Сатып - алушылар мен тапсырыс берушілердің борышы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 85 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Сакибаева Е. К.

Сатып алушылар мен тапсырыс берушілермен есеп айырысуларының есебі және аудит

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

мамандығы 5В050800 - «Есеп және аудит»

Павлодар

2013

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

«Есеп және аудит» кафедрасы

2013 ж. «___»

«Қорғауға жіберілді»

Кафедра меңгерушісі А. Ж. Мусина

(қолы) (аты-жөні, тегі)

Сатып алушылар мен тапсырыс берушілермен есеп айырысуларының есебі және аудит _ тақырыбына арналған

5В050800 Есеп және аудит мамандығы бойынша

(шифрі) (атауы)

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Орындаған

Сакибаева Е. К.

Орындаған:

: (қолы)

Сакибаева Е. К.: (аты-жөні, тегі)

Орындаған: Тобы

: ҚЕжА-301(қ)

Сакибаева Е. К.:

Орындаған: Ғылыми жетекшісі

Орындаған: Аға оқытушысы

Сакибаева Е. К.: Бахралинова Х. Г.

Орындаған: (лауазымы, ғылыми дәрежесі)

: (қолы)

Сакибаева Е. К.: (аты-жөні, тегі)

Орындаған: Нормабақылаушы

Сакибаева Е. К.: Бахралинова Х. Г.

Орындаған:

: (қолы)

Сакибаева Е. К.: (аты-жөні, тегі)

Павлодар

2013

Мазмұны

Кіріспе: Кіріспе

3: 3

: 1

Кіріспе: Сатып алушылармен және тапсырыс берушілермен есептің және аудитының қағидасы

3: 5

: 1. 1

Кіріспе: Сатып алушылар және тапсырыс берушілермен есептің ұғымы

3: 5

: 1. 2

Кіріспе:

Основы бухгалтерского учета и аудита расчетов с покупателями и заказчиками

Сатып алушылар және тапсырыс берушілермен бухгалтерлік есебінің негіздері және аудиты

3: 12

: 1. 3

Кіріспе: ХКЕС бойынша сатып алушылар және тапсырыс берушілермен есептемесі

3: 18

: 2

Кіріспе: ЖШС «СтройПавлодар» сатып алушылар мен тапсырыс берушілермен есеп айырысуларының есебі және аудит

3: 23

: 2. 1

Кіріспе: Кәсіпорын қызметінің сипаттамасы және сатып алушылар мен тапсырыс берушілермен есеп айырысуларының есеп саясаты

3: 23

: 2. 2

Кіріспе: Сатып алушылар мен тапсырыс берушiлердiң есеп айырысуларының есебiнiң құжаттары

3: 31

: 2. 3

Кіріспе: Сатып алушылар мен тапсырыс берушiлердiң есеп айырысуларының синтетикалық есебi

3: 31

: 3

Кіріспе: Сатып алушылар және тапсырыс берушілермен есебінің аудиті

3: 44

: 3. 1

Кіріспе: Сатып алушылар және тапсырыс берушілермен есебінің аудиторлық рәсімдері және бағдарламасын құрастыру

3: 44

: 3. 2

Кіріспе: Дебиторлық қарыздың тексерісінің аудиторлық процедуралары

3: 52

: 3. 3

Кіріспе: Аудиторлық есептеме және сатып алушылар мен тапсырыс берушілердін есебінің жақсартуы

3: 57

Кіріспе: Қорытынды

3: 60

Кіріспе: Пайдаланылған әдебиет тізімі

3: 62

Кіріспе: А Қосымшасы Қаржылық есеп 2012ж

3: 64

Кіріспе: Ә Қосымшасы Графикалыө бөлім

3: 67

Кiрiспе

Бухгалтерлік есеп бүгінгі күні басқару жүйесінде ең басты орын алады. Ол өндіру, айналым, тарату және тұтыну процесстерін бейнелейді, кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттайды және басқарушылық шешімдерді қабылдауға негіз болады. Қазақстан Республикасында бухгалтерлік есеп Бухгалтерлік есеп стандарттарымен және субъектілердің қаржылық-шаруашылық қызметінің бухгалтерлік есебінің шоттардың Типтік жоспарымен бекітілген жалпы қағидалары және негіздері негізінде құрылады, бұл ұйымның ерекшелігіне, нысандарына қойылатын талаптарға сәйкес келетіндей ұйымдастырылуы керек.

