Жалпы ұңғылар қоры

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 56 бет
Таңдаулыға:

1 Геологиялық бөлім

1.1 Кен орнының геологиялық құрылымының сипаттамасы

1. .1 Кен орын туралы жалпы мағұлматтар

Құмкөл кен орны Қазақстан Республикасы Жезқазған облысы Жезді ауданында
орналасқан. Жақын елді мекен - Жосалы ауданы. Ол кен орнынан 179 км
қашықтықта орналасқан.(Сурет 1.1)
Кен орнынан орталық обылыстары Қызылорда 200 км, Жезқазған 174 км
қашықтықта орналаскан. Кен орнынан шығысқа карай 116 км тас жолы өтеді.
Қызылорда-Жезқазған линиялық электр жүйесі кен орнынан 20 км аралықта
өтеді. Кен орнынан 200 км шығысқа қарай Омск, Павлодар, Шымкент мұнай
құбыры тартылған. Техникалық жұмыстар мен ауыз суға терендігі 80-110 м
жоғары бор су қабатынан алып пайдаланады.
Кен орнындағы тұщы судың құрамында фтор бар екендігі анықталып, ауыз су
кен орнынан 60 км қашықтықта орналасқан су скважинасынан тасып әкелінеді.
Алаң аймағындағы жергілікті халық жаз мезгілінде мал шаруашылығымен
айналысады.
Ауданның әлеуметтік-экономикалық жағдайы нашар дамыған. Кен орнында
тек тас жолы бар. Жаз, күз мезгілінде барлық көлік түрі емін-еркін жүре
алады. Ал қыс мезгілінде жолға қардың үйіліп қалуына байланысты көліктің
жүруі қиындайды.
Құмкөл кен орнының географиялық жағдайы теңіз деңгейінен 106-160 м
биіктікте орналасқан.
Алаңнан оңтүстікке қарай құмды Арыскұм массиві орналасқан. Ол түйіршік
құмнан құралған. Арыс тұзды көлі толық кеуіп қалған. Батысқа қарай 15 км
орналасқан, 60-70 м Чинк биіктігі өзгермейтін тегіс жерді бедер белгісі 150-
200 м көтеріңкі плитасы бөліп тұр.
Ауданның ауа-райы құбылмалы, тәуліктік ауаның температура
тербелісінің ылғалдылығы өте аз мөлшерде.
Жазда +300, +350 С ыстық, қыста -380, -400 С аяз. Жыл бойындағы түсетін
ылғал мөлшері 150 мм-ге дейін, негізінде қыс, күз мезгілдерінде түседі.
Оңтүстікте ағып жатқан Сырдария өзені кен орнынан 210 км қашықтықта
орналасқан. Жануарларды суару үшін, алаңға жақын жерден Қызылорда
гидрогелогиялық экспедициясымен өзгермейтін тегіс жерден артеман ұңғысы
бұрғыланған.
Қазіргі кезде ГӨБ(ПГО) "Южказгеология" кен орны аймағында құрылыс
материалдары бар екендігі анықталды.

Сурет 1.1. Ауданның жалпы орналасуының шолу картасы
1.1.2 Стратиграфия

Құмкөл кен орнының қимасы мезозой, кайназой шөгінділермен көрсетілген.
Арысқұм ойпатында және кен орнында мезозой-кайнозой 2 құрылымдық қабаттарға
бөлінеді. Бөлінгендер аймақтық стратиграфияға үйлесімсіз. Жоғарғы бор және
юра.
Юра жүйесі – J
Ортаңғы бөлім – J2
Ортаңғы юра шөгінділері дощан свитасына (J2d) бөлінген. Олар
қабаттасқан түрде сұр аргиллиттен құралған. Свитаның ернеуіндегі
бөлігіндегі жиі кездесетін біркелкі қабаттасқан құмтастар және аргиллит
калыңдығы 12-ден 56 м-ге дейін, ал газмұнайлы болып табылатын (горизонт Ю-
ІV) свитаның төменгі жағындағы құрылымдық қабатында 4-6 м аралығындағы
көмір қабаты бар. Төменгі свитаның бөлігі Ю-ІV горизонты тыныс фундаментіне
татитын жердегі қосымша құрылымдық бөлігіне қосылады. Оңтүстік батыс
бөлігіндегі шөгінділері де дощан свитасына толық қосылады. Ал оның
қабатының қалындығы 219 м жетеді. Арысқұм ойпатының грабень синклинальды
свита құрлысы сазды болып, оның қалындығы 502 м-ге дейін жетеді.
Бор жүйесі – К1
Аймақтық жуылу мен Қоскөл свитасының бұрыштық құрылуына келіспей
төменгі және жоғарғы даул ярусшалары болып бөлінеді. Төменгі даул ярусшасы
негізінде Арысқүм горизонтының құрамын ұстап тұрады, яғни Құмкөл кен
орнында көрсетілгендей, кұммен және қоңыр сазды қабатпен карбонатты
алевролит және саздан құралған.
Арысқұм горизонтының өзгеру шегінің қалындығы 87-ден 123 м-ге дейін
барады. Арысқұм горизонтының литалогиялық Құмкөл құрылымы бойынша үш
бөлікке бөлінеді: төменгі және жоғарғы құмтасты алевролит және орташа
сазды.
Жоғарғы құмтасты біркелкі бөлігі және төменгі ернеуіндегі бөлімі өнімді
горизонты (М-І және М-ІІ) болып саналады. Төменгі даул свитасының жоғарғы
бөлігі саздан және карбонатты алевролиттен құралған саз қалындығы 113-163
м.
Бұл өнімді Арысқұм горизонтының беткі сұйық тірегі болып
саналады. Жоғарғы даул ярусшасы төменгі және ортаңғы
қимасында біркелкі құм, қызыл түсті сазды жынысты болып, ал
жоғарғысында сазды болып құралған.
Апт-альб ярусы (К1а – І2)
Апт-альб шөгіндісі жуылып, даул свитасында жатыр және қаршатау
свитасында біріккен. Свита нашар цементтелген, сұр және әртүсті құмтастан
тұрады.
Свита қалыңдығы 253-350 м.
Төменгі, жоғарғы бөлім – К1-2
Альб - сеноман ярусы – (Каl3 - с)
Альб-сеноман шөгінділері қарашатау свитасында жатыр және Қызылқия
свиталарына бөлінген. Әртүрлі түсті саз алевролитінен, кұм, құмтас
қабатшасынан және саздан құралған.
Свита қалындығы 87-168 м.
Тұран ярусы – К2t
Тұран шөгіндісі балапан свитасына бөлінген. Қызылқия свитасына
трангрессивті жатыр. Жасыл сұр құмтаспен Жұқа көлденең қабаттардан
жиналған. Свита қалыңдығы 82 м-ден 150 м аралығында ауытқып тұрады. Бұнда
көмір қабаты және глауканит дәні бар.
Жоғарғы турон-төменгі сенон – К2t2 -sn1
Бұл шөгіндінің қалындығы жуылып, балапан свитасының жынысында жатыр.
Литологиясы бойынша әр түрлі-түсті ала құмнан және 123-236 м саз қалыңдығы
күйінде көрсетілген.
Жоғарғы сенон - К2–sn2
Жоғарғы сенон құрлымы шөгіндісінің шегі палеоген алдындағы туылу
себебінен көптеген ұңғыларда жинақталған. Қабатталған әктасты ақ құмнан
және сұр саздан құралған.
Палеоген жүйесі - f
Төменгі эоцен - f1 - f2
Палеоген, төменгі эоцен шөгінділері жуылып, жоғарғы борда әртүрлі
горизонтарда жатыр. Олар күңгірт сұр саздың қатты каныққан көмір өсімдігі
және кварглауконитті құмнан жинақталып, сол күйінде көрсетілген. Олардың ең
үлкен қалындығы 66 м жетеді.
Палеоген-төртгік шөгіндісі (f-Q)
Палеоген - төрттік жас шөгіндісі сыртқы Арысқұм иілімінің
бөлігінде жетілген. Құмкөл құрылымына шартты түрде алаңның
бетін жауып тұратын құм, супес енгізілген. Олардың қалыңдығы 10 м-ге
жетпейді.

