Қашықтықтан оқыту тәсілі
Химия пәнін ОРТА МЕКТЕПТЕ оқытуда ақпараттық коммуникативтік
технологияларды қолдану тәсілдері
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 БІЛІМ САЛАСЫНДАҒЫ ЖАҢА АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР
1. Жаңа ақпараттық технологиялар
2. Қашықтықтан оқытудың білім саласындағы ролі
3. Кейс технологиясы
4. Желілік технология
5. Мультимедиялық технологиялар
6. Модульдік оқыту технологиясы
1. МЕКТЕПТЕ ХИМИЯ ПӘНІН ОҚЫТУДА АҚПАРАТТЫҚ КОММУНИКАТИВТІК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ
ҚОЛДАНУ ТӘСІЛДЕРІ
1. Жаңа ақпараттық технология құралдарын пайдалану
2. Интерактивті тақта және оның мүмкіндіктері
3. Интерактивті құралдарды қолдану мүмкіндіктері
4. Электрондық оқулық және оның құрылымы
2. ПЕДАГОГ МАМАНДАРДЫ ДАЯРЛАУДА АҚПАРТТЫҚ ҚҰЗЫРЛЫҚТЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ
ДИДАКТИКАЛЫҚ МҮМКІНДІКТЕРІ
1. Педагог мамандарды даярлауда ақпараттық құзырлықты қалыптастыру
2. Педагогикалық мамандарды даярлауда АКҚ қалыптастыру кезеңдері
3. Ақпараттық коммуникациялық технологияны қолдануда пән мұғалімдерін
даярлау
4. Педагог мамандардың біліктілігін ақпараттық коммуникациялық
технологияның мүмкіндіктерін қолданудың қысқаша мазмұны
5. Білім беру жүйесін ақпараттандыруды дамытудағы тұжырымдамалық
көзқарастар
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Жаңа әлемдегі
жаңа Қазақстан Жолдауында жаңа кезеңнің негізгі міндеттерінің бірі
...осы заманғы білім беру, парасаттың экономиканың негіздерін
қалыптастыру, жаңа технологияларды пайдалану мамандарды дайындау сапасын
көтеруге басты себеп болатын, инновациялық экономиканы дамыту деп атап
көрсетілген, сол себепті де елімізде болып жатқан әлеуметтік-экономикалық
өзгерістерге байланысты білім беру жүйесіне қойылып отырған жаңа талаптарға
сай студенттердің белсенділігі мен жеке даралық қабілеттерінің жетілуіне
әсер ететін жаңа ақпараттық технологиялар қолдану әлемдік білім кеңістігіне
енуге жол ашуда. Осы орайда жоғарғы оқу орнын оқу үдерісінде ақпараттық
технологияларды пайдаланудың мәнін ашуды талап етеді. Сондықтан біздің
зерттеу проблемамыздың әдіснамалық негізіне жоғарғы оқу орнындағы оқыту
жүйесі, оның ішінде кредиттік оқыту, ақпараттық технологиялар пайдалану
мәселелері алынды.
Қазіргі кезде университеттердегі оқу үдерісін басқарудың объективті
жағдайы күрт өзгеруде. Бірақ осы уақытқа дейін университеттік білім беру
жүйесіндегі оқу үдерісін басқару дәстүрлі әдістер деңгейінде қарастырылып,
қазіргі білімдік инновациялар толық ескерілген жоқ. Жалпы алғанда жоғары
білім туралы зерттелген материалдардың басым көпшілігі ЖОО-ның ғаламдық
мәселелерін шешуге немесе, керісінше, ЖОО-ның күнделікті оқу үдерісін
жоспарлау, ұйымдастыру және басқаруға байланысты мәселелерін шешуге
тиімділігі аз жеке әдістеме немесе ғылыми база әзірлеуге бағытталған. Нақ
осы уақытта оқу үдерісін басқару жүйесіне қойылатын талаптардың орындалу
деңгейі мен бәсекеге қабілетті болашақ маман даярлау қажеттілігі туындап
отыр. Жоғары білім берудің дамуы түбегейлі өзгерістерге жиі ұшырауы
салдарынан жаңа бағдар дамуындағы ізденістерге алып келді, сол себепті де
тәуелсіздік егемендік алғаннан кейінгі еліміз үшін әлемге танылған батыс
елдерінің әлеуметтік - экономикалық прогресстері жетекші бағдар болды.
Толық мәнге бұл білім беруге де әсерін тигізді. Осылайша Қазақстанның
жоғары білім беру жүйесінде кәсіби мамандардың бәсекелестік қабілеттілігі
мен талапқа сай болуына жағдай жасап, еңбек сұранысына бағдарланған оқу
бағдарламаларының жоспарлануына икемді ғана болуы мүмкін, халықаралық
стандарттар талабы бойынша кредиттік оқыту жүйесі сай келді.
Әлемдік білім кеңістігінің талаптарына сай университеттік білім беру
жүйесін басқарудың негізгі бағыттарын зерделеу, олардың ерекшеліктерін,
артықшылықтарын, кемшіліктерін айқындау, оқу үдерісін басқарудың мәнін,
қағидаларын, қызметтік құрамын және олардың өзара байланысын анықтау
мәселелері қазақстандық ғалымдар тарапынан қарастырылып жүр. Бұл
мәселелердің негізгісі - халықаралық жоғары оқу орындарының тәжірибесінде
жоғары сапалық білім көрсеткішімен белгілі болып отырған оқыту технологиясы
- кредиттік оқыту жүйесі.
Кредиттік оқыту жүйесі – оқу үдерісін ұйымдастыруда жаңа ізденістерге
мүмкіндік ашып, жалпыға ортақ білім парадигмасынан әркімге арналған
білім парадигмасына қадам жасатады.
Ақпараттық технологияларды тиімді пайдаланудың мүмкіндіктерін
қарастыру, жолдарын іздестіру, өткенге көз жүгірту арқылы болашақты
болжаумен тығыз байланысты.
Білім беру жүйесін ақпараттандыру мәселелері педагог ғалымдардың үнемі
назарында болып келеді. Білім беру саласын ақпараттандыру, компьютерлендіру
мәселелерінің әртүрлі аспектілері В.С.Гершунский, А.П.Ершов, В.М.Монахов,
Е.И.Машбиц секілді ғалымдардың зерттеу еңбектерінде көрініс тапқан. Оқыту
үдерісінде компьютерлік технологияларды қолданудың теориясы мен әдістемесі
Ю.С.Брановский, Н.В.Василенко еңбектеріне арқау болған. Ал Қазақстанда бұл
мәселелерге Е.Ы.Бидайбеков, Ж.А.Қараев, С.К.Кариев, К.А.Таңатаров,
К.З.Халықова тың зерттеулер жүргізді.
Ақпарат дегеніміз – тұтынушыға бұрын белгісіз болған және оның
зерттелетін нысаны (үдеріс, құбылыс) туралы түсінігін толықтыратын
деректерден тұратын мәліметтер жиынтығы.
Ақпараттық үдерістер – ақпаратты жинау, жіберу, жинақтау, сақтау,
өңдеу, іздеу, беру және пайдаланушыға жеткізу. Информатика ғылымы
ақпараттық үдерістерді мақсатты түрде зерттеу нәтижесінде пайда болды.
Білім беруді ақпараттандыру – бұл ақпараттық-коммуникациялық
технологияның құралдарын білім беру саласына қолданудың методологиялық және
тәжірибелік құндылықтарын зерттеп, оқыту мен тәрбиелеудің психологиялық
және педагогикалық мақсаттарына қамтамасыз ету үдерісі. Оқу үдерісінде
білім беруді ақпараттандырудың негізгі бөлігі дербес компьютерлерді
қолдану, интернет желісін пайдалану арқылы жүреді. Сондықтан ол Қазақстан
Республикасында біртұтас білімдік ақпараттық ортаны құру болып табылатын
негізгі мақсатты көздейді. Олай болса, білім беру саласындағы жаңа
ақпараттық технологияларды пайдалану еліміздегі ақпараттық кеңістікті
әлемдік білім беру кеңістігімен сабақтастыруға мүмкіндік береді.
Оқу-тәрбие үдерісінде ақпараттық технологияны пайдалану оқытушылардың,
білімгерлердің мүмкіндіктерін кеңейтеді. Ендеше ақпараттық технологияларды
үйлесімді пайдалану қазіргі кезеңде өзекті мәселеге айналып отырғаны
даусыз. Оқытудың ақпараттық технологияларына дербес компьютерлерден басқа
мультимедиалық, электрондық оқулық, ақпараттық білім берудегі негізгі құрал
интерактивті тақтаны жатқызамыз. Енді осы ақпараттық технология түрлерін
қарастырсақ.
Мультимедиалық технологиялар дегеніміз - әр түрлі типті мәліметтерді
дайындау, өңдеу, біріктіру, ұсыну әрекеттерін аппараттық және бағдарламалық
жабдықтарды пайдалану арқылы жүзеге асыратын технологиялар жиынтығы
(әдістер мен тәсілдер жиынтығы).
Бүгінгі күнде электрондық оқулықтарды, компьютерлік оқыту
бағдарламаларын, дыбыстық және бейнелік оқу материалдарын пайдалануда
қолданылатын мультимедиалық технологиялар оқыту үдерісіндегі инновациялық
әдістерді жүзеге асыратын бірден бір жаңа ақпараттық технология болып
есептеледі. Бұл технологияның жекелеген элементтерін пайдалануда
мультимедиа сөзі қосарлана қолданылады. Мысалы, мультимедиа бағдарламасы,
мультимедиа өнімі, мультимедиа қызметі, т.б. Мұнда мультимедиа ақпараттық
технология кешенінен құралатындықтан оның жекелеген элементтерін атау
кезінде мультимедиалық сын есімін қосарлана қолдану дұрысырақ
(мультимедиалық бағдарлама, мультимедиалық өнім, т.б.).
Білім берудегі мультимедиа – біріншіден, таным үдерісінің жоғарлауына
септігін тигізетін, екіншіден, әртүрлі типті ақпараттарды біріктіре
пайдалануға мүмкіндік беретін, үшіншіден, білім беру мазмұнын интерактивті
қалыпта ұсынатын дидактикалық аппаратты-бағдарламалық құрал.
Мультимедианың бағдарламалық құралдары деп - интерактивті режимде
әртүрлі типті ақпараттарды дайындау, өңдеу, ұсыну, біріктіру секілді іс-
әрекеттерді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін компьютердің бағдарламалық
жабдықтары. Ал, мультимедиалық өнімдер – мультимедиалық құралдар және
арнайы бағдарламалық жабдықтар көмегімен дайындалған ақпарат.
Қазіргі қоғамның ғылыми-техникалық, экономикалық-әлеуметтік
салаларындағы мультимедиалық технологиялардың алатын орны зор. Өйткені,
мультимедиалық технологиялардың белсенді түрде пайдалану оқытудың
компьютерлік технологияларын дамытудың перспективалы бағыттарының бірі.
Электрондық оқулық – оқу ақпаратын тасымалдаудың жаңа құралы болып
табылады. Онда оқу ақпаратты толық мазмұндалып, әртүрлі қосымшалар,
анықтамалық материалдар, бақылау тапсырмалары, ұсынылатын әдебиеттер тізімі
және тақырыптық ресурстарға сілтемелер беріледі.
Электрондық оқулықтың жетістіктері мыналар болып табылады:
шұғыл кері байланысты қамтамасыз етеді;
дәстүрлі оқулықта көп іздеуді қажет ететін тиісті ақпаратты тез табуға
көмектеседі;
гипермәтінді түсіндірмелерді бірнеше рет қарап шығу барысында уақытты
анағұрлым үнемдеуге мүмкіндік береді;
қысқа мәтіндермен қатар көрсетеді, әңгімелейді, жобалайды, т.с.с.;
әрбір студентке дербестік тұрғыдан қатынас жасауға мүмкіндік беріп, олардың
өз бетінше білім алуын қамтамасыз етеді;
белгілі бір бөлім бойынша білімді тексеруге мүмкіндік туады.
Электрондық оқулық негізінен үш бөліктен құрастырылады: негізгі
ақпараттық курс бөлімінен тұратын презентациялық бөлім, алған білімдері
бойынша бекітілетін жаттығулар мен практикалық тапсырмалар, студенттің
білімін көлемді түрде бағалау үшін тесттер. Электрондық оқулықтарды оқу
үдерісінде қолдану педагогикалық тәжірибеде оқу үдерісін
интенсификациялауға, оқытуды дамыту идеяларын жетілдіруді жүзеге асыратын
психологиялық-педагогикалық және ақпараттық технологиялар жүйесін арттыруға
мүмкіндік береді.
Электрондық оқулықты пайдалану болашақ мамандардың кәсіби даярлығын
және оқу әрекетін жетілдіруде міндетті бөлік болып табылады. Сондықтан да
кез келген деңгейдегі білім беруде маман даярлау үшін олардың болашақ
кәсіби іс-әрекетінде электрондық оқулықтарды жиі қолдану қажет.
Заман талабына сай электрондық оқулықтарды пайдалану оқыту үдерісін
үздіксіз және толық деңгейде бақылауға, сонымен қатар ақпараттық ізденіс
қабілетін дамытуға мүмкіндік береді. Сол себепті де электрондық оқулықтар
студенттердің танымдық белсенділігін арттыратын ақпараттық технологиялар
жетістігінің бірі деп есептейміз.
Қазіргі күннің білім беру салаларына қояр басты талабы –
ақпараттандырылған жан-жақты, дүниетанымы кең, тәрбиелі әрі саналы шәкірт
дайындап шығару болғандықтан, жоғарғы оқу орны оқытушы-профессорлары алдына
үлкен жауапкершілік жүктеледі. Соған байланысты студенттерге ақпараттық
білім негіздерін негіздеу, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны
іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық
қоғамға бейімдеу іс-әрекетін жүзеге асыру болып отыр. Осы орайда
педагогикалық еңбектің тиімділігін арттыруға, студенттердің білім-білік,
дағды сапаларының жақсаруына септігін тигізетін ақпараттық технологияның
бір түрі – интерактивті технология. Мұндағы интерактивті сөзі inter-
бірлесу, act-әрекет жасау мағыналарын білдіреді, бұл нақты уақыт режимінде
қолданушы мен ақпараттық жүйе арасында диалог құрушы құралдар. Ал, білім
берудегі интерактивті технология - оқу үдерісінде ұжымдық, өзін-өзі
толықтыратын, барлық қатысушылардың өзара әрекетіне негізделген, студенттің
үдеріске қатыспай қалуы мүмкін болмайтын оқыту технологиясы. Интерактивті
технологияны оқыту үдерісінде пайдалану әдістерін өз ішінде үшке бөлеміз:
техникалық құрал-жабдықтарды қолданбай өту әдісі,
техникалық құрал-жабдықтарды жарым-жартылай қолдану әдісі;
техникалық құрал-жабдықтарды қолдана (аудиовизуалды) оқыту әдісі.