Дебиторлық бережақ қаржылық есеп берудің негізгі көрсеткіші болып табылады деуге болады, себебі дебиторлық бережақ есебі арқылы шаруашылық субъектінің қаржылық жағдайын, оның рентабельділігін, сонымен қатар сатып алушылар мен тапсырыс берушілермен есеп айырысуы арқылы бұл кәсіпорынның белсенділігін, бәсекеге қабілеттілік көрсеткішін анықтауға болады.

Қазiргi кәсiпкерлiктi дамытуды қолға алу жағдайында дебиторлық бережақтарда азайту мен жою үшiн төлем уақыты өтiп кеткендерiн қайтаруға әрекеттер жасау, сақтандыру сияқты шаралар жүргiзiлуi тиiс. Соған байланысты осы тақырыпты, яғни сатып алушылармен және тапсырыс берушiлермен есеп-айырысудың есебiн таңдауымның маңыздылығы жоғарда көрсетiлген дебиторлармен есеп-айырысу шараларын анықтап, оның жүргiзiлуiн көрсетуде.

Тақырыптың өзектілігі: сатып алушылармен және тапсырыс берушiлермен есеп-айырысудың есебiн таңдауымның маңыздылығы дебиторлармен есеп-айырысу шараларын анықтап, оның жүргiзiлуiн көрсетуде.

Ғылыми жаңалығі қазіргі замандағы кәсіпорындарда күмәнді парыздардың жасаулар және басқарулар әдістердің салыстырмалы бағасы болып табылады.

Осы жұмыстың зерттеу объектісі «СтройПавлодар» ЖШС-тің сатып алушылармен және тапсырыс берушiлермен есеп-айырысудың есебiн болып табылады.

Дипломдық жұмыстың мақсаты - сатып алушылармен және тапсырма берушілермен есеп айырысуларың толық зерттеу және бағалауы, олардың бухгалтерлік есебі және аудиті.

Дипломдық жұмыстың міндетіне төмендегілер жатады:

- сатып алушылар және тапсырыс берушілермен есептің ұғымын анықтау;

- сатып алушылар және тапсырыс берушілермен бухгалтерлік есебінің негіздері және аудитын қарастыру;

- ХКЕС бойынша сатып алушылар және тапсырыс берушілермен есептемесін зерттеу;

- кәсіпорын қызметінің сипаттамасы және сатып алушылар мен тапсырыс берушілермен есеп айырысуларының есеп саясатын зерттеу;

- сатып алушылар мен тапсырыс берушiлердiң есеп айырысуларының есебiнiң құжаттарын қарастыру;

- сатып алушылар мен тапсырыс берушiлердiң есеп айырысуларының синтетикалық есебi;

- сатып алушылар және тапсырыс берушілермен есебінің аудиторлық рәсімдері және бағдарламасын құрастыруы;

- дебиторлық қарыздың тексерісінің аудиторлық процедураларын қарастыру;

- аудиторлық есептеме және сатып алушылар мен тапсырыс берушілердін есебінің жақсартуын қарастыру.

Жаттығу маңыздылығы - сатып алушылар мен тапсырма берушілермен есеп айырысуларың есептілігін ұйымдастыруын және ішкі бақылыуын нұсқаулық қызмет көрсетуі болады.