1.1.3 Мұнайгаздылығы

Арысқұм ойпатын бұрғылау нәтижесінде 1983 жылы 2-ші құрылымдық
ұңғысынан мұнайлылығы жөнінен бірінші хабар алынды. Бұл 13541
сейсмопрофильді аймағында орналасқан. Юра шөгінділерінен алынған керндердең
күшті жанармай иісі мен мұнай белгілері жақсы байқалды жане алынған
керндердің беттерінде ала дақтар болды.
Арысқұм ойпатында жүргізілген геология барлама жұмыстары нәтижесінде
үш кешеннен тұратын ортаңғы юра және төменгі неоген шөгінділерінің
мұнайлығына көз жеткізіп отыр. Бұдан баска триас, төменгі триас кешені
бөлініп, І-к Арысқұм көрсеткіш ұңғысын бұрғьлау барысы нәтижесінде газдың
белсенді түрде шығуы байқалды. Осы Құмкөл кен орнындағы өндірістік қабат
кешенінен тұратын алаңнан, дощан алаңындағы 4-ұңғымадан айырмасы бар.
Жоғарғы юра шөгінділері Арысқұм алаңының көтеріңкі ойпат бөлігінде
жетілген. Шөгінділердің өнімді қабат қоры Құмкөл, Арысқұм және Қызылкия кен
орындарында орналасқан. Алаңнан мұнай ағысын жоғарғы юра шөгінділерін сынау
кезінде, қабат сынағышпен алады. Ақшабұлақ Ғ-параметрлік ұңғымадан және 2-4
Арысқұм ұңғыларын құрылымдық бұрғылау жұмыстарымен бірнеше ұңғыма қатарынан
алынған керндерден мұнайдың бар екендігі кернге жағылған түрде және майдың
иісі шығыуымен байқалды. Казіргі кезде сейсмологиялық зерттеулермен
Ақшабұлақ иіліміндегі құрылымында бірнеше тиімділігі бар Ақшабұлақ және
Ақсай үлкен аландарын ерекше атап өтуге болады. Одан басқа Майбұлақ
седловинасын өлшегенде жыланшық иілімінде тиімді ойпаң шықты. Құмкөл
орнында өндірістік мұнайлығының қоры юра шөгінділерінде орналасқан. Төменгі
юрада 2 өнімді (М-І, М-ІІ) горизонты байқалады, жоғарғы юрада үшеу (Ю-І, Ю-
ІІ, Ю-ІІІ) және де ортаңғы юрада біреу (Ю-IV). Бор қабатында өнім 1065-1120
м аралығында орналасқан. Ал юрада 1190-1370 тереңдікте.
Сонымен қатар кен орнында 2 қабатты өнімді қабаты бар. Төменгі бор және-
юра өнімді қабаттары көп ұңғылардан ерекше байқалып, кен орнында жақсы
таралған. Қалындығы 8-ден 20 м-ге дейін сазды бөлік М-І және М-ІІ бор
кабатын ажыратып тұр. Ал саз қалыңдық бөлімшелері қабат арасындағы Ю-І, Ю-
ІІ және Ю-ІІІ горизонттары 2-18.6 деңгейде болады. Біркелкі 12-34 м Ю-ІІІ
горизонтының саз калыңдығы биіктігі жағынан жақсы игерілген Ю-IV горизонтын
бөліп түр. Алаңның мұнайлылығы және бор деңгейіндегі биіктік қоры және
юраның өнімді кешені жоғарыдан төмен азаяды, сонымен баска кен орнының түрі
осы сияқты сипатталады.
Бор өнімді қабатына сипаттама:
М-І жазықгығы 3 қабатты коллектор түрінде көрсетілген, олар саздармен
бөлінген. Жоғарғы екі қабатының қалындығы бірдей тұрақты барлық құрылыммен
жүріп, алаңның оңтүстік бөлігіне келіп кұлайды. Төменгі қабат қалындығы
ұстамсыз және 20, 18, 3, І7, 10 ұңгыларында өткізбейтін жыныстармен
қосылған. Төменгі және ортаңғы қабаттар аландағы 9-шы ұңғымаға құяды.
Өнімді қабаттар (37, 9, 23, 24, 32, 40) ұңғыларында аңықталып
дәлелденген. Орталық және солтүстік қорының бөлігі геология-геофизикалық
зерттеулер нәтижесінде 7 және 11 ұңғыдан бойынша су, мұнай, 7 ұңғымадан
981.7 м аралығында алынды. Ең үлкен қалыңдық шамасы 3, 8, 9, 24 ұңғы
аудандарына жалғасқан. Алаңнан мұнайлылығы 5109.7 га құрайды. Сонымен бірге
таза мұнай аймағы 62 %. Жоғарғы қабат
биіктігі 43.2 м. Мұнай қабат қоры 2 бөлімге бөлінген. Алаңдағы 27, 32, 40
ұңғылар жүзделі және оңтүстік қабатты қосылыс болып саналады. Шығыс
мұнайының биіктігі 8.5 м, ал оңтүстік жағы 17 м. Жалпы алаңның мұнайлылығы
1622 га, таза мұнай көлемі 800 га (33 пайыз).
М-ІІ жазықтығы М-І жазықтығынан біркелкі саздар қалындығы 8-ден 20 м-
ге дейінгі аралықта ажыратылған және 2 құмтас қабаты түрінде көрсетілген.
Өнімді қабаттан сынама алу жұмыстары нәтижесінде өнімділігі 4 ұңғымада
көрсетілген.
Мұнайдың өнімділігі 14 (м тәу), 180 (м тәу) дейін алады. Зерттеулер
нәтижесінде 3 және 23 ұңғыдан су алынған. Геологиялық зерттеу нәтижесі
бойынша 6, 8, 24 ұңғыларында су, мұнай қосылысы қабылданған 999 белгісінде
болады.
Мұнайды сынау ұңғысынан сынама алу кезінде 994.9-996.4 м аралығыңда
геологиялық зерттеу экспедициясы қабылданғаннан кейін 2 қабат биіктігінде
орналасқан.
Мұнай қорының биікгігі 17.4 м, ал мұнай алаңының көлемі 1084.4. Юра
өнімді қабатынан сипаттама. Ю-І горизонтының мұнайлылығы алаңның біршама
көлемін алып жатыр. Төменгі бор қабат қорынан 80-148 м төмен аралықта
жатыр.
Горизонтты жуып жаткан Қоскөл свитасының біркелкі саз алаңдығы 16-дан
106 м-ге дейін барады. Геологиялық-геофизикалық зерттеулер нәтижесінде Ю-І
горизонт үш құмтас күйінде көрсетіліп және барлық алаң көлемінде қатысады.
Құм қабатшалары БМ I жеткенде 2, 5, 11 аймағындағы ұңғылар горизонтта
көбінесе бөлшектеніп сипатталады.
Газ-мұнай қоры негізінен горизонтқа қатысты. Горизонтты зерттеулер
нәтижесінде 1 ұңғыдан өндірілмеген мұнай корының есебінен шығарылып
тасталған. Жалпы тиімді қалындық 0.8 м-ден 12.4 м аралығында өзгереді.
Сонымен қатар газдылықтың қалындығы әр ұңғы сайын 6.6 м-ден 8.8 м-ге
дейін өзгереді. Ал мұнайлылықтың тиімді қалыңдығы толық контур шегінде 0.4-
12.4 м деңгейіне өзгеріп түрады. Ю-ІІ горизонты жоғары жатқан Ю-І
горизонтынан қалындығы 3.6 м-ден 18.6 м-ге дейін біркелкі саздар арқылы
ажыратылып бөлінген және орталық қорындағы бөлімде 1-2 құмтас қабатшалар
күйінде көрсетілген. Алаңның мұнайлылық қоры 6414 га құрайды. Сонымен бірге
таза мұнай аймағы 67 процентті алып жатыр. Алаңның газдылығы 223 га тең.
Газдың биіктігі және мұнай қорының биіктігінің бөлігі 9 және 91.5 м-ге тең.
Ю-ІІІ горизонттары жоғарыда аталған бөлімдерден саздармен бөлініп тұр,
саз қалындығы 2-8 м. Горизонт 2 құмтас күйінде көрсетіліп, алаңның бойында
ұсталады. Тек қана 3, 7, 17 ұңғыларында жоғарғы қабат саздармен араласқан.
Бұнда ең кіші тиімді қалындықтың мәні белгіленген.
Жалпы тиімді калыңдығы 1.6 м-ден 220 м-ге дейінгі деңгейде өзгереді, ал
мұнайлылығы 10-нан 22 м-ге дейін өзгереді.
Горизонт 13 ұңғысында сыналып, осылардың ішінде 12-ші ұңғыдан мұнай
ағынын алды, және бірден су ағысын алды. Алаңның барлық жерінде су-мұнайдың
түйісуін 1198 м белгісі бойынша мұнай қорының биіктігі 84 м, алаңның
мұнайлылығы 4141.6 га. Таза мұнай аймағында 75 процент.
Ю-ІV горизонты аз ғана құмтасты болып, көбінесе бөлшектеніп
сипатталады. Оның құрамында 5 қабат коллекторларына шейін бөлінеді.

