзімінің бұзылуы. Сол үшін банктердің әрекетінің халықаралық тәжірибесі байқатқандай, несиені кері қайтаруды ұйымдастырудың механизмі құрылып, оның құрамына қосылады:

- түсімнің есебінен нақты ссуданы жабудың тәтібі;

- несиелік келісімшартта жабудың тәртібін заңды бекіту;

- ссудалық құнның кері қозғалысының уақтылы және толықтай қамтамасыз етілуінің алуан түрлі пішіндерін пайдалану.

Несиені кері қайтаруды қамтамасыз ету кешенді операцияларды жүзеге асырумен ұштасады, соның арқасында потенциалды және шынайы ақшалай ағындар қалыптасады және мақұлданады, несиелік ресурстарды зайымшылардан несиегерлерге орналастыру мәселелері назарға алынады. «Несиені кері қайтару» ұғымы тар мағынада қолданылады (операция, жеке қайта бөлу, жіктеу ағыны), кең ауқымда бұл терминнің білдіретін мағынасы (жүйе, яғни қалыпты өзара байланысты операциялардың жиынтығы, кешені) .

Бірінші жағдайда кері қайтару зайымшыдан несиегерге несиелік ресурстарды міндетті түрде орналастыру қарастырылады, операциялар, несие ұсынуға қарама-қарсы шарттармен жалғасады.

Екінші жағдайда несиені кері қайтару күрделі, көп қырлы үдерісті білдіреді, яғни мынадай кезеңдерді қамтиды, атап айтқанда, екінші тәртіптегі зайымшылардың айналымынан ресурстарды шығару, ресурстарды кері қайтару, негізгі зайымшы айналымын назарда ұстау, оның айналымынан қаражатты шығару, несиелік ресурстардың жоспарлы кері қозғалысында несиегерге қаражатты қайтару.

Жоғарыда келтірілген бірқатар операциялар өз алдарына толық, тар мамандырылған сценарийді иелік етеді, білікті емес (мәселелік емес) несиелерде жүзеге асады. Шынайы жағдай несиелік қарыздарды жабуда көбінесе бір не бірнеше ақшалай ағынның (көздерін) қосымша қосылуын талап етеді, ал сыни жағдайларда және бұл негізгі ағындармен негізгілерін толық алмастыру көзделеді. Бұны толық ден санауға болады, кеңейтілген сценарий деп есептеледі, өз аясына екінші тәртіптегі зайымшылардың ресурстарын қосып, негізгі және қосымша көздер бойынша, сонымен бірге негізгі зайымшыдан ресурстарды концентрациялау, соның ішінде екінші тәртіптегі зайымшылардан несиені қайтарудың көлемі мен қажетті көлемін белсенді ету, қосымша көздер және ең соңында несиегерге қаражатты қайтару негізгі және қосымша көздер бойынша немесе альтернативті ақшалай ағымдар бойынша несиені қайтарудағы шығынның жабылуы жүзеге асады. Бұл қосымша және альтернативті ақшалай ағындар зайымшылардың айналымында түзіледі, олардың активтері мен мүліктерінде, үшінші тұлғалардың активтері мен айналымдарында, несиегердің өзінің ресурстары мен тартылатын несиелік үдерістерінде.

Несиелерді кері қайтару операцияларының кешенінде бірнеше кезеңдерді аңғаруға болады, нақты мазмұны көбінесе несиенің жобасының ерекшеліктерінен қатысты, зайымшының ерекшелігі, қалыптасқан сыртқы ортаның жағдайларына байланысты. Сол сияқты банктік саясаттың шектеулері мен артықшылықтары, біліктілгі мен банктік персоналдардың дайындық дәрежесі және басқа да факторлар, несиелік тәуекелдіктердің деңгейін анықтайды.

Толық түрде назарға алынатыны, ең алдымен әдістердің толық жиынтығын қалыптастыру көзделеді, несиені кері қайтаруды қамтамасыз етудің құралдары мен амалдары, сол сияқты несиелік қарызды жабудың ықтимал ақшалай ағындарын анықтау да енеді. Олардың сапалық ерекшеліктері несиегер мен зайымшының тарапынан өздерінше бағаланады, өте сан алуан түрде, көбінесе альтернативтік ұстанымдарда, алайда рейтингтердің жүйесі құрылуы мүмкін, несиені кері қайтаруды қамтамасыз етуді қосалқы жіктеуге жол салып, анағұрлым оңтайлы да ұтымды, қосымша, резервтік және лайықты көздеріне жол ашу көзделеді.

Жұмыстың екінші кезеңінде несиені кері қайтаруды қамтамасыз ету бойынша міндетті түрде білікті емес несиелердің мәселе туындатпайтын сценарийі бойынша несиелік қарызды жабудың базалық ақшалай ағындарын анықтау қажет, сол сияқты оларды несиелік мониторингке қосу көзделеді. Бұлардан басқа, жоспарлауды жүзеге асырады және кері қайтаруды қадағалау бойынша бірқатар шараларын құжаттандыру, қолдау, қажетті жапғдайларда оларды шұғыл түрде түзету көзделеді.