1 Сатып алушылармен және тапсырыс берушілермен есептің және аудитының қағидасы

1. 1 Сатып алушылар және тапсырыс берушілермен есептің ұғымы

Сатып алушылар мен тауар жеткізушілердің арасында есептесу қаражатты аудару және қолма қол ақшаны қолдану арқылы жүргізілуі мүмкін.

Есептесу формасы келісім шартта көрсетіледі. Нарықтық экономика кезінде, шаруашылық субъектілерінің арасында, есептесудің бірнеше түрлері кездеседі, оның ішінде қаржылық және қосымша инструменттер арқылы есептесу деп аталатын жолдары да бар.

Қазіргі уақытта ақы төлеу формасы ұйымдардың арасында жасалған келісім шартта арнайы көрсетіледі.

Сатып алушылар мен тауар жеткізушілердің арасында есептесудің бірнеше түрлері қолданылады, олардың арасында қолма қол ақшамен, қаржы аудару, сонымен қатар бартерлік мәміле деп аталатын тәсілді қолданып, қолдағы бар тауарлармен, түрлі жұмыстарды орындап, қызмет көрсету арқылы да есептесетін кездері бар. әдетте есептесу кезінде міндетті түрде ағымдағы дебиторлық немесе кредиторлық қарыздар пайда болады.

Сонымен ол қарыздар әртүрлі себептерге байланысты ұзақ уақыт бойы төленбей, қайтарылмай жүруі мүмкін. Ондай кездерде мекемелер азаматтық кодексте көрсетілген заң талаптарына сәйкес, өзара есептесу деп аталатын, әлі болса да кең тарамаған есептесу тәсілдерін де қолдана алады.

Экономикасы дамыған елдерде, аталған есептесу түрлеріне қосымша, вексельдер және бағалы қағаздарды қолдану арқылы есептесетін формалары да пайдаланылады.

Ондай қаржылық инсрументтері дамымаған елдерде азаматтық заң кодекстерінде көрсетілгендей, міндеттемелерді орындаушыларды өзгерту тәсілдері қолданылады.

Ондай операциялар, әсіресе төлем дағдарысы етек алған жылдары кеңінен қолданылады. әрі өзара есептесу операциясына бірнеше заңды тұлғалар қатысып, бір бірінің қарызын жауып, бірінің міндеттемелері мен қарыздары екінші тұлғаларға ауысып, әртүрлі себептерге байланысты, кредиторлық қарыздар төленіп, шығысқа шығарылады.

ХҚЕС тандартына сәйкес операциялар мәнінің формасынан жоғары болатын принципі былай анықталған: «Операциялардың шын мәнінде атқарылғандығын түсіну үшін, олар заңды форма түрде ғана атқарылып қоймай, өз мәніне, экономикалық нақтылығына сай болуы қажет».

Нәтижесінде, кей кездері, бухгалтерия құқықтық міндетін өзгеге беру туралы келісім шарттарды ғана қабылдап, бухгалтерлік принциптерге сай, оларды қуаттап, негіз болатын бастапқы құжаттарын сұрамай. Естеріңізге сала кетейік, кейбір жақын шетелдерде өзара есептесуге шектеу қойылған, болмаса тиым салынған. Оның басты себебі, ұйымдарды жасанды түрде банкротқа ұшыраудан қорғаумен, болмаса олардың мүліктері мен таза пайдасын заңды түрде сақтаумен байланысты және салық төлемей кетудің алдын алу үшін жасалған.

Ұйымдардың басқа субьектілерімен қаржылық- шаруашылық қатынасы келісім шарт бойынша анықталады. Келісім шарт тараптардың ара қатынасын реттейді. ҚР АК сәйкес, екі немесе бірнеше тұлғалардың арасындағы азаматтық құқықтары мен міндеттемелері, олардың өзгерісі немесе тоқтатылуы туралы жасалған келісім- келісім шарт болып табылады. Келісім шарт жазбаша түрде жасалады. Жазбаша түрде төмендегі мәмілелер жасалады:

- егер кейбір келісімдер бойынша, заң бойынша арнаулы жағдайлар қарастырылмаған болса, немесе іскерлік айналымның әдеттерінен тыс болса, кәсіпкерлік қызметті атқару барысында;

- орындалу кезінде жасалатын мәмілелерден басқа, көлемі 100 айлық есептік көрсеткіштен асып кететін болса;

- басқа да заңда, немесе келісім шартта көрсетілген жағдайда.