Интерактивті технологияның техникалық құрал-жабдықтарды қолданбай өту
әдісіне жұптасып жұмыс істеу, ротациялық (ауыспалы) үштік, карусель –
айналмақ, шағын топтармен жұмыс, аквариум, аяқталмаған сөйлем, миға шабуыл
(мозговой штурм), броундық қозғалыс, есептеу ағашы, өз атынан сот,
азаматтық тыңдау, ролдік (іскерлік) ойын, сығымдау әдісі, өз позицияңды
ұстан, дискуссия, дебаттар т.б. жатады.
Интерактивті технологияның техникалық құрал-жабдықтарды қолдана оқыту
әдісіне компьютерді, мультимедиалық проекторларды немесе
бейнемагнитофондарды пайдалану жатқызылады. Аталған құралдардың барлығы
білім беру секторларында, оқыту орталықтарында жиі қолданылады. Осыған
байланысты Smart technologies Inc. компаниясы 1991 жылы дүниежүзінде
бірінші болып интерактивті тақтаны ұсынды. Интерактивті тақта оқу пәндерін
түрлендіруге көмегін тигізіп, оқытудың барлық кезеңінде, яғни бастауыш,
орта мектептерде және жоғарғы оқу орындарында білім сапасын арттыруға ықпал
етуде.
Интерактивті тақтаның көмегі оқу барысында өте зор екені зерттеу
жұмыстарында айқын көрсетіліп жүр. Бұл – жаңашыл аудиовизуалды техникалық
құрал-жабдықтар мен оқытудың үдемелі де қарқынды әдістерін қолдану арқылы
тыңдаушыларын қызықтырып, сабаққа белсенді түрде қатысуын арттыратын,
материалдарды меңгеруді жеңілдететін, сонымен қатар студенттерге ауқымды
оқу материалдарымен көмектескісі келетін оқытушыларға өте тиімді таңдау.
Оқытудың ақпараттық технологияларын пайдаланудың теория және практика
жүзінде дәлелденген маңыздылығы бүгінгі күндегі өзекті мәселелердің бірі
болып отыр. Физикада сақталу заңдылығында айтылғандай ...бар нәрсе
жоғалмайды, тек бір түрден екінші түрге айналады деген ұстанымды есепке
ала отырып, мынадай ой-тұжырымдар қалыптастыруға болады: ақпараттық
технологияларды, атап айтқанда, компьютерлік, мультимедиалық, интерактивтік
оқыту құралдарын оқу материалдарын игертуге пайдаланып, жаңаша тұрғыдан
ақпараттық технологияларды жасақтауды қолға алу бүгінгі күннің ең басты
талабы.
1 БІЛІМ САЛАСЫНДАҒЫ ЖАҢА АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР
1.1 Жаңа ақпараттық технологиялар
Елбасының Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан атты жолдауында: Біз бүкіл
еліміз бойынша әлемдік стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметін
көрсетуге қол жеткізуіміз керек десе, осы жолдаудың ІІІ тарауы, он
сегізінші бағытының жетінші тармақшасында: Ақпараттық технологиялар мен
ақпаратты таратудың жаңа нысандарына бағытталған мамандандырылған білім
беру бағыттарын құру міндеті де алдымызда тұр делінген, сондай – ақ он
жетінші бағыттың үшінші тармақшасында Онлайн тәсілінде оқыту тәжірибесін
дамытып, елімізде оқу теледидарын құру қажет деп атап көрсетілгендей
бүгінгі күні білім беру жүйесі жаңа педагогикалық технологияға негізделуін
және ақпараттық құралдардың кеңінен қолданылуын қажет етеді. Осылайша оқу –
тәрбие үрдісінде жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану заман талабынан
туындап отыр.
Ақпараттық – коммуникациялық технология электрондық есептеуіш
техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға,
модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға,
интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді.
Ақпараттық әдістемелік материалдар коммуникациялық байланыс құралдарын
пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді.
Ақпараттық – коммуникациялық технологияның келешек ұрпақтың жан – жақты
білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол
ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер пайдасы
аса мол. Ақпараттық мәдениеттi дамыту қазiргi педагогтың ақпараттық
құзырлығына қойылатын талаптарына сай анықталады:
1. қазiргi бiлiм беру жүйесiндегi ақпараттық кеңiстiк туралы
бiртұтас түсiнiктi қалыптастыру (бүкiләлемдiк ақпараттық
ресурстарға бағдарлау, ақпараттарды iздеу алгоритмi мен
ақпараттарды аналитикалық-синтетикалық тұрғыдан өңдеу әдiстерiн
меңгерту).
2. ақпараттық (дербес жағдайда, компьютерлiк) сауаттылық: оқу-
әдiстемелiк, озық тәжiрибелердi зерттеу, ғылыми-зерттеу
нәтижелерiн түрлендiру мен технологияларды қолдану әдiстерiн
меңгерту; қолданбалы программалық құралдарды меңгерту; жаңа
программалық құралдарды меңгерту.
3. өз қызметтерiн жаңа ақпараттық технологияның мүмкiндiктерiн
пайдалану: жаңа ақпараттық технологияның мүмкiндiктерi туралы
бiлiм; коммуникациялық қызметтердi пайдалану дағдысы; бiлiм беру
процесiнiң ерекшелiктерiн ескере отырып, педагогикалық
программалық құралдарды қолдану және оларды өз қызметтерiмiзге
сәйкес бейiмдеп пайдалану.
Қазіргі кездегі шапшаң жүріп жатқан жаһандану үрдісі әлемдік
бәсекелестікті күшейте түсуде. Елбасы Н. Ә. Назарбаев Қазақстанның
әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы атты
жолдауында Білім беру реформасы – Қазақстанның бәсекеге нақтылы
қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдарының
бірі деп атап көрсетті.
ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет
дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне
мұқият қарайтын дәуір.
Білім беру үрдісін ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды
пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын
жүзеге асыра отырып, оқу – тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі
мен сапасын жоғарлатуды көздейді.
Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен ХХІ ғасыр –ақпараттандыру ғасыры
деп аталады. Қазақстан Республикасы да ғылыми – техникалық прогрестің
негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді.
Заманымызға сай қазіргі қоғамды ақпараттандыруда педагогтардың
біліктілігін ақпараттық – коммуникациялық технологияны қолдану саласы
бойынша көтеру негізгі міндеттерінің біріне айналды.
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында: Білім беру жүйесінің
басты міндеттерінің бірі - білім беру бағдарламаларын меңгеру үшін
жағдайлар жасау керек- деп көрсетілген. Солардың бірі білім беруді
ақпараттандыру барысында дидактикалық және оқыту құралы болып компьютер
саналады. Сондықтан кез келген білім беру саласында мультимедиялық
электрондық оқыту құралдары барлық пәндерді оқытуға пайдаланады. Бұл
бағытта ақпараттық технологияны оқыту үрдісіне екпінді түрде енгізу
бағытында және қолданылатын жаңа құралдардың бірі - бағдарламалық –
техникалық кешен болып саналатын Активті экран болып табылады.
Ақпараттық қоғамның негізгі талабы - оқушыларға ақпараттық білім
негіздерін беру, логикалық - құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту,
ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде
пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу.
Олай болса, ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік -
ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық
бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының
құрамдас бөлігі болып табылатын интеллектуалды дамуды қалыптастырудың бір
жолы.
Ақпараттық бірлікті қалыптастыру: мектептің материалдық - техникалық
базасына; ақпараттық қоғам саясатының мақсаты мен міндеттеріне; оқушылардың
ақпараттық мәдениетін қалыптастыру жүйесіне; оқушылардың жас ерекшеліктері
мен меңгеру қабілеттеріне, педагог мамандардың информатикадан білім
деңгейлерінің сапасы мен шеберліктеріне, оқу - тәрбие бағытының ақпараттық
қоғам бағытымен өзара байланысына тәуелді.
Қазіргі уақытта жаратылыстану - ғылыми білім беруде сабақ барысында
интерактивті құралдарды қолдануда. Интерактивті құралдардың көмегімен
мұғалімнің, оқушының шығармашылықпен жұмыс істеуіне жол ашылып отыр.
Білім берудегі интерактивті технология - мұндағы интерактивті сөзі-
inter (бірлесу), act (әрекет жасау) ұғымын білдіреді, сабақ барысында
оқушының топпен жұмыс жасауға қатыспауы мүмкін емес, бірін-бір
толықтыратын, сабақ барысында барлық оқушылардың қатысуын ұйымдастыратын
оқыту барысы.
Ақпараттық – коммуникациялық технология электрондық есептеуіш
техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға,
модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға,
интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді.
Ақпараттық әдістемелік материалдар коммуникациялық байланыс құралдарын
пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді.
Ақпараттық – коммуникациялық технологияның келешек ұрпақтың жан –
жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына
жол ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер
пайдасы аса мол.
Қазіргі кездегі шапшаң жүріп жатқан жаһандану үрдісі әлемдік
бәсекелестікті күшейте түсуде. Елбасы Н. Ә. Назарбаев Қазақстанның әлемдегі
бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы атты жолдауында
Білім беру реформасы – Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін
қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдарының бірі деп атап
көрсетті.
ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет
дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне
мұқият қарайтын дәуір.
Білім беру үрдісін ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды
пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын
жүзеге асыра отырып, оқу – тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі
мен сапасын жоғарлатуды көздейді.
Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен ХХІ ғасыр –ақпараттандыру ғасыры
деп аталады. Қазақстан Республикасы да ғылыми – техникалық прогрестің
негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді.
Заманымызға сай қазіргі қоғамды ақпараттандыруда педагогтардың
біліктілігін ақпараттық – коммуникациялық технологияны қолдану саласы
бойынша көтеру негізгі міндеттерінің біріне айналды.
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында : Білім беру жүйесінің
басты міндеттерінің бірі - білім беру бағдарламаларын меңгеру үшін
жағдайлар жасау керек - деп көрсетілген. Солардың бірі білім беруді
ақпараттандыру барысында дидактикалық және оқыту құралы болып компьютер
саналады. Сондықтан кез келген білім беру саласында мультимедиялық
электрондық оқыту құралдары барлық пәндерді оқытуға пайдаланады. Бұл
бағытта ақпараттық технологияны оқыту үрдісіне екпінді түрде енгізу
бағытында және қолданылатын жаңа құралдардың бірі - бағдарламалық –
техникалық кешен болып саналатын Активті экран болып табылады.
Ақпараттық қоғамның негізгі талабы - оқушыларға ақпараттық білім
негіздерін беру, логикалық - құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту,
ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде
пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу.
Олай болса, ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік
- ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық
бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының
құрамдас бөлігі болып табылатын интеллектуалды дамуды
қалыптастырудың бір жолы.
Ақпараттық бірлікті қалыптастыру: мектептің материалдық -техникалық
базасына; ақпараттық қоғам саясатының мақсаты мен міндеттеріне; оқушылардың
ақпараттық мәдениетін қалыптастыру жүйесіне;
оқушылардың жас ерекшеліктері мен меңгеру қабілеттеріне, педагог
мамандардың информатикадан білім деңгейлерінің сапасы мен шеберліктеріне,
оқу - тәрбие бағытының ақпараттық қоғам бағытымен өзара байланысына
тәуелді.
Қазіргі уақытта жаратылыстану - ғылыми білім беруде сабақ барысында
интерактивті құралдарды қолдануда. Интерактивті құралдардың көмегімен
мұғалімнің , оқушының шығармашылықпен жұмыс істеуіне жол ашылып отыр.
Білім берудегі интерактивті технология - мұндағы интерактивтісөзі-
inter (бірлесу), act (әрекет жасау)ұғымын білдіреді, сабақ барысында
оқушының топпен жұмыс жасауға қатыспауы мүмкін емес, бірін-бір
толықтыратын, сабақ барысында барлық оқушылардың қатысуын ұйымдастыратын
оқыту барысы.
1.2 Қашықтан оқытудың білім саласындағы рөлі.
Соңғы он-он бес жылдан астам уақыт ішінде Қазақстандағы білім беру
жүйелерінің кұрылымдарында елеулі өзгерістер болып жатыр. Оқу мен білім
технологиясы қаржы қорының байыбына жетіп түсінудің, нарықты өркендету
жолында күресудің тиімді құралына айналып отыр. Осы ретте қазіргі замандағы
технологиялық жетістіктерге негізделген қашықтықтан білім беру жетекші рөл
атқарады. Дүние жүзі бойынша қашықтан білім беру жүйесін еркендетудің басты
мақсаттарынын бірі - оқушылардың кез келген мектептер, колледждер мен
университеттердегі оқу бағдарламалары бойынша оқып, білім алуларына жағдай
туғызу болмақ. Осылай еткенде ғана студенттердің бір елден екінші елге орын
ауыстыруларына ідектеу қойып, кедергілер туғызудан гөрі көзқарастар
жүйелерінің бір арнаға тоғыстырылған идеяларымен қаруланып, білім беру
ресурстарын өзара алмастыру жағдайында болашағы зор жаңа істерді өркендете
түсуге мүмкіндік туады. Коммуникациялық каналдарды ауқымды түрде тарату
курысы маңызды міндеттерді ойдағыдай іс жүзінде асыруға септігін тигізбек.
Білім берудің біртұтас ақпараттың жүйесін құру арқылы оқушылар мен
студенттердің білім деңгейін көтеру.
Қашықтан оқытудың білім саласындағы міндеттері:
1 бір-бірімен тығыз байланысты бола отырып. мемлекеттік
(республикалық) деңгейіндегі қашықтықтан оқытудың құрамына енуі;
2 құру кезінде мемлекеттің стандарт талаптарын сақтау;
Қашықтықтан оқытудың жергілікті жүйесі белгілі бір білім және жекелеген
қала (университет) шеңберінде жұмыс атқарады, оның құрамына тек жоғары оқу
орындары ғана емес, мектептер, гимназиялар мен колледждер де кіреді.
Осындай жүйенің аясында жұмыс жасаудың алғашқы сатысында зиялылық
потенциялын, компьютерлік техниканы ұтымды пайдалана отырьш, үздіксіз білім
беру принциптерін ойдағыдай іске асыру қажет. Осыған орай, мектептер мен
жоғары оқу орындары жергілікті және аймактық желіні пайдаланып,
шығармашылық жұмыстарын таратып, оқыту үрдісінде әдістеме бойынша тәжірибе
алмасуы қажет.
Оқытудың ауқымды және жергілікті жүйелерін ойдағыдай пайдалана білудің
нәтижесінде білімнің базалық және деректердің банкілік мәліметтеріне,
клиент - сервер, мультимедиа, компьютерді оқып-үйренуші жүйелерге,
электрондык оқулыктарға, оку-әдістемелік материалдарға, қашықтықтан оқыту
жүйесінің технологиясымен үйлесімді болып келетін, алдағы уақытта оқыту
тәсілдерінің ішінде кең тараған бес аспап әрі өміршең түрлері бола
алатындай жайлы окулыктарға, бағдарламаларға еркін кіруге болады.