1.1.4 Мұнай және газдың қоры

Құмкөл кен орнындағы мұнай және газ қорын есептеу жұмыстары 1987
жылдың 15 мамыр айынан бастап жүргізіліп, СССР-дың мемлекеттік қор
жөніндегі комитетінде (ГКЗ) бекітілген.
1987 ж. 4 қарашада, СССР-дың мемлекеттік қор жөніндегі комитетінде
(ГКЗ) С1 дәрежесі бойынша төмендегідей қалған мұнай қор көлемінің № 10283
құжаты (протокол) мақұлданды.(кесте 1.1)

Кесте 1.1
С1 дәрежесі бойынша қалған қор

Қордың М-I М-II Ю-I Ю-II Ю-IIIЮ-IVБарлық кен
түрлері орын бойынша
Қалған
геологиялық 45598,5612,452262612628738224 3153184
мың. т 1 9
Қалған 25089 3177 273571580716599672 89418
алынатын мың.
т

1987 ж. 15 мамыр айында С1 дәрежесі бойынша қалған мұнай қор көлемі,
жер қойнауын пайдаланушылардың лицензияланған аумақтары бойынша келесідей
бөлінген. (кесте 1.2)

Кесте 1.2
Лицензияланған аумақтар бойынша қордың бөлінуі

Горизонт ААҚ ПетроКазахстан Кұмкөл ЖАҚ Торғай Петролеум
Ресорсиз
Қалған Қалған Қалған Қалған
геологиялық алынатын геологиялық алынатын
қор, мың. т. қор, мың. т. қор, мың. т. қор, мың. т.
М-I 26187 14821 19411,1 10895
М-II 4505,9 2550 1107 627
Ю-I 19942 12113 25284 15244
Ю-II 12582 7642 13544 8165

1.2 Кестенің жалғасы
Ю-III 16310 9541 12068 7058
Ю-IV 1870 561 373 111
Жалпы аумақтар81396,9 47228 71787,1 42190
бойынша

Кен орынның газ шапкасындағы еркін газ қорының көлемі 1987 ж. 15 мамыр
айындағы қабылданған С2 дәрежесі бойынша жалпы 1722 млн. м3 құрайды.
С2 дәрежесі бойынша еркін газдың қордың көлемі:
Ю-I горизонты– 1216 млн. м3.
Ю-II горизонты– 233 млн. м3.
Ю-IV горизонты– 273 млн. м3.
С2 дәрежесі бойынша қалған еркін газ қорының көлемі, жер қойнауын
пайдаланушылардың лицензияланған аумақтары бойынша келесіге тең:
- ЖАҚ Торғай-Петролеум - 396 млн. м3.
- ААҚ ПетроКазахстан Кұмкөл Ресорсиз - 1396 млн. м3.

2 Технологиялық бөлім

2.1 Кен орынды игеру жүйесі

2.1.1 Ағымдағы игеру жағдайын талдау

Кен орын 1984 жылы ақпан айында ашылды. Ал 1987 жылдың 4 қараша айында
Құмкөл кен орынның мұнай және газ қоры есептеліп, СССР-дың қор жөніндегі
комитетінде сол жылы осы номерге (ГКЗ) № 10283 құжат есебінде қабылданды.
Жоғарыда айтып кеткендей, кен орындағы өндірістік маңызы бар мұнайгаз
ағыны төменгі неоком және жоғарғы бор шөгінді қабаттарынан алынған.
Төменгі неоком шөгінді қабаттарында 2 өнімді горизонт (М-I және М-II),
ал юра шөгінді қабаттарында 4 өнімді горизонттар (Ю-I; Ю-II; Ю-III және Ю-
IV) бар екені анықталған. КазНИПИНефть институты құрған Құмкөл кен орнын
игерудің
Технологиялық жобасы негізінде 1990 жылдың мамыр айынан бастап
өндірістік игеру басталды.
Кен орынды игеру жобасы бойынша келесідей іс шаралар жасалуы
қарастырылған: жалпы ұңғылардың қоры 770 бірлік, соның ішінде 432 өндіру,
199 айдау, 21 су және 3 газ өндіруші ұңғылар бұрғылануы керек.
Игеру жобасы бойынша кен орын горизонттарының мұнай және газ, тау
жыныстарының физика-химиялық қасиеттерін ескере отырып 4 игеру объектісіне
бөлу шешілген: бірінші объект - М-I және М-II горизонттары, екінші объект -
Ю-I және Ю-II горизонттары, үшінші объект - Ю-III горизонты және төртінші
объект - Ю-IV горизонты болып ерекшеленеді.
Құмкөл кен орнының АҚ Торғай Петролеум компаниясының аумағында қазіргі
уақытқа дейін 303 ұңғыма бұрғыланды.
Оның 238 ұңғымасы пайдалану қорында, 44 ұңғымасы айдау қорында, 3
ұңғыма байқау жағдайында болып табылады. 11 ұңғыма техникалық мақсаттарға
қолданылатын су алушы ұңғымалар. 3 ұңғы консервацияланған.
Жалпы кен орын бойынша ұңғылардың қоры төмендегі кестеде келтірілген.
(кесте 2.1)