Келісім шарт тараптар арасындағы қатынастардың заңды нормасын қалыптастырып, мәміленің орындалу тәртібі мен атқару тәсілдерін анықтайды, сонымен қатар міндеттемелердің рет ретімен орындалуын қамтамасыз етуді қарастырады.

Келісім шарттардың келесі түрлері қолданылады:

- алып-сату келісім шарты

- жеткізу келісім шарты

- мердігерлік келісім шарт

- ақылы қызмет көрсету келісім шарты

Келісім шарттардың ең көп тараған түрі- алып-сату келісім шарты, ол бойынша сатушы тауардың меншіктік құқығын, шаруашылық жүргізуді немесе оперативтік басқаруды сатып алушыға беруді міндетіне алады. Сатып алушы соған сәйкес тауарды қабылдап алып, ол үшін келісілген қаржыны төлеуді міндетіне алады.

Алып-сату келісім шартының азаматтық заң кодексінің талаптарына сай, өзіндік ерекшеліктері болуы мүмкін, оның ішінде тауарды ұзақ мерзімге, несиеге беруге, тікелей сатуға, ж. т. б. түрде сатуға болады.

Келісім шартта тауарды қабылдап алу мерзімі көрсетіліп, ол шарт орындалмайтын болса, жауапкершілік шаралары қоса көрсетілгені жөн. Мысалы, келісім шарт бойынша, тауар келісім жасалғаннан кейін, немесе ақы төленгеннен кейін 10 күннің ішінде жеткізіліп беріледі деп көрсетілген. Тауардың уақытында жеткізілмеуі немесе ақысының уақытында төленбеуі, келісім шартта көрсетілген жауапкершіліктерге әкеліп соқтырады.

ҚР Салық кодексінің талаптарына сай, айыппұлдар және басқада жауапкершілік шараларынан туындайтын сомалар, алдын ала шегерілмеген болса, жылдық жалпы табыс көлемінің мөлшеріне қосылады. Осыған орай, мойындалған айыппұлдар, бюджетке төленгеннен басқасы, қарсы тараптың жылдық жалпы табыс көлемінің мөлшерінен алынып тасталады.

Алып-сату келісім шартында, ұйымның өзі өндірген өнімнің бағасы бойынша, арзандату және үстеме қосу тәсілдері жиі қолданылады. Арзандатылған кезде 6030 шоттарының тобы пайдаланылады. Осы шоттар тобында келісім шарт бойынша қарастырылған арзандату операциялары, және тауардың сапасыздығына байланысты бағасының төмендетілуіне орай жасалған операциялар көрсетіледі.

Көлік құралдарын алып-сату келісім шарты және өндірістік- техникалық мақсаттағы тауарларды жеткізу туралы келісім шарттарында тауардың сапалық сипаттары мен жеткізілу мерзімі көрсетілуге тиіс. Техникалық деректері мұқият түрде көрсетіліп, егер әртүрлі сапалы тауарлардың саны көбейіп кететін болса, онда олар келісім шартқа қосымша ретінде ұсынылады.

Өндірістік-техникалық мақсаттағы тауарларды жеткізу туралы келісім шарттарда, техникалық құжаттардың міндетті түрде болуы көрсетіледі. Өнімді жеткізу келісім шартында, жеткізушінің ең соңғы жеткізетін күні, кепілдік міндеттемелері көрсетіледі. Көлік құралдары мен жабдықтарды негізгі құрал, болмаса тауар ретінде сатып алып, оларды соңынан сатуды мақсат тұтатын болса, олардың бағасын бухгалтерлік есеп жүйесінде анықтап көрсетудің тәртібін ескеру қажет.