Осындай сан қырлы, әрі күрделі мәселелерді жүзеге асыруда оқытушының
атқарар рөлі орасан. Оған әрі ауыр, әрі жауапты міндет жүгі жүктеледі: ол
курстың бағдарламасының құрылымын дайындап, оны қашықтықтан білім беру
жүйесімен астастырып бейімдейді, оқу үрдісінің барысын қадағалап,
тапсырмаларды орындау барысында, өз бетімен бақылау-пысықтау жұмыстарын
орындау жөнінде ұсыныстар береді. Бұл ретте қашықтықтан оқыту жүйесінің
әдістерінде көрсетілгеніндей, көңіл-күй, психологиялық қарым-қатынас бой
көрсетеді. Қашықтықтан оқыту тәсілі бойынша жұмыс істейтін оқытушы оқытудың
жаңа технологиясын, оқытудың компьютерлі және тораптық жүйелерін жетік
біліп, олармен іс жүргізу ісін орындау шарт.
Қашықтықтан оқыту тәсілімен оқытатын оқытушыларға және осы істе
мүдделі басқа да адамдарға бірнеше талаптар қойылады:
• Оқытушы компъютермен жоғары дәрежеде сауатты жұмыс істей білуі
қажет.
• Қашықтықтан оқытудағы мақсаттары мен міндеттері, оның
алдағы уақытта ақпараттық технология және коммуникация құралдарының
негізінде дамуы туралы білуі қажет.
• Қашықтықтан оқыту технологиясын жетік білетін, білім саласындағы
қызметкерлерді, оқушыларды таныстыра білуі қажет.
• Оқытушының ақпараттық құралдармен жұмыс істеуге іс жүзінде
дағдылануы қажет.
• Оқытудың телекоммуникациялық құралдарын қолдану ісіне
дағдылануын қалыптастыру, атап айтқанда: тұтынушылар арасында ақпараттар
алмастыру және ақпараттық жүйелердегі ресурстарды пайдалануға дағдылануын
қалыптастыруы қажет.
• Жинақталған түрде оқу бағдарламасын құрайтын белгілі бір
тәртіптегі модульдік курстардың әдістемелерін баяндай және курстарды
өткізуді ұйымдастыра білуі қажет.
• Оқу үрдісін қашықтықтан оқыту шеңберінде жүргізу ісіне жан-жақты
даярлау, қашықтықтан оқыту жүйесі бойынша сабақ өткізу үрдісінде
үйлестіруші болуы қажет.
Бүгінгі таңда ақпараттық қамтамасыз ету жүйесіне баса мән бермейінше,
білім берудің ақпараттық технологияларын, дәлірек айтқанда, электрондық
оқулық және бейнефильмдерді, басқа да электрондық басылымдарды қашықтықтан
оқытудың спутниктік арнасы арқылы ендірмейінше, кез келген әлеуметтік-
экономикалық саланың алға басуы мүмкін емес.
Республикалық білім беруді ақпараттандырудың ғылыми-әдістемелік
орталығы ақпараттық қарым-қатынастық технологиялардың білім берудегі
педагогикалық мүмкіндіктерін зерттеу жолында ЮНЕСКО институтының тірек
нүктесіне жатады және онымен бірге қашықтықтан оқытудың спутниктік каналын
ендірудің бірлескен жобасын жүзеге асыруда.
1.3 Кейс технологиясы
Кейс-технология - оқытушы-тьюторлардың дәстүрлі және қашықтықтан
консультацияларды үйымдастыру кезінде мәтіндік, аудиовизуальды және
мультимедиалық оқу-әдістемелік материалдарды жинау және оларды
пайдаланушылардың өз бетінше меңгеруі үшін жіберуге негізделген.
(ағылшынның сasе—портфель) оқытуда жасалынған әдістемелік материалдармен
іске асырылады.
Кейс-технология арналған материалдар түрлері мыналар:
1. Әдістемелік нұсқалар. Оқу құралдары мен глоссарий. Оқушыларға
оқужоспарындағы пәндер бойынша әлектрондық тасымалдауышта (CD-ROM) оқу-
әдістемелік материалдардың кешені (кейс) беріледі. Кешенді даярлауда
ұжымдық әдістер, жобалау әдістері пайдаланылады. Мұндай әдістер
тыңдаушылардың белсенділігін арттыруға, шығармашылық қабілеттерін
белсендіруге
2. Жұмыс дәптері.
3. Анықтама.
4. Оқу, аудио, бейне материалдары.
5. Бақылау және емтихан материалдары.
Қашықтықтықтан оқытуға арналған кейстердің сапалық қасиеттері:
- курстың терминдер мен ұғымдарына арналған гипертекстік құрылымы;
- пайдаланушыға ыңғайлы құрылым – мұғалім материалды беру реті мен
бейнелеудің бірнеше түрін таңдай алады. Сол арқылы бір оқу материалын әр
түрлі аудитория үшін әдістемелік қажеттілік болса әр түрлі түрде беру
мүмкіндігі бар.
- Кейстің құрамына белгілі бір нормативті талаптар жоқ. Кең
таралған документтер мен дыбыс, анимация, графикалық кірістірулер,
слайд-шоу пайдаланылады.
- Оқушы оқулықтың кез келген бетін қағазға шығара алады.
- Оқушы оқу материалдарына кез келген әдіспен қол жеткізе алады
(Интернет, CD-ROM).
- Оқулыққа кіріктірілген білімді тексеру жүйесі бар.
- Оқулық бетінен Интернет ресурстарына қол жеткізуге болады.
1.4 Желілік –технология
Желілік –технология - білім алушы, оқытушылар, әкімшілік арасындағы
интерактивті өзара әсері мен оның оқу-әдістемелік қүралдармен жабдықталуын
қамтамасыз етуде телекоммуникациялық желіні қолдануға негізделген;
Оқытудың желілік –технологиясына жатады:
- Интернет желісін пайдалану;
- Әлектрондық поштаны пайдалану;
- Телекоммуникациялық құрылғыларды пайдалану;
- Мультимедиамен жабдықталған, Интернетке шығу мүмкіндігі бар
желелік компьютерлік класс;
Электронды почта тыңдаушыларға курстың негізгі мәселелері бойынша
конфиденциалды хат жазысуға мүмкіндік береді. Электронды почта арқылы
ақпаратты жоғары жылдамдықпен жіберу мүмкіндігінің арқасында тыңдаушыға
көмек дер кезіңде, сұранысты алған соң бірден көрсетіледі. Интернет
көмегімен тыңдаушылармен кері байланыс орнатып қана қоймай, олардың оқу
қызметін бақылауға, бағалауға болады.
Қашықтықтан оқыту технологиясы бойынша оқытушының негізгі міндеті
білім алушының келесі түрдегі орындалатын өз бетінше жұмысын басқару болып
табылады: туындайтын мәселелерді қарастыру; мақсат пен міндеттерді қою;
білім, тәжірибелерді беру; ұйымдастыру қызметі; білім алушылардың арасында
өзара байланысты ұйымдастыру; оқу процесін бақылау. Тыңдаушылар қашықтықтан
оқыту кезінде білім беру процесінің негізін қолайлы уақытта, ыңғайлы
орында, тиімді темптегі өз бетінше жұмыс құрайды. Сондықтан тындаушылар
өз бетінше жұмыстың
техникасы мен әдістемесін, жоғарғы деңгейде білімді өз бетімен толықтыру
негіздерін меңгеруі қажет. Сонымен бірге нәтижелі түрде оқу үшін жаңа
ақпараттық технологияның кұралдарымен жұмыс істей білуі тиіс.
Сонымен, қашықтықтан оқыту — адамның білім алуға және ақпарат алуға
деген құқықтарын іске асыратын үздіксіз білім беру жүйесі нысандарының бірі
ретінде мамандардын негізгі қызметін атқара жүріп білімін, біліктілігін
арттыруға мүмкіндік береді.
1.5 Мультимедиялық технологиялар
Соңғы 200 жыл мен XX ғ 50 жылдар аралығында адамзат тарихы екі
технологиялық төңкерісті басынан кешті.
Біріншісі- XVIII ғ. аяғы мен XIX ғ. басында бу двигателінің ойлап
табылуы болса,
екіншісі- XIX ғ. аяғы мен XX ғ. басындағы электроэнергетика мен
электромеханиканың пайда болуы.
Ал, қазіргі уақытта адам баласы үшінші өнеркәсіптік төңкерісті басынан
кешіріп отыр. Ол электрондық есептеуіш машиналардың қоғамда кең етек алуы.
Қоғамдағы жаңа өзгерістер және оның тез ақпараттандырылуы мен даму
жылдамдығы білім беруге қойылатын талаптарды да түбегейлі өзгертіп, қоғам
қажеттілігін қанағаттандыру үшін білім беру саласына төмендегідей
міндеттерді қойып отыр:
• Білім сапасын арттыру;
• Әлемдік білім беру кеңістігіне ену;
• Орта білімді ақпараттандыру;
• Интернет жүйесін пайдалану;
• Электрондық оқулықтар;
• Қашықтықтан басқару:
Осы міндеттерді шешуде қазіргі жаңашыл мектеп өз алдына мынадай мақсат
қойып отыр: “Жаңа ақпараттық технология арқылы білім мазмұнын жаңарту”. Осы
мақсатқа сай бүгінгі мектеп мұғалімі білімділікпен қоса, өзіндік ой-пікірі
бар, заман ағымына сай жеке тұлғаны қалыптастыру, сондай-ақ жас ұрпақты
“ақпараттық қоғамға” тәрбиелеу барысында оқу-тәрбие процесінің заман
талабына сай әдіс-тәсілдерін таңдай білуі қажет.
Жаңа ақпараттық технологияны пайдалануда оқытудың әртүрлі тәсілдері:
Жай кәдімгі сабақ: жоғарыда көрсетіліп отырған барлық әдіс бойынша қай
оқыту тәсілін пайдалансаңызда өзіңіз білесіз. Мұндағы мұғалімнің қызметі:
оқушылардың компьютерге деген қызығушылығын біле отырып, пән аралық
қорытынды сабақ өтсе де компьютерге байланыстыру керек.
Өзін- өзі оқыту программасы. Бұл әдісте мұғалімнің қызметі оқушыларды
қадағалап тұру және жаңа сабақты қысқаша түрде түсіндіру керек. Содан кейін
оқушылар өздері компьютердегі алдын ала дайындап қойған программаны ашып,
жұмыс жасай береді.
Биоинформация әдісі. Мұғалімнің міндеті- әдебиеттер беру және оқушыларды
тыңдап, оның қате кеткен жерлерін айту. Бұл әдісте әр оқушының
ізденімпаздығын, яғни шығармашалық жұмыс жасауын арттыру.
Электрондық оқулық. Оқушылар үшін электрондық оқулық мектеп қабырғасында
жүрген жылдарында өздігінен білімін толықтырып отыруға және мақсатты түрде
бітіру емтихандарына дайындалуға мүмкіндік беретін ақпарат көзі.
Электрондық оқулықтар бойынша оқушы тапсырманы қызыға орындайды, сонымен
қатар өз қатесін табады. Оқушының жас ерекшеліктеріне сай және әркімнің
шамасына, мүмкіндігіне қарай тапсырма беруге қолайлы. Қосымша программалар
арқылы. Яғни, қолданбалы программаларды қолдана отырып, Microsoft Power
Point программасынан презентация, Microsoft Excel арқылы диаграмма, Paint
арқылы суреттерді салдыра отырып, көптеген қызықты сабақтар өткізуге
болады.
. Оқушыға экран арқылы компьютер жаңа сабақты түсіндіріп, оқу процесін
өзі атқарады. Әрине бұл программа информатика пәні мұғалімінің көмегімен
жүзеге асады.
Қашықтықтан оқыту тәсілі. Қашықтықтан білім беру дегеніміз- белгілі бір
қашықтықта отырып, компьютерлік телекоммуникация және де басқа байланысу
орталары көмегімен оқып үйрену мақсатындағы ақпараттармен өзара алмасу
тәсіліне негізделген. Бүгінгі таңда көптеген мектептерде мұғалімдер
компьютерлік файлдарды көрсететін кәдімгі ақ экранды электрондық
проектормен жұмыс жасауда. Интерактивті тақта да сондай ақ экранды,
айырмашылығы ол компьютерге қосылған, оны экраннан алыстамай басқаруға
болады.
Қажетті файлдарды ашуда, интернетке қосылу немесе жазуды жазу үшін
тақтаға қол тигізсеңіз болғаны жетіп жатыр.
Оқыту технологиясы – 1) білімнің, ғылыми жетістіктердің, техниканың
белгілі бір аймағында қойылған мақсатқа жету бағытында ұйымдастырылған,
жоспарлы күйде тұрақты жүзеге асырылатын білімді, біліктілікті және
дағдыларды меңгеру процесі; 2) оқыту, өздігінен білім алу және өзін-өзі
бақылау процестерін керек етіп, соларды жүзеге асыратын шарттарды
қамтамасыз ететін әдістер, тәсілдер, құралдар жиынтығы.
Оқыту технологияларына байланысты түсініктер
Ақпараттық технология – көбінесе, қағаз жүзінде әр түрлі мәліметтерді
дайындау, жинау, өңдеу және тасымалдау процесі.
Оқытудың ақпараттық технологиясы – оқыту технологиясын интерактивті
программалық-әдістемелік сүйемелдеумен қамтамасыз ететін қазіргі
компьютерлік техника, телекоммуникациялық байланыс құралдары,
инструменталдық программалық құралдар жиыны.
Жаңа ақпараттық технология – компьютерлік техника негізінде ақпаратты
жинау, сақтау, өңдеу және тасымалдау істерін қамтамасыз ететін
математикалық және кибернетикалық тәсілдер мен қазіргі техникалық құралдар
жиыны.
Ақпараттық технология – қазіргі компьютерліктехника негізінде
ақпаратты жинау, сақтау, өндеу және тасымалдау істерін қамтамасыз ететін
математикалық және кибернетикалық тәсілдер мен қазіргі техникалық құралдар
жиыны.
Коммуникация – ақпаратты тасымалдап жеткізу әдістері мен механизмдерін
және оларды жазып жинақтап жеткізу құрылғыларын қамтитын жалпы ұғым.
Мультимедиа – графиканы, гипермәтінді, дыбысты, анимацияны, бейнелік
көріністерді пайдалана отырып, тұтынушының компьютермен әрекеттесуін жүзеге
асыратын аппараттық және программалық құралдардың біріктірілген кешені.
Мультимедиалық технология – бейнелік және аудио-эффектілік, әр түрлі
мультипрограммалық мүмкіндіктерді интерактивті программалық жабдықтың
басқаруымен орындата алатын электрондық құжаттарды дайындау тәсілдері.
Мультимедиалық технологиялар мультимедиа өнімдерінің жасалу үрдісімен
байланысты яғни, электрондық кітаптар, мүмкіндігінше энциклопедиялар,
компьютерлік фильмдер . Бұл өнімдердің өзіндік ерекшеліктері мәтіндік,
графикалық, аудио-бейне, ақпараттық анимацияның бірігуі болып табылады.