Кесте 2.1
Ұңғылар қорының 27. 12. 2007 жылғы жағдайы. (Торғай Петролеум
аумағында).

Ұңғылар категориясы І ІІ ІІІ ІV Жалпы
объект объект объект объект саны

2.1 Кестенің жалғасы
Өндіру Жұмыс фонтанды 0 27 14 1 42
ұңғыларының істеп
қоры тұрған
ұңғылар
қоры
ВШН 53 70 27 0 150
ЭЦН 10 14 3 0 27
ШГН 0 6 7 1 14
жай 2 0 1 0 3
Жалпы жұмыс істеп 63 117 51 2 233
тұрған қор
Жұмыс істемей тұрған2 0 0 0 2
Меңгерілуде 1 2 0 0 3
Жалпы өндіру 66 119 51 2 238
ұңғыларының қоры.
Айдау Жұмыс істеп тұрған 6 25 11 0 42
ұңғыларының ұңғылар қоры
қоры
Жай 0 0 2 0 2
Жұмыс істемей тұрған0 0 0 0 0
Меңгерілуде 0 0 0 0 0
Жалпы айдау 6 25 13 0 44
ұңғыларының қоры.
Консервацияда 0 1 0 0 1
Байқау ұңғылар қоры 3 0 0 0 3
Су алатын ұңғылар қоры 11 0 0 0 11
Байқау ТВЗ қоры 4 0 0 0 4
Жойылған ұңғылар қоры 0 2 0 0 2
Жалпы ұңғылар қоры 90 147 64 2 303

2.1.2 Ұңғылар қорының құрылымын және олардың ағымдағы шығымын, игерудің
технологиялық көрсеткіштерін талдау

27. 12. 2007 жылғы игеру объектілері бойынша ұңғылар қорының бөліну
жағдайы төмендегідей.
I игеру объектісі бойынша пайдалану қоры 66 ұңғыны құрайды.
Барлық пайдалану ұңғылар қоры механикалық әдіспен өндіреді. Қазіргі
өндіру қорындағы 63 ұңғының 53-ші бұрандалы сораптармен, ал 10 (1033, 1034,
1035, 1042, 1044, 1048, 1055, 1085, 1131, 2089) БОТЭС-мен пайдаланады.
IІ игеру объектісі бойынша қазіргі кезге дейін пайдалану қоры 119
ұңғыны құрайды.
Олардың ішінде 117 ұңғы өндіруші. Пайдалану әдістері бойынша ұңғылар
келесідей болып жіктеледі: 70 ұңғы - бұрандалы сораппен, 14 ұңғы – БОТЭС-
пен, 6 ұңғы – штангалы терең сораппен жабдықталған және 27 ұңғы фонтанды
әдіспен өндірілуде.
IІІ игеру объектісінің пайдалану қорының жалпы саны 51 ұңғыға тең және
олардың бәрі жұмыс жағдайында.
ІV игеру объектісі бойынша пайдалану қорында 2 ұңғы бар.
2 ұңғыда жұмыс жағдайында: № 412 ұңғы фонтанды әдіспен өндіріледі, ал №
4002 ұңғы штангалы терең сораппен жабдықталған. Ұңғылар аз шығымды
болғандықтан периодты түрде пайдаланылады.
Құмкөл кен орнындағы АҚ Торғай Петролеум компаниясының аумағында
2007 жылғы өндірілген мұнай мөлшері 3031,3 мың тоннаны құрады. Өнімнің
орташа сулануы 76,3 % тең.
Кен орында мұнай өндіру алғашқы игеру кезінен бастап 2007 жылға дейінгі
аралықта 23000 мың тоннадан асты. Бұл бастапқы алынатын қордың 56 %. Орта
есеппен алғанда әрбір өндіру ұңғысынан мұнай алу 40 ттәу, ал сұйық алу 70
ттәу шығымды құрады.
2007 жылы өнімді қабатқа 4000 мың м3 жуық су айдалды. Айдау ұңғыларының
орташа қабылдағыштығы 276,3 м3тәу тең.
І игеру объектісі (М-І+М-ІІ горизонттары)
Горизонттардан алғашқы игеру кезеңіне енгізуден бері 2007 жылға дейінгі
аралықта 6940,8 мың тонна мұнай өндірілді, яғни бұл бастапқы алынатын
қордың 60,7 % болып есептелінеді.
Жылдық мұнай алу 2007 жылы 1052,86 мың тоннаны құрады, бұл 2006 жылмен
салыстырған біршама аз болып есептеледі. 2006 жылы қабаттан 1090,4 мың
тонна мұнай алынды. Объект бойынша мұнайдың сулануы 79 % тең.
Горизонттардан мұнай алудың азаюы, өнімнің жоғары сулануымен түсіндіріледі.
І игеру объектісі бойынша өндіру ұңғыларының барлығы дерлік механикалық
пайдалану әдісіне көшкен. Негізгі ұңғыдан өндірілетін өнімнің көп бөлігі
бұрандалы және ортадан тепкіш сораптар үлесіне тиеді.
Игеру объектісі бойынша су айдаудың өсуі байқалған. 2006 жылы
горизонттарға су айдау 1199,6 мың м3 көлемді құрады. Ал 2007 жылы су
айдаудың көлемі 1325 мың м3 шамасында болды. Ұңғылардың орташа су
қабылдағыштығы 619,1 м3тәу болып табылады.
ІІ игеру объектісі (Ю-І+Ю-ІІ горизонттары)
2007 жылы ІІ игеру объектісі бойынша 1366,8 мың тонна мұнай өндірілді.
Өнімнің орташа сулануы 48,7% шамасында. Жалпы игеру объектісі бойынша
ұңғылардың орташа мұнай беру дебиті 33,1 ттәу құрайды.
2007 жылы өнімді қабатқа 1132,3 мың м3 көлемінде су айдалды. Ұңғылардың
орташа су қабылдағыштығы 246,6 м3тәу.
ІІІ игеру объектісі (Ю-ІІІ горизонты)
ІІІ игеру объектісі бойынша мұнай өндірудің жылдық өсімі тұрақты. 2007
жылы жер қабатынан 602 мың тонна мөлшерінде мұнай өндірілді. Өнімнің
сулануы 65 % құрайды. Жалпы ұңғылардың орташа мұнай беру дебиті 34,6 ттәу
болып табылады.
Қабатқа су айдаудың көлемі жылдан жылға өсу үстінде. 2006 жылы қабатқа
1246,3 мың м3, ал 2007 жылы 1364,2 мың м3 су көлемі айдалды. Айдау
ұңғыларының орташа су қабылдағыштығы 275,8 м3тәу.
ІV игеру объектісі (Ю-ІV горизонты)
Горизонттан алғашқы игеру кезеңінен енгізген кезден 2006 жылға дейінгі
уақыт аралығында жалпы көлемі 107,6 мың тонна болатын мұнай өндірілді.
Бұл алғашқы алынатын қордың 64,7% болып табылады.
2007 жылы горизонттан 9,6 мың тонна мұнай өндірілді. Өнімнің сулануы
70,8% құрады. Горизонт бойынша ұңғылардың орташа мұнай беру дебиті 13,8
ттәу тең.
Жалпы кен орын бойынша горизонттардан мұнай алу деңгейінің азайғаны
байқалып отыр. Бұл бірінші кезекте өндіру ұңғыларының жоғары сулануымен
түсіндіріледі.

2.1.3 Мұнай және газ қорларының өндірілуін талдау

Кен орын объектілерін игеру кезіндегі қалған мұнай қорын алудың
қазіргі жағдайын талдау үшін өнім алу картасы тұрғызылған. М-I, М-II, Ю-I,
Ю-II, Ю-III және Ю-IV горизонттарынан өндірілген мұнай мөлшерінің осы кен
орынның бастапқы геологиялық қорына қатынасы арқылы қазіргі жағдайдағы
мұнай алу коэффициенті (КИН) анықталды. (кесте 2.2)

Кесте 2.2
Горизонттар бойынша қазіргі мұнай бергіштік коэффициенті

Горизонттар және Баланстық қор Жалпы өндірілгенЖобалық мұнай алу
игеру объектілері мың.тонн мұнай коэфф. бірлік үлес
мың.тонн
М-I 21550 6161,669 0.566
М-II 3232 779.131 0.566
I (М-I+М-II) 24782 6940,8 0.566
Ю-I 24720 5329,152 0.605
Ю-II 15424 4516,147 0.605
II (Ю-I+Ю-II) 40144 9845.299 0.605
III (Ю-III) 14734 6244.719 0.585
IV (Ю- IV) 580 107,6 0.30

М-I горизонты бойынша мұнай нұсқасының ішкі бөлігінен сыртқы бөлігіне
қарай мұнай алу коэффициентінің азаюы байқалады. Оған себеп мұнайдың
горизонттың шет бөліктерінен, орталық бөліктеріне қарай белсенді
ығыстырылуы болып табылады. Бұл горизонттың көптеген ұңғыларында мұнай алу
коэффициентінің мөлшері жоғары. Мысалға: мұнай алу коэффициенті №:1033,
1035, 1042, 1047, 1048, 1054, 1078, 1088 және 1096 ұңғыларда 0,5 жоғары
болып келеді. Жалпы аумақтағы қалған ұңғыларда мұнай алу коэффициенті 0,002-
ден 0,5 аралығында өзгереді.
М-ІІ горизонты бойынша мұнай өндірудің жоғарғы өсімі № 1035 ұңғыға
келеді. Бұл ұңғының мұнай алу коэффициенті 0,61-ге тең. Ал қалған
ұңғыларда мұнай алу коэффициенті 0,3-тен аспайды. Мұнайдың негізгі бөлігі
горизонттың орталық зонасынан өндірілген.
Ю-І және Ю-ІІ горизонттарынан мұнай өндіру бірқалыпты. Көптеген
ұңғылардың мұнай алу коэффициенті 0,5-тен жоғары. Мысалға: Ю-І горизонтының
№ 2231, 2215, 2164 ұңғыларының мұнай алу коэффициенті 0,65-тен, ал Ю-ІІ
горизонтының № 2226, 221, 2198 ұңғыларының мұнай алу коэффициенті
сәйкесінше 0,7-ден жоғары болып келеді.
Ю-ІІІ горизонтынан мұнай өндіру жобаға сәйкес келе жатыр. Ұңғылар
бойынша мұнай алу коэффициенті бірқалыпты. Бірақта горизонттың батыс
бөлігіндегі № 219, 2191, 3093 ұңғыларда мұнай алу коэффициенті басқа
ұңғыларға қарағанда жоғарырақ.