Құрал жабдықтардың бастапқы бағасына сатып алу құны, тасымалдау шығыны, тасымалдау кезіндегі сақтандыру шығыны, монтаждау, құралды қолдануға жарайтындығын тексеруге кеткен шығындар ж. т. б. кіреді.

Жабдықтар монтаждау кезінде бұзылып, жөндеу жұмыстары жүргізілсе, олар ағымдағы шығынға жатқызылады.

Сатып алынған жабдықтардың бағасын бухгалтерлік есеп жүйесі бойынша дұрыс анықтау, салық есептеу кезінде аса маңызды болып саналады. Негізгі құралдарға мүліктік салық салынатын болғандықтан, олар салық есептеудің басты объектілері болып саналады және салықтық база олардың орта арифметикалық жылдық қалдық бағасы бойынша есептеліп, бухгалтерлік есеп жүйесі бойынша анықталады.

Бухгалтерлік есеп жүйесінің тәртібі бойынша, негізгі құралдардың бағасына қосылған шығындарды салық төлеуші ағымдағы шығындарға жатқызуы мүмкін, ал салық есебінде ол сомаларды шығарып тастайды. Бұл жағдайда салық есебінен шығарылған сомалар өсіп кетіп, соған сәйкес салық салынатын табыс көлемі азаяды. Соңынан сату үшін сатып алынған көлік құралдары мен жабдықтарға, мүлік салығын салу тәртібі қолданылмайды.

Уақытында жеткізілмеген тауар үшін келісім шарт бойынша айыппұл төлеу жолдары қарастырылуға тиіс. Салық кодексінің талаптарына сай, борышкер мойындаған айыппұлдар, үстемақылар, қорытынды жылдық табыстың құрамына қосылады. Үстемақы мен айыппұлдардың сомасы олардың пайда болуынан бастап емес, қарсы тараптың мойындауынан кейін табыс болып саналады. Сонымен қатар, тек қана жылдық табыс ретінде мойындалған сома ғана (бюджетке төленуге тиісті мөлшерінен басқасы) шығын есебінде алынып тасталады.

Тауарларды шикізат түрінде алып-сату келісім шартында, оларды өткізу-қабылдау шарттары қарастырылады, ол кезде шикізатты тасымалдау кезіндегі көлемі мен сапасының өзгеру мүмкіндіктері ескеріледі(кебу, бұзылу, салмағын жоғалту ж. т. б. ) . Ондай жағдайларда салмақты табиғи себептермен жоғалту нормалары қолданылады, ал ол нормадан асып кеткен кезде, өндірістік-техникалық мақсаттағы тауарларды қабылдау ережелерінің талаптары пайдаланылады.

Құндылықтар есебін жүргізу тәртіптеріне сәйкес, нормаға сәйкес жоғалған көлемі, құндылықтардың өндірістік өзіндік құнына қосылады, ал одан артық кеткен шығындар, жеткіліксіз болған көлемдері мен бұзылған өнімдер, және басқа да өндірістік емес шығындар, сол кезеңнің шығындарына жатқызылады. Ол жағдай салық салынатын табыс көлемін анықтаған кезде, аса маңызды роль атқарады.

Мысалы, бухгалтерлік есеп жүргізу тәртібіне сәйкес, сатылған өнімнің өзіндік құнынан, нормаға сәйкес өндірістік шығындар алынып тасталады. Керісінше, нормадан тыс шығындаролардың ішіне кірмейді. Осыған орай, ҚР Салық кодексінің 237 бабы бойынша, бұзылған, жоғалған тауарлардың көлемі өндірістік және өндірістік емес деп бөлінбейтінін айта кеткен жөн. Осыған байланысты, бұзылған немесе жоғалған тауарларға салынған ҚҚС, есептен алынып тасталады(төтенше жағдайларға байланысты бұзылып және жоғалғандардан басқасы) .