Мультимедиа технологиясы компьютерді тең дәрежедегі әңгіме-дүкен құрушыға
айналдырып қана қойған жоқ, оқушыға сыныптан үйден шықпай-ақ үлкен
ғалымдар мен педагогтердің дәрістеріне қатысуына, өткен және қазіргі тарихи
оқиғаларға куә болуына, әлемнің ең белгілі мұражайлары мен мәдени
орталықтарына, жер шарының ең алыс және қызық түкпірлеріне сапар шегуіне
мүмкіндік жасады.
Гипермедиялық технологиялар мәтінмен жұмыс істеудің және олрдың бір-
біріне хабар жіберуін ұйымдастырудың ыңғайлы мүмкіндіктерін жасайтын
гипермәтіндік технологияларды дамыту болып табылады.Барлық қазіргі заман
ақпараттық-анықтамалық жүйелер гипермедиа технологиясында жүзеге асады. Оқу
мақсатындағы гипермедиа өнімдері үлкен көлемді материалды оқуға ғана емес,
тыңдау, көру, материалды іріктеу, керекті жерін жазып алу, қажет
рефераттарды дайындауға да мүмкіндік береді.
1.6 Модульдік оқыту технологиясы
Қазіргі уақытта Қазақстанда білім беру дің өзіндік ұлттық үлгісі
қалыптастасуда. Бұл сының процесс білім парадигмасының өзгеруімен қатар
жүреді . Білім берудегі ескі мазмұнның орнына жаңасы келуде.
Я.А.Каменскийдің, И.Гербарттың дәстүрлі объект –субъектілері
педагогикасының орнын басқасы басты, ол бала оқу қызметінің субъектісі
ретінде , өзін өзі өзектілендірудге, өзін танығуға және өзін-өзі жүзеге
асыруға ұмтылатын жазушы тұлға ретінде бағытталған . Мұндай жағдайда
педагогикалық процестің манызды құрамы оқу ісіндегі субъектілер-оқытушы мен
оқушының тұлғалық –бағытталған өзара әрекеті болып табылады.
Жаңа білім парадигмасы бірінші орынға баланың білімін , білігі мен дағдысын
емес , оның тұлғасын, білім алу арқылы, дамуын қойып отыр.
Қазіргі уақытта педагогика ғылымының бір ерекшілігі- баланың тұлғалық
дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын шығаруға ұмтылуы.
Педагогикалық технологиялар – бұл білімнің басымды мақсаттарымен
біріктірілген пәндер мен әдістемелердің : оқу –тәрбие процессін
ұйымдастырудың өзара ортақ тұжырымдамамен байланысқан міндеттерінің ,
мазмұнынң, формалары мен әдістерінің күрделі және ашық жүйелері ,мұнда әр
позиция басқаларына әсер етіп , ақыр аяғында оқушының дамуына жағымды
жағдайлар жиынтығын құрайды
Бүгінгі таңда П.М.Эрдниевтің дидактикалық бірліктері шоғырландыру
технологиясы , Д.Б.Эльконин мен В.В. Давыдовтың дамыта оқыту технологиясы ,
В.Ф.Шаталовтың оқу материалдарының белгі және сызба үлгілері негізінде
қарқында оқыту технологиясы, М.Чошановтың проблемалық модульді оқыту
технологиясы, П.И.Третьяковтың , К.Вазинаның модульды оқыту технологиясы,
В.М.Монаховтың , В.П.Беспальконың және басқа көптеген ғалымдарың
технологиялары кеңінен танымал.
Қазақстанда Ж.А.Караевтің, Ә.Жүнісбектің және т.б.ғалымдардың оқыту
технологиялары белсенді түрде қолданылуда. Қазақстан Республикасының Білім
туралы Заныңда оқыту формасын, әдістерін , технологиялар таңдауда көп
нұсқулық қағидасы бекітілген , бұл білім мекемелерінің мұғалідеріне ,
педагогтарының өзіне оңтайлы нұсқаны қолдануға , педагогикалық процесті кез
келген үлгімен , тіпті авторлық үлгімен құруға мүмкіндік береді.
Модуль дегеніміз –қандайда бір жүйенің ,ұйымның нықталатын, біршама дербес
бөлігі. Оқу модулі қайта жаңғыртушы оқу циклі ретінде үш құрылымды бөліктен
тұрады. Кіріспеден , сөлесу бөлмнен тұрады: кіріспеден , сөйлесу бөлімінен
және қорытынды бөлімнен тұрады. Әр оқушы оқу модулінде сағат саны әр түрлі
болад. Бұл оқу бағдарламасы бойынша сол тақырыпқа, тақырыптар тобына немесе
тарауға бөлінген сағат санына байланысты. Оқу модулінің ерекшілігі –жлпы
сағат санына қарамастан ,кіріспе және қорытынды бөлімдерге 1-2 сағат
беріледі. Барлық қалған уақыт сөйлесу бөлімінің меншігінде болады. Кіріспе
бөлімінде мұғалім оқушыларды оқу модулінің жалпы құрылымымен , оның мақсат-
міндеттерімен таныстырады. Сонан солң мұғалім осы модулінің барлық
уақытында есептелген оқу материалын қысқаша (10-20 минут ішінде ), сызба,
кесте және т:б: белгілік үлгілерде сүйне отырып түсіндіреді. Тақырып
мазмұна на (тұтас тақырып немесе тарау бойынша) өсу бағытымен
–қарапайымнан күрделіге, репродуктивтік тапсырмалардан шығармашылық
сипаттағы тапсырмаларға , зерттеушілік қызмет элементтеріне қарай бірнеше
мәрте қайта оралып отыру әр оқушыға оқу материалымен жұмыс істей отырып ,
өз қабілеттерін , жадын, ынтасын , ойлауын , ауызша және жазбаша тілін
дамытады.Психологтардың пайымдауынша, әрбір дербес тарауды оқып-үйрену үш
негізгі кезеңне тұрады: кіріспе –қызықтырушылық, опериационалдық-танымдық
және рефлексиялық-бағалау кезеңдерінен тұрады.
Психологтар дәлелгендей, білімді неғұрлым тиянақты меңгеру үшін
оқушылардың мақсаты түсінуі аса маңызды. Ол үшін психологтардың пікірінше ,
мақсат оның мағынасы нақты айқын белгіленіп, мақсатқа жету тәслдері
көрсетілуікерек. Объектілердің нақты қасиеттері жайлы білімді
қалыптастыруға түсіндіруді сызба және белгілік үлгілер түрінде көрініс
тапқан әрекетін бастаған тиідірік екені эксперимент көрсетіп отыр.
Қандай да бір құбылыстытну барысында адамда оны түсінгендік, меңгергендік
сезімі пайда болуы тиіс. Жадыны және келешекте алынған білімге сүйену
мүмкіндігін қорғау үшін, психолог Л.В.Шешневтің пікірінше ,біріншіден ,
алғашқы түсінбеушілік сезімі жадыда сақталмауы тиіс; екіншіден жады
меңгерілген ұғымдар мен түсініктерді қорғау қапшығына , берік жабылған
орамаға салып сақтауы және ұсынуы тиіс. Мұндай орамы қызметін белгі
белгілік жүйе атқарады. Сөйлесу бөлімінде танымдық процесс сыныпты 2-6
дамнан шағын топтарға бөлу арқылы негізінен оқышылардың өзара әрекет етуіне
құрылған. Оқушылардың танымдық қызметі әрбір оқушының әр сабақта үш
күрделік деңгейде берілген оқу материалын тыңдау ,жазу,көру және айту
мүмкіндігі болатындай етіп құрылған.
Оқытудың ойын түрінде ұйыдастыру жіне әр түрлі белсенді формаларды қолдану-
оқытудың міндетті шарты болып табылады. Сөйлесу бөлімінде алғашында оқу
материалын қайта жаңғырту және қарапайым білік пен дағды алыптастыру
мақсатында кейінен –алынған білімді талдау, жинақтау және бағалау
мақсатында оқытудың белсенді формалары қолданады. Оқу модулінің сөйлесу
бөлімі тарауды тұтас оқып үйренудің екінші-операционалдық- танымдық кезңнен
іске асыру болып табылады.
Бұл бөлімді қарастырғанда біз Л.Фридманның төмендегідей ережелерге
негізделген тұжырымдамасына сүйенсек:
1. Оқу оқушының жеке, топтық, ұжымдық жұмыс барысындағы түрлі қызметін
жүйесі ретінде қаралады. Олар оқушының қисынды ойлауын ,қабілеттерін көзге
елестету қабілетін, жадын , шығармашлық және тағы да басқа дамытуға , яғни
білім берудің мақсаттары болып табылатын тұлғалық қасиеттерін дамытуға
бағытталған.
2. Оқытуды басқарудың психологиялық сенімді түрі-ең алдымен оқушының
қажеттіліктерін , қызығушылығын және қызет мақсаттары дамытуға ағдай жасау.
3. Оқуды басқару икемді болуы тийс . Бұл тек оқушылардың іштей өсуі
жүргенде ана, балалардың білім дәрежесінің артылуына қарай мүмкіндік
болады.
4. Оқушылар нақты оқу қызметінің мақсаттарын аықтауға тікелей қатысуы керек
, яғни басқару тұлғалық бағытталған болуы тиіс.
5. Оқу процесін басқару балалардың ішкі қуатына жіне мүмкіндіктеріне
негізделіп жүруі тиіс.
Оқу модулінің сөйлесу блімін даярлағанда мұғалім оқу материалынның негізгі
мазмұның бөліп,құрастылымдайды.
Мұнда оқушылар оқу материалына қайта оралып, пысықтап ,бекіуі үшін оның әр
сабақта жеке бөліктермен берілетіні есепке алу керек, бұл бөліктерде
қызқаша сыйымды трде тұтас тараудың мазмұны беріледі.
Пысықтауды қажет ететін материалды мұғалім үш күрделілік деңгейінде
дайындайды. Үш деңгейдің қайсысын тандайтынын әр оқушының өзі шешеді. Бұның
бір маңызы- күрделі , ізденушілік , шығармашылық сипаттағы тапсырмаларды
кез келген күрделілік деңгейіндегі бағдарламалық материал тапсырмаларын
орындаған оқушыға , яғни іс жүзінде бәріне де беруге болады.
Бұл бөлімнің сабақтарын жоспарлағанда мұғалім оқушылардың өзара сөйлесуін
қамтамасыз етуге баса көңіл аударады.
Мұғалімнің сөйлесу бөлімін дайындаудағы бес әрекет-қадамнан тұратын даярлық
құрылмы қалыптасады.
1. Модульдің сөйлесу бөліміндегі материалдың негзгі
мазмұның белгілеу.
1. Оқу материалын біртұтас, жинақы , өсу бағытымен беру.
1. Тақырып бойынша жеңілдететін деңгейдегі және
білім стандартының талаптарын қамтамасыз ететін деңгейдегі тапсырмалар
дайындау.
1. Осы бөліктің сабақтарында өзара сөйлесуді
қамтамасыз ету .
1. Оқушылардың пәнге қызығушылығын және
креативтігін дамытуға арналғаншығармашылық сипаттағы материал дайындау.
Қорытынды бөлім . Бұл бөлі тарауды немесе тақырыпты оқытудың тұтас циклін
анықтайтын , соңғы бөлімі. Олоқушылардың сөйлесу бөліміндегі танымдық
қызметі барысында қалыптасқан білім, білік , дағдыларын бақылауға
,тексеруге және бағалауға арналған. Осы бөлімде оқушылар өз қызметін
талдайыды –яғни , баға алады, бұл сонында әр оқушының танымдық қызметінің
жалпы оқу нәтижесін анықтайды. Оқу модулінің қорытынды бөлімі-бақылау.
Қорытынды бөлімінде бақылаудың бірнеше түрі бар.
Біріншісі, міндетті –тестлеу. Екіншісі, мұғалімнің өз тандауы бойынша сынақ
, бақылау жұмысы ,диктант.
Біз екі немесе одан да көп бақылау түрлерін қолдану қажет деп есептейміз,
өйткені оқу материалын игеру дәрежесін бір ғана тетлеу арқылы анықтау
мүмкін емес.
Білім деңгейін тексеру және бақылауі тәсіл ретінде тестлеу оқыту
нәтижесінің мөлшерліккөрсеткіші болып табылады, бұл аса маңызды. Сонымен
қатар тестлеу тұлғаның психологиялық қорғауын қамтамасыз етеді, ішкі
кедергілерін жояды , өйткені бақылаушымен қатынас жанама түрде жүреді. Бұл
осындай бақылау түрінің жағымды жағы . Алайда мұнда дұрыс жааптың кездейсоқ
берйлуі мүмкіндігі бар . Қорыта келе біз тестлеудің бақылаудың қажеті түрі
, бірақ ол бақылаудың басқа түрін қайталап қолдануды керек етеді деп
есептейміз. Оның мақсаты:
а) білім деңгейін әділ бағалау:
б) бағасын жақсартуға мүмкіндік беру:
Қалай айтқанмен егер бақылаудың бір түрінен наша бға алынса, бақылаудың
басқа түрі оны жөндеуге мүмкіндік береді.
Егер сөйлесу бөлімінің ьарлық саьақтарында оқушылардың бір-біріне көмегі,
бірін –бірі оқытуы, түлі ғылыми көздерді пайдалануы құпталып келсе, енді
қорытынды бөлімінде оқушы өзінің сөйлесу бөлімінде алған білімін ,білігі
мен дағдыларын ешкімнің көмегінсіз көрсетуі тиіс. Оқушы білімін бақылаудың
формалары ретінде тестілік тапсырмалар, бақылау жұмыстары, сынақ , шығарма
нмесе диктант оқу пәнәң ерекшілігіне орай қолданып ,оқу мщдулінің осы
бөлімінде беріледі.
Модульдік оқытудың құрылымы
Педагогикалық технология негізінде оқу циклін қайта жаңғырту идеясы
алынған.
Оның мазмұнына:
1. Оқытудың жалпы мақсатын қою;
2. Жалпы құрылған мақсатты нақтыландыруға көшу;
3. Оқушылардың білім деңгейін алдын ала бағалау:
4. Оқу әрекетінің жиынтығы;
5. Нәтижені бағалау:
Осының арқасынды оқу процессі модульдік сипат алып , құрылымы ортақ ,
бірақ мазмұны әр түрлі жеке блокттардан жасалады. Қайта жаңғыртатын оқу
циклі ретінде оқ модулі үш құрылымдық бөлімнен тұрады: кіріспеден, сөйлесу
бөлімінен және қорытынды бөлімнен тұрады:
Сызба түрінде көрсетсек, оқу модулі былайша болады:
Кіріспе бөлім
(модульге, тақырыпқа енгізу)
Сөйлесу бөлімі
(оқушылардың танымдық қызметін өзара сөйлесу негізінде ұйымдастыру)
Қорытынды бөлім (бақылау)
Әрбір оқу модуліне сағат саны әртүлі. Бұл оқу бағдарламасы бойынша
тақырыпқа, тақырыптар тобына , тарауға бөлінген сағат санына байланысты.