2.1.4 Кеніштің энергетикалық жағдайының сипаттамасы, игеру режимдері

Кен орынның энергетикалық жағдайын бақылау мақсатында, АҚ Торғай
Петролеум компаниясының аумағындағы айдау және өндіру ұңғыларының түптік
қысымын анықтау, статикалық және динамикалық деңгейлерді өлшеу сияқты т.б.
әртүрлі тереңдік зерттеу жұмыстары жүргізілді.
Жалпы аумақ бойынша 2006 – 2007 жылдары қабат қысымы 579, түп қысымы
464, статикалық және динамикалық деңгейлер сәйкесінше 1271және 4641 рет
өлшенді. Өлшеу нәтижесінде алынған мәліметтерді өңдеу арқылы, кен орынның
игеру объектілері бойынша изобар картасы тұрғызылды.
Төменде объектілер бойынша қабаттың энергетикалық жағдайы сипатталған.
І объект
Қабат қысымын ұстау жүйесі 6 айдау ұңғысынан (№№ 1037, 1051, 1072,
1080, 2111, 1052d) тұрады. Ұңғылардың орташа қабылдағыштығы 619,11 м3тәу
тең. Объектінің қазіргі кездегі компенсациясы 47,5 % құрайды.
Жалпы аумақ бойынша 2007 жылы қабат қысымын 31, түп қысымын 3,
статикалық деңгейді 142 және динамикалық деңгейді 732 рет өлшеу жұмыстары
жүргізілді. Зерттеу қорытындылары бойынша М-І және М-ІІ горизонттарының
изобар картасы тұрғызылды.
Объект бойынша орташа қабат қысымы 9,62 МПа құрайды. Бұл бастапқы
қабат қысымынан 1,98 МПа төмен.
М-І горизонтының орташа қабат қысымы 9,52 МПа тең. Ал М-ІІ
горизонтының ағымдағы орташа қабат қысымы 10,41 МПа шамасында.
Объект бойынша мұнайдың газбен қанығу қысымы 2,5 МПа болуына
байланысты, кеніште гидродинамикалық қиындықтар туу қаупі өте төмен. Айдау
арқылы сұйықты өндіру көлемін ұлғайту және кеніштің шет бөліктерінде айдау
батареяларын қалыптастыру мақсатында №№1064, 1067, 1076 өндіру ұңғыларынан
контур бойымен су айдау керек деп шешілген.
ІІ объект
Қабат қысымын ұстау жүйесі орташа қабылдағыштығы 246,6 м3тәу болатын
25 айдау ұңғысы (№№ 14Р, 2092, 2100, 2103, 2119, 2127, 2129, 2131, 2133,
2151, 2153, 2157, 2159, 2161, 2163, 2166, 2168, 2194, 2199, 2201, 2232,
2236, 2255, 2257, 3105) арқылы жүргізіледі. Объектінің қазіргі кездегі
компенсациясы 66,8 % құрайды.
ІІ объект бойынша 2007 жылы қабат қысымы 91, түп қысымы 66, статикалық
және динамикалық деңгей сәйкесінше 264 және 965 рет өлшенді. Алынған
мәліметтер бойынша қабат қысымының өнім алудан тәуелді графигі және изобар
картасы тұрғызылды.
Орташа қабат қысымы объект бойынша 10,66 МПа тең. Бұл бастапқы қабат
қысымынан 2,64 МПа-ға төменірек. Объектінің солтүстік батыс бөлігіндегі №№
16р, 2191д, 2206, 2207, 2208, 2220 өндіру ұңғыларында қабат қысымының түсуі
байқалған. Бұл бөліктегі қабат қысымының түсуін айдау ұңғыларының
жоқтығымен түсіндіруге болады. Сонымен қатар объектінің солтүстік
бөлігіндегі №№ 2197д, 2198, 2213, 2214, 2226, 2р ұңғыларда да қысым
өзгерісі байқалған. Бұл аудандағы қабат қысымының азаюына айдау ұңғыларының
нашар қабылдағыштығы басты себеп.
ІІІ объект
Қабат қысымын ұстау орташа қабылдағыштығы 260,8 м3тәу болатын 13
айдау ұңғысы (№№ 2179, 3046, 3048, 3050, 3052, 3068, 3072, 3074, 3076,
3089, 3092, 3101, 3200) арқылы жүргізіледі. Қазіргі кездегі объектінің
компенсациясы 87,2 % құрайды.
ІІІ объект бойынша 2007 жылы қабат қысымы 44, түп қысымы 33,
статикалық және динамикалық деңгей сәйкесінше 88 және 308 рет өлшенді.
Объект бойынша орташа қабат қысымы 10,88 МПа тең. Бұл бастапқы қабат
қысымынан 2,82 МПа-ға төмен.
Изобар картасы арқылы объектінің орталық бөлігіндегі өндіру ұңғылары
жоғарғы қысымға ие екені анықталған. Оған басты себеп айдау ұңғыларының
жоғары қабылдағыштығы. Мысалға: № 3072 айдау ұңғысының қабылдағыштығы 445
м3тәу тең. Сондықтан орталық бөліктегі ұңғылардың орташа қабат қысымы
11,24-13,03 МПа аралығында өзгереді.
ІV объект
Қазіргі кезде бұл объект қабат қысымын ұстаусыз 2 өндіру ұңғысы арқылы
игерілу үстінде. Жалпы ІV объект бойынша 2007 жылы қабат қысымын 1,
статикалық деңгейді 14 және динамикалық деңгейді 2 рет өлшеу жұмыстары
жүргізілді. Қабаттың орташа қысымы 11,09 МПа-ға тең. Бастапқы қабат
қысымынан 2,41 МПа-ға ауытқыған.

2.1.5 Қабат қысымының жүйесі және қабаттардың қолданыстағы мұнай
бергіштігін арттыру әдістері

Кен орынды игерудің жобасын құру кезінде І, ІІ және ІІІ игеру
объектілерінде 9 нүктелі аудандық су айдау жүйесін, ал ІV игеру
объектісінде контур бойымен су айдау әдісін қолдануды қабылдаған. Қабатқа
9 нүктелі аудандық су айдау ұңғыларының торы 500х500 м болатын ауданшалар
бойынша орналастырылған.
Құмкөл кен орнында қабаттың қысымын көтеру мақсатында игеру
объектілеріне жоғарғы альбсеноман қабатының суы және орталық мұнай дайындау
қондырғыларында мұнайдан бөлініп алынатын қалдық сулар айдалады.
АҚ Торғай Петролеум аумағындағы айдау ұңғыларының жалпы саны 63-ке
тең. Соның ішінде тек 44 ұңғы ғана жұмыс жасап тұр. Қалған ұңғылардың 7
уақытша консервацияда, ал 9 ұңғы жойылған. Мұнай қабаттарына су айдау
арнайы жабдықталған 4 сорабы бар, дренаждық және бақылау блоктарынан
құралған блокты шоғырлы сорапты станциялар (БКНС) арқылы жүзеге
асырылады.
Альбсеноман қабатынан бір-бірінен 200 м арақашықтықта орналасатын 11
ұңғы арқылы су өндіріледі. Олардың бәрінде ортадан тепкіш батырмалы
сораптар орнатылған. Альбсеноман қабат суының минерализациясы 1,7-1,8 гл,
тығыздығы 1-1,052 гсм3 аралығында өзгереді. Қабаттан және мұнайдан бөлініп
алынатын су Сулин классификациясы бойынша хлоркальцийлі типке сәйкес
келеді. Блокты шоғырлы сорапты станциялар БКНС-2-де маркасы ЦНС -180-1050
болатын электрлі сораптар орнатылған. Олар құрамында жоғары агрессивті
ластаушы заттары бар суларды қабатқа айдауға арналған. Альбсеноман
горизонттарының суы блокты шоғырлы сорапты станциялар БКНС-2 арқылы су
таратушы пунктерге (ВРП) жеткізіледі.
Ұңғылардан мұнаймен бірге келіп түсетін қабат суы МДҚ-да (ЦППН) бөліп
алынып, тұндыру блогына бағытталады. Тұндыру блогынан арнайы сораптар
арқылы тазарту блогына жеткізіледі. Тазарту блогында барлық механикалық
қоспалардан тазартылғаннан кейін, 1 тонна суға 30-35 г мөлшерінде коррозия
ингибиторы CRO-83375 қосады. Ингибитор қосылған ағынды су блокты шоғырлы
сорапты станциялар БКНС-3А және БКНС-3Б жеткізіледі. БКНС-3А-да маркасы
4WXB-11BFPD-B-1, өнімділігі 63 м3сағ болып келетін 3 айдау сорабы
орнатылған. Олардың екеуі жұмыс жағдайында. Ал БКНС-3Б-да маркасы 4WXB-12,
өнімділігі 120 м3сағ болып келетін 3 айдау сорабы орнатылған. Бұл айдау
сораптарының тек біреуі ғана жұмыс жағдайында. Ағынды су БКНС-3А және БКНС-
3Б-дан су таратушы пунктерге жетізіледі.(кесте 2.3) Ал су таратушы
пунктерден (ВРП) айдау ұңғыларына келесідей бөлінеді:

Кесте 2.3
Айдау ұңғыларының түрлері

№ Ұңғылар №
ВРП-25 1041, 3048
ВРП-26 1037, 1043, 2092, 2100, 2103, 3050,
3052
ВРП-29 1051, 2131, 2133, 2163, 2166, 3076
ВРП-41 1072, 1080, 2232
ВРП-42 2236, 2255, 2257
ВРП-10 2179, 2199, 2201

І игеру объектісінің М-І горизонтында 6 ұңғы ( №№ 1037, 1051, 1052Д,
1072, 1080 және 2111) арқылы қабатқа су айдалады. М-ІІ горизонтының табан
асты суларының жоғары белсенділігін ескере отырып, бұл қабатқа су
айдалмайды.
ІІ игеру объектісінде қабатқа 25 ұңғы (№№ 14р, 2092, 2100, 2103, 2119,
2127, 2129, 2131, 2133, 2151, 2153, 2157, 2159, 2161, 2163, 2166, 2168,
2194, 2199, 2201, 2232, 2236, 2255, 2257 және 3105) арқылы су айдалады.
ІІІ игеру объектісінде қабатқа 13 ұңғы (№№ 2179, 3046, 3048, 3050,
3052, 3068, 3072, 3074, 3076, 3089, 3092, 3101 және 3200) арқылы су
айдалады.
ІV игеру объектісіне су айдау 2002 жылдың мамыр айынан тоқтатылған.
2007 жылы АҚ Торғай Петролеум аумағында өнімділікті көбейту
мақсатымен №№ 412, 2115, 2171, 2179, 2237, 3086 өндіру ұңғыларында
реперфорациялау жұмыстары жүргізілді. Реперфорациялау жұмыстарының
тиімділігі № 2115, 3086, 2237 ұңғыларда байқалды. Бұл ұңғылардың мұнай
бергіштігі 35-45% ұлғайды. (кесте 2.4) Нәтижелері төмендегі кестеде
келтірілген.

Кесте 2.4
Ұңғылардағы реперфорация жұмыстары

№ № ұңғыГоризонт РеперфорацияреперфорациЗарядтың Зарядтың
уақыты я интервалытипі саны1п.м.
1. 3086 Ю-III 09.04.2004 1270.0-1276ПК-89С 9
.0
2. 2115 Ю-I-II 18.08.2004 1256.4-12623ПК-102 17
.8
3. 412 Ю-IV 19.08.2004 1284.9-1287ПКО-102 17
.0

2.4 Кестенің жалғасы
4. 2171 Ю-I-II 04.11.2004 1275.0-12813ПК-89 10
.0
5. 2179Д Ю-I-II 11.11.2004 1279.5-12843ПК-102 12
.5 DN-01

Сонымен қатар өнімділікті ұлғайту мақсатымен І, ІІ, ІІІ және ІV игеру
объектілерінің 30-ға жуық өндіру ұңғыларында саз қышқылы ерітіндісімен
өңдеу жұмыстары жасалды. Негізінен саз қышқылы ерітіндісімен өңдеуге аз
шығымды, нашар өткізгішті ұңғылар таңдап алынды. Саз қышқылы ерітіндісімен
өңдеуден кейін №№ 32р, 1050, 1076, 2160, 2237, 2241, 3037, 3093, 2132,
3075, 2206, 2238, 2196, 2179д, 1074, 2248 өндіру ұңғыларда мұнай шығымының
артуы байқалған.
Кен орында өндіру ұңғыларының көбісі жоғары суланған. Сулануды азайту
және өнімділікті көбейту мақсатында өндіру ұңғыларының көбісінде цементтік
көпір жасау жұмыстары жүргізіледі. Сонымен бірге қабат суын толық
изоляциялау мақсатында 8 өндіру ұңғылары тұтқыр серпімді қоспа
ерітіндісімен (ВУС) өңделді.

2.2 Мұнай және газ өндіру техникасы мен технологиясы

2.2.1 Ұңғыларды пайдалану тәсілдеріндегі көрсеткіштерінің сипаттамасы

Құмкөл кен орнында ұңғыларды фонтандық және механикалық әдістермен
пайдаланады. Механикалық әдістің ішіне: бұрандалы сораптар, батырмалы
ортадан тепкіш сораптар және штангалы терең сорапты қондырғылар (СК)
кіреді.
Жалпы кен орын бойынша механикалық әдіспен пайдаланудың негізгі бөлігін
бұрандалы сораптар құрайды. Ал жоғары сұйық шығымы бар ұңғылар БОТЭС-пен
жабдықталған.
Фонтанды пайдалану әдісі
АҚ Торғай Петролеум компаниясының аумағында фонтанды пайдалану
әдісімен 42 ұңғы жұмыс жасайды. Олар мұнайды өндіру мөлшеріне қарай төмен,
орта және жоғары шығымды болып бөлінеді. 2007 жылы аз шығымды ұңғылардың
(сұйық шығымы 10 м3тәу аз) саны 6-дан 16 ұңғыға ( №№ 417, 2188, 2090,
2102, 2128, 2145, 2178, 2189, 2292, 3035, 3065, 415, 2266, 3036, 3073, 412)
дейін өсті. Бұл ұңғылардың 7 периодты түрде жұмыс жасайды. Ұңғылардың
периодты түрде жұмыс жасауы: жоғары сулану, нашар ағын , қабат қысымының
түсуі сияқты қиыншылықтармен түсіндіріледі.
Орта шығымды (сұйық шығымы 11-100 м3тәу) ұңғылар тобына 25 ұңғы (№№
2р, 16р, 31р, 2144, 2146, 2170, 2190д, 2242, 2243, 2114, 2180, 2205, 2176,
2197д, 2212, 2213, 2214, 2249, 2190, 2261, 3087, 3098, 3035, 3065) кіреді.
Бұл ұңғылардың көбісінде фонтанды пайдалану тәртібі штуцерлерді ауыстыру
арқылы өзгертілді. Негізінен штуцер диаметрі 16 мм-ден 4, 5, 6 және 8 мм-ге
ауыстырылды.
Жоғары шығымды (сұйық шығымы 100 м3тәу жоғары) ұңғылар тобына тек бір
ұңғы (№ 2260) кіреді. Ұңғының қабат қысымы 12 МПа-ға, ал шығымы 260 м3тәу
тең. Қабат қысымының түсуіне байланысты ұңғы шығымының азаюы байқалған.
Ұңғы өнімінің құрамында судың үлесі өте аз мөлшерде. Ұңғы шығымының жоғары
деңгейін ұстап қалу мақсатында, су айдау көлемін ұлғайту жұмыстары
жүргізіліп жатыр.
Механикалық пайдалану әдісі
Штангалы терең сорапты қондырғылар
ШТСҚ-мен жабдықталған барлық сораптар диаметрі 73 мм болатын СКҚ-ға
түсірілген. Көптеген ұңғыларда қиындататын (жоғары сулану, газдың әсері)
факторларды ескере отырып сораптар 1100 метрден жоғары тереңдікке
түсірілген. № 3102 ұңғыда сорап 698 метр тереңдікте орналасқан. Диаметрі 22
мм штангалар қазіргі пайдалану жағдайында тиімді болып табылады.
Ұңғы сораптарының жұмыс жағдайы олардың сұйық дебиті, динамикалық
деңгейі және бергіштік коэффициенті бойынша сарапталды.
Шығымы 10 м3тәу дейінгі ұңғылар тобына тұрақты жұмыс жасайтын 3 ұңғы
(№№ 2101, 2154, 3075) жатады. Ұңғылар сораптың клапанды бөліктеріне
парафиннің қатуына байланысты аз шығыммен жұмыс жасауға мәжбүр.
Қондырғылардың ПӘК-і сәйкесінше 0,16, 0,29 және 0,3 тең. 2101 және 3075
ұңғылар аз суланған (сулану 20% дейін), ал 2154 ұңғы керісінше жоғары
суланған (78%). Жоғары суланудың себебі 2153 және 14р айдау ұңғыларының
әсерімен түсіндіріледі.
Сұйық шығымы 20 м3тәу жоғары ұңғылар тобына 4 ұңғы (№№ 2139, 3067,
3047, 3102) кіреді. 2139, 3067 және 3102 ұңғылардағы сорапты қондырғылар
жоғарғы ПӘК-не (сәйкесінше 0.71, 0.82 және 0.76) ие. Қарқынды айдаудың
әсерінен 2139 және 3067 ұңғылар жоғары сулану (78 және 90%) жағдайында
жұмыс жасайды. 3102 ұңғы аз суланған (4%). 3047 ұңғы сұйықтың шығымы 90
м3тәу және сулану 42% жартылай фонтанды жағдайда жұмыс істейді.
Периодты түрде айына 3-5 күн жұмыс істейтін ұңғылар тобына 7 ұңғы
кіреді. Ұңғылардың периодты түрде жұмыс жасауына жоғары сулану, ұңғыға
сұйықтың нашар ағыны секілді қиындатушы факторлар себепкер болып табылады.
Жоғары суланған ұңғылардың орташа шығымы 28,7 м3тәу тең.
Бұрандалы штангалы сорапты қондырғылар
Кен орындағы өндіруші ұңғылардың негізгі бөлігін бұрандалы сораптар
құрайды. Жалпы жұмыс жағдайындағы барлық бұрандалы сораптар газ
сепараторларымен жабдықталған. Олар сораптың жұмыс тиімділігін арттырады.
Сорапты түсіру тереңдігі қиындататын сан алуан факторларды (жоғары сулану,
газдың әсері және құм көрінісі) ескере отырып ұңғыдағы сұйықтың деңгейіне
байланысты анықталады. Пайдалану шартына сәйкес І объектінің ұңғы
сораптары 779-1081 м тереңдікке, ІІ және ІІІ объектінің көптеген сораптары
1095-1297 м тереңдікке түсірілген.
Шығымы 10 м3тәу дейін жұмыс жасайтын ұңғылар тобына 10 ұңғы (№№ 1064,
1076, 1093, 1097, 33р, 1128, 2149, 2259, 2286, 3083) жатады. 8 ұңғыдан
сұйық алу көлемі сораптың диаметрін кішірейту арқылы біршама азайтылды.
Қабаттың нашар өткізгіштігіне байланысты сорапты қондырғылардың ПӘК-і 0,19-
0,33 аралығында.
Сұйық шығымы 11- 40 м3тәу дейінгі ұңғылар тобына 37 ұңғы (№№ 40р,
1049, 1103, 1105, 32с, 1073, 30р, 2116, 2132, 2143, 2156, 2160, 2162, 2182,
2183, 2237, 2241, 2267, 2270, 2165, 21р, 2136, 2140, 2173, 2200, 2218,
2224, 2263, 2290, 2165, 21р, 2136, 2140, 2173, 2200, 2218, 2224, 2263,
2290, 3095, 3094, 2258, 3077, 3078, 3086, 3091, 3093) кіреді. Былтырғы жылы
бұрандалы сораптармен жабдықталған ұңғылар қоры қосымша 6 ұңғымен толықты.
Бұл ұңғылардың 3-і (№ 2136, 2263, 2290) фонтанды әдістен, 2-і (3091, 3093)
БОТЭС-дан бұрандалы сораппен игеру әдісіне көшірілді. Бір ұңғы бұрғылаудан
кейін игерілуге берілді. 9 ұңғыдан (32с, 1073, 2116, 2160, 2182, 2224,
2237, 2241, 2258) сұйық алу көлемі ұлғайтылды. Ал керісінше қабаттың
энергетикалық жағдайына байланысты 14 ұңғыдан (1105, 2165, 30р, 2132, 2140,
2143, 2162, 2173, 2183, 2200, 3094, 3077, 3078, 3086) сұйық алу көлемі
азайтылды. Сорапты қондырғылардың ПӘК-і 0,34-0,70 аралығында өзгереді.
Шығымы 41-100 м3тәу дейін жұмыс жасайтын ұңғылар тобына 27 ұңғы енді.
Ұңғы өнімінің жоғары сулануына байланысты 9 ұңғыдан (1050, 1059, 1082,
1089, 2113, 2147, 2215, 1127, 3064) сұйық алу көлемі ұлғайтылды. Сұйық алу
көлемінің ұлғаюына байланысты, ұңғылардың динамикалық деңгейі азайды.
Жоғары сулану (70%) жағдайында 5 ұңғы (1050, 1084, 1094, 2141, 414) жұмыс
істейді. Ұңғылардың жоғары сулануы айдау ұңғыларының әсерімен
түсіндіріледі.
Батырмалы ортадан тепкіш электр сорап
Кен орында 27 ұңғы БОТЭС-пен жабдықталған. Олардың 25 тұрақты, ал 2
периодты түрде жұмыс жасайды. Ұңғы сағасында айналу жылдамдығы өзгерісін
бақылайтын басқару жүйесі орнатылған. Сораптар ұңғыға 73 мм-лік СКҚ-лар
арқылы түсірілген.
Шығымы 10 м3тәу дейін жұмыс жасайтын ұңғылар тобына 3 ұңғы кіреді.
Олардың біреуі тұрақты, ал қалған екеуі периодты түрде жұмыс істейтін
ұңғылар.
Бұл ұңғылардың шығымының аздығы қабат қысымының төмендігі, сораптардың
дұрыс жұмыс істемеуі сияқты т.б. түрлі себептермен түсіндіріледі.
Сұйық шығымы 60- 100 м3тәу дейінгі ұңғылар тобына 7 ұңғы жатады. Ал
шығымы 100 м3тәу жоғары ұңғылар тобына 16 ұңғы кіреді.
2.2.2 Ұңғыны пайдалану кезінде кездесетін қиыншылықтардың алдын-алу
және олармен күресу шаралары

Жоғары парафинді мұнайларды өндіру кезінде жер үсті және жер асты
қондырғыларының бойында парафин шөгінділерінің қатуы үлкен қиындықтар
тудырады.
Парафин шөгінділерінің пайда болуының алдын алу мақсатында 5 игеру
горизонттарының көптеген ұңғыларының мұнайына зерттеу жұмыстары жүргізілді.
Мұнайдың газсыздануы парафиннің шөгуін тудыратын негізгі процесс.
Мұнай қабат бойымен ұңғы түбіне жылжу барысында қысымның түсуі әсерінен
өз бойындағы газынан айрыла бастайды. Бұл мұнайдың тұтқырлығы мен
тығыздығын жоғарылатып оның жылжу процесін баяулатады. Сонымен бірге мұнай
ұңғы түбінен сағаға қарай қозғалуы кезінде өзінің температурасынанда
айрылады.
Мұнай ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.