Тұтыну тауарларын жеткізу туралы келісім шартқа, тауарлардың ерекшеліктерін көрсететін, түрлері, сорты, олардың атаулары туралы қосымша құжат бірге жасалынады. Ондай тауарларды жөнелткен кезде, әр тауардың түрі мен сорты көрсетіліп, арнаулы орам қағаздары толтырылады.

Сатып алушының тауарды алғаны жайлы құжатын бухгалтерлік есеп жүйесіне енгізу үшін, тауардың бағасын, атын, түгел екендігін және басқа да қажетті мәліметтерді көрсететін тауармен бірге келген құжаттар негіз бола алады. Жеткізуші үшін тауарды сату, табысын мойындау болып есептеледі.

Бухгалтерлік есеп жүргізу үшін, мүліктік құқығын сатып алушыға беруі, табысын мойындаудың бір түрі болып саналады. Әдетте, тауардың меншіктік құқығы жеткізушіден сатып алушыға, тауарды берген сәттен бастап өтеді.

Тауар сатып алушының қолына тиген кезден бастап қана берілген болып саналмайды, оларды тасымалдайтын көлік мекемесіне немесе сатып алушыға жөнелту үшін поштаға салынған кезден бастап сатып алушыға берілген болып саналады. Егер жөнелтуші мүліктік құқығын және мүлік иесінің міндеттерін сақтап қалса, мәміле орындалмаған болып саналады, және табыс алынбаған болып есептеледі. Осы ереже бухгалтерлік есеп бойынша да табысты мойындамауға себеп болады.

Салық есебін жүргізу кезінде сату мен табысты мойындауға басқаша көзқарас қалыптасқан. Салық кодексінің талаптарына сай, салық төлеуші салық есебін, тауарды сату мақсатында жөнелткен уақыттан бастап, кіріс пен шығыс есебін жүргізуге міндетті. Салық есебі бойынша, сату мақсатында жөнелтілген, айырбасқа жіберілген, ақысыз берілген, сонымен қатар кепілге қойылған тауарды кепілге алушыға жөнелтілген тауарлардың барлығы, шығысқа шыққан болып саналады. ҚҚС есептеу мақсатында сатылған өнім айналымын анықтау тәртібіне көз салайық. Тауар айналымының басталуы, тауарды жөнелткен күннен басталады. Егер жөнелтілмей, қолма қол берілсе, тауардың стып алушыға меншік құқығын берген күн, тауар айналымының басталған күні болып саналады.

Жеткізу келісім шарты, алып - сату келісім шартының бір түрі болып табылады. Жеткізу келісім шарты бойынш, жеткізуші келісілген мерзімде, өзі өндірген болмаса, дайындалған тауарларын, сатып алушыға кәсіпкерлік немесе басқа да мақсаттардам пайдалану үшін джеткізіп беруді міндетіне алады, ол тауарлар жеке мақсатта, отбасының қажеті үшін пайдаланыомайды.

Егер тараптар келісім шарт жасалған мерзімде, тауарларды бөліп-бөліп жеткізуді міндетіне алып және оның уақыты анық көрсетілмесе, тауарлар ай сайын тең бөлініп жеткізіледі. Келісім шартта, тауарды жеткізу графигі, оларды уақытынан бұрын жеткізу мүмкіндіктері қарастырылады, тек олар сатып алушымен алдын - ала келісіледі.

Бухгалтерлік есеп стандарттары бойынша, келісімнің ерекшеліктеріне орай, тауарларды сатудан түскен табысты мойындаудың әртүрлі шарттары қарастырылған. Егер тауарды жеткізу, сатып алушының өтініші бойынша кейінге қалдырылса, бірақ сатып алушы меншік иесі болып саналатын болса, келісім орындалған болып есептеледі.