Оқу модулін құрудың тағы бір ерекшілігі- мұғалімнің даярлық жүйсі. Мұғалім
бір оқу модуліне бөлінетін сағат санын анықтап алғаннан соң, оның мақсатын,
мазмұның және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
технологияларды қолдану тәсілдері
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 БІЛІМ САЛАСЫНДАҒЫ ЖАҢА АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР
1. Жаңа ақпараттық технологиялар
2. Қашықтықтан оқытудың білім саласындағы ролі
3. Кейс технологиясы
4. Желілік технология
5. Мультимедиялық технологиялар
6. Модульдік оқыту технологиясы
1. МЕКТЕПТЕ ХИМИЯ ПӘНІН ОҚЫТУДА АҚПАРАТТЫҚ КОММУНИКАТИВТІК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ
ҚОЛДАНУ ТӘСІЛДЕРІ
1. Жаңа ақпараттық технология құралдарын пайдалану
2. Интерактивті тақта және оның мүмкіндіктері
3. Интерактивті құралдарды қолдану мүмкіндіктері
4. Электрондық оқулық және оның құрылымы
2. ПЕДАГОГ МАМАНДАРДЫ ДАЯРЛАУДА АҚПАРТТЫҚ ҚҰЗЫРЛЫҚТЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ
ДИДАКТИКАЛЫҚ МҮМКІНДІКТЕРІ
1. Педагог мамандарды даярлауда ақпараттық құзырлықты қалыптастыру
2. Педагогикалық мамандарды даярлауда АКҚ қалыптастыру кезеңдері
3. Ақпараттық коммуникациялық технологияны қолдануда пән мұғалімдерін
даярлау
4. Педагог мамандардың біліктілігін ақпараттық коммуникациялық
технологияның мүмкіндіктерін қолданудың қысқаша мазмұны
5. Білім беру жүйесін ақпараттандыруды дамытудағы тұжырымдамалық
көзқарастар
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Жаңа әлемдегі
жаңа Қазақстан Жолдауында жаңа кезеңнің негізгі міндеттерінің бірі
...осы заманғы білім беру, парасаттың экономиканың негіздерін
қалыптастыру, жаңа технологияларды пайдалану мамандарды дайындау сапасын
көтеруге басты себеп болатын, инновациялық экономиканы дамыту деп атап
көрсетілген, сол себепті де елімізде болып жатқан әлеуметтік-экономикалық
өзгерістерге байланысты білім беру жүйесіне қойылып отырған жаңа талаптарға
сай студенттердің белсенділігі мен жеке даралық қабілеттерінің жетілуіне
әсер ететін жаңа ақпараттық технологиялар қолдану әлемдік білім кеңістігіне
енуге жол ашуда. Осы орайда жоғарғы оқу орнын оқу үдерісінде ақпараттық
технологияларды пайдаланудың мәнін ашуды талап етеді. Сондықтан біздің
зерттеу проблемамыздың әдіснамалық негізіне жоғарғы оқу орнындағы оқыту
жүйесі, оның ішінде кредиттік оқыту, ақпараттық технологиялар пайдалану
мәселелері алынды.
Қазіргі кезде университеттердегі оқу үдерісін басқарудың объективті
жағдайы күрт өзгеруде. Бірақ осы уақытқа дейін университеттік білім беру
жүйесіндегі оқу үдерісін басқару дәстүрлі әдістер деңгейінде қарастырылып,
қазіргі білімдік инновациялар толық ескерілген жоқ. Жалпы алғанда жоғары
білім туралы зерттелген материалдардың басым көпшілігі ЖОО-ның ғаламдық
мәселелерін шешуге немесе, керісінше, ЖОО-ның күнделікті оқу үдерісін
жоспарлау, ұйымдастыру және басқаруға байланысты мәселелерін шешуге
тиімділігі аз жеке әдістеме немесе ғылыми база әзірлеуге бағытталған. Нақ
осы уақытта оқу үдерісін басқару жүйесіне қойылатын талаптардың орындалу
деңгейі мен бәсекеге қабілетті болашақ маман даярлау қажеттілігі туындап
отыр. Жоғары білім берудің дамуы түбегейлі өзгерістерге жиі ұшырауы
салдарынан жаңа бағдар дамуындағы ізденістерге алып келді, сол себепті де
тәуелсіздік егемендік алғаннан кейінгі еліміз үшін әлемге танылған батыс
елдерінің әлеуметтік - экономикалық прогресстері жетекші бағдар болды.
Толық мәнге бұл білім беруге де әсерін тигізді. Осылайша Қазақстанның
жоғары білім беру жүйесінде кәсіби мамандардың бәсекелестік қабілеттілігі
мен талапқа сай болуына жағдай жасап, еңбек сұранысына бағдарланған оқу
бағдарламаларының жоспарлануына икемді ғана болуы мүмкін, халықаралық
стандарттар талабы бойынша кредиттік оқыту жүйесі сай келді.
Әлемдік білім кеңістігінің талаптарына сай университеттік білім беру
жүйесін басқарудың негізгі бағыттарын зерделеу, олардың ерекшеліктерін,
артықшылықтарын, кемшіліктерін айқындау, оқу үдерісін басқарудың мәнін,
қағидаларын, қызметтік құрамын және олардың өзара байланысын анықтау
мәселелері қазақстандық ғалымдар тарапынан қарастырылып жүр. Бұл
мәселелердің негізгісі - халықаралық жоғары оқу орындарының тәжірибесінде
жоғары сапалық білім көрсеткішімен белгілі болып отырған оқыту технологиясы
- кредиттік оқыту жүйесі.
Кредиттік оқыту жүйесі – оқу үдерісін ұйымдастыруда жаңа ізденістерге
мүмкіндік ашып, жалпыға ортақ білім парадигмасынан әркімге арналған
білім парадигмасына қадам жасатады.
Ақпараттық технологияларды тиімді пайдаланудың мүмкіндіктерін
қарастыру, жолдарын іздестіру, өткенге көз жүгірту арқылы болашақты
болжаумен тығыз байланысты.
Білім беру жүйесін ақпараттандыру мәселелері педагог ғалымдардың үнемі
назарында болып келеді. Білім беру саласын ақпараттандыру, компьютерлендіру
мәселелерінің әртүрлі аспектілері В.С.Гершунский, А.П.Ершов, В.М.Монахов,
Е.И.Машбиц секілді ғалымдардың зерттеу еңбектерінде көрініс тапқан. Оқыту
үдерісінде компьютерлік технологияларды қолданудың теориясы мен әдістемесі
Ю.С.Брановский, Н.В.Василенко еңбектеріне арқау болған. Ал Қазақстанда бұл
мәселелерге Е.Ы.Бидайбеков, Ж.А.Қараев, С.К.Кариев, К.А.Таңатаров,
К.З.Халықова тың зерттеулер жүргізді.
Ақпарат дегеніміз – тұтынушыға бұрын белгісіз болған және оның
зерттелетін нысаны (үдеріс, құбылыс) туралы түсінігін толықтыратын
деректерден тұратын мәліметтер жиынтығы.
Ақпараттық үдерістер – ақпаратты жинау, жіберу, жинақтау, сақтау,
өңдеу, іздеу, беру және пайдаланушыға жеткізу. Информатика ғылымы
ақпараттық үдерістерді мақсатты түрде зерттеу нәтижесінде пайда болды.
Білім беруді ақпараттандыру – бұл ақпараттық-коммуникациялық
технологияның құралдарын білім беру саласына қолданудың методологиялық және
тәжірибелік құндылықтарын зерттеп, оқыту мен тәрбиелеудің психологиялық
және педагогикалық мақсаттарына қамтамасыз ету үдерісі. Оқу үдерісінде
білім беруді ақпараттандырудың негізгі бөлігі дербес компьютерлерді
қолдану, интернет желісін пайдалану арқылы жүреді. Сондықтан ол Қазақстан
Республикасында біртұтас білімдік ақпараттық ортаны құру болып табылатын
негізгі мақсатты көздейді. Олай болса, білім беру саласындағы жаңа
ақпараттық технологияларды пайдалану еліміздегі ақпараттық кеңістікті
әлемдік білім беру кеңістігімен сабақтастыруға мүмкіндік береді.
Оқу-тәрбие үдерісінде ақпараттық технологияны пайдалану оқытушылардың,
білімгерлердің мүмкіндіктерін кеңейтеді. Ендеше ақпараттық технологияларды
үйлесімді пайдалану қазіргі кезеңде өзекті мәселеге айналып отырғаны
даусыз. Оқытудың ақпараттық технологияларына дербес компьютерлерден басқа
мультимедиалық, электрондық оқулық, ақпараттық білім берудегі негізгі құрал
интерактивті тақтаны жатқызамыз. Енді осы ақпараттық технология түрлерін
қарастырсақ.
Мультимедиалық технологиялар дегеніміз - әр түрлі типті мәліметтерді
дайындау, өңдеу, біріктіру, ұсыну әрекеттерін аппараттық және бағдарламалық
жабдықтарды пайдалану арқылы жүзеге асыратын технологиялар жиынтығы
(әдістер мен тәсілдер жиынтығы).
Бүгінгі күнде электрондық оқулықтарды, компьютерлік оқыту
бағдарламаларын, дыбыстық және бейнелік оқу материалдарын пайдалануда
қолданылатын мультимедиалық технологиялар оқыту үдерісіндегі инновациялық
әдістерді жүзеге асыратын бірден бір жаңа ақпараттық технология болып
есептеледі. Бұл технологияның жекелеген элементтерін пайдалануда
мультимедиа сөзі қосарлана қолданылады. Мысалы, мультимедиа бағдарламасы,
мультимедиа өнімі, мультимедиа қызметі, т.б. Мұнда мультимедиа ақпараттық
технология кешенінен құралатындықтан оның жекелеген элементтерін атау
кезінде мультимедиалық сын есімін қосарлана қолдану дұрысырақ
(мультимедиалық бағдарлама, мультимедиалық өнім, т.б.).
Білім берудегі мультимедиа – біріншіден, таным үдерісінің жоғарлауына
септігін тигізетін, екіншіден, әртүрлі типті ақпараттарды біріктіре
пайдалануға мүмкіндік беретін, үшіншіден, білім беру мазмұнын интерактивті
қалыпта ұсынатын дидактикалық аппаратты-бағдарламалық құрал.
Мультимедианың бағдарламалық құралдары деп - интерактивті режимде
әртүрлі типті ақпараттарды дайындау, өңдеу, ұсыну, біріктіру секілді іс-
әрекеттерді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін компьютердің бағдарламалық
жабдықтары. Ал, мультимедиалық өнімдер – мультимедиалық құралдар және
арнайы бағдарламалық жабдықтар көмегімен дайындалған ақпарат.
Қазіргі қоғамның ғылыми-техникалық, экономикалық-әлеуметтік
салаларындағы мультимедиалық технологиялардың алатын орны зор. Өйткені,
мультимедиалық технологиялардың белсенді түрде пайдалану оқытудың
компьютерлік технологияларын дамытудың перспективалы бағыттарының бірі.
Электрондық оқулық – оқу ақпаратын тасымалдаудың жаңа құралы болып
табылады. Онда оқу ақпаратты толық мазмұндалып, әртүрлі қосымшалар,
анықтамалық материалдар, бақылау тапсырмалары, ұсынылатын әдебиеттер тізімі
және тақырыптық ресурстарға сілтемелер беріледі.
Электрондық оқулықтың жетістіктері мыналар болып табылады:
шұғыл кері байланысты қамтамасыз етеді;
дәстүрлі оқулықта көп іздеуді қажет ететін тиісті ақпаратты тез табуға
көмектеседі;
гипермәтінді түсіндірмелерді бірнеше рет қарап шығу барысында уақытты
анағұрлым үнемдеуге мүмкіндік береді;
қысқа мәтіндермен қатар көрсетеді, әңгімелейді, жобалайды, т.с.с.;
әрбір студентке дербестік тұрғыдан қатынас жасауға мүмкіндік беріп, олардың
өз бетінше білім алуын қамтамасыз етеді;
белгілі бір бөлім бойынша білімді тексеруге мүмкіндік туады.
Электрондық оқулық негізінен үш бөліктен құрастырылады: негізгі
ақпараттық курс бөлімінен тұратын презентациялық бөлім, алған білімдері
бойынша бекітілетін жаттығулар мен практикалық тапсырмалар, студенттің
білімін көлемді түрде бағалау үшін тесттер. Электрондық оқулықтарды оқу
үдерісінде қолдану педагогикалық тәжірибеде оқу үдерісін
интенсификациялауға, оқытуды дамыту идеяларын жетілдіруді жүзеге асыратын
психологиялық-педагогикалық және ақпараттық технологиялар жүйесін арттыруға
мүмкіндік береді.
Электрондық оқулықты пайдалану болашақ мамандардың кәсіби даярлығын
және оқу әрекетін жетілдіруде міндетті бөлік болып табылады. Сондықтан да
кез келген деңгейдегі білім беруде маман даярлау үшін олардың болашақ
кәсіби іс-әрекетінде электрондық оқулықтарды жиі қолдану қажет.
Заман талабына сай электрондық оқулықтарды пайдалану оқыту үдерісін
үздіксіз және толық деңгейде бақылауға, сонымен қатар ақпараттық ізденіс
қабілетін дамытуға мүмкіндік береді. Сол себепті де электрондық оқулықтар
студенттердің танымдық белсенділігін арттыратын ақпараттық технологиялар
жетістігінің бірі деп есептейміз.
Қазіргі күннің білім беру салаларына қояр басты талабы –
ақпараттандырылған жан-жақты, дүниетанымы кең, тәрбиелі әрі саналы шәкірт
дайындап шығару болғандықтан, жоғарғы оқу орны оқытушы-профессорлары алдына
үлкен жауапкершілік жүктеледі. Соған байланысты студенттерге ақпараттық
білім негіздерін негіздеу, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны
іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық
қоғамға бейімдеу іс-әрекетін жүзеге асыру болып отыр. Осы орайда
педагогикалық еңбектің тиімділігін арттыруға, студенттердің білім-білік,
дағды сапаларының жақсаруына септігін тигізетін ақпараттық технологияның
бір түрі – интерактивті технология. Мұндағы интерактивті сөзі inter-
бірлесу, act-әрекет жасау мағыналарын білдіреді, бұл нақты уақыт режимінде
қолданушы мен ақпараттық жүйе арасында диалог құрушы құралдар. Ал, білім
берудегі интерактивті технология - оқу үдерісінде ұжымдық, өзін-өзі
толықтыратын, барлық қатысушылардың өзара әрекетіне негізделген, студенттің
үдеріске қатыспай қалуы мүмкін болмайтын оқыту технологиясы. Интерактивті
технологияны оқыту үдерісінде пайдалану әдістерін өз ішінде үшке бөлеміз:
техникалық құрал-жабдықтарды қолданбай өту әдісі,
техникалық құрал-жабдықтарды жарым-жартылай қолдану әдісі;
техникалық құрал-жабдықтарды қолдана (аудиовизуалды) оқыту әдісі.