Міндетті түрде атап өтерлігі, қазіргі банктік менеджмент әзірше сирек те болса басты назарды жұмыстың екі кезеңіне аударады. Сонда, құжаттандырылатын тек мерзімі, несиелік қарыздың жабу көздері емес. Несиені кері қайтаруды қамтамасыз ету бойынша бағыттарды кеңейту тек қана мерзімі ұзартылған несиелермен жүзеге асады. Жабу ағынының барлық ықтимал ахуалдары қосылады және оларды қолдау мен белсенді ету бойынша шаралар жалғасын табады.

Үшінші кезең несиелік қарыздың жабылуының ақшалай ағынының альтернативтік, резервтік, қосымша иерархиясын анықтау мен құрылымдау, дайындау, оларды құжаттандыру мен ағынды белсенді етудегі сызбаларды құру және несиелік тәуекелдіктерді бейтараптандыру бойынша шараларды жүзеге асыру көзделеді.

Жұмыстың төртінші кезеңінде несиені кері қайтаруды қамтамасыз ету бойынша мәселе туындатып отырған несиелерді шұғыл бақылау жүзеге асырылады, жағдайды бағалау мен қосымша, резервтік және альтернативтік ақшалай ағындарын белсенді ету іске асады (несиелік қарызды жабу көздері мен оларды жабу бойынша шараларды іске асыру) [7] .

Несиені кері қайтаруды қамтамасыз ету бойынша несиелік тәуекелдіктерді басқарудың кешенді әдістері банктік ссудаларда өз аясына алады:

- несиеленетін жобаның және зайымшының несие қабілеттілігін бағалау мен талдау;

- несиелік міндеттемелерді пайдалануды қамтамасыз етуді бағалау;

- ссуда бойынша ықтимал шығындардың резервтерін қалыптастыру;

- «мәселелік» несиелермен жұмыс жасаудың тәсілдері, оған несиелік мониторинг қосылады;

- несиені кері қайтару бойынша қосымша шараларды жүзеге асырудың тәсілдері.

Несиелік тәуекелдіктерді басқарудың әдістерінің жүйесі, біріншіден, несиені кері қайтармаудың шығындарын бағдарлайтын, лайықты үдеріске енгізетін және компенсациялайтын жағдайларды толықтай қарастыру; екіншіден, «банк - клиент - банк» әрекетіндегі олардың шығындарын азайту бойынша кешенді шешімдерді қабылдаудағы банк мамандарының жағдайларды бағалау мүмкіндіктерін назарға алып, орын алуы ықтимал тәуекелдіктердің алдын алу мақсатында жұмыстар жүйесін реттеу жалғасын табады.

Кепілдік қамтамасыз ету - несиелік саладағы тәуекелдіктерді азайту бойынша дәстүрлі тәсілдің түрі. Кепіл банктердің, ломбард, лизингті компаниялардың несиелеу үдерісінде кең қолданылады, ол зайымшылардың дефолтінде несиегерлердің мүдделерін қорғаудың құралы ретінде қызмет етеді. Бір жағынан, оның маңыздылығы ешкіммен де нақтыланбайды, басқа жағынан, - «кепілдік механизмді пайдалану көбінесе банктік бизнестің дамуын тежейтін фактор болып саналады. Қандай да бір белгілі көлемде кепілдік механизм экономикалық қатынастардың жүзеге аспауының кепілі болып есептеледі» [14, б. 32] .

Кері қайтару - банктік несиелеудің негізгі жағдайы болып саналады. Осы орайда, елдің экономикасындағы инфляциялық үдерістердің туындауы, валюталық жүйенің ауытқулары ұсынылған несиенің бастапқы құнына өзгерістер әкелуі ықтимал, яғни зайымшының қаржылық жағдайының нашарлап, кері қайтару мерзімін бұзуына әкеліп соғады.

Сол үшін банктің әрекеттерінің халықаралық тәжірибелері несиені қайтаруды ұйымдастырудың механизмін дайындады, олар мыналар:

- түсімнің (кірістің) есебінен несиені жабудың тәртібі, яғни несиелік келісімшартта көрсетіледі;

- кері қайтаруды қамтамасыз етудің әр түрлі пішіндерін пайдалану.

Осылайша, банктік тәжірибеде ұсынылған несиелерді жабудың көздері мынадай түрлерге жіктеледі:

- бастапқы;

- қосалқы.

Бастапқы көз ретінде өнімді жүзеге асырудың кірісі, түсімі санатқа алынады, яғни лайықты қызмет көрсету сатылары.

Несиелік мәміленің мүмкіндіктерін қарастыруда банкирлер өздерінің «алтын» ережесі ретінде ең алдымен бастапқы көзге бағдар жасауды негіз етіп алады. Сол үшін несиелік өтініштерді қарастыру үдерісінде басты назар клиенттің ақшалай ағындарын талдауға аударылады, саланың дамуының болашағы мен аталмыш клиенттің бизнесі, клиенттің жеткізушілер мен сатып алушылармен қарым-қатынасының жағдайына, сол сияқты іскерлік репутациясына назар аударылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.