Қабатты сұйықпен жару технологиясы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 44 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ:

Кіріспе

Кіріспе: 1 Теориялық бөлім

3: 5

Кіріспе:

Ұңғыманың өнімділігін арттыру әдістері

3: 5

Кіріспе:

Ұңғыма түбін перфорациялау технологиясы

3: 8

Кіріспе:

Қабатты сұйықпен жару технологиясы

3: 11

Кіріспе:

Қабатты гидравликалық жарудың түрлері

3: 15

Кіріспе:

Қабатты гидрожаруға қажетті материалдар және жабдықтар

3: 18

Кіріспе: 2 Есептеу-талдау бөлімі

3: 22

Кіріспе: 2. 1 Өңдіру ұңғымасында гидрожарудың негізгі көрсеткіштерін есепттеу

3: 22

Кіріспе: 2. 2 Гидрожарудан кейінгі жарықтардың өлшемдерін анықтау

3: 23

Кіріспе: 3 Еңбекті және қоршаған ортаны қорғау

3: 24

Кіріспе: 3. 1 Өндірістік санитария

3: 24

Кіріспе: 3. 2 Өрт сөндіру қауіпсіздігі

3: 28

Кіріспе: 3. 3 Атмосфераны қорғау

3: 28

Кіріспе: Қорытынды

3: 42

Кіріспе: Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

3: 44

Кіріспе

Жер асты қойнауында тарихи жағдайда жиналған мұнай-газ кеніштерінің жиынын мұнай кен орны деп атауға болады. Мұнай мен газ кен орындарының орналасу тереңдігі жер қойнауының қай геологиялық кезеңде пайда болуы на байланысты əртүрлі болуы мүмкін. Мұнай кен орнын игеру деп кен орнын бұрғылаудан бастап мұнай мен газ қорын жер бетіне шығарудың ғылыми зерттеу арқасында жүргізілетін үрдісті түсінеміз. Кен орнын құрайтын көмірсутекті қорлар негізінде қабаттарда жəне тау жыныстарының көлемінде орналасады, олар жер астында əртүрлі физика-геологиялық қасиеттері бар болып əр түрлі көлемді болып орналасады. Көп жағдайда мұнай-газды қабаттың өзі біраз өткізгіштігі жоқ жыныстардың қабат шамаларымен бөлініп немесе кен орнының əртүрлі жерлерінде орналасып бөлінеді.

Жаңа кен орнын игеруге беру кезiнде тəртiп бойынша ұңғымадан мұнайды көтерiп шығару үшiн қабат энергиясы жеткiлiк тi болады. Сұйықты көтерiп шығару тек қана қабат энергиясының есебiнен жүзеге асатын тəсiлдi - фонтанды пайдалану тəсiлi деп аталады.

Қабат энергиясының қысымы түсiп немесе ұңғыма өнiмi суланып кетуiне байланысты пайдаланудың механизацияланған тəсiлдерiне көшедi: газлифттiк немесе сораптық. Ұңғыманы сораптық пайдалану кезiнде тереңге түсiрiлетiн ортадан тепкiш электрлi сорап қондырғыларын (ОТЭС орысша УЭЦН) жəне штангiлi ұңғымалық сораптарды (ШСС) қолданады.

Фонтандау тоқтағаннан кейiн өнiмдiлiгi жоғары ұңғымаларды газлифтiлiк əдiспен немесе тереңге түсiрiлетiн ортадан тепкiш электр сорабының жəне штангiлi ұңғымалық сораптардың көмегiмен пайдаланады.

Өндiрiлетiн ұңғымалар көпшiлiгi (60%) ШСС жабдықталған, олармен мұнайдың тек 16, 1% өндiрiледi. Минералданған қабат суларын, қоршаған ортаның ластануын болдырмау мен қысымды ұстап тұру үшiн қайтадан қабатқа айдайды.

Қазақстан Республикасының экономикасы үшін мұнайгаз өнеркəсібінің орны бөлек жəне өте маңызды болып табылады. Дүние жүзінде жылдан жылға көмірсутектерді тұтыну өсіп келеді, өз кезегінде Қазақстанда мұнай өндіру жыл сайын өсуде; жақын арада мұнай өндіру мөлшерін 100 млн. тоннаға жеткізу тұр. Мұнай-газ саласында мыңдаған адамдар жұмыс істеп өздерінің үлесін қосуда. Сонымен қатар, салаға ірі жетекші шетелдік компаниялар инвестицияларын тартуда.

Келтірілген маңызды проблеманы шешу салаға заманауи мамандарды дайындауды қажет, оларды технологиялық жəне техн икалық жетістіктермен таныстыру, өндіріске енгізуді талап етеді.

Осы оқулықта болашақ мұнай-газ ісінің бакалаврлары қалаған мамандықты меңгеру барысында бастапқы мəліметтерден хабардар болады. Атап айтқанда, мұнай-газ кен орындарының геологиялық негіздірін, мұнай жəне газдың физика-химиялық қасиеттерін, кен орындарын игеру жəне пайдаланудың анықтамаларын, жағдайлары мен жабдықтарын, қабаттардың мұнай бергіштігін арттыру тəсілдерін, кəсіпшілікте мұнай жəне газды жинау мен дайындаудың ерекшеліктерін жəне т. б. оқып білуге мүмкіндік алады.

Оқулықта тəжірибелік жəне зертханалық жұмыстардың тізімі, тақырыптар бой ынша бақылау сұрақтары, өзіндік бақылау үшін тестілік сұрақ тары, терминдерді түсіндіру жазбалары (глоссарий) келтірілген. Оқулық қазақ тілінде бірінші рет шығарылып отырғандықтан, авторлар мұнай-газ ісі мамандарынан келген ұсыныстарды талқылауға жəне қабылдауға ашық.

1 Теориялық бөлім

Ұңғыманың өнімділігін арттыру әдістері

Қабатты сұйықпен жару өнімді қабатқа әсер ету арқылы ұңғыманың өнімділігін көбейту, мұнайды алу темпін жылдамдататын және қабаттың мұнай бергіштігін арттыратын әдіс болып табылады. Қабатты сұйықпен жару өндіру ұңғымаларында да, айдау ұңғымаларында да қолданылады.

Қабатты сұйықпен жару үдерісі екі этаптан тұрады:

- бірінші этапта өнімді қабатқа жоғары қысымда және қажетті жылдамдықта жұмыс сұйықтығын айдайды, осының нәтижесінде коллектор жынысы жарылып, қолдан жасалған жарықтар пайда болады;

- екінші этапта үдеріс біткен соң жоғары өткізгіштікті сақтап қалу және артық қысымды түсіру мақсатында қабатқа жарықтың қабырғаларын ашық күйінде ұстап тұратын жарықтарды кеңейткіш айдалады.

Қабатты сұйықпен жару жүргізілген кездегі өнімділіктің көтерілу деңгейі жарықтың еніне және жарылған материалдың өткізгіштігіне байланысты. Соңғы жылдары ғылыми-зерттеу зертханаларында және шетел компанияларының орталықтарында әртүрлі геологиялық жағдайларда қабатты сұйықпен жару технологиясын жетілдіру жұмыстары жүргізілуде, яғни жарудағы жұмыс сұйықтығын, жарықтарды бекіту материалдарын таңдау, айдаудың оптималды қысымы мен жылдамдығын, сонымен қатар қабатты сұйықпен жарудың кезеңін анықтау және т. б. қабатты сұйықпен жаруды жүргізуді жобалаудың жетілдірілген әдістері мен зертханалық зерттеулер гидрожару операциясының мақсималды экономикалық тиімділігін қамтамасыз ететін жағдайларды анықтауға мүмкіндік береді.

Полимерлер химиясындағы зерттеулер, сонымен қатар қабатты жару технологиясындағы жетістіктер үлкен масштабтағы өңдеулерді жүргізуге мүмкіндік берді. 7600 м ³ сұйықтық және 1300 т құм айдау арқылы өңдеу жұмыстары жүргізілген. Әдетте айдау темптері 0, 8-16 м м ³ /мин аралығында болады. Қазіргі таңда жарғыш материал концентрациясы 600-960 кг/м ³ аралығында өзгереді және операцияның басында бұл материалдың концентрациясы 120 кг/м ³ көлемінде болады, ал операция соңында 17001900 кг/ м ³ -ке дейін өседі.

Қабатты сұйықпен жару қондырғысы жоғары дәрежеде қиын болып кетті, ол көп мөлшерде құрғақ және сұйық қоспаларды дозалауға, сәйкесінше олардың жұмыстық сұйықпен араласуына және оларды әртүрлі концентрациядағы жарғыш материалдармен айдауға мүмкіндік береді. Кеңейткіш концентрациясы 2400 кг/м ³ мөлшерге жеткен кездер сирек емес. Үлкен көлемді материалмен жұмыс істеу үшін оларды сақтауға және тасымалдауға арналған арнайы қондырғылар жасалған, бұл олардың сұйыққа үлкен жылдамдықпен берілуін, жүйеге қоюландырғыштарды, фильтрация көрсеткішін төмендеткіш қоспаларды, полимерді деструкциялайтын реагенттер және БАЗ-ды енгізуді және дозалауды жеңілдетуге арналған.

Қабатта аномалды қысым болу себептерінен жарықшақтар пайда болады немесе бұрын болғандары кеңейтіледі, сондықтан қабаттың өтімділігінің қомақты өсуіне жол беріледі. Пайда болған жарықшақтар сұйықтық ағынымен бірге айдалған ірі түйірлі құммен бекітіледі. Бұл ұңғыма оқпанының айналасындағы сорғытылатын ауданды және оның өнімділігін біршама жасанды кеуектік кеңістіктің пайда болу себептерімен көбейтіледі.

Егер өндіруді ұңғыма оқпанының айналасы өткізгішітігі аз блоктарымен шектелсе, бұл әдіс жинақталған мұнай бергіштікті 5-15% жоғарылатуы мүмкін.

Сонымен бірге шаюшы сұйықтықтарды сіңіруге жол беретін қомақты ауырлатылған ерітінділермен бұрғылау үдерісінде қабаттың өз бетімен айырылу көрінісі белгілі. Суды айдаумен қабаттың қысымын жасанды қолдау үдерісінде жиі пішіндері қабаттың гидравликалық айырылуын растайтын индикаторлық сызықтар алынады. Сондықтан қысымның жоғарылауында Q=f (р) индикаторлық сызықтың құрылысы пайда болады және ұңғыманың қабылдау қабілеті күрт өседі ( 1. 1 а, ә-сурет) .

Су айдау ұңғымаларында қабатты гидрожару ерекше тиімділігін көрсетті. Қабатты гидрожару газды ұңғымаларда кең қолданады.

Қабатты гидравликалық жарудағы жарықшақтардың пайда болу механизмін қарастырайық. Жыныстың айырымға бекемдігі және кернеумен ескертіліп, жоғарыда жатқан жыныстардың салмағымен белгіленген біріккен кедергісінен гидравликалық қысым асқанда ұңғыма оқпанында жарықшақтану мөлшері ең аз нүктеде басталады.

Әдетте, шамалы тереңдікте жатқан қабаттарда көлденең айырылымдар, ал тереңдеу жатқандарда - тік айырылымдар орын алады. Зерттеулер нәтижелері көрсеткендей көлденең жарықшақтар жоғары жатқан жыныстардың шамалы қысым мөлшерінде пайда болуы мүмкін.

Сонымен гидравликалық жару қысымы сол кезде пайда болған жарықшақтардың бағдары және өлшемдері кен қысымының сипатына, өнімді жыныстардың табиғи жарықшақтағының сипаты мен параметрлеріне, сондай-ақ қойнауқат қысымының мөлшеріне тәуелді болады.

Қабатты гидрожару үдерісінде әр кезде жару сұйықтықтарды айдау жылдамдығы әсермен қамтылған қабаттың қабылдау қабілетінен озуы қажет болады.

Бұл керекті айдау жылдамдығы, әрине, жару сұйықтықтың тұтқырлығына және түп жанындағы аймақтың параметрлеріне (өтімділігі, қалыңдығы, түп конструкциясы және т. б. ) тәуелді өзгереді.

Айтылған өтімділігі аз жыныстарда тұтқырлығы шамалы сұйықтықтарды пайдалану салыстырмалы төмен айдау жылдамдылығымен гидравликалық айырылымға жетуге мүмкін болатынын көрсетеді. Өтімділігі жоғары жыныстарда жарылым үшін тұтқырлығы жоғары сұйықтықтарды немесе айдау жылдамдығын біршама жоғарылату қажет болады. Гидравликалық жаруды берік өтімділігі аз құмтасты, тығыз жарықшақты әктастарды немесе доломиттерді, берік қабаттасқан құм-сазды немесе карбонат-сазды жыныстарды және т. б. ашатын ұңғымаларда пайдалану ұсынылады.

1. 1-сурет. а) Q=f (P _c ) ә) Q=f(P _y ) тәуелділіктері

Өтімділігі 0, 5Д аспайтын ірі түйіршікті конгломераттарда және брекчияларда, тасты қабатшалары көп жыныстарда, бос жыныстарда гидрожаруды жүргізу ұсынылмайды. Гидравликалық жару үшін ұңғымаларды таңдауда құрылымда оларды орналастыруды, оның ішінде, газ су контактысына (ГСК) қатынасты орын алуды есепке алу қажет.

1. 2-сурет. Гидрожарудың принципі

Бұл қабат сулары әсерімен пайда болған жарықшақтар арқылы мерзімінен бұрын ұңғымаларды суландырудың алдын алуға керек болады. ГСК ұңғыманың түп арасындағы қашықтығы кен орнының геологияпайдалану ерекшеліктеріне тәуелді әрбір кен орны үшін тәжірибелік жолмен анықталады. ВНИИ Газ қатпарлы жыныстармен құралған жыныстар үшін төмен перфорациялау тесіктерінен ГСК-га дейін жетерліктей қашықтықты 8ден 15 м-ге дейін мөлшерде қабылдауды ұсынады. Анизотропиясы шамалы және жарықшақты жыныстармен құралған кен орындары үшін гидроайыру жарықшақтарынан ГСК-га дейінгі қашықтықтағы 25-40 м тең мөлшерде қабылдауы ұсынылады.

1. 2 Ұңғыма түбін перфорациялау технологиясы

Ұңғыларды гидроқұмағынды перфорациялау тәсілі сұйық пен құм ағынының кинетикалық энергиясын және түрлендіргіш қасиетін қолдануға негізделген. Бұл ағын перфоратор сұғындырмадан үлкен жылдамдықпен шығып, ұңғы қабырғасына бағытталған. Қысқа уақыттың ішінде құм және су ағыны шегендеуші колоннада саңылау немесе кесілім және канал немесе керішті таста және қабат жынысында қуыс түзеді. Ұңғыда орналастырылған насостар арқылы сорапты-компрессорлы құбыр колонна бойымен сұйық құммен бірге перфоратор сұғындырмасына бағытталады.

Гидроқұмағынды пнрфорацияда қабатты гидравликалық жаруды

қолданылатын қондырғылар: сорапты агрегаттар, құмараластырғыш машиналар және басқаларыда қолданылады. Жерасты қондырғы сорапты- компрессорлы құбырлармен ұңғыға түсірілетін гидроперфоратордан тұрады. Гидроперфоратор қалбырында арнайы ұяшықтар бар, олар сұғындырмалар мен тығындарғыштар ұстағыштарына жасалған.

1. 3-Сурет. Гидроқұмағынды перфорациялау

Сұғындырма ұстағышында жалпақ гайкасы бар, ол қабатты өңдеу үрдісінде резбасы мен перфоратор қалбыры аумағын шағылған құм және сұйық ағынан сақтау үшін қолданылады. Гайканың желінуіне байланысты ұстағыштар және сұғындырмалар ауыстырылады. Перфорациялау түріне байланысты сұғындырмалар перфораторларда әртүрлі орналастырылады.

Қабатты көлденең дөңгелек қуыс жасау арқылы ашу үшін, бір жазықта 4 сұғындырма орналастырылып, қалған ұяшықтарға тығындарғыштармен жабады.

Диаметральді қарама-қарсы тігінен қуыстарды жасау үшін, сұғындырмаларды тік жазықтықта перфоратордың екі жағынанда екі- үштен орналастырылады. Каналдарды жасауда сұғындырмаларды орналастыру және саны, геолого-өндірістік жағдайлармен анықталады.

Түсірілген колонна құбырларын перфорациялау алдында жұмысшы қысымға дейін сығады.

Гидроқұм ағынды перфорация мұнайлы ұңғыда құмтасығыш сұйық ретінде-мұнай, ал айдау ұңғыларында-су қолданылады.

Түрлендіргіш материал ретінде фракциясы 0, 5-0, 8мм-лі таңдалған кварцті құмды пайдаланады. Құмның судағы концентрациясы 50-100г/л болу керек. Сұйықтың құммен қоспасы 1 қондырылмаға айдау жылдамдығы 3, 0-4, 0 л/с.

Бұл жағдайда қондырылмадан ағынның шығу жылдамдығы 200- 260 м ³ /с, ал қондырылмадағы қысым ауытқуы 18-22 МПа.

Өнімді қабаттың бір интервалын перфорациялау уақыты 15-20 мин. Теменгі интервал перфорацияланғаннан кейін перфоратор келесі жоғарыға орналастырылады. Жаңа интервалда перфораторды орнату сол режимде процесті жүргізу қайталанады.

Ұңғының түп маңына жылумен әсер ету.

Ұңғының түп маңына жылумен әсер ету, әдетте мұнайында парафин және шайыры көп пайдалану ұңғыларында қолданылады. Мұндай ұңғыларды пайдалану барысында температура түскен кезде мұнай өзінің құрайтын компоненттерінің фазалық тепе-теңдігі өзгереді, көтеру құбырларында және ұңғы қабырғасында және түп аймағында парафин және шайырдың шөгуі болады. Кеуектердің бітелуіне байланысты қабаттық сүзілу қасиеті және ұңғының өнімділігі түседі.

Түп аймағын қыздырған кезде құбырлардағы, ұңғы қабырғаларындағы парафин және шайыр шөгінділері сүзілу аймағында және қабат кеуектерінде ерітіліп, мұнаймен бірге жер бетіне шығарылады. Бұл жыныстың түп аймағында сүзілу қабілетін жаңартады, тұтқырлығын төмендетеді және мұнайдың жылжығыштығын, қабатта жүруін жеңілдетеді.

Түп маңы аймағын электроқыздырғыштар және газқыздырғыштар арқылы қыздырылған ыстық мұнай, мұнай өнімдері, су және бу арқылы, сонымен бірге қабатқа термохимиялық әсер ету арқылы қыздырылады.

Электрожылыту арқылы өңдеуде.

Ұңғының түп маңына трос- кабелі арқылы электроқыздырғыш түсіріледі. Ол перфоланатын қапқа жиналған құбырлы электроқыздырғыш элементтерден тұрады.

Қыздыру әдетте бірнеше күн жүргізіледі. Кейін электроқыздырғышты ұңғыдан шығарып, оған cорап түсіріледі және ұңғыны пайдалануға енгізеді.

Ұңғыға ыстық сұйықтықты айдау .

(Мұнай, дизельді жанармай және басқалары) ұңғылық сорапты тоқтатпай құбыр сыртындағы кеңестің арқылы сорап көмегімен жүргізіледі. Ерітілген парафинді сорылатын мұнай ағынымен шығарылады.

Бумен жылыту арқылы ұңғыны өңдеуде

Автомашинаға орнатылған жылжымалы бу өндіретін қондырғыларда (ЖБӨ) өндірілген ыстық бу жылу- тасушы болып табылады. ЖБӨ- ні (біреу немесе бірнеше) ұңғы сағасымен жоғары қысымды құбырлармен қосылады. Бу генераторлы қондырғыдағы бу өзінің қысымымен мұнайды сорвпты-компрессорлы құбырлардан ығыстырып, қабаттың түп аймағына енеді.

Бумен жылыту арқылы өңдеуде эксплуатациялық колоннадан сүзгі саңылауларының үстінде әдетте термоберік пакер орнатылады. Ол колоннаны айдалатын ұңғы буының жоғарғы температурасынан сақтайды. Буды ұңғыға белгілі бір уақытта айдалады, одан кейін жылудың қабатқа тарауы үшін ұңғы сағасын жабады. Бұдан кейін ұңғыны пайдалануды жалғастырады.

Термогазахимиялық әсер ету (ТГХӘ) .

Бұл тәсіл арнайы аппаратта жанған кезде пайда болатын порохты газдың энергиясымен таужынысында жарылымдарды жасауға негізделген.

Өңделетін интервалдың тереңдігіне байланысты порохтызаряд массасы (3; 5; 7; 10; 15кг) толық тау қысымына тең немесе одан (100 МПа дейін) жоғары қысымды ұңғыда жасауға мүмкіндік береді. Соның арқасында жаңа жарықтарды жасауға және бұрынғыларды кеңейтуге жағдай жасайды. Жыныстардың деформациялану үрдісінің қайтымсыздығыны байланысты, жасалған каналдар кей жерлерде сақталады. Бұл жарылымдарды бекітуден бас тартуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар порохты зарядтың жарылуы кезінде көптеген жылу көлемі бөлініп, ол ұңғы түбінің қыздырылуына және қабаттағы мұнай тұтқырлығының төмендеуіне әкеледі.

Қабатты порохты газ қысымымен жаруды өнімді қабаттары тығыз, жарылымды әктастар, доломиттер және сазды емес құмтастардан түзілген мұнай, газ және айдау ұңғыларында қолданған дұрыс.

Ұңғыны торпедалау.

Ұңғыны торпедалау үрдісі арқылы мұнай және газ ағынын арттыру, жарылатын затты торпеданы ұңғыға өнімді қабатқа қарсы жерде жарады. Жарылыстың әсерінен жарық пайда болады, оның арқасында ұңғыдан радиальды бағытта тарайтын ұңғы диаметрі және жарылым жүйесі үлкейеді.

Жарылуды осымен бірге қысылып қолғап бұрғылау және шегендеу құбырларын босатуға, шығарылмай жатқан түптегі металды заттарды және тығыз құм шығындарын жою және т. б.

Торпедалау үшін келесі жарылғыш заттар қолданылады: тротил, тетрил, гексоген, нитроглицерин, аммонит, динамит және басқа. Торпедалар көбінесе ашық түпті ұңғыларда жарады. Шегендеуші құбырларды сақтау үшін торпеда үстіне сұйық немесе қатты тығын орнатады. Қатты тығын ретінде мұнай, су немесе сазды ерітінді, ал қатты шығын ретінде құм, саз немесе керішті көпір қолданылады. Торпедалауда қатты тығын қолдану ұңғыны ұзақ тазалау жүргізу жұмысын қиындатады.

Ұңғы түбін виброөңдеу.

Ұңғы түбін виброөңдеу тәсілінің мәні, ұңғы түбіне вибратор арқылы жие гидравликалық импульстар немесе әртүрлі жиеліктегі және амплитудағы күрт қозғалыстар толқынын қоздыру. Виброәсер ету арқасында қабатты жүйедегі жаңа жарылымдардың пайда болуынан және көне жарылымдардың кеңеюіне және түп маңының тазалануына әкеледі.

Үрдісті жүзеге асыру мақсатында сорапты-компрессорлы құбырлар арқылы ұңғыға алтын типті гидравликалық вибратор түсіріледі, ол қабаттың өнімді аймағына орналастырылады.

Жұмысшы сұйықтық вибратордан құбырлар арқылы өткенде үздіксіз гидравликалық соққыларды тудырады. Тербелістерді алтындалған вибратор қондырғы арқылы өтетін жұмысшы сұйықты периодты түрде ағынын тау арқылы жасалады.

Виброөңдеуде ұңғыға әдетте екі сорап орнатылады. Олар арқылы жұмысшы сұйықтың жылдамдықты бірінен екіншісіне ауыстырғанда үздіксіздігін қамтамасыз етеді. Ұңғы сағасы гидравликалық жару кезіндегідей жабдықталады. Жұмысшы сұйықтың ретінде мұнай, тұз қышқылы ерітіндісі, БАЗ (ПАВ) ерітіндісі және басқалары қолданылады.

1. 3Қабатты сұйықпен жару технологиясы.

Қабатты сұйықпен жару үшін бірінші ретте өнімділігі төмен жыныстардың табиғи аз өткізгіштілігінен болатын ұңғыларды немесе түп маңы аймағының сүзгіштігі қабатты ашқанда нашарлаған ұңғыларды таңдайды. Сондай-ақ, қабат қысымы ұңғыға мұнай ағынын қамтамасыз ететіндей болуы керек. Жаруға дейін ұңғыдағы ағынды зерттейді жəне оның жұту қабілеті мен жұту қысымын анықтайды. Жағуға дейінгі жəне кейінгі ағынды зерттеулер нəтижелері мен ұңғының жұту қабілеті туралы мəліметтер жүргізілген іс нəтижелерін талдауға мүмкіндік береді, жару қысымын шамамен бағалауға, жару жасау үшін қолданылатын сұйықтың колайлы қасиеттері мен мөлшерін дұрыс таңдауға жарудан кейін түп маңы аймағы жыныстарының өткізгіштігінің өзгеруін талдауға көмектеседі. Ұңғыны жұмысты бастау алдында кұрғату арқылы тазалайды жəне жуады. Жуылған, тазаланған ұңғыға диаметрі 76 немесе 102 мм сорап құбырлары түсіріледі, олармен жару сұйығы түпке түседі (1. 4-сурет) . Диаметрі кіші құбыр түсірілсе біршама қысым

$C:\Users\Ерасыл\Desktop\55нимок.PNG$

1. 4 - сурет. Қабатты гидрожарғандағы ұңғының жабдықталуы. 1 - пакер; 2 - гидравликалық пакер; 3 - сораптық-компрессорлық құбырлар; 4 - саға арматурасы.

жоғалтулары нəтижесінде жару процесі қиындайды. Шегендеу тізбегін жоғары қысым əсерінен қорғау үшін қабаттың үстіне пакер қойылады. Қысым көтерілгенде ол тізбекпен жылжымауы үшін құбырларда гидравликалық зəкір орнатқан жөн (1. 4-сурет) . Құбырлар мен зəкір ішіндегі қысым үлкен болған сайын зəкірдің поршендері соғұрлым үлкен күшпен жылжиды жəне шегендеу тізбегіне қысылады. Поршендер бүйіріндегі сақиналы қырлар тізбекке сұғынып, қысым өскен сайын, сондай күшті тежеу қарсылығын көрсетеді. Зəкірдің басқа түрлері бар.

Ұңғы сағасы сұйық айдайтын агрегаттар қосылатындай етіп арнайы жабдықталады. Қабаты гидрожаруда, жабдықтардың орналасуы 1. 5 - суретте келтірілген. Қабатты жару құбырларға жару сұйығын айдау арқылы қабат бөлінген сəтке дейін жүреді, ол ұңғы сыйымдылық, коэффициентінің өсуінен байқалады. Егер жару үшін нашар сүзілетін сұйық қолданылса, сондай-ақ түп маңы аймағы жыныстарының өткізгіштігі саз ерітіндісімен ластануы нəти жесінде төмендеген болса, кейде жарылған сəтке айдау қысым ының төмендегені байқалады. Жарудан кейін қабатқа құмта сығыш-сұйық айдайды.