Бұл жағдайда сатып алушыға тауар тауар жеткізіліп берген кезден бастап, оның табысы мойындалады; сатып алушыға жеткізуге дайын тұрған тауар бірлігі бар; сатылған тауарды тасымалдау үшін ақы төленген. Тауарды сату жолға қойылған кезде, олар сатып алушы толық есептесіп болғаннан кейін жеткізіліп беріледі. Салық заңдары бойынша бұл жағдайларға байланысты салық есептеудің тәртібі қарастырылған.

Тауар құнын ұзақ мерзімдік аралықта төлеу жөнінде келіскен кезде, салық салынатын табыс мөлшеріне келісім шарт бойынша көрсетілген барлық төлемдер кіреді. Салық салынатын табыс көлемі, тараптар келіскен баға мен тарифтердің негізінде, ҚҚС қосылмай есепке алынады.

Мердігерлік келісім шарт бойынша бір тарап екінші тапсырыс берушінің қалауымен тиісті көлемдегі жұмысты атқарып, келісілген уақытта аяқтап тапсыруды мойына алады. Тапсырыс беруші жұмысты қабылдап алып, ақы төлеуді міндетіне алады. Әдетте мердігер тапсырыс берушінің тапсырмасын орындау жолдарын өзі анықтайды. Жұмыс оның материалдарының есебінен орындалуы мүмкін. Мердігер, заң бойынша және келісім шарт бойынша, басқа жағдай қарастырылмаса, жұмыстарды орындауға үшінші тарапты немесе субмердігерлерді қарастыра алады.

Мердігерлік келісім шартта әр түрлі жұмыстарды орындаудың бірнеше арнаулы тәсілдері қарастырылуы ықтимал. Ондай келісім шарттарға, мысалы үшін күрделі құрылыс жүргізу келісім шартын жатқызуға болады. Ол келісім шарттардың ерекшелігі бас мердігерлік жүйесімен байланысты.

Мысалы, тапсырыс беруші, бас мердігер болып саналатын құрылыс салушы мекемемен келісім шарт жасайды, ал ол өз кезегінде, әр түрлі субмердігерлік арнайы құрылған ұйымдармен, әртүрлі жұмыстарды атқару туралы келісім шарт жасасады. Тапсырыс беруші, барлық жұмысын толық көлемде, қажетті деңгейде орындалуын қамтамасыз етуге жауап беретін басмердігермен ғана келісімшарттық қатынастиа болады. Ал субмердігерлер өз міндеттерін толық орындаубарысында, тек қана бас мердігерлердің алдында жауапты.

Құрылыс жұмыстарының орындалу деңгейі екі түрлі тәсілмен анықталады.

Біріншіден, құрылыс жұмыстарын, белгілі бір мерзімдегі жұмсалған шығындардың көлемін, келісім шарт бойынша көрсетілген жалпы сметалық шығындарға бөліп, орындалған пайыздық деңгейін есептеп шығарады.

Екіншіден, нақты түрде жасалған құрылыс жұмыстарын, келісім шарт бойынша көрсетілген құрылыс жұмысының көлемімен салыстыру арқылы анықтайды. Тапсырыс берушінің жұмыс барысында төлеген аванстары атқарылған жұмыс деңгейін толық түрде көрсете алмайды (салық есебінде басқаша тәсілдер қолданылады) .

Жалпы тәртіп бойынша, кірістер мен шығыстар, қай уақытта пайда болса, сол есепті кезеңге жатқызылуға тиіс. Алынған сома бойынша түсініксіз жағдай туындаса, ол сома пайда мен зиян туралы есепте алдын-ала табыс көлеміне қосылған жағдайда, анықталмаған сома шығысқа шыққан есебінде танылады. Құрылыс мердігерлік келісім шарты бойынша ол табыс сомасын түзету болып саналмайды. Құрылыс жұмысын жүргізу үшін жасалған мердігерлік келісім шарттар, әдетте ұзақ мерзімге жасалады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.