Интерактивті технологияның техникалық құрал-жабдықтарды қолданбай өту
әдісіне жұптасып жұмыс істеу, ротациялық (ауыспалы) үштік, карусель –
айналмақ, шағын топтармен жұмыс, аквариум, аяқталмаған сөйлем, миға шабуыл
(мозговой штурм), броундық қозғалыс, есептеу ағашы, өз атынан сот,
азаматтық тыңдау, ролдік (іскерлік) ойын, сығымдау әдісі, өз позицияңды
ұстан, дискуссия, дебаттар т.б. жатады.
Интерактивті технологияның техникалық құрал-жабдықтарды қолдана оқыту
әдісіне компьютерді, мультимедиалық проекторларды немесе
бейнемагнитофондарды пайдалану жатқызылады. Аталған құралдардың барлығы
білім беру секторларында, оқыту орталықтарында жиі қолданылады. Осыған
байланысты Smart technologies Inc. компаниясы 1991 жылы дүниежүзінде
бірінші болып интерактивті тақтаны ұсынды. Интерактивті тақта оқу пәндерін
түрлендіруге көмегін тигізіп, оқытудың барлық кезеңінде, яғни бастауыш,
орта мектептерде және жоғарғы оқу орындарында білім сапасын арттыруға ықпал
етуде.
Интерактивті тақтаның көмегі оқу барысында өте зор екені зерттеу
жұмыстарында айқын көрсетіліп жүр. Бұл – жаңашыл аудиовизуалды техникалық
құрал-жабдықтар мен оқытудың үдемелі де қарқынды әдістерін қолдану арқылы
тыңдаушыларын қызықтырып, сабаққа белсенді түрде қатысуын арттыратын,
материалдарды меңгеруді жеңілдететін, сонымен қатар студенттерге ауқымды
оқу материалдарымен көмектескісі келетін оқытушыларға өте тиімді таңдау.
Оқытудың ақпараттық технологияларын пайдаланудың теория және практика
жүзінде дәлелденген маңыздылығы бүгінгі күндегі өзекті мәселелердің бірі
болып отыр. Физикада сақталу заңдылығында айтылғандай ...бар нәрсе
жоғалмайды, тек бір түрден екінші түрге айналады деген ұстанымды есепке
ала отырып, мынадай ой-тұжырымдар қалыптастыруға болады: ақпараттық
технологияларды, атап айтқанда, компьютерлік, мультимедиалық, интерактивтік
оқыту құралдарын оқу материалдарын игертуге пайдаланып, жаңаша тұрғыдан
ақпараттық технологияларды жасақтауды қолға алу бүгінгі күннің ең басты
талабы.
1 БІЛІМ САЛАСЫНДАҒЫ ЖАҢА АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР
1.1 Жаңа ақпараттық технологиялар
Елбасының Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан атты жолдауында: Біз бүкіл
еліміз бойынша әлемдік стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметін
көрсетуге қол жеткізуіміз керек десе, осы жолдаудың ІІІ тарауы, он
сегізінші бағытының жетінші тармақшасында: Ақпараттық технологиялар мен
ақпаратты таратудың жаңа нысандарына бағытталған мамандандырылған білім
беру бағыттарын құру міндеті де алдымызда тұр делінген, сондай – ақ он
жетінші бағыттың үшінші тармақшасында Онлайн тәсілінде оқыту тәжірибесін
дамытып, елімізде оқу теледидарын құру қажет деп атап көрсетілгендей
бүгінгі күні білім беру жүйесі жаңа педагогикалық технологияға негізделуін
және ақпараттық құралдардың кеңінен қолданылуын қажет етеді. Осылайша оқу –
тәрбие үрдісінде жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану заман талабынан
туындап отыр.
Ақпараттық – коммуникациялық технология электрондық есептеуіш
техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға,
модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға,
интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді.
Ақпараттық әдістемелік материалдар коммуникациялық байланыс құралдарын
пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді.
Ақпараттық – коммуникациялық технологияның келешек ұрпақтың жан – жақты
білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол
ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер пайдасы
аса мол. Ақпараттық мәдениеттi дамыту қазiргi педагогтың ақпараттық
құзырлығына қойылатын талаптарына сай анықталады:
1. қазiргi бiлiм беру жүйесiндегi ақпараттық кеңiстiк туралы
бiртұтас түсiнiктi қалыптастыру (бүкiләлемдiк ақпараттық
ресурстарға бағдарлау, ақпараттарды iздеу алгоритмi мен
ақпараттарды аналитикалық-синтетикалық тұрғыдан өңдеу әдiстерiн
меңгерту).
2. ақпараттық (дербес жағдайда, компьютерлiк) сауаттылық: оқу-
әдiстемелiк, озық тәжiрибелердi зерттеу, ғылыми-зерттеу
нәтижелерiн түрлендiру мен технологияларды қолдану әдiстерiн
меңгерту; қолданбалы программалық құралдарды меңгерту; жаңа
программалық құралдарды меңгерту.
3. өз қызметтерiн жаңа ақпараттық технологияның мүмкiндiктерiн
пайдалану: жаңа ақпараттық технологияның мүмкiндiктерi туралы
бiлiм; коммуникациялық қызметтердi пайдалану дағдысы; бiлiм беру
процесiнiң ерекшелiктерiн ескере отырып, педагогикалық
программалық құралдарды қолдану және оларды өз қызметтерiмiзге
сәйкес бейiмдеп пайдалану.
Қазіргі кездегі шапшаң жүріп жатқан жаһандану үрдісі әлемдік
бәсекелестікті күшейте түсуде. Елбасы Н. Ә. Назарбаев Қазақстанның
әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы атты
жолдауында Білім беру реформасы – Қазақстанның бәсекеге нақтылы
қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдарының
бірі деп атап көрсетті.
ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет
дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне
мұқият қарайтын дәуір.
Білім беру үрдісін ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды
пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын
жүзеге асыра отырып, оқу – тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі
мен сапасын жоғарлатуды көздейді.
Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен ХХІ ғасыр –ақпараттандыру ғасыры
деп аталады. Қазақстан Республикасы да ғылыми – техникалық прогрестің
негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді.
Заманымызға сай қазіргі қоғамды ақпараттандыруда педагогтардың
біліктілігін ақпараттық – коммуникациялық технологияны қолдану саласы
бойынша көтеру негізгі міндеттерінің біріне айналды.
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында: Білім беру жүйесінің
басты міндеттерінің бірі - білім беру бағдарламаларын меңгеру үшін
жағдайлар жасау керек- деп көрсетілген. Солардың бірі білім беруді
ақпараттандыру барысында дидактикалық және оқыту құралы болып компьютер
саналады. Сондықтан кез келген білім беру саласында мультимедиялық
электрондық оқыту құралдары барлық пәндерді оқытуға пайдаланады. Бұл
бағытта ақпараттық технологияны оқыту үрдісіне екпінді түрде енгізу
бағытында және қолданылатын жаңа құралдардың бірі - бағдарламалық –
техникалық кешен болып саналатын Активті экран болып табылады.
Ақпараттық қоғамның негізгі талабы - оқушыларға ақпараттық білім
негіздерін беру, логикалық - құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту,
ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде
пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу.
Олай болса, ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік -
ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық
бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының
құрамдас бөлігі болып табылатын интеллектуалды дамуды қалыптастырудың бір
жолы.
Ақпараттық бірлікті қалыптастыру: мектептің материалдық - техникалық
базасына; ақпараттық қоғам саясатының мақсаты мен міндеттеріне; оқушылардың
ақпараттық мәдениетін қалыптастыру жүйесіне; оқушылардың жас ерекшеліктері
мен меңгеру қабілеттеріне, педагог мамандардың информатикадан білім
деңгейлерінің сапасы мен шеберліктеріне, оқу - тәрбие бағытының ақпараттық
қоғам бағытымен өзара байланысына тәуелді.
Қазіргі уақытта жаратылыстану - ғылыми білім беруде сабақ барысында
интерактивті құралдарды қолдануда. Интерактивті құралдардың көмегімен
мұғалімнің, оқушының шығармашылықпен жұмыс істеуіне жол ашылып отыр.
Білім берудегі интерактивті технология - мұндағы интерактивті сөзі-
inter (бірлесу), act (әрекет жасау) ұғымын білдіреді, сабақ барысында
оқушының топпен жұмыс жасауға қатыспауы мүмкін емес, бірін-бір
толықтыратын, сабақ барысында барлық оқушылардың қатысуын ұйымдастыратын
оқыту барысы.
Ақпараттық – коммуникациялық технология электрондық есептеуіш
техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға,
модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға,
интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді.
Ақпараттық әдістемелік материалдар коммуникациялық байланыс құралдарын
пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді.
Ақпараттық – коммуникациялық технологияның келешек ұрпақтың жан –
жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына
жол ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер
пайдасы аса мол.
Қазіргі кездегі шапшаң жүріп жатқан жаһандану үрдісі әлемдік
бәсекелестікті күшейте түсуде. Елбасы Н. Ә. Назарбаев Қазақстанның әлемдегі
бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы атты жолдауында
Білім беру реформасы – Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін
қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдарының бірі деп атап
көрсетті.
ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет
дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне
мұқият қарайтын дәуір.
Білім беру үрдісін ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды
пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын
жүзеге асыра отырып, оқу – тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі
мен сапасын жоғарлатуды көздейді.
Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен ХХІ ғасыр –ақпараттандыру ғасыры
деп аталады. Қазақстан Республикасы да ғылыми – техникалық прогрестің
негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді.
Заманымызға сай қазіргі қоғамды ақпараттандыруда педагогтардың
біліктілігін ақпараттық – коммуникациялық технологияны қолдану саласы
бойынша көтеру негізгі міндеттерінің біріне айналды.
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында : Білім беру жүйесінің
басты міндеттерінің бірі - білім беру бағдарламаларын меңгеру үшін
жағдайлар жасау керек - деп көрсетілген. Солардың бірі білім беруді
ақпараттандыру барысында дидактикалық және оқыту құралы болып компьютер
саналады. Сондықтан кез келген білім беру саласында мультимедиялық
электрондық оқыту құралдары барлық пәндерді оқытуға пайдаланады. Бұл
бағытта ақпараттық технологияны оқыту үрдісіне екпінді түрде енгізу
бағытында және қолданылатын жаңа құралдардың бірі - бағдарламалық –
техникалық кешен болып саналатын Активті экран болып табылады.
Ақпараттық қоғамның негізгі талабы - оқушыларға ақпараттық білім
негіздерін беру, логикалық - құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту,
ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде
пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу.
Олай болса, ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік
- ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық
бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының
құрамдас бөлігі болып табылатын интеллектуалды дамуды
қалыптастырудың бір жолы.
Ақпараттық бірлікті қалыптастыру: мектептің материалдық -техникалық
базасына; ақпараттық қоғам саясатының мақсаты мен міндеттеріне; оқушылардың
ақпараттық мәдениетін қалыптастыру жүйесіне;
оқушылардың жас ерекшеліктері мен меңгеру қабілеттеріне, педагог
мамандардың информатикадан білім деңгейлерінің сапасы мен шеберліктеріне,
оқу - тәрбие бағытының ақпараттық қоғам бағытымен өзара байланысына
тәуелді.
Қазіргі уақытта жаратылыстану - ғылыми білім беруде сабақ барысында
интерактивті құралдарды қолдануда. Интерактивті құралдардың көмегімен
мұғалімнің , оқушының шығармашылықпен жұмыс істеуіне жол ашылып отыр.
Білім берудегі интерактивті технология - мұндағы интерактивтісөзі-
inter (бірлесу), act (әрекет жасау)ұғымын білдіреді, сабақ барысында
оқушының топпен жұмыс жасауға қатыспауы мүмкін емес, бірін-бір
толықтыратын, сабақ барысында барлық оқушылардың қатысуын ұйымдастыратын
оқыту барысы.
1.2 Қашықтан оқытудың білім саласындағы рөлі.
Соңғы он-он бес жылдан астам уақыт ішінде Қазақстандағы білім беру
жүйелерінің кұрылымдарында елеулі өзгерістер болып жатыр. Оқу мен білім
технологиясы қаржы қорының байыбына жетіп түсінудің, нарықты өркендету
жолында күресудің тиімді құралына айналып отыр. Осы ретте қазіргі замандағы
технологиялық жетістіктерге негізделген қашықтықтан білім беру жетекші рөл
атқарады. Дүние жүзі бойынша қашықтан білім беру жүйесін еркендетудің басты
мақсаттарынын бірі - оқушылардың кез келген мектептер, колледждер мен
университеттердегі оқу бағдарламалары бойынша оқып, білім алуларына жағдай
туғызу болмақ. Осылай еткенде ғана студенттердің бір елден екінші елге орын
ауыстыруларына ідектеу қойып, кедергілер туғызудан гөрі көзқарастар
жүйелерінің бір арнаға тоғыстырылған идеяларымен қаруланып, білім беру
ресурстарын өзара алмастыру жағдайында болашағы зор жаңа істерді өркендете
түсуге мүмкіндік туады. Коммуникациялық каналдарды ауқымды түрде тарату
курысы маңызды міндеттерді ойдағыдай іс жүзінде асыруға септігін тигізбек.
Білім берудің біртұтас ақпараттың жүйесін құру арқылы оқушылар мен
студенттердің білім деңгейін көтеру.
Қашықтан оқытудың білім саласындағы міндеттері:
1 бір-бірімен тығыз байланысты бола отырып. мемлекеттік
(республикалық) деңгейіндегі қашықтықтан оқытудың құрамына енуі;
2 құру кезінде мемлекеттің стандарт талаптарын сақтау;
Қашықтықтан оқытудың жергілікті жүйесі белгілі бір білім және жекелеген
қала (университет) шеңберінде жұмыс атқарады, оның құрамына тек жоғары оқу
орындары ғана емес, мектептер, гимназиялар мен колледждер де кіреді.
Осындай жүйенің аясында жұмыс жасаудың алғашқы сатысында зиялылық
потенциялын, компьютерлік техниканы ұтымды пайдалана отырьш, үздіксіз білім
беру принциптерін ойдағыдай іске асыру қажет. Осыған орай, мектептер мен
жоғары оқу орындары жергілікті және аймактық желіні пайдаланып,
шығармашылық жұмыстарын таратып, оқыту үрдісінде әдістеме бойынша тәжірибе
алмасуы қажет.
Оқытудың ауқымды және жергілікті жүйелерін ойдағыдай пайдалана білудің
нәтижесінде білімнің базалық және деректердің банкілік мәліметтеріне,
клиент - сервер, мультимедиа, компьютерді оқып-үйренуші жүйелерге,
электрондык оқулыктарға, оку-әдістемелік материалдарға, қашықтықтан оқыту
жүйесінің технологиясымен үйлесімді болып келетін, алдағы уақытта оқыту
тәсілдерінің ішінде кең тараған бес аспап әрі өміршең түрлері бола
алатындай жайлы окулыктарға, бағдарламаларға еркін кіруге болады.
Осындай сан қырлы, әрі күрделі мәселелерді жүзеге асыруда оқытушының
атқарар рөлі орасан. Оған әрі ауыр, әрі жауапты міндет жүгі жүктеледі: ол
курстың бағдарламасының құрылымын дайындап, оны қашықтықтан білім беру
жүйесімен астастырып бейімдейді, оқу үрдісінің барысын қадағалап,
тапсырмаларды орындау барысында, өз бетімен бақылау-пысықтау жұмыстарын
орындау жөнінде ұсыныстар береді. Бұл ретте қашықтықтан оқыту жүйесінің
әдістерінде көрсетілгеніндей, көңіл-күй, психологиялық қарым-қатынас бой
көрсетеді. Қашықтықтан оқыту тәсілі бойынша жұмыс істейтін оқытушы оқытудың
жаңа технологиясын, оқытудың компьютерлі және тораптық жүйелерін жетік
біліп, олармен іс жүргізу ісін орындау шарт.
Қашықтықтан оқыту тәсілімен оқытатын оқытушыларға және осы істе
мүдделі басқа да адамдарға бірнеше талаптар қойылады:
• Оқытушы компъютермен жоғары дәрежеде сауатты жұмыс істей білуі
қажет.
• Қашықтықтан оқытудағы мақсаттары мен міндеттері, оның
алдағы уақытта ақпараттық технология және коммуникация құралдарының
негізінде дамуы туралы білуі қажет.
• Қашықтықтан оқыту технологиясын жетік білетін, білім саласындағы
қызметкерлерді, оқушыларды таныстыра білуі қажет.
• Оқытушының ақпараттық құралдармен жұмыс істеуге іс жүзінде
дағдылануы қажет.
• Оқытудың телекоммуникациялық құралдарын қолдану ісіне
дағдылануын қалыптастыру, атап айтқанда: тұтынушылар арасында ақпараттар
алмастыру және ақпараттық жүйелердегі ресурстарды пайдалануға дағдылануын
қалыптастыруы қажет.
• Жинақталған түрде оқу бағдарламасын құрайтын белгілі бір
тәртіптегі модульдік курстардың әдістемелерін баяндай және курстарды
өткізуді ұйымдастыра білуі қажет.
• Оқу үрдісін қашықтықтан оқыту шеңберінде жүргізу ісіне жан-жақты
даярлау, қашықтықтан оқыту жүйесі бойынша сабақ өткізу үрдісінде
үйлестіруші болуы қажет.
Бүгінгі таңда ақпараттық қамтамасыз ету жүйесіне баса мән бермейінше,
білім берудің ақпараттық технологияларын, дәлірек айтқанда, электрондық
оқулық және бейнефильмдерді, басқа да электрондық басылымдарды қашықтықтан
оқытудың спутниктік арнасы арқылы ендірмейінше, кез келген әлеуметтік-
экономикалық саланың алға басуы мүмкін емес.
Республикалық білім беруді ақпараттандырудың ғылыми-әдістемелік
орталығы ақпараттық қарым-қатынастық технологиялардың білім берудегі
педагогикалық мүмкіндіктерін зерттеу жолында ЮНЕСКО институтының тірек
нүктесіне жатады және онымен бірге қашықтықтан оқытудың спутниктік каналын
ендірудің бірлескен жобасын жүзеге асыруда.
1.3 Кейс технологиясы
Кейс-технология - оқытушы-тьюторлардың дәстүрлі және қашықтықтан
консультацияларды үйымдастыру кезінде мәтіндік, аудиовизуальды және
мультимедиалық оқу-әдістемелік материалдарды жинау және оларды
пайдаланушылардың өз бетінше меңгеруі үшін жіберуге негізделген.
(ағылшынның сasе—портфель) оқытуда жасалынған әдістемелік материалдармен
іске асырылады.
Кейс-технология арналған материалдар түрлері мыналар:
1. Әдістемелік нұсқалар. Оқу құралдары мен глоссарий. Оқушыларға
оқужоспарындағы пәндер бойынша әлектрондық тасымалдауышта (CD-ROM) оқу-
әдістемелік материалдардың кешені (кейс) беріледі. Кешенді даярлауда
ұжымдық әдістер, жобалау әдістері пайдаланылады. Мұндай әдістер
тыңдаушылардың белсенділігін арттыруға, шығармашылық қабілеттерін
белсендіруге
2. Жұмыс дәптері.
3. Анықтама.
4. Оқу, аудио, бейне материалдары.
5. Бақылау және емтихан материалдары.
Қашықтықтықтан оқытуға арналған кейстердің сапалық қасиеттері:
- курстың терминдер мен ұғымдарына арналған гипертекстік құрылымы;
- пайдаланушыға ыңғайлы құрылым – мұғалім материалды беру реті мен
бейнелеудің бірнеше түрін таңдай алады. Сол арқылы бір оқу материалын әр
түрлі аудитория үшін әдістемелік қажеттілік болса әр түрлі түрде беру
мүмкіндігі бар.
- Кейстің құрамына белгілі бір нормативті талаптар жоқ. Кең
таралған документтер мен дыбыс, анимация, графикалық кірістірулер,
слайд-шоу пайдаланылады.
- Оқушы оқулықтың кез келген бетін қағазға шығара алады.
- Оқушы оқу материалдарына кез келген әдіспен қол жеткізе алады
(Интернет, CD-ROM).
- Оқулыққа кіріктірілген білімді тексеру жүйесі бар.
- Оқулық бетінен Интернет ресурстарына қол жеткізуге болады.
1.4 Желілік –технология
Желілік –технология - білім алушы, оқытушылар, әкімшілік арасындағы
интерактивті өзара әсері мен оның оқу-әдістемелік қүралдармен жабдықталуын
қамтамасыз етуде телекоммуникациялық желіні қолдануға негізделген;
Оқытудың желілік –технологиясына жатады:
- Интернет желісін пайдалану;
- Әлектрондық поштаны пайдалану;
- Телекоммуникациялық құрылғыларды пайдалану;
- Мультимедиамен жабдықталған, Интернетке шығу мүмкіндігі бар
желелік компьютерлік класс;
Электронды почта тыңдаушыларға курстың негізгі мәселелері бойынша
конфиденциалды хат жазысуға мүмкіндік береді. Электронды почта арқылы
ақпаратты жоғары жылдамдықпен жіберу мүмкіндігінің арқасында тыңдаушыға
көмек дер кезіңде, сұранысты алған соң бірден көрсетіледі. Интернет
көмегімен тыңдаушылармен кері байланыс орнатып қана қоймай, олардың оқу
қызметін бақылауға, бағалауға болады.
Қашықтықтан оқыту технологиясы бойынша оқытушының негізгі міндеті
білім алушының келесі түрдегі орындалатын өз бетінше жұмысын басқару болып
табылады: туындайтын мәселелерді қарастыру; мақсат пен міндеттерді қою;
білім, тәжірибелерді беру; ұйымдастыру қызметі; білім алушылардың арасында
өзара байланысты ұйымдастыру; оқу процесін бақылау. Тыңдаушылар қашықтықтан
оқыту кезінде білім беру процесінің негізін қолайлы уақытта, ыңғайлы
орында, тиімді темптегі өз бетінше жұмыс құрайды. Сондықтан тындаушылар
өз бетінше жұмыстың
техникасы мен әдістемесін, жоғарғы деңгейде білімді өз бетімен толықтыру
негіздерін меңгеруі қажет. Сонымен бірге нәтижелі түрде оқу үшін жаңа
ақпараттық технологияның кұралдарымен жұмыс істей білуі тиіс.
Сонымен, қашықтықтан оқыту — адамның білім алуға және ақпарат алуға
деген құқықтарын іске асыратын үздіксіз білім беру жүйесі нысандарының бірі
ретінде мамандардын негізгі қызметін атқара жүріп білімін, біліктілігін
арттыруға мүмкіндік береді.
1.5 Мультимедиялық технологиялар
Соңғы 200 жыл мен XX ғ 50 жылдар аралығында адамзат тарихы екі
технологиялық төңкерісті басынан кешті.
Біріншісі- XVIII ғ. аяғы мен XIX ғ. басында бу двигателінің ойлап
табылуы болса,
екіншісі- XIX ғ. аяғы мен XX ғ. басындағы электроэнергетика мен
электромеханиканың пайда болуы.
Ал, қазіргі уақытта адам баласы үшінші өнеркәсіптік төңкерісті басынан
кешіріп отыр. Ол электрондық есептеуіш машиналардың қоғамда кең етек алуы.
Қоғамдағы жаңа өзгерістер және оның тез ақпараттандырылуы мен даму
жылдамдығы білім беруге қойылатын талаптарды да түбегейлі өзгертіп, қоғам
қажеттілігін қанағаттандыру үшін білім беру саласына төмендегідей
міндеттерді қойып отыр:
• Білім сапасын арттыру;
• Әлемдік білім беру кеңістігіне ену;
• Орта білімді ақпараттандыру;
• Интернет жүйесін пайдалану;
• Электрондық оқулықтар;
• Қашықтықтан басқару:
Осы міндеттерді шешуде қазіргі жаңашыл мектеп өз алдына мынадай мақсат
қойып отыр: “Жаңа ақпараттық технология арқылы білім мазмұнын жаңарту”. Осы
мақсатқа сай бүгінгі мектеп мұғалімі білімділікпен қоса, өзіндік ой-пікірі
бар, заман ағымына сай жеке тұлғаны қалыптастыру, сондай-ақ жас ұрпақты
“ақпараттық қоғамға” тәрбиелеу барысында оқу-тәрбие процесінің заман
талабына сай әдіс-тәсілдерін таңдай білуі қажет.
Жаңа ақпараттық технологияны пайдалануда оқытудың әртүрлі тәсілдері:
Жай кәдімгі сабақ: жоғарыда көрсетіліп отырған барлық әдіс бойынша қай
оқыту тәсілін пайдалансаңызда өзіңіз білесіз. Мұндағы мұғалімнің қызметі:
оқушылардың компьютерге деген қызығушылығын біле отырып, пән аралық
қорытынды сабақ өтсе де компьютерге байланыстыру керек.
Өзін- өзі оқыту программасы. Бұл әдісте мұғалімнің қызметі оқушыларды
қадағалап тұру және жаңа сабақты қысқаша түрде түсіндіру керек. Содан кейін
оқушылар өздері компьютердегі алдын ала дайындап қойған программаны ашып,
жұмыс жасай береді.
Биоинформация әдісі. Мұғалімнің міндеті- әдебиеттер беру және оқушыларды
тыңдап, оның қате кеткен жерлерін айту. Бұл әдісте әр оқушының
ізденімпаздығын, яғни шығармашалық жұмыс жасауын арттыру.
Электрондық оқулық. Оқушылар үшін электрондық оқулық мектеп қабырғасында
жүрген жылдарында өздігінен білімін толықтырып отыруға және мақсатты түрде
бітіру емтихандарына дайындалуға мүмкіндік беретін ақпарат көзі.
Электрондық оқулықтар бойынша оқушы тапсырманы қызыға орындайды, сонымен
қатар өз қатесін табады. Оқушының жас ерекшеліктеріне сай және әркімнің
шамасына, мүмкіндігіне қарай тапсырма беруге қолайлы. Қосымша программалар
арқылы. Яғни, қолданбалы программаларды қолдана отырып, Microsoft Power
Point программасынан презентация, Microsoft Excel арқылы диаграмма, Paint
арқылы суреттерді салдыра отырып, көптеген қызықты сабақтар өткізуге
болады.
. Оқушыға экран арқылы компьютер жаңа сабақты түсіндіріп, оқу процесін
өзі атқарады. Әрине бұл программа информатика пәні мұғалімінің көмегімен
жүзеге асады.
Қашықтықтан оқыту тәсілі. Қашықтықтан білім беру дегеніміз- белгілі бір
қашықтықта отырып, компьютерлік телекоммуникация және де басқа байланысу
орталары көмегімен оқып үйрену мақсатындағы ақпараттармен өзара алмасу
тәсіліне негізделген. Бүгінгі таңда көптеген мектептерде мұғалімдер
компьютерлік файлдарды көрсететін кәдімгі ақ экранды электрондық
проектормен жұмыс жасауда. Интерактивті тақта да сондай ақ экранды,
айырмашылығы ол компьютерге қосылған, оны экраннан алыстамай басқаруға
болады.
Қажетті файлдарды ашуда, интернетке қосылу немесе жазуды жазу үшін
тақтаға қол тигізсеңіз болғаны жетіп жатыр.
Оқыту технологиясы – 1) білімнің, ғылыми жетістіктердің, техниканың
белгілі бір аймағында қойылған мақсатқа жету бағытында ұйымдастырылған,
жоспарлы күйде тұрақты жүзеге асырылатын білімді, біліктілікті және
дағдыларды меңгеру процесі; 2) оқыту, өздігінен білім алу және өзін-өзі
бақылау процестерін керек етіп, соларды жүзеге асыратын шарттарды
қамтамасыз ететін әдістер, тәсілдер, құралдар жиынтығы.
Оқыту технологияларына байланысты түсініктер
Ақпараттық технология – көбінесе, қағаз жүзінде әр түрлі мәліметтерді
дайындау, жинау, өңдеу және тасымалдау процесі.
Оқытудың ақпараттық технологиясы – оқыту технологиясын интерактивті
программалық-әдістемелік сүйемелдеумен қамтамасыз ететін қазіргі
компьютерлік техника, телекоммуникациялық байланыс құралдары,
инструменталдық программалық құралдар жиыны.
Жаңа ақпараттық технология – компьютерлік техника негізінде ақпаратты
жинау, сақтау, өңдеу және тасымалдау істерін қамтамасыз ететін
математикалық және кибернетикалық тәсілдер мен қазіргі техникалық құралдар
жиыны.
Ақпараттық технология – қазіргі компьютерліктехника негізінде
ақпаратты жинау, сақтау, өндеу және тасымалдау істерін қамтамасыз ететін
математикалық және кибернетикалық тәсілдер мен қазіргі техникалық құралдар
жиыны.
Коммуникация – ақпаратты тасымалдап жеткізу әдістері мен механизмдерін
және оларды жазып жинақтап жеткізу құрылғыларын қамтитын жалпы ұғым.
Мультимедиа – графиканы, гипермәтінді, дыбысты, анимацияны, бейнелік
көріністерді пайдалана отырып, тұтынушының компьютермен әрекеттесуін жүзеге
асыратын аппараттық және программалық құралдардың біріктірілген кешені.
Мультимедиалық технология – бейнелік және аудио-эффектілік, әр түрлі
мультипрограммалық мүмкіндіктерді интерактивті программалық жабдықтың
басқаруымен орындата алатын электрондық құжаттарды дайындау тәсілдері.
Мультимедиалық технологиялар мультимедиа өнімдерінің жасалу үрдісімен
байланысты яғни, электрондық кітаптар, мүмкіндігінше энциклопедиялар,
компьютерлік фильмдер . Бұл өнімдердің өзіндік ерекшеліктері мәтіндік,
графикалық, аудио-бейне, ақпараттық анимацияның бірігуі болып табылады.
Мультимедиа технологиясы компьютерді тең дәрежедегі әңгіме-дүкен құрушыға
айналдырып қана қойған жоқ, оқушыға сыныптан үйден шықпай-ақ үлкен
ғалымдар мен педагогтердің дәрістеріне қатысуына, өткен және қазіргі тарихи
оқиғаларға куә болуына, әлемнің ең белгілі мұражайлары мен мәдени
орталықтарына, жер шарының ең алыс және қызық түкпірлеріне сапар шегуіне
мүмкіндік жасады.
Гипермедиялық технологиялар мәтінмен жұмыс істеудің және олрдың бір-
біріне хабар жіберуін ұйымдастырудың ыңғайлы мүмкіндіктерін жасайтын
гипермәтіндік технологияларды дамыту болып табылады.Барлық қазіргі заман
ақпараттық-анықтамалық жүйелер гипермедиа технологиясында жүзеге асады. Оқу
мақсатындағы гипермедиа өнімдері үлкен көлемді материалды оқуға ғана емес,
тыңдау, көру, материалды іріктеу, керекті жерін жазып алу, қажет
рефераттарды дайындауға да мүмкіндік береді.
1.6 Модульдік оқыту технологиясы
Қазіргі уақытта Қазақстанда білім беру дің өзіндік ұлттық үлгісі
қалыптастасуда. Бұл сының процесс білім парадигмасының өзгеруімен қатар
жүреді . Білім берудегі ескі мазмұнның орнына жаңасы келуде.
Я.А.Каменскийдің, И.Гербарттың дәстүрлі объект –субъектілері
педагогикасының орнын басқасы басты, ол бала оқу қызметінің субъектісі
ретінде , өзін өзі өзектілендірудге, өзін танығуға және өзін-өзі жүзеге
асыруға ұмтылатын жазушы тұлға ретінде бағытталған . Мұндай жағдайда
педагогикалық процестің манызды құрамы оқу ісіндегі субъектілер-оқытушы мен
оқушының тұлғалық –бағытталған өзара әрекеті болып табылады.
Жаңа білім парадигмасы бірінші орынға баланың білімін , білігі мен дағдысын
емес , оның тұлғасын, білім алу арқылы, дамуын қойып отыр.
Қазіргі уақытта педагогика ғылымының бір ерекшілігі- баланың тұлғалық
дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын шығаруға ұмтылуы.
Педагогикалық технологиялар – бұл білімнің басымды мақсаттарымен
біріктірілген пәндер мен әдістемелердің : оқу –тәрбие процессін
ұйымдастырудың өзара ортақ тұжырымдамамен байланысқан міндеттерінің ,
мазмұнынң, формалары мен әдістерінің күрделі және ашық жүйелері ,мұнда әр
позиция басқаларына әсер етіп , ақыр аяғында оқушының дамуына жағымды
жағдайлар жиынтығын құрайды
Бүгінгі таңда П.М.Эрдниевтің дидактикалық бірліктері шоғырландыру
технологиясы , Д.Б.Эльконин мен В.В. Давыдовтың дамыта оқыту технологиясы ,
В.Ф.Шаталовтың оқу материалдарының белгі және сызба үлгілері негізінде
қарқында оқыту технологиясы, М.Чошановтың проблемалық модульді оқыту
технологиясы, П.И.Третьяковтың , К.Вазинаның модульды оқыту технологиясы,
В.М.Монаховтың , В.П.Беспальконың және басқа көптеген ғалымдарың
технологиялары кеңінен танымал.
Қазақстанда Ж.А.Караевтің, Ә.Жүнісбектің және т.б.ғалымдардың оқыту
технологиялары белсенді түрде қолданылуда. Қазақстан Республикасының Білім
туралы Заныңда оқыту формасын, әдістерін , технологиялар таңдауда көп
нұсқулық қағидасы бекітілген , бұл білім мекемелерінің мұғалідеріне ,
педагогтарының өзіне оңтайлы нұсқаны қолдануға , педагогикалық процесті кез
келген үлгімен , тіпті авторлық үлгімен құруға мүмкіндік береді.
Модуль дегеніміз –қандайда бір жүйенің ,ұйымның нықталатын, біршама дербес
бөлігі. Оқу модулі қайта жаңғыртушы оқу циклі ретінде үш құрылымды бөліктен
тұрады. Кіріспеден , сөлесу бөлмнен тұрады: кіріспеден , сөйлесу бөлімінен
және қорытынды бөлімнен тұрады. Әр оқушы оқу модулінде сағат саны әр түрлі
болад. Бұл оқу бағдарламасы бойынша сол тақырыпқа, тақырыптар тобына немесе
тарауға бөлінген сағат санына байланысты. Оқу модулінің ерекшілігі –жлпы
сағат санына қарамастан ,кіріспе және қорытынды бөлімдерге 1-2 сағат
беріледі. Барлық қалған уақыт сөйлесу бөлімінің меншігінде болады. Кіріспе
бөлімінде мұғалім оқушыларды оқу модулінің жалпы құрылымымен , оның мақсат-
міндеттерімен таныстырады. Сонан солң мұғалім осы модулінің барлық
уақытында есептелген оқу материалын қысқаша (10-20 минут ішінде ), сызба,
кесте және т:б: белгілік үлгілерде сүйне отырып түсіндіреді. Тақырып
мазмұна на (тұтас тақырып немесе тарау бойынша) өсу бағытымен
–қарапайымнан күрделіге, репродуктивтік тапсырмалардан шығармашылық
сипаттағы тапсырмаларға , зерттеушілік қызмет элементтеріне қарай бірнеше
мәрте қайта оралып отыру әр оқушыға оқу материалымен жұмыс істей отырып ,
өз қабілеттерін , жадын, ынтасын , ойлауын , ауызша және жазбаша тілін
дамытады.Психологтардың пайымдауынша, әрбір дербес тарауды оқып-үйрену үш
негізгі кезеңне тұрады: кіріспе –қызықтырушылық, опериационалдық-танымдық
және рефлексиялық-бағалау кезеңдерінен тұрады.
Психологтар дәлелгендей, білімді неғұрлым тиянақты меңгеру үшін
оқушылардың мақсаты түсінуі аса маңызды. Ол үшін психологтардың пікірінше ,
мақсат оның мағынасы нақты айқын белгіленіп, мақсатқа жету тәслдері
көрсетілуікерек. Объектілердің нақты қасиеттері жайлы білімді
қалыптастыруға түсіндіруді сызба және белгілік үлгілер түрінде көрініс
тапқан әрекетін бастаған тиідірік екені эксперимент көрсетіп отыр.
Қандай да бір құбылыстытну барысында адамда оны түсінгендік, меңгергендік
сезімі пайда болуы тиіс. Жадыны және келешекте алынған білімге сүйену
мүмкіндігін қорғау үшін, психолог Л.В.Шешневтің пікірінше ,біріншіден ,
алғашқы түсінбеушілік сезімі жадыда сақталмауы тиіс; екіншіден жады
меңгерілген ұғымдар мен түсініктерді қорғау қапшығына , берік жабылған
орамаға салып сақтауы және ұсынуы тиіс. Мұндай орамы қызметін белгі
белгілік жүйе атқарады. Сөйлесу бөлімінде танымдық процесс сыныпты 2-6
дамнан шағын топтарға бөлу арқылы негізінен оқышылардың өзара әрекет етуіне
құрылған. Оқушылардың танымдық қызметі әрбір оқушының әр сабақта үш
күрделік деңгейде берілген оқу материалын тыңдау ,жазу,көру және айту
мүмкіндігі болатындай етіп құрылған.
Оқытудың ойын түрінде ұйыдастыру жіне әр түрлі белсенді формаларды қолдану-
оқытудың міндетті шарты болып табылады. Сөйлесу бөлімінде алғашында оқу
материалын қайта жаңғырту және қарапайым білік пен дағды алыптастыру
мақсатында кейінен –алынған білімді талдау, жинақтау және бағалау
мақсатында оқытудың белсенді формалары қолданады. Оқу модулінің сөйлесу
бөлімі тарауды тұтас оқып үйренудің екінші-операционалдық- танымдық кезңнен
іске асыру болып табылады.
Бұл бөлімді қарастырғанда біз Л.Фридманның төмендегідей ережелерге
негізделген тұжырымдамасына сүйенсек:
1. Оқу оқушының жеке, топтық, ұжымдық жұмыс барысындағы түрлі қызметін
жүйесі ретінде қаралады. Олар оқушының қисынды ойлауын ,қабілеттерін көзге
елестету қабілетін, жадын , шығармашлық және тағы да басқа дамытуға , яғни
білім берудің мақсаттары болып табылатын тұлғалық қасиеттерін дамытуға
бағытталған.
2. Оқытуды басқарудың психологиялық сенімді түрі-ең алдымен оқушының
қажеттіліктерін , қызығушылығын және қызет мақсаттары дамытуға ағдай жасау.
3. Оқуды басқару икемді болуы тийс . Бұл тек оқушылардың іштей өсуі
жүргенде ана, балалардың білім дәрежесінің артылуына қарай мүмкіндік
болады.
4. Оқушылар нақты оқу қызметінің мақсаттарын аықтауға тікелей қатысуы керек
, яғни басқару тұлғалық бағытталған болуы тиіс.
5. Оқу процесін басқару балалардың ішкі қуатына жіне мүмкіндіктеріне
негізделіп жүруі тиіс.
Оқу модулінің сөйлесу блімін даярлағанда мұғалім оқу материалынның негізгі
мазмұның бөліп,құрастылымдайды.
Мұнда оқушылар оқу материалына қайта оралып, пысықтап ,бекіуі үшін оның әр
сабақта жеке бөліктермен берілетіні есепке алу керек, бұл бөліктерде
қызқаша сыйымды трде тұтас тараудың мазмұны беріледі.
Пысықтауды қажет ететін материалды мұғалім үш күрделілік деңгейінде
дайындайды. Үш деңгейдің қайсысын тандайтынын әр оқушының өзі шешеді. Бұның
бір маңызы- күрделі , ізденушілік , шығармашылық сипаттағы тапсырмаларды
кез келген күрделілік деңгейіндегі бағдарламалық материал тапсырмаларын
орындаған оқушыға , яғни іс жүзінде бәріне де беруге болады.
Бұл бөлімнің сабақтарын жоспарлағанда мұғалім оқушылардың өзара сөйлесуін
қамтамасыз етуге баса көңіл аударады.
Мұғалімнің сөйлесу бөлімін дайындаудағы бес әрекет-қадамнан тұратын даярлық
құрылмы қалыптасады.
1. Модульдің сөйлесу бөліміндегі материалдың негзгі
мазмұның белгілеу.
1. Оқу материалын біртұтас, жинақы , өсу бағытымен беру.
1. Тақырып бойынша жеңілдететін деңгейдегі және
білім стандартының талаптарын қамтамасыз ететін деңгейдегі тапсырмалар
дайындау.
1. Осы бөліктің сабақтарында өзара сөйлесуді
қамтамасыз ету .
1. Оқушылардың пәнге қызығушылығын және
креативтігін дамытуға арналғаншығармашылық сипаттағы материал дайындау.
Қорытынды бөлім . Бұл бөлі тарауды немесе тақырыпты оқытудың тұтас циклін
анықтайтын , соңғы бөлімі. Олоқушылардың сөйлесу бөліміндегі танымдық
қызметі барысында қалыптасқан білім, білік , дағдыларын бақылауға
,тексеруге және бағалауға арналған. Осы бөлімде оқушылар өз қызметін
талдайыды –яғни , баға алады, бұл сонында әр оқушының танымдық қызметінің
жалпы оқу нәтижесін анықтайды. Оқу модулінің қорытынды бөлімі-бақылау.
Қорытынды бөлімінде бақылаудың бірнеше түрі бар.
Біріншісі, міндетті –тестлеу. Екіншісі, мұғалімнің өз тандауы бойынша сынақ
, бақылау жұмысы ,диктант.
Біз екі немесе одан да көп бақылау түрлерін қолдану қажет деп есептейміз,
өйткені оқу материалын игеру дәрежесін бір ғана тетлеу арқылы анықтау
мүмкін емес.
Білім деңгейін тексеру және бақылауі тәсіл ретінде тестлеу оқыту
нәтижесінің мөлшерліккөрсеткіші болып табылады, бұл аса маңызды. Сонымен
қатар тестлеу тұлғаның психологиялық қорғауын қамтамасыз етеді, ішкі
кедергілерін жояды , өйткені бақылаушымен қатынас жанама түрде жүреді. Бұл
осындай бақылау түрінің жағымды жағы . Алайда мұнда дұрыс жааптың кездейсоқ
берйлуі мүмкіндігі бар . Қорыта келе біз тестлеудің бақылаудың қажеті түрі
, бірақ ол бақылаудың басқа түрін қайталап қолдануды керек етеді деп
есептейміз. Оның мақсаты:
а) білім деңгейін әділ бағалау:
б) бағасын жақсартуға мүмкіндік беру:
Қалай айтқанмен егер бақылаудың бір түрінен наша бға алынса, бақылаудың
басқа түрі оны жөндеуге мүмкіндік береді.
Егер сөйлесу бөлімінің ьарлық саьақтарында оқушылардың бір-біріне көмегі,
бірін –бірі оқытуы, түлі ғылыми көздерді пайдалануы құпталып келсе, енді
қорытынды бөлімінде оқушы өзінің сөйлесу бөлімінде алған білімін ,білігі
мен дағдыларын ешкімнің көмегінсіз көрсетуі тиіс. Оқушы білімін бақылаудың
формалары ретінде тестілік тапсырмалар, бақылау жұмыстары, сынақ , шығарма
нмесе диктант оқу пәнәң ерекшілігіне орай қолданып ,оқу мщдулінің осы
бөлімінде беріледі.
Модульдік оқытудың құрылымы
Педагогикалық технология негізінде оқу циклін қайта жаңғырту идеясы
алынған.
Оның мазмұнына:
1. Оқытудың жалпы мақсатын қою;
2. Жалпы құрылған мақсатты нақтыландыруға көшу;
3. Оқушылардың білім деңгейін алдын ала бағалау:
4. Оқу әрекетінің жиынтығы;
5. Нәтижені бағалау:
Осының арқасынды оқу процессі модульдік сипат алып , құрылымы ортақ ,
бірақ мазмұны әр түрлі жеке блокттардан жасалады. Қайта жаңғыртатын оқу
циклі ретінде оқ модулі үш құрылымдық бөлімнен тұрады: кіріспеден, сөйлесу
бөлімінен және қорытынды бөлімнен тұрады:
Сызба түрінде көрсетсек, оқу модулі былайша болады:
Кіріспе бөлім
(модульге, тақырыпқа енгізу)
Сөйлесу бөлімі
(оқушылардың танымдық қызметін өзара сөйлесу негізінде ұйымдастыру)
Қорытынды бөлім (бақылау)
Әрбір оқу модуліне сағат саны әртүлі. Бұл оқу бағдарламасы бойынша
тақырыпқа, тақырыптар тобына , тарауға бөлінген сағат санына байланысты.
Оқу модулін құрудың тағы бір ерекшілігі- мұғалімнің даярлық жүйсі. Мұғалім
бір оқу модуліне бөлінетін сағат санын анықтап алғаннан соң, оның мақсатын,
мазмұның